Tại sao chúng ta đổ mồ hôi? - John Murnan

Xem bài học đầy đủ tại: https://ed.ted.com/lessons/why-do-we-sweat-john-murnan

Một số trường hợp khiến ta đổ mồ hôi - bao gồm thể dục, ăn đồ cay, và lo lắng. Nhưng mồ hôi hình thành thế nào, và mục đích thật sự của nó là gì? Hãy cùng John Murnan tìm hiểu khía cạnh khoa học của mồ hôi.

Bài học bởi John Murnan, hoạt họa bởi Dogzilla Studio.

Đích đến trong tầm mắt
và bạn cố tăng tốc.

Khi chân bạn bắt đầu tăng tốc,
bạn hít thở sâu hơn,

tim bạn đập nhanh hơn,
và mồ hôi túa ra trên da.

Vậy mồ hôi hình thành như thế nào

và mục đích thật sự của nó là gì?

Có hàng loạt trường hợp
khiến ta đổ mồ hôi:

ăn đồ ăn cay,

khi lo lắng,

và khi đổ bệnh.

Nhưng đổ mồ hôi khi tập thể dục
có lẽ là thường thấy nhất.

Trong trường hợp này, nó xảy ra
như một sự phản ứng với thay đổi

diễn ra sâu trong tế bào.

Khi bạn tăng tốc, cơ bắp
bạn hoạt động mạnh hơn,

nhu cầu sử dụng năng lượng
cũng tăng lên.

Quá trình có tên là Hô hấp Hiếu khí

phân giải đường và oxi
để tạo ra ATP,

đơn vị năng lượng của tế bào.

Phần lớn quá trình này
diễn ra trong ti thể.

Bạn hoạt động càng nhiều,

ti thể càng phải hoạt động nhiều
để cung cấp năng lượng cho cơ thể.

Tuy nhiên, quá trình
này có một nhược điểm.

Khi tế bào giải phóng ATP,
chúng sản sinh ra nhiệt.

Lượng nhiệt này sẽ kích hoạt những
cảm biến thân nhiệt trên khắp cơ thể

Những thụ quan này sẽ đo phần nhiệt thừa
thoát ra từ tế bào cơ bắp

và truyền thông tin tới vùng dưới đồi,

nơi điều khiển thân nhiệt.

Vùng dưới đồi đáp lại

bằng cách gửi tín hiệu
thông qua hệ thần kinh giao cảm

tới các tuyến mồ hôi dưới da.

Các tuyến này
phân bổ khắp cơ thể

với số lượng lớn
tập trung tại lòng bàn tay,

lòng bàn chân,
và trên đầu.

Khi một tuyến mồ hôi
nhận được tín hiệu,

chất lỏng bao quanh tế bào

chứa một lượng lớn Natri và Clorua.

Tế bào sẽ bơm những i-ông này
vào một ống rỗng

chạy xuyên suốt tuyến mồ hôi.

Sau đó, vì nồng độ muối bên trong ống
cao hơn bên ngoài,

nước sẽ chảy vào ống,
theo hiện tượng thẩm thấu.

Và tại phần chứa dịch
nằm cuối ống dẫn,

áp lực nước sẽ đẩy nước lên
vào phần thẳng dài của ống dẫn.

Trước khi mồ hôi trào ra da,

các tế bào cạnh ống dẫn sẽ hấp thụ lại
muối nhiều nhất có thể

để quá trình này có thể tiếp diễn.

Phần nước trong mồ hôi hấp thụ
lượng nhiệt cơ thể

sau đó, bay hơi khi ra đến bề mặt da,

giúp hạ thân nhiệt.

Quá trình này có tên là
làm mát bằng hơi,

là một tiến hóa quan trọng
từ tổ tiên của chúng ta.

Tác dụng tỏa nhiệt không
chỉ có ích khi tập thể dục.

Chúng ta cũng đổ mồ hôi
trong nhiều trường hợp khác.

Ăn đồ cay khiến một số người
đổ mồ hôi đầm đìa.

Điều này xảy ra do chất cay tác động
tới chính phản ứng thần kinh trong não

kích hoạt những thụ quan cảm nhiệt,
thường chỉ phản ứng với sự tăng nhiệt độ.

Đổ mồ hôi cũng là một phần của
phản ứng "chống trả hay bỏ chạy"

khi ta ở trong những tình huống
căng thẳng, như ngỏ lời hẹn

hay đi phỏng vấn xin việc.

Lí do là vì chất adrenaline
kích thích hoạt động cơ bắp

khiến mạch máu giãn rộng,

hai phản ứng khiến tăng nhiệt
và kích hoạt phản ứng đổ mồ hôi.

Chúng ta cũng đổ mồ hôi khi bị bệnh.

Khi sốt, chúng ta
đổ mồ hôi vì sự viêm nhiễm

kích thích vùng dưới đồi
tăng hoạt động cơ bắp,

giúp tăng sản sinh
năng lượng cũng như nhiệt lượng.

Điều này làm tăng thân nhiệt,

một cơ chế tự vệ khiến vi khuẩn
khó hoạt động hơn trong cơ thể.

Giống như việc chạy, đổ mồ hôi
giúp bạn giải phóng lượng nhiệt đó.

Khi cơn sốt qua hay
khi chiến thắng cuộc đua,

những thụ quan cảm nhiệt
cảm nhận được sự giảm nhiệt

và vùng dưới đồi
sẽ dừng việc đổ mồ hôi.

Trong vài trường hợp, như sau cuộc chạy

vùng dưới đồi cũng gửi tín hiệu tới cơ thể

rằng bạn cần nạp lại
lượng nước đã tiêu thụ.

Vậy khi ráng sức
về đích vào lần sau,

bạn có thể coi mồ hôi như
máy tiếp sức của cơ thể,

giúp bạn hoàn thành
quãng đường còn lại.