Wade Davis over bedreigde culturen

Met verbluffende foto's en verhalen houdt National Geographic Explorer Wade Davis een lofzang op de buitengewone verscheidenheid van 's werelds inheemse culturen, die met een alarmerende snelheid van de planeet verdwijnen.

Eén van de intense plezieren van reizen

en van etnografisch onderzoek

is de mogelijkheid om te leven tussen hen

die de oude gewoontes niet vergeten zijn,

die hun verleden nog voelen in de wind,

het aanraken in door regen gepolijste stenen,

het proeven in bittere plantenbladeren.

De wetenschap dat Jaguar-shamans nog steeds voorbij de Melkweg reizen,

of dat de mythes van Inuit-ouderen nog met betekenis weerklinken,

of dat in de Himalaya

boeddhisten nog steeds jacht maken op de adem van Dharma,

herinnert je echt dé openbaring van de antropologie:

de wereld waarin wij leven

bestaat niet in een absolute zin, maar is

slechts één model van de werkelijkheid,

het gevolg van een toevallige set aanpassingskeuzes

die onze voorouders generaties geleden maakten.

Natuurlijk, we delen allemaal dezelfde aanpassende vereisten:

Worden geboren. Brengen kinderen ter wereld.

We maken allen inwijdingsrites door.

Omgaan met de onverbiddelijke scheiding door de dood.

Het kan dus geen verrassing zijn dat we allen zingen, dansen

en kunst hebben.

Maar interessant is de unieke kadans van het lied

en het ritme van de dans in elke verschillende cultuur.

Of dat nu gaat om de Penan in de wouden op Borneo,

of de Voodoo-acolieten in Haïti,

of de strijders in de Kaisut-woestijn in Noord-Kenia,

de Curandero in het Andes-gebergte

of de Caravanserai in het hart van de Sahara. --

Dit is de man met wie ik reisde door de woestijn,

een maand geleden. --

of nu een yakherder op de hellingen van Qomolangma,

Everest, de godin-moeder van de wereld.

Zij leren ons allemaal dat we anders kunnen zijn,

anders kunnen denken,

ons anders op aarde kunnen oriënteren.

Als je erover nadenkt, kan dit idee

je alleen maar hoop geven.

Samen vormen de ontelbare culturen ter wereld

een web van spiritueel en cultureel leven

dat de planeet omhult

en voor haar net zo belangrijk is

als het biologische levensweb: de biosfeer.

Dit culturele levensweb kun je je voorstellen

als een etnosfeer.

De etnosfeer kun je definiëren als

het totaal van alle gedachtes, dromen, mythes,

ideeën, inspiraties en intuïties die voortgebracht zijn

door de menselijke verbeelding sinds het begin van ons bewustzijn.

De etnosfeer is de grote nalatenschap van de mensheid.

Zij is het symbool van al dat wij zijn

en al dat wij kunnen zijn, als verbazingwekkend nieuwsgierige diersoort.

Net zoals de biosfeer zwaar aangetast is,

is de etnosfeer dat ook--

en nog in veel grotere mate.

Geen bioloog zou durven beweren

dat minstens de helft van alle soorten op het punt

van uitsterven staat, omdat dat simpelweg niet waar is.

En juist dat, het meest apocalyptische scenario

voor biodiversiteit,

komt niet eens in de buurt van het meest optimistische scenario

voor culturele diversiteit.

De beste indicator hiervan is het verlies aan talen.

Toen iedereen hier aanwezig geboren werd,

werden er zesduizend talen op aarde gesproken.

Een taal is meer dan haar woordenschat

of haar grammaticale regels.

Een taal is een opflikkering van de menselijke ziel.

Het is het voertuig waardoor de ziel van elke unieke cultuur

de materiële wereld bereikt.

Elke taal is een eeuwenoud geesteswoud,

een scheiding, een gedachte, een ecosysteem aan spirituele mogelijkheden.

Van die zesduizend talen wordt vandaag de dag

de helft daarvan niet meer in kinderoren gefluisterd.

Ze worden baby's niet langer aangeleerd.

Effectief betekent dat, tenzij een verandering optreedt,

dat ze al dood zijn.

Is er iets eenzamers dan omhuld te worden door stilte,

de laatste van jouw volk te zijn jouw taal te spreken,

geen kans te hebben de wijsheid van de voorouders door te geven

of de beloftes van de kinderen tegemoet te zien?

