WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Eén van de intense plezieren van reizen

00:00:03.000 --> 00:00:05.000
en van etnografisch onderzoek

00:00:05.000 --> 00:00:07.000
is de mogelijkheid om te leven tussen hen

00:00:07.000 --> 00:00:09.000
die de oude gewoontes niet vergeten zijn,

00:00:09.000 --> 00:00:12.000
die hun verleden nog voelen in de wind,

00:00:12.000 --> 00:00:15.000
het aanraken in door regen gepolijste stenen,

00:00:15.000 --> 00:00:17.000
het proeven in bittere plantenbladeren.

00:00:17.000 --> 00:00:21.000
De wetenschap dat Jaguar-shamans nog steeds voorbij de Melkweg reizen,

00:00:21.000 --> 00:00:25.000
of dat de mythes van Inuit-ouderen nog met betekenis weerklinken,

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
of dat in de Himalaya

00:00:28.000 --> 00:00:32.000
boeddhisten nog steeds jacht maken op de adem van Dharma,

00:00:32.000 --> 00:00:35.000
herinnert je echt dé openbaring van de antropologie:

00:00:35.000 --> 00:00:37.000
de wereld waarin wij leven

00:00:38.000 --> 00:00:40.000
bestaat niet in een absolute zin, maar is

00:00:40.000 --> 00:00:41.000
slechts één model van de werkelijkheid,

00:00:41.000 --> 00:00:45.000
het gevolg van een toevallige set aanpassingskeuzes

00:00:45.000 --> 00:00:49.000
die onze voorouders generaties geleden maakten.

NOTE Paragraph

00:00:50.000 --> 00:00:54.000
Natuurlijk, we delen allemaal dezelfde aanpassende vereisten:

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
Worden geboren. Brengen kinderen ter wereld.

00:00:56.000 --> 00:00:58.000
We maken allen inwijdingsrites door.

00:00:58.000 --> 00:01:00.000
Omgaan met de onverbiddelijke scheiding door de dood.

00:01:00.000 --> 00:01:04.000
Het kan dus geen verrassing zijn dat we allen zingen, dansen

00:01:04.000 --> 00:01:06.000
en kunst hebben.

NOTE Paragraph

00:01:06.000 --> 00:01:09.000
Maar interessant is de unieke kadans van het lied

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
en het ritme van de dans in elke verschillende cultuur.

00:01:11.000 --> 00:01:14.000
Of dat nu gaat om de Penan in de wouden op Borneo,

00:01:14.000 --> 00:01:17.000
of de Voodoo-acolieten in Haïti,

00:01:18.000 --> 00:01:22.000
of de strijders in de Kaisut-woestijn in Noord-Kenia,

00:01:24.000 --> 00:01:26.000
de Curandero in het Andes-gebergte

00:01:27.000 --> 00:01:32.000
of de Caravanserai in het hart van de Sahara. --

00:01:32.000 --> 00:01:34.000
Dit is de man met wie ik reisde door de woestijn,

00:01:34.000 --> 00:01:35.000
een maand geleden. --

00:01:35.000 --> 00:01:38.000
of nu een yakherder op de hellingen van Qomolangma,

00:01:38.000 --> 00:01:40.000
Everest, de godin-moeder van de wereld.

NOTE Paragraph

00:01:40.000 --> 00:01:43.000
Zij leren ons allemaal dat we anders kunnen zijn,

00:01:43.000 --> 00:01:44.000
anders kunnen denken,

00:01:44.000 --> 00:01:46.000
ons anders op aarde kunnen oriënteren.

00:01:46.000 --> 00:01:48.000
Als je erover nadenkt, kan dit idee