Tại sao việc ăn kiêng thường không hiệu quả?

Tại Mỹ, 80% các bé gái đã ăn kiêng từ khi chúng mới mười tuổi. Trong buổi nói chuyện chân thành này, nhà khoa học thần kinh Sandra Aamodt dùng câu chuyện của bản thân để dựng lên một bài học quan trọng về cách mà bộ não điều khiển cơ thể chúng ta, khi cô khám phá khoa học đằng sau việc tại sao ăn kiêng không những không hiệu quả mà còn có khả năng gây hại hơn là đem lại những kết quả tốt. Cô đưa ra những ý tưởng để sống một cuộc sống ít bị ám ảnh hơn bởi việc ăn kiêng, theo một cách trực giác.

Cách đây 3 năm rưỡi,

Tôi đã thực hiện
một quyết định tuyệt vời nhất đời mình.

Đó là cải cách năm mới của tôi,

Tôi đã bỏ ăn kiêng,
ngừng lo lắng về cân nặng của mình,

và học cách ăn theo ý muốn.

Bây giờ tôi ăn bất cứ lúc nào
cảm thấy đói,

và tôi đã giảm được 5 cân.

Đây là tôi lúc 13 tuổi

khi mới bắt đầu ăn kiêng.

Giờ khi nhìn vào bức ảnh đó, tôi nghĩ,

Tôi không cần phải ăn kiêng,

mà cần lưu ý đến quần áo.

(tiếng cười)

Nhưng tôi đã nghĩ là
mình cần phải giảm cân,

và khi tăng cân trở lại,

dĩ nhiên tôi đỗ lỗi cho bản thân mình.

Và cho tới 30 năm tiếp theo,

Tôi đã thử qua
nhiều kiểu ăn kiêng khác nhau rồi lại bỏ.

Dù có cố gắng thế nào,

số cân nặng tôi giảm được
luôn quay trở lại.

Tôi chắc chắn rất nhiều trong số các bạn
hiểu cảm giác đó.

Là một nhà khoa học thần kinh,

Tôi tự hỏi, sao việc này lại khó đến vậy?

Hiển nhiên là, bạn bao nhiêu cân phụ thuộc vào

bạn ăn bao nhiêu và tiêu hao
bao nhiêu năng lượng.

Điều hầu hết mọi người không nhận ra là

cơn đói và tiêu thụ năng lượng

được điều khiển bởi não bộ,

gần như không phải do nhận thức của bạn.

Não bạn làm rất nhiều việc khác
phía sau cánh gà,

và điều đó là tốt,

bởi vì ý thức của bạn --

nói một cách nhẹ nhàng là

nó rất dễ bị sao lãng.

Điều đó tốt
khi bạn không cần phải nhớ để thở

khi đang xem phim.

Bạn không quên cách đi

bởi vì đang mải nghĩ về việc mua gì cho bữa tối.

Não bạn cũng có cảm nhận riêng

về cân nặng của bạn nên như thế nào,

dù bạn có tin tưởng
một cách lý trí ra sao đi nữa.

Đó được gọi là điểm mốc của bạn,

nhưng đó là một thuật ngữ sai,

bởi vì nó thực ra là một khoảng

từ 5 đến 7 cân.

Bạn có thể chọn lối sống
để thay đổi cân nặng của mình

tăng giảm trong trong khoảng đó,

nhưng nó rất, rất khó
để nằm ngoài phạm vi đó.

Phần não điều khiển bản năng,
là vùng não

quy định cân nặng cơ thể,

có nhiều hơn cả tá các tín hiệu hoá học

trong não
để báo cho cơ thể bạn cần tăng cân,

hơn cả tá các tín hiệu khác
để báo cho cơ thể cần giảm cân,

và hệ thống hoạt động như một cái điều hoà,

phản ứng lại với các tín hiệu từ cơ thể

bởi điểu chỉnh sự đói, hoạt động và hệ tiêu hoá,

để giữ cho cân nặng của bạn ổn định
khi các điều kiện thay đổi.

Đó là cách mà một máy điều hoà hoạt động,
đúng không?