Precies dat tergende lot is iemands benarde toestand

elke twee weken ergens op aarde,

want elke twee weken sterft er een oudere

en met hem sterven de laatste lettergrepen

van een oude taal.

Sommigen van jullie zeggen:

'Zou de wereld geen betere plek zijn

als we allen dezelfde taal zouden spreken?'. Ik zeg:

'Super, laten we Yoruba nemen. Of Kantonees.

Of Kogi.'

Je zult je opeens realiseren hoe het zou zijn

niet je eigen taal te kunnen spreken.

Dus wat ik eigenlijk wil doen vandaag

is jullie meenemen op een korte reis

door de etnosfeer, die een beeld moet schetsen

van wat in feite verloren is gegaan.

Velen van ons vergeten dat wanneer ik het over

'een andere manier van zijn' heb,

ik ook echt heel andere manieren bedoel.

Neem bijvoorbeeld dit Barasana-kind in de Noordwest-Amazone,

het volk van de anaconda,

dat gelooft dat zij uit stroomopwaarts de melkrivier op voeren,

vanuit het oosten, in de buik van heilige slangen.

Dit is een volk dat cognitief

de kleuren blauw en groen niet onderscheidt,

omdat het gewelf van de hemelen

gelijk staat aan het gewelf van het oerwoud,

waar het volk afhankelijk van is.

Ze hebben een opvallende taal-en-huwelijksregel,

die linguïstische exogamie wordt genoemd:

je moet iemand trouwen die een andere taal spreekt.

Dit heeft zijn wortels in het mythologische verleden,

maar het bijzondere voltrekt zich in hun huizen,

waar zes of zeven talen worden gesproken,

door deze kruiselingse huwelijken,

maar je nooit iemand een taal hoort oefenen.

Ze luisteren simpelweg en beginnen dan te spreken.

Eén van de fascinerendste stammen waarmee ik heb geleefd,

de Waorani in Noordoost-Ecuador,

een verbluffend volk waarmee in 1958 vreedzaam contact werd gelegd.

In 1957 probeerden vijf missionarissen contact te leggen,

maar ze maakten een kritieke fout.

Uit de lucht strooiden ze

foto's van zichzelf met

-naar ons idee- vriendelijke gebaren,

waarbij ze vergaten dat dit volk nog nooit

een tweedimensionaal beeld had gezien.

Ze raapten de foto's op

en probeerden de vorm achter het gezicht te vinden.

Toen ze niets vonden, concludeerden ze dat de duivel hen hiermee riep,

waarna de missionarissen met speren doorboord werden.

Maar de Waorani doorboorden niet alleen buitenstaanders,

maar ook elkaar.

54% van hun sterftecijfer kwam voort uit doorboringen.

We konden genealogieën tot acht generaties terug traceren,

waarbij we twee gevallen van een natuurlijk dood vonden.

Toen we doorvroegen,

gaven ze toe dat één man ooit van ouderdom stierf,

waarna hij toch maar doorboord werd. (Publiek lacht)

Maar tegelijkertijd hadden ze een

verbazingwekkend scherpzinnige kennis van het oerwoud.

Hun jagers konden urine op 40 passen afstand ruiken

en vertellen van welke diersoort het was.

Begin jaren '80 kreeg ik een verbluffende opdracht,

toen mijn professor mij vroeg

of ik naar Haïti wilde gaan

om daar geheime genootschappen te infiltreren

die de basis vormden van de macht van president Duvalier

als ook zijn presidentiële elitecorps

en zo het gif veilig te stellen waaruit zombies gemaakt worden.

Om van deze sensationele zaken wat te kunnen begrijpen,

moest ik eerst iets leren over dit bijzonder geloof

van Vodoun (Voodoo), dat geen cult van zwarte magie is.

Het is daarentegen een complex metafysisch wereldbeeld,

erg interessant.

Zou ik je vragen de grote wereldreligies te noemen,

wat zou je dan zeggen?

Christendom, islam, boeddhisme, jodendom, etc.

Eén continent wordt altijd buiten beschouwing gelaten,

vanuit de aanname dat Afrika beneden de Sahara

geen religieus geloof had. Natuurlijk hadden ze dit wel.

Voodoo is simpelweg het destillaat

van deze diepgaande religieuze ideeën,

verspreid in de tragische diaspora tijdens de slavernijperiode.

