WEBVTT 00:00:00.523 --> 00:00:02.856 W innych filmach, kiedy mówiliśmy o 00:00:02.856 --> 00:00:04.902 różnych chińskich imperiach, 00:00:04.902 --> 00:00:07.738 mówiliśmy o dynastii Song 00:00:07.738 --> 00:00:12.269 w kontekście znaczących technologicznych innowacji. 00:00:12.269 --> 00:00:14.945 Kilka przykładów: 00:00:14.945 --> 00:00:18.710 przede wszystkim proch, ruchoma czcionka. 00:00:18.710 --> 00:00:21.859 Już za dynastii Tang pojawia się druk klockowy, 00:00:21.859 --> 00:00:26.191 który za dynastii Song jest udoskonalony 00:00:26.191 --> 00:00:28.459 i staje się bardziej wydajny z ruchomą czcionką. 00:00:28.459 --> 00:00:31.315 Doskonalony jest kompas, 00:00:31.315 --> 00:00:34.904 szczególnie do żeglugi morskiej, doskonalone są łodzie, 00:00:34.904 --> 00:00:38.059 wzmocniona służba cywilna 00:00:38.059 --> 00:00:39.524 jest w szczytowej fazie rozwoju, 00:00:39.524 --> 00:00:42.339 pojawia sie neokonfucjanizm. 00:00:42.339 --> 00:00:44.811 Pytanie brzmi, co sprawiło, że 00:00:44.811 --> 00:00:46.852 pojawia się tyle innowacji? 00:00:46.852 --> 00:00:51.117 Oraz: co utrwaliło rządy dynastii Song? 00:00:51.117 --> 00:00:53.109 Kiedy patrzymy na skalę czasu taką jak ta, 00:00:53.109 --> 00:00:56.387 która pokrywa ponad 2 000 lat, 00:00:56.387 --> 00:00:57.586 może to nie wydawać się długim okresem, 00:00:57.586 --> 00:00:59.235 ale warto uświadomić sobie, że to 00:00:59.235 --> 00:01:03.152 ponad 300 lat rządów jednej dynastii. 00:01:04.360 --> 00:01:06.987 Okres ten podzielony jest pośrodku na Północną 00:01:06.987 --> 00:01:10.997 i Południową dynastię Song w 1127 roku, 00:01:10.997 --> 00:01:12.580 wrócimy do tego jeszcze. 00:01:12.580 --> 00:01:13.697 Przeważnie był to jednak 00:01:13.697 --> 00:01:17.709 dla Chin czas dobrobytu. 00:01:17.709 --> 00:01:20.410 Populacja rośnie 00:01:20.410 --> 00:01:25.099 z 50 milionów ludzi za czasów dynastii Tang 00:01:25.099 --> 00:01:29.277 do, szacuje się, 100 milionów ludzi 00:01:29.277 --> 00:01:33.859 w czasach Północnej dynastii Song i wciąż rośnie, 00:01:33.859 --> 00:01:36.625 aż gdy docieramy do czasów dynastii Ming, 00:01:36.625 --> 00:01:40.130 mamy populację ok. 200 milionów ludzi. 00:01:40.130 --> 00:01:41.979 Co więc pozwoliło na taką 00:01:41.979 --> 00:01:45.302 eksplozję demograficzną? 00:01:45.302 --> 00:01:49.297 Ważna z pewnością jest żywność, 00:01:49.297 --> 00:01:52.544 a wtedy właśnie 00:01:52.544 --> 00:01:55.786 dynastia Song wykorzystała bardziej odporne 00:01:55.786 --> 00:02:00.057 ziarna ryżu z Azji Południowo-Wschodniej, które pozwoliły im 00:02:00.057 --> 00:02:02.378 wykarmić o wiele więcej ludzi. 00:02:02.378 --> 00:02:04.882 To oczywiście pozwala na wzrost liczby ludności. 00:02:04.882 --> 00:02:07.065 ale zawsze, gdy jesteś w stanie wyżywić ludzi 00:02:07.065 --> 00:02:08.444 i rośnie dobrobyt, 00:02:08.444 --> 00:02:12.177 imperium będzie stabilniejsze. 00:02:12.177 --> 00:02:14.813 Kolejnym przyczynkiem do dobrobytu 00:02:14.813 --> 00:02:16.913 i stabilności imperiów 00:02:16.913 --> 00:02:18.830 jest handel. 