Nó giữ cho nhiệt độ trong nhà bạn không đổi

khi thời tiết thay đổi bên ngoài.

Giờ bạn có thể thử thay đổi
nhiệt độ trong nhà mình

bằng cách mở một cửa sổ
vào mùa đông,

nhưng điều đó không làm thay đổi
điểm đặt nhiệt cho cái điều hoà,

nó sẽ phản ứng bằng cách tác động vào lò sưởi

làm ấm mọi thứ trở lại.

Não bạn cũng hoạt động giống y như vậy,

phản ứng với việc giảm cân
bằng những công cụ mạnh

để đẩy cơ thể bạn quay lại

mức mà bộ não coi là bình thường.

Nếu bạn giảm nhiều cân,

não bạn sẽ phản ứng như vậy
làm bạn cảm thấy đói,

và dù ban đầu bạn béo hay gầy,

não bạn cũng sẽ phản hồi lại
y hệt như vậy.

Chúng ta thích nghĩ rằng
não bộ có thể biết được

khi nào cần giảm cân
khi nào không,

nhưng nó không thể làm được như thế.

Nếu bạn giảm cân nhiều,

bạn thường cảm thấy đói,

và cơ bắp đốt ít năng lượng hơn.

Tiến sĩ Rudy Leibel của đại học Columbia

đã tìm ra rằng
những người đã giảm được

10% trọng lượng cơ thể họ

tiêu hao năng lượng ít hơn từ 250 đến 400 calo

bởi vì hệ tiêu hoá của họ bị kìm lại.

Đó là rất nhiều thức ăn.

Điều này có nghĩa là
một người ăn kiêng thành công

phải ăn ít hơn một lượng như vậy
mãi mãi

so với người khác có cùng cân nặng

người mà đã luôn mảnh mai.

Từ quá trình tiến hoá,

cơ thể bạn chống lại việc hụt cân là hợp lý.

Khi thức ăn khan hiếm, tổ tiên chúng ta sống sót

dựa vào việc dự trữ năng lượng,

và tăng cân trở lại khi thức ăn sẵn có

để bảo vệ họ khỏi đợt đói kém tiếp theo.

Qua các giai đoạn lịch sử loài người,

nạn đói từng là một vấn đề

nghiêm trọng hơn béo phì.

Điều này có thể giải thích
một sự thật đáng buồn:

Điểm mốc có thể đi lên,

nhưng hiếm khi hạ xuống.

Giờ đây, nếu mẹ bạn từng nhắc đến rằng

cuộc sống không công bằng,

thì đó cũng là điều mà bà ấy từng được dạy.

(tiếng cười)

Chế độ ăn kiêng thành công
không hạ thấp điểm mốc của bạn.

Kể cả khi bạn giữ được lượng cân giảm

lâu đến 7 năm,

não bạn vẵn cố làm cho nó tăng trở lại.

Nếu giảm cân do nạn đói kéo dài,

đó có thể sẽ là một phản ứng nhạy bén.

Trong thế giới hiện đại,
chúng ta luôn đi qua những hàng bánh kẹp

điều đó là không hữu ích với nhiều người.

Đó là khác biệt giữa quá khứ mà tổ tiên để lại

và hiện tại dư thừa của chúng ta

đó là lý do mà Tiến sĩ Yoni Freedhoff

của đại học Ottawa

muốn mang vài bệnh nhân của mình
quay về thời

thức ăn còn thiều thốn,

và đó cũng là lý do

mà việc thay đổi môi trường ăn uống

thực chất là giải pháp hiệu quả nhất

cho bệnh béo phì.

Buồn thay, một sự tăng cân tạm thời

có thể trở thành lâu dài.

Nếu bạn ở mức thừa cân quá lâu,

có thể là vài năm đối với chúng ta,

não bạn có thể đưa ra quyết định
đó là mức bình thường mới

Các nhà tâm lý học
chia những người ăn kiêng thành hai nhóm

một nhóm dựa trên sự đói của họ

và một nhóm dựa trên
điều khiển việc ăn uống của họ

bằng lý trí, giống hầu hết mọi người ăn kiêng.