Wat voodoo zo interessant maakt,

is de levende verhouding

tussen de levenden en de doden.

De levenden baren de geesten.

De geesten kunnen aangeroepen worden van onder het Grote Water,

antwoordend op het dansritme

waarmee de ziel van de levende tijdelijk verplaatst wordt,

zodat tijdens dat ene schitterende moment de volgeling even de god wordt.

Daarom zeggen voodooïsten graag:

'Jullie blanken gaan naar de kerk en praten over God.

Wij dansen in de tempel en worden God.'

En omdat je zo bezeten bent door de geest,

wat kan je gebeuren?

Dit leidt tot een verbluffende vertoning:

Voodoo-volgelingen in trance

die straffeloos gloeiende kolen betasten.

Deze vertoning demonstreert de mogelijkheid van de geest

om het lichaam te beïnvloeden

wanneer deze in extreme extase is.

Van alle volken waar ik ooit mee heb geleefd,

zijn de Kogi het meest buitengewoon ,

een volk uit het noorden van Colombia.

Afstammelingen van de Tairona-beschaving,

die ooit de Caribische kustvlakte van Colombia hebben bevolkt

in de nasleep van de verovering.

Zij trokken zich terug in een geïsoleerd vulkanisch massief

dat boven de kustvlakte uittorent.

In een met bloed doordrenkt continent

werd alleen dit volk nooit veroverd door de Spanjaarden.

Nog steeds worden ze door ritueel priesterschap geregeerd,

maar de training tot priester is nogal bijzonder.

De jonge acolieten worden weggehaald bij hun families

als ze drie of vier zijn.

Ze worden afgezonderd in een wereld van duisternis,

in stenen hutten aan voeten van gletsjers, 18 jaar lang.

Twee periodes van negen jaar,

bewust gekozen om de negen maanden vorming na te bootsen

die zij in de schoot van hun moeder doorbrengen.

Nu zijn ze bij wijze van spreken in de schoot van de grote moeder.

Deze hele tijd

worden hen de maatschappelijke waarden bijgebracht,

waarden die de aanname in zich dragen dat

alleen hún gebeden de kosmische -of ecologische- balans

in stand kunnen houden.

Deze inwijding eindigt

met de dag dat ze ineens naar buiten mogen

en voor het eerst in hun leven, als ze 18 zijn,

een zonsopgang zien. Op dat heldere moment van bewustzijn

van het eerste licht, als de Zon de hellingen

van het schitterende landschap met haar licht overgiet,

wordt opeens alles dat ze abstract hebben geleerd

bevestigd in volle glorie. De priesters zeggen:

'Zie je? Het is zoals ik je gezegd heb.

Zo mooi is het echt. Het is aan jou dit te beschermen.'

Ze noemen zichzelf de oudere broers.

Volgens hen zijn wij de jongere broers,

die verantwoordelijk zijn voor de vernietiging van de wereld.

Op dit punt wordt het intuïtieniveau erg belangrijk.

Als we denken aan inheemse volken en landschap,

halen we vaak Rousseau aan

en het oude fabeltje van de edele wilde,

een idee dat racistisch is in zijn eenvoud.

Of we halen Thoreau aan en zeggen

dat deze volken dichter bij de Aarde staan dan wij.

Inheemse volken zijn noch sentimenteel,

noch verzwakt door nostalgie.

Voor beide is weinig ruimte

in de malariamoerassen van de Asmat

of in de ijzige winden van Tibet. Desalniettemin hebben zij

door tijd en ritueel een traditionele mystiek van de Aarde gesmeed,

die niet op het idee van 'er bewust dichtbij zijn' is gebaseerd,

maar op een veel subtielere intuïtie:

het idee dat de Aarde zelf slechts kan bestaan,

omdat menselijk bewustzijn het de levensadem heeft gegeven.

Wat betekent dat?

Het betekent dat een klein kind uit de Andes,

dat opgegroeid is met het geloof dat de berg een Apu-geest is

die zijn of haar lot zal leiden,

een fundamenteel ander mens zal zijn

en een andere relatie tot die grondstof of die plek zal hebben

dan een klein kind uit Montana,

opgegroeid met het idee dat de berg een stapel stenen is,

klaar om te mijnen.

Of het de woonplaats van een geest of een hoop erts is, is irrelevant.

