< Return to Video

Prosperity in Song China (960-1279) | World History | Khan Academy

  • 0:01 - 0:03
    W innych filmach, kiedy mówiliśmy o
  • 0:03 - 0:05
    różnych chińskich imperiach,
  • 0:05 - 0:08
    mówiliśmy o dynastii Song
  • 0:08 - 0:12
    w kontekście znaczących technologicznych innowacji.
  • 0:12 - 0:15
    Kilka przykładów:
  • 0:15 - 0:19
    przede wszystkim proch, ruchoma czcionka.
  • 0:19 - 0:22
    Już za dynastii Tang pojawia się druk klockowy,
  • 0:22 - 0:26
    który za dynastii Song jest udoskonalony
  • 0:26 - 0:28
    i staje się bardziej wydajny z ruchomą czcionką.
  • 0:28 - 0:31
    Doskonalony jest kompas,
  • 0:31 - 0:35
    szczególnie do żeglugi morskiej, doskonalone są łodzie,
  • 0:35 - 0:38
    wzmocniona służba cywilna
  • 0:38 - 0:40
    jest w szczytowej fazie rozwoju,
  • 0:40 - 0:42
    pojawia sie neokonfucjanizm.
  • 0:42 - 0:45
    Pytanie brzmi, co sprawiło, że
  • 0:45 - 0:47
    pojawia się tyle innowacji?
  • 0:47 - 0:51
    Oraz: co utrwaliło rządy dynastii Song?
  • 0:51 - 0:53
    Kiedy patrzymy na skalę czasu taką jak ta,
  • 0:53 - 0:56
    która pokrywa ponad 2 000 lat,
  • 0:56 - 0:58
    może to nie wydawać się długim okresem,
  • 0:58 - 0:59
    ale warto uświadomić sobie, że to
  • 0:59 - 1:03
    ponad 300 lat rządów jednej dynastii.
  • 1:04 - 1:07
    Okres ten podzielony jest pośrodku na Północną
  • 1:07 - 1:11
    i Południową dynastię Song w 1127 roku,
  • 1:11 - 1:13
    wrócimy do tego jeszcze.
  • 1:13 - 1:14
    Przeważnie był to jednak
  • 1:14 - 1:18
    dla Chin czas dobrobytu.
  • 1:18 - 1:20
    Populacja rośnie
  • 1:20 - 1:25
    z 50 milionów ludzi za czasów dynastii Tang
  • 1:25 - 1:29
    do, szacuje się, 100 milionów ludzi
  • 1:29 - 1:34
    w czasach Północnej dynastii Song i wciąż rośnie,
  • 1:34 - 1:37
    aż gdy docieramy do czasów dynastii Ming,
  • 1:37 - 1:40
    mamy populację ok. 200 milionów ludzi.
  • 1:40 - 1:42
    Co więc pozwoliło na taką
  • 1:42 - 1:45
    eksplozję demograficzną?
  • 1:45 - 1:49
    Ważna z pewnością jest żywność,
  • 1:49 - 1:53
    a wtedy właśnie
  • 1:53 - 1:56
    dynastia Song wykorzystała bardziej odporne
  • 1:56 - 2:00
    ziarna ryżu z Azji Południowo-Wschodniej, które pozwoliły im
  • 2:00 - 2:02
    wykarmić o wiele więcej ludzi.
  • 2:02 - 2:05
    To oczywiście pozwala na wzrost liczby ludności.
  • 2:05 - 2:07
    ale zawsze, gdy jesteś w stanie wyżywić ludzi
  • 2:07 - 2:08
    i rośnie dobrobyt,
  • 2:08 - 2:12
    imperium będzie stabilniejsze.
  • 2:12 - 2:15
    Kolejnym przyczynkiem do dobrobytu
  • 2:15 - 2:17
    i stabilności imperiów
  • 2:17 - 2:19
    jest handel.
  • 2:20 - 2:23
    Chiny mają wiele systemów rzecznych,
  • 2:23 - 2:26
    które ułatwiły rolnictwo i handel.
  • 2:26 - 2:31
    Ale w czasach dynastii Sui, tutaj,
  • 2:31 - 2:35
    kończy się budowa Wielkiego Kanału,
  • 2:35 - 2:39
    który nawet dzisiaj jest największym sztucznym kanałem na świecie.
  • 2:40 - 2:43
    Rozciąga się od Pekinu do Hangzhou
  • 2:43 - 2:46
    i jeszcze dalej, ma też odnogi
  • 2:46 - 2:48
    i to, w połączeniu z systemami rzecznymi,
  • 2:48 - 2:51
    pozwoliło na rozwój handlu,
  • 2:51 - 2:55
    szczególnie za dynastii Tang i Song.
  • 2:55 - 2:57
    Podczas panowania dynastii Song
  • 2:57 - 3:00
    wymyślono śluzę wodną,
  • 3:00 - 3:03
    która umożliwia łatwiejsze podróże między drogami wodnymi
  • 3:03 - 3:06
    o różnych poziomach wody.
  • 3:06 - 3:09
    Śluza wodna dalej jest podstawową technologią używaną
  • 3:09 - 3:11
    w kanałach na całym świecie.
  • 3:12 - 3:16
    Po raz pierwszy użyto także papierowych pieniędzy.
  • 3:17 - 3:20
    To wielka rzecz! Do dzisiaj używamy papierowych pieniędzy.
  • 3:20 - 3:23
    Nasza zdolność do zawierania transakcji
  • 3:23 - 3:25
    nie zalezy od zdolności do wydobycia
  • 3:25 - 3:28
    złota, srebra czy miedzy.
  • 3:28 - 3:29
    Jednym z czynników, które pozwoliły
  • 3:29 - 3:31
    narodzić się papierowemu pieniądzu
  • 3:31 - 3:34
    był druk klockowy,
  • 3:34 - 3:38
    szczególnie druk z ruchomą czcionką.
  • 3:38 - 3:41
    Kolejna innowacja dynastii Song.
  • 3:42 - 3:45
    Tak jak wspomniałem, kiedy docieramy do 1127 roku.
  • 3:46 - 3:50
    mamy najeźdźców z północy, szczególnie ród Jin,
  • 3:50 - 3:53
    którym udaje się podbić północne Chiny.
  • 3:53 - 3:55
    Sprowokowało to dynastię Song to przeniesienia stoilicy
  • 3:55 - 3:58
    z Kaifeng na północy
  • 3:58 - 4:01
    to Hangzhou na południu.
  • 4:01 - 4:03
    Jak widzimy, Hangzhou jest głównym południowym portem
  • 4:03 - 4:05
    na Wielkim Kanale.
  • 4:05 - 4:09
    I mimo, że Północna dynastia Song musiała się przenieść
  • 4:09 - 4:12
    i stała się Południową dynastią Song,
  • 4:12 - 4:14
    okres dobrobytu trwał przez
  • 4:14 - 4:17
    kolejne ok. 150 lat i ponownie
  • 4:17 - 4:19
    wiązał się z merytokracją,
  • 4:19 - 4:21
    z systemem służby cywilnej.
  • 4:21 - 4:24
    Obfitość jedzenia, stabilność
  • 4:24 - 4:26
    dynastycznych rządów, handel, pieniądze,
  • 4:26 - 4:29
    wszystkie te technologiczne nowinki
  • 4:29 - 4:33
    czynią dynastię Song jednym z najważniejszych okresów
  • 4:33 - 4:34
    historii Chin.
Title:
Prosperity in Song China (960-1279) | World History | Khan Academy
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
04:35

Polish subtitles

Revisions