Hãy gọi họ là người ăn kiêng
theo trực giác và theo lý trí.

Điều thú vị là người ăn kiêng theo trực giác

ít có khả năng bị béo phì,

và họ dành ít thời gian
nghĩ tới thức ăn hơn.

Người ăn kiêng theo lý trí dễ bị ảnh hưởng

với việc ăn quá nhiều
qua phản ứng với các quảng cáo

đồ ăn cỡ lớn, và búp-fê.

Và một niềm đam mê nhỏ,

như ăn một thìa kem,

có nhiều khả năng dẫn tới
một lần ăn rất nhiều

với người ăn kiêng lý trí.

Trẻ em đặc biệt rất dễ bị ảnh hưởng

bởi vòng luẩn quẩn của ăn kiêng
rồi lại ăn thoả thích.

Vài nghiên cứu lâu năm đã cho thấy

những cô gái ăn kiêng sớm thời thiếu niên

có khả năng bị thừa cân cao gấp 3 lần

sau năm năm,

kể cả cân nặng của họ
đều bắt đầu ở mức bình thường,

và tất cả các nghiên cứu đó
đều cho thấy rằng

cùng những nhân tố

để dự đoán sự tăng cân

cũng là những nhân tố dự đoán
sự gia tăng của chứng rối loạn ăn uống,

Nhân tiện, một yếu tố khác,

đối với các bạn là cha mẹ ở đây,

là bị trêu chọc bởi các thành viên trong gia đình

về cân nặng của họ.

Thế nên, đừng làm vậy.

(tiếng cười)

Tôi đã bỏ hầu hết
những biểu đồ ở nhà,

nhưng tôi không thể cưỡng lại
việc thêm vào riêng cái biểu đồ này,

bởi vì tôi là một kẻ lập dị,
và đó là cách tôi làm.

(tiếng cười)

Đây là một nghiên cứu về các nguy cơ tử vong

qua một giai đoạn 14 năm

dựa trên 4 thói quen tốt cho sức khoẻ:

ăn đủ rau quả,

luyện tập 3 lần một tuần,

không hút thuốc,

và uống nước điều độ.

Hãy bắt đầu nhìn vào mức căn nặng bình thường

của những người trong nghiên cứu.

Độ cao của cột thể hiện nguy cơ tử vong,

và những số 0, 1, 2, 3, 4

trên trục ngang

là số lượng những thói quen tốt

mà những người đó có.

Và bạn cho rằng, lối sống lành mạnh hơn,

ít có khả năng dẫn tới tử vong hơn
qua nghiên cứu.

Giờ hãy nhìn vào điều xảy ra

với những người thừa cân.

Những người không có thói quen sức khoẻ tốt nào

có nguy cơ tử vong cao hơn.

Chỉ thêm một thói quen tốt

đã mang những người thừa cân
quay lại mức bình thường.

Đối với những người bị béo phì
không có thói quen tốt nào,

nguy cơ tử vong tăng rất cao,
cao hơn 7 lần

so với nhóm khoẻ mạnh nhất trong nghiên cứu.

Nhưng một lối sống tốt cho sức khoẻ
cũng có ích cho những người bị béo phì.

Thực tế, nếu bạn chỉ nhìn vào nhóm

có cả bốn thói quen tốt,

bạn có thể thấy
cân nặng không tạo ra nhiều khác biệt.

Bạn có thể kiểm soát sức khoẻ của bạn

bằng cách điều khiển lối sống của bạn,

kể cả khi bạn không thể giảm cân

và giữ được nó.

Ăn kiêng không có nhiều độ tin cậy.

5 năm sau một đợt ăn kiêng,

hầu hết mọi người tăng cân trở lại.

40% trong số đó
còn tăng nhiều cân hơn.

Nếu bạn nghĩ về điều này,

kết quả thường thấy của việc ăn kiêng

là bạn có khả năng bị tăng cân

sau một quá trình dài
hơn là giảm cân.