Interessant is de metafoor die de verhouding definieert

tussen het individu en de natuurlijke wereld.

Ik ben opgegroeid in de bossen van British Columbia

met het idee dat deze bossen er waren om gekapt te worden.

Dat maakte mij een ander mens

dan mijn vrienden van de Kwagiulth,

die geloven dat die bossen de woonplaats van Kuxwhukw zijn

en de Kromme Snavel van de Hemel

en de kannibale geesten die in het noorden van de wereld rondzwierven.

Deze geesten zijn belangrijk tijdens hun Hamatsa-inwijding.

Als je begint bij het idee

dat deze culturen verschillende realiteiten kunnen scheppen,

begin je te begrip te krijgen

voor een aantal van hun buitengewone ontdekkingen. Neem deze plant.

Het is een foto die ik april jl. in de Noordwest-Amazone nam.

Dit is ayahuasca,

de meest krachtige psychoactive bereiding

uit het repertoire van de shaman.

Wat ayahuasca zo fascinerend maakt,

is niet alleen het farmacologische potentieel ervan,

maar hoe doordacht het is. Het is opgebouwd uit twee bronnen.

Enerzijds is er een houten liaan

die beta-carboline, harmine en harmaline

in zich draagt en licht hallucinerend werkt.

Als je alleen de plant neemt,

lijkt het erop dat een blauwe rookwalm

door je bewustzijn drijft.

De plant wordt gemixt met bladeren van een koffie-achtige,

Psychotria viridis.

De plant draagt krachtige tryptamines,

nauw verwant aan hersenserotonine, dimethyltryptamine,

5-methoxydimethyltryptamine.

Heb je ooit de Yanomami gezien

als zij dat snuiven,

die substantie van verschillende soorten

die ook methoxydimethyltryptamine bevat?

Dat poeder je neus in blazen,

is als uit een geweer geschoten worden,

beschilderd met barokke beelden, om te landen op een zee van elektriciteit. (Publiek lacht)

Dit schept geen vervorming van de realiteit;

het schept ontbinding van de realiteit.

Ik probeerde mijn professor, Richard Evan Shultes, te overtuigen --

een man die het psychedelische tijdperk deed ontvonken

door zijn ontdekking van paddo's

in Mexico in de jaren 1930.

Ik betoogde dat deze tryptamines niet te identificeren waren

als hallucinerend, omdat wanneer het effect zijn intrede doet,

er niemand meer thuis is om de hallucinatie te ervaren. (Publiek lacht)

Tryptamines zijn niet oraal in te nemen,

omdat ze van hun effect ontdaan worden door een enzym

in het menselijk darmkanaal: monoamine oxidase.

Ze kunnen alleen oraal worden ingenomen met iets

dat de monoamine van zíjn effect ontdoet.

Het fascinerende is

dat de beta-carbolines in de liaan

de benodigde monoamine-onderdrukkers zijn

om de tryptamine te activeren. Stel jezelf de vraag:

Hoe kan dit volk in een flora van 80.000 plantensoorten

twee morfologisch ongerelateerde soorten vinden,

die gecombineerd

een biochemische variant van het geheel vormen

die groter is dan de som van de delen samen?

We zeggen eufemistisch 'trial and error',

dat hier als betekenisloos wordt ontmaskerd.

De Indianen zeggen: 'De planten praten tegen ons.'

Wat betekent dat?

Deze stam, de Cofan, kent 17 varianten van ayahuasca,

die zij alle op grote afstand kunnen identificeren,

die in onze ogen als één soort zouden gelden.

Als je hun vraagt hoe zij hun taxonomie in kaart brengen,

zeggen ze: 'Ik dacht dat je iets van planten wist.

Weet je dan helemaal niks?' Ik zei 'nee'.

Naar blijkt kun je alle 17 soorten

in een nacht bij volle maan in verschillende toonladders horen zingen.

Je promoveert er niet mee bij Harvard,

maar het is een stuk boeiender dan meeldraden tellen.

Welnu,

(Applaus)

het probleem is dat zelfs degenen onder ons

die sympathiek tegenover inheemse volken staan,

hen als curieus en kleurrijk zien,

maar gereduceerd tot een voetnoot in de geschiedenis

terwijl de echte wereld, betekenend onze wereld, doorgaat.