00:02:19.709 --> 00:02:22.777 Chiny mają wiele systemów rzecznych, 00:02:22.777 --> 00:02:26.329 które ułatwiły rolnictwo i handel. 00:02:26.329 --> 00:02:31.313 Ale w czasach dynastii Sui, tutaj, 00:02:31.313 --> 00:02:34.954 kończy się budowa Wielkiego Kanału, 00:02:34.954 --> 00:02:38.871 który nawet dzisiaj jest największym sztucznym kanałem na świecie. 00:02:40.261 --> 00:02:43.110 Rozciąga się od Pekinu do Hangzhou 00:02:43.110 --> 00:02:45.872 i jeszcze dalej, ma też odnogi 00:02:45.872 --> 00:02:48.235 i to, w połączeniu z systemami rzecznymi, 00:02:48.235 --> 00:02:50.920 pozwoliło na rozwój handlu, 00:02:50.920 --> 00:02:54.649 szczególnie za dynastii Tang i Song. 00:02:54.649 --> 00:02:56.836 Podczas panowania dynastii Song 00:02:56.836 --> 00:03:00.360 wymyślono śluzę wodną, 00:03:00.360 --> 00:03:03.386 która umożliwia łatwiejsze podróże między drogami wodnymi 00:03:03.386 --> 00:03:05.850 o różnych poziomach wody. 00:03:05.850 --> 00:03:08.718 Śluza wodna dalej jest podstawową technologią używaną 00:03:08.718 --> 00:03:11.301 w kanałach na całym świecie. 00:03:12.350 --> 00:03:15.933 Po raz pierwszy użyto także papierowych pieniędzy. 00:03:17.348 --> 00:03:20.289 To wielka rzecz! Do dzisiaj używamy papierowych pieniędzy. 00:03:20.289 --> 00:03:22.743 Nasza zdolność do zawierania transakcji 00:03:22.743 --> 00:03:25.234 nie zalezy od zdolności do wydobycia 00:03:25.234 --> 00:03:27.712 złota, srebra czy miedzy. 00:03:27.712 --> 00:03:28.970 Jednym z czynników, które pozwoliły 00:03:28.970 --> 00:03:31.212 narodzić się papierowemu pieniądzu 00:03:31.212 --> 00:03:34.038 był druk klockowy, 00:03:34.038 --> 00:03:37.807 szczególnie druk z ruchomą czcionką. 00:03:37.807 --> 00:03:40.974 Kolejna innowacja dynastii Song. 00:03:41.824 --> 00:03:45.157 Tak jak wspomniałem, kiedy docieramy do 1127 roku. 00:03:46.134 --> 00:03:50.299 mamy najeźdźców z północy, szczególnie ród Jin, 00:03:50.299 --> 00:03:53.044 którym udaje się podbić północne Chiny. 00:03:53.044 --> 00:03:55.473 Sprowokowało to dynastię Song to przeniesienia stoilicy 00:03:55.473 --> 00:03:57.996 z Kaifeng na północy 00:03:57.996 --> 00:04:00.516 to Hangzhou na południu. 00:04:00.516 --> 00:04:03.364 Jak widzimy, Hangzhou jest głównym południowym portem 00:04:03.364 --> 00:04:05.145 na Wielkim Kanale. 00:04:05.145 --> 00:04:09.286 I mimo, że Północna dynastia Song musiała się przenieść 00:04:09.286 --> 00:04:12.297 i stała się Południową dynastią Song, 00:04:12.297 --> 00:04:14.167 okres dobrobytu trwał przez 00:04:14.167 --> 00:04:17.467 kolejne ok. 150 lat i ponownie 00:04:17.467 --> 00:04:19.398 wiązał się z merytokracją, 00:04:19.398 --> 00:04:21.022 z systemem służby cywilnej. 00:04:21.022 --> 00:04:23.909 Obfitość jedzenia, stabilność 00:04:23.909 --> 00:04:26.428 dynastycznych rządów, handel, pieniądze, 00:04:26.428 --> 00:04:29.297 wszystkie te technologiczne nowinki 00:04:29.297 --> 00:04:32.673 czynią dynastię Song jednym z najważniejszych okresów 00:04:32.673 --> 00:04:34.256 historii Chin.