Nếu tôi thuyết phục các bạn rằng

ăn kiêng có thể là một vấn đề,

thì câu hỏi tiếp theo là,
bạn sẽ làm gì với nó?

Và câu trả lời của tôi,
gói gọn trong một từ, là sự cảm nhận.

Tôi không bảo các bạn phải học thiền

hay tập yoga.

Tôi nói về cảm nhận trong ăn uống:

học cách hiểu các tín hiệu cơ thể bạn

đó là ăn khi thấy đói

và ngừng khi thấy đã no,

bởi vì cân nặng tăng rất nhiều

khi bạn ăn lúc không đói.

Bạn làm điều đó như thể nào?

Cho phép bản thân được ăn

nhiều như mong muốn,
và sau đó tìm ra

cái gì làm bạn cảm thấy tốt nhất.

Ngồi xuống với những bữa ăn đều đặn
không sao lãng.

Nghĩ đến cảm giác của cơ thể

khi nào bắt đầu ăn
và khi nào thì ngừng,

và để cơn đói quyết định

khi nào nên kết thúc.

Tôi mất hàng năm để học được điều này,

nhưng nó thật đáng giá.

Tôi cảm thấy thoải mái với đồ ăn hơn rất nhiều

so với trước đây.

Tôi không nghĩ về nó thường xuyên.

Tôi quên trong nhà mình đang có sôcôla .

Nó như người ngoài hành tinh
đã chiếm lấy bộ não tôi.

Nó hoàn toàn khác biệt.

Tôi nên nói vậy

cách tiếp cận với việc ăn uống này
có thể sẽ không làm bạn giảm cân

trừ khi bạn thường ăn lúc không đói.

nhưng các bác sĩ
không biết bất cứ cách nào

giúp giảm cân rõ rệt cho nhiều người,

và đó là lý do tại sao
rất nhiều người đang tập trung vào

cách ngăn ngừa sự tăng cân

thay vì đẩy mạnh việc giảm cân.

Hãy đối mặt với thực tế là:

Nếu ăn kiêng có hiệu quả,
thì chúng ta đã đều mảnh mai cả rồi.

(tiếng cười)

Tại sao chúng ta cứ tiếp tục làm lại một cách

và mong kết quả sẽ khác đi cơ chứ?

Ăn kiêng trông có vẻ vô hại,

nhưng nó thực sự gây ra
những tác hại liên quan.

Tệ nhất, nó phá hỏng cuộc sống:

Ám ảnh cân nặng
dẫn tới rối loạn ăn uống,

đặc biệt là với trẻ em.

Tại Mỹ, chúng ta có tới
80% các bé gái độ 10 tuổi

nói rằng
chúng đang trong chế độ ăn kiêng.

Con gái chúng ta
phải học cách đo lường giá trị của chúng

bằng một tiêu chí sai lệch.

Kể cả khi mang lại điều tốt nhất,

ăn kiêng cũng làm tốn thời gian và công sức.

Nó dùng ý chí
cái mà bạn có thể dùng

để giúp con cái bạn làm bài tập ở nhà

hay hoàn thành một dự án quan trọng,

và bởi vì ý chí là có hạn,

bất cứ kế hoạch nào
dựa trên sự áp đặt thường xuyên

thì khá chắc là

cuối cùng sẽ làm bạn thất bại

khi tâm trí bạn chuyển sang một việc khác.

Hãy để tôi đưa ra một suy nghĩ cuối cùng.

Nếu chúng ta nói với những bé gái
đang ăn kiêng

rằng sẽ không sao nếu ăn khi chúng thấy đói?

Nếu chúng ta dạy chúng
cách giải quyết sự thèm ăn của mình

thay vì lo lắng về nó ?

Tôi nghĩ hầu hết chúng
sẽ hạnh phúc hơn và khoẻ mạnh hơn,

và khi trưởng thành.

rất nhiều trong số chúng
sẽ mảnh mai hơn.

Tôi ước ai đó nói với tôi điều này

khi tôi 13 tuổi.

Xin cảm ơn.

(vỗ tay)