De waarheid is dat de 20e eeuw over 300 jaar

niet herinnerd zal worden om zijn oorlogen

of zijn technologische innovaties,

maar eerder als het tijdperk waarin we erbij stonden,

en actief participeerden of passief toekeken bij

de massieve vernietiging van biologische en culturele diversiteit

op de planeet. Het probleem niet verandering.

Alle culturen hebben altijd

deelgenomen aan een dans

met nieuwe levensmogelijkheden.

Technologie op zich is ook het probleem niet.

De Sioux-indianen stopten niet Sioux te zijn,

toen zij hun pijl en boog opgaven,

net zo min als dat Amerikanen stopten Amerikanen te zijn,

toen zij hun paard en wagen opgaven.

Het is niet verandering of technologie

die de integriteit van de etnosfeer bedreigt. Het is macht.

Het wrede gezicht van de overheersing.

Waar je ook ter wereld kijkt,

je zult merken dat het niet het lot is van deze culturen om te verdwijnen.

Dit zijn dynamische levende volken,

wier bestaan ontnomen wordt door identificeerbare krachten

die voorbij hun aanpassingsmogelijkheden reiken.

Of dit nu gaat om de enorme ontbossing

in het thuisland van de Penan,

een nomadisch Zuidoost-Aziatisch volk

dat tot en met de vorige generatie in het woud leefde

en nu gereduceerd is tot dienstbaarheid en prostitutie

aan de rivieroevers,

waar je kunt zien dat de rivier zelf is bezoedeld met het slib

dat de helft van Borneo lijkt af te voeren

naar de Zuid-Chinese Zee,

waar Japanse vrachtvaarders wachten

om hun schepen te vullen met boomstammen uit het bos.

In het geval van de Yanomami

zijn het ziektes die zijn binnengedrongen

als gevolg van de ontdekking van goud.

Of als we naar de Tibetaanse bergen gaan,

waar ik veel onderzoek doe,

dan zie je het wrede gezicht van politieke overheersing.

Genocide, de fysieke uitroeiing van een volk

wordt universeel veroordeeld, maar etnocide,

de vernietiging van de levenswijze van een volk, wordt niet alleen niet veroordeeld,

maar wordt in veel gebieden zelfs gevierd

als onderdeel van een ontwikkelingsstrategie.

De pijn van Tibet is niet te bevatten,

totdat je er op het basisniveau mee in aanraking komt.

Ik heb eens met een jonge collega 9000 kilometer over land gereisd

van Chengdu in West-China naar Lhasa.

Pas toen ik in Lhasa kwam,

begreep ik het gezicht achter de statistieken

waar je over hoort.

6000 Heilige monumenten vernietigd,

1,2 miljoen mensen gedood

tijdens de Culturele Revolutie.

De vader van mijn collega werd toegekend aan de Panchen Lama.

Op basis daarvan werd hij direct gedood

toen de Chinese invasie begon.

Zijn oom vluchtte met de Dalai Lama in de diaspora,

die de mensen tot in Nepal bracht.

Zijn moeder werd gevangengezet

omdat ze rijk was.

Hij werd de gevangenis ingesmokkeld toen hij twee was,

hij verborg zich onder haar rok,

omdat zij niet zonder hem kon.

De zus die zo heldhaftig smokkelde

werd in een opvoedingskamp gestopt.

Op een dag stapte ze per ongeluk op een armband

van Mao. Voor deze overtreding

kreeg ze zeven jaar dwangarbeid opgelegd.

De pijn van Tibet kan ondraaglijk zijn,

maar de bevrijdende geest van het volk is iets om je aan vast te klampen.

Uiteindelijk komt het neer op een keuze.

Willen we in een grijze wereld van eentonigheid leven

of willen we een kleurrijke wereld van diversiteit omarmen?

De grote antropologe Margaret Mead zei voor haar dood

dat ze vreesde dat we richting een

algemeen, amorf wereldbeeld toebewegen.

We zouden niet alleen de menselijke verbeelding

beperkt zien worden tot een smal, modaal denkkader,

maar ook zouden we eens ontwaken

en vergeten zijn dat er ook andere opties bestaan.

We kunnen ons nederig voelen bij het idee dat onze soort

pas ongeveer [150.000] jaar op aarde is.

De Neolitische Revolutie, die ons landbouw gaf,

waarbij we ons overgaven aan de cult van het zaad,

toen de poëzie van de shaman vervangen werd

door het proza van de priesters

en we een overschot door specialisatie kregen,

vond slechts 10.000 jaar geleden plaats.

