Niçin terliyoruz?

Dersin tamamı: https://ed.ted.com/lessons/why-do-we-sweat-john-murnan

Spor, acı bir şeyler yemek ve gerginlik gibi bizi terleten bir dizi senaryo var. Peki bu madde nasıl ansızın yoktan var oluyor, ve tam olarak amacı ne? John Murnan ter arkasındaki bilimsel gerçeği açıklıyor.

Ders John Murnan, animasyon Dogzilla Studio.

Bitiş çizgisi görünür oluyor
ve siz hızınızı birden artırıyorsunuz.

Bacaklarınız yarışa ayak uydururken
nefesiniz derinleşiyor,

kalp atışınız hızlanıyor

ve cildiniz terle kaplanıyor.

Bu madde nasıl birdenbire
yoktan var oluyor?

Tam olarak amacı ne?

Bizi terleten bir dizi senaryo var:

Acı besinler yemek,

gerginlik

ve hastalık.

Ancak spor muhtemelen
en aşina ve yaygın olanı.

Bu durumda terleme
hücrelerinizin derinliklerinde

hareketlenmeye yanıt olarak başlıyor.

Siz hızınızı artırdıkça
kaslarınız daha çok çalışır,

enerjiye olan gereksinimleri artar.

Hücresel respirasyon denilen bir süreç

hücrenin enerji birimi olan
ATP oluşturmak için

glukoz ve oksijen tüketir.

Bu sürecin çoğu kısmı
mitokondri denilen yapılarda gerçekleşir.

Siz hareket ettikçe

vücudunuza enerji sağlamak için
mitokondri daha fazla çalışır.

Bu çok çalışmanın da bir bedeli var.

Hücreler ATP'yi ayrıştırırken
ısı salınımı yaparlar.

Bu ısı tüm vücudunuzdaki
sıcaklık sensörlerini uyarır.

Bu reseptörler kas hücrelerinizden
gelen fazla ısıyı algılarlar

ve bu bilgiyi hipotalamusa bildirir,

bu organ da vüct ısısını düzenler.

Bunun üzerine hipotalamus,

sempatik sinir sistemi aracılığıyla
cildinizdeki ter bezlerine

sinyal göndererek çalışır.

Bu sinyaller tüm vücuda dağılır,

özellikle avuç içlerinizde

ayak yastıkçıklarında

ve başınızda yoğunlaşır.

Bir ter bezi bu sinyali ilk aldığında

sarılı zar içinde
hücreleri çevreleyen sıvı

yüksek oranda sodyum
ve klorür içerir.

Hücreler bu iyonları
ter bezi içinden geçen

dar bir kanala yollar.

Kanalın içi, dışarısından
daha tuzlu olduğu için

ozmoz yoluyla su, kanalın içine girer.

İlk salınım denilen sıvı
kanalın aşağısında birikir,

su basıncı bunu
kanalın uzun düz kısmına iter.

Cilt üzerine çıkmadan önce,

kanalı çevreleyen hücreler
sürecin devam edebilmesi için

mümkün olduğu kadar tuz tutarlar.

Terdeki su vücudun ısı enerjisini emer

ve yüzeye ulaştığında
buharlaşarak yok olur,

bu da vücut ısınızı düşürür.

Buharlaşmalı soğutma
denilen bu süreç

atalarımızdan kalan
önemli bir adaptasyondu.

Soğutma etkisinin faydası
sporla sınırlı değil.

Terlediğimiz pek çok başka senaryo var.

Acı şeyler yemek bazı insanların
yüzlerinin aşırı terlemesine neden olur.

Bunun sebebi, acının beyinde
ısı reseptörlerini harekete geçiren

aynı sinirsel tepkimeyi başlatması
ve bu da fazla ısıya karşı tepkimedir.

Terlemek ayrıca
stresle durumlarda karşılaştığımız

kaç ya da savaş tepkisinin bir parçası.

Birine çıkma daveti etmek
veya iş görüşmesi gibi.

Bunun da sebebi adrenalinin
kas aktivitesini uyarması

ve kan damarlarının
genişlemesini sağlaması,

bu iki tepkime de ısıyı artırır
ve terlemeyi başlatır.

Hastalandığımızda da terleriz.

Ateşimiz çıktığında terlememizin sebebi

enfeksiyonun hipotalamusta
kas aktivitesini artırması,

bunun sonucunda daha çok enerji
ısı olarak salınır.

Tüm vücut ısınızı artıran bu durum,

enfekte maddelerin vücutta kalamaması için
koruyucu bir mekanizmadır.

Koşarken olduğu gibi
terlemek ısının dışa atılmasını sağlar.

Ateşiniz düştüğünde
veya yarışı kazandığınızda

vücut ısısı reseptörleri
ısıdaki bu düşüşü algılar

ve hipotalamus terleme
tepkimesini sonlandırır.

Bazı durumlarda, koşu sonrasında

kaybettiğiniz suyun yenilenmesi için

hipotalamus vücudunuza sinyal gönderir.

Amacınıza ulaşmak için
kendinizi zorladığınızda

terinizi, sizi başarıya ulaştıran

kendi vücut kalibratörünüz
olarak düşünebilirsiniz.