Η Μουσική στην Αρχαία Ελλάδα, το πρωταρχικό Κλασσικό Ροκ - Τιμ Χάνσεν

Δείτε ολόκληρο το μάθημα: http://ed.ted.com/lessons/music-in-ancient-greece-the-original-classic-rock-tim-hansen

Πιστεύετε πως αγαπάτε τη μουσική; Δεν έχετε ιδέα για την Αρχαία Ελληνική εμμονή. Κάθε πτυχή της Ελληνικής ζωής υπογραμμίζετο με τραγούδι: η ιστορία, η ποίηση, το θέατρο, τα αθλήματα ακόμη και η αστρονομία. Στην ουσία, η μουσική ήταν τόσο σημαντική για τον Έλληνα φιλόσοφο Πλάτωνα που ισχυριζόταν πως η μουσική που ακούμε επηρεάζει άμεσα το ήθος μας. Ο Τιμ Χάνσεν αναρωτιέται τι θα είχε να πει ο Πλάτωνας για τη μουσική που ακούμε σήμερα.

Μάθημα από τον Τιμ Χάνσεν, Κινούμενη Εικονογράφηση από TOGETHER.

Ζούμε σε μια κοινωνία

που έχει εμμονές με τη μουσική.

Χρησιμοποιούμε τη μουσική
για να λατρέψουμε,

να πούμε ιστορίες,

να γιορτάσουμε,

να εργαστούμε,

να κάνουμε γυμναστική,

να δηλώσουμε την αγάπη μας

και μερικές φορές το μίσος μας

κι εύλογα πιο σημαντικό,

για να χορέψουμε.

Φυσικά, παίζουμε μουσική οι ίδιοι

επειδή είναι κάτι ευχάριστο.

Πριν από χιλιάδες χρόνια,
στην Αρχαία Ελλάδα,

όταν επρόκειτο για τη μουσική,

τα πράγματα δεν ήταν
και πολύ διαφορετικά.

Ίσως είχαν λύρες και χιτώνες

αντί για MP3 players
και τζιν παντελόνια,

αλλά οι αρχαίοι Έλληνες
είχαν τόση εμμονή

με τη μουσική όση
έχουμε κι εμείς σήμερα.

Στην πραγματικότητα,
η μουσική ήταν τόσο σημαντικό κομμάτι

της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας

ώστε μας κάνει να φαινόμαστε
ανιαροί συγκριτικά.

Για να κατανοήσουμε επακριβώς
πόσο ζωτική ήταν η μουσική

για τους αρχαίους Έλληνες,

ας εξοικειωθούμε, για αρχή,

με ένα κομμάτι της μυθολογίας τους.

Στην αρχαία ελληνική μυθολογία,

πίστευαν ότι η ανθρώπινη δημιουργικότητα

ήταν το αποτέλεσμα θείας έμπνευσης

από μια ομάδα θεές,
γνωστές ως Μούσες.

Ενώ οι μελετητές
όλα αυτά τα χρόνια υποστηρίζουν

ότι υπάρχουν περίπου
ανάμεσα στις 3 και 13 Μούσες,

ο κοινά αποδεκτός αριθμός σήμερα είναι 9.

Κάθε μούσα επιβλέπει
τη δική της συγκεκριμένη περιοχή

καλλιτεχνικής εμπειρογνωμοσύνης,

που κυμαίνεται
από το τραγούδι και τον χορό

έως την ιστορία και την αστρονομία.

Μπορεί να φαίνεται παράξενο
να κατηγοριοποιούμε

την ιστορία και την αστρονομία
ως δημιουργικές ασχολίες,

αλλά οι αρχαίοι Έλληνες
έβλεπαν αυτές τις επιστήμες

ως κάτι παραπάνω
από απλά σχολικά μαθήματα.

Αυτά ήταν τα κύρια
γνωρίσματα του πολιτισμού

μέσα σε αυτό που,
στα δικά τους μάτια,

ήταν ένας αρκετά βάρβαρος κόσμος.

Ένα άτομο μορφωμένο, πολιτισμένο

αναμενόταν να είναι ικανό

σε όλες τις πτυχές
της δημιουργικής σκέψης

που ενέμπνεαν οι Μούσες,

και το κοινό μέτρο

μέσω του οποίου αυτοί
οι επιστημονικοί κλάδοι διδάσκονταν,

μελετώνταν

και διαδίδονταν

ήταν η μουσική.

Βλέπετε, δεν είναι τυχαίο

ότι η λέξη μούσα είναι πολύ παρόμοια

με τη λέξη μουσική.

Από εκεί προέρχεται η λέξη.

Η ποίηση, είτε πρόκειται
για ένα ποίημα αγάπης

ή για ένα επικό ποίημα σχετικά
με έναν ήρωα δρακο-φονιά,

τραγουδιόνταν με μουσική συνοδεία.

Ο χορός και το τραγούδι, προφανώς,

συνοδεύονταν από μουσική.

Το θέατρο ήταν πάντα ένας συνδυασμός

προφορικού λόγου και μουσικής.

Η ιστορία εξιστορούνταν
μέσα από το τραγούδι.

Ακόμη και η μελέτη της αστρονομίας

συνδέονταν με τις ίδιες φυσικές αρχές

ως μουσική αρμονία,

όπως η πεποίθηση που επικρατούσε
ανάμεσα σε πολλούς Έλληνες στοχαστές

ότι κάθε ένας απ' τους πλανήτες
και τ' αστέρια

δημιουργούσαν το δικό τους μοναδικό ήχο

καθώς ταξίδευαν μέσα από το σύμπαν,

βουίζοντας σαν μια τεράστια χορδή κιθάρας

μήκους ετών φωτός.

Ωστόσο, η μουσική διαπότιζε
περισσότερες πτυχές της ζωής τους

από ότι απλά την εκπαίδευση.

Οι Αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν τη μουσική

ως τη βάση για κατανόηση

της θεμελιώδους διασύνδεσης

όλων των πραγμάτων στο σύμπαν.

Αυτή η έννοια της σύνδεσης

είναι γνωστή ως αρμονία

κι από εκεί παίρνουμε τη λέξη harmony.

Η μουσική χρησιμοποιόταν
ως μια μορφή ιατρικής

για τη θεραπεία ασθενειών
και σωματικών ενοχλήσεων,

ως μια συνοδεία ζωτικής σημασίας
σε αθλητικούς διαγωνισμούς

κι ως ένα μέσο για να διατηρήσει
το ρυθμό των εργαζομένων

καθώς αυτοί τραβούσαν κουπί
με μονότονες ή δευτερεύουσες αγγαρείες.

Μία από τις πιο σημαντικές εφαρμογές

μουσικής στην αρχαία ελληνική κοινωνία

βρίσκεται στην πεποίθηση

ότι η μουσική μπορεί να επηρεάσει
το ήθος ενός ατόμου.

Μια λέξη που χρησιμοποιούμε
ακόμη και σήμερα,

«ήθος» είναι οι κατευθυντήριες πεποιθήσεις
ενός ατόμου

ή η προσωπική ηθική,

ο τρόπος που συμπεριφέρεται κάποιος

προς τον εαυτό του και τους άλλους.

Ο Έλληνας φιλόσοφος Πλάτωνας,

ένας από τους πιο διάσημους

και σημαντικούς Έλληνες στοχαστές
της εποχής,

υποστήριζε ότι η μουσική
είχε άμεση επίδραση

στο ήθος ενός ατόμου.

Κάποια είδη μουσικής

μπορεί να υποκινούν ένα άτομο στη βία

ενώ άλλα είδη θα μπορούσαν
να εξευμενίσουν ένα άτομο

σε σημείο καλοήθους, ασυλλόγιστης
βαθιάς αποχαύνωσης.

Κατά τον Πλάτωνα,

μόνο πολύ συγκεκριμένα είδη μουσικής

ήταν ευεργετικά για το ήθος ενός ατόμου.

Κάποιος θα πρέπει να ακούει μόνο μουσική

που προωθεί την ευφυΐα,

την αυτοπειθαρχία,

και το θάρρος

κι όλα τα άλλα είδη της μουσικής,
πρέπει ν' αποφεύγονται.

Επιπλέον, ο Πλάτων διακαώς αποδοκίμαζε

οποιαδήποτε μουσική απέκλινε

από τις καθιερωμένες μουσικές συμβάσεις,

φοβούμενος ότι κάνοντας κάτι τέτοιο

θα οδηγούσε στην υποβάθμιση

των προτύπων του πολιτισμού,

στη διαφθορά της νεολαίας,

και τελικά στην πλήρη κι απόλυτη αναρχία.

Ενώ οι φόβοι του Πλάτωνα
μπορεί να φαίνονται ακραίοι,

αυτό το επιχείρημα
έχει εμφανιστεί στη σύγχρονη εποχή

για να καταδικάσει μουσικές τάσεις

όπως η τζαζ ή η πανκ ή η ραπ.

Τι πιστεύετε ότι θα έλεγε ο Πλάτωνας

για τη μουσική που ακούτε;

Είναι χρήσιμη για το ήθος σας,

ή θα σας καταντήσει

έναν ασυνάρτητο, ανήθικο βάρβαρο;