De moderne industriële wereld

is nog geen 300 jaar oud.

Deze oppervlakkige geschiedenis geeft me niet het idee

dat we alle antwoorden op alle vraagstukken hebben

die de komende millennia op ons pad zullen komen.

Als de ontelbare culturen van de wereld

om de betekenis van menszijn wordt gevraagd,

antwoorden zij met 10.000 verschillende stemmen.

En het is in dat lied dat we opnieuw de mogelijkheid zullen ontdekken

om te zijn wat we zijn: een volbewuste soort,

die alles in het werk stelt om alle volken en alle tuinen

te kunnen laten bloeien. Er zijn grootse momenten van optimisme.

Deze foto heb ik op het noordelijke punt van Baffin Island genomen,

toen ik met Inuits op narwal ging jagen.

Deze man, Olayuk, vertelde me een prachtig verhaal van zijn opa.

De Canadese overheid is niet altijd vriendelijk geweest

voor de Inuit. In de jaren 1950 werden ze,

om onze soevereiniteit te vestigen, in nederzettingen geplaatst.

De opa van Olayuk weigerde te gaan.

De familie vreesde voor zijn leven en ontnam hem al zijn wapens,

al zijn gereedschap.

Nu moet je begrijpen dat de Inuit niet bang waren voor de kou;

ze maakten er gebruik van.

De glij-ijzers van hun sleeën werden oorspronkelijk gemaakt

van vis in kariboehuid.

Olayuks opa was niet bang voor de poolnacht

of de storm die raasde.

Hij ging naar buiten, liet zijn broek van zeehondenhuid zakken

en poepte in zijn hand. Toen de poep begon te bevriezen,

vormde hij het als een lemmet.

Hij bracht een laagje speeksel aan op de zijkant van het mes.

Toen het solide was, slachtte hij er een hond mee.

Hij ontvelde de hond en improviseerde een harnas.

Van de ribbenkast maakte hij een slee.

Hij zocht een hond in de buurt

en verdween over de ijsvlakte, inclusief poepmes.

Over met niets rondkomen gesproken. (Publiek lacht)

En dit, in veel opzichten,

(Applaus)

staat symbool voor de weerstand van de Inuit

en alle inheemse volken ter wereld.

In april 1999 gaf de Canadese overheid

de Inuit het volledige beheer terug van

een stuk land groter dan California en Texas samen

Het is ons nieuwe thuis. Het heet Nunavut.

Het is onafhankelijk gebied. Zij beheren alle grondstoffen.

Het is een verbluffend voorbeeld van hoe een natiestaat

genoegdoening aan haar mensen kan bieden.

Ten slotte, ik denk dat het duidelijk is,

ten minste voor wie naar

deze uithoeken van de wereld is gereisd,

dat ze eigenlijk helemaal niet ver weg liggen.

Ze zijn iemands thuisland.

Ze staan voor twijgen van de menselijke verbeelding,

die teruggaan naar het begin van de tijd. En voor ons allen,

zullen de dromen van deze kinderen, net als die van de onze,

deel worden van een onbedekte geografie van hoop.

Wat we uiteindelijk doen bij National Geographic,

is uitgaan van het idee dat politici nooit iets bereiken.

We denken dat polemiek --

(Applaus)

We denken dat een polemiek niet overtuigt,

maar we geloven dat verhalen vertellen de wereld kan veranderen,

waardoor we waarschijnlijk de beste vertellers

ter wereld zijn. Onze website wordt 35 miljoen keer per maand bezocht,

we zijn in 156 landen op tv

en onze tijdschriften vinden een miljoenenpubliek.

We maken een veelvoud aan reizen

naar de etnosfeer, met ons publiek,

naar zulke bijzondere culturele plaatsen,

waarbij de toeschouwer zo geïmponeerd raakt

door wat hij ziet, zodat hopelijk

eenieder de belangrijkste openbaring

van de antropologie zal gaan omarmen:

dat deze wereld het verdient in verscheidenheid te bestaan,

dat we een manier kunnen vinden om te leven

in een multiculturele en pluralistische wereld

waar alle wijsheid van alle volkeren

kan bijdragen aan ons gezamenlijk welzijn.

Heel hartelijk dank.

(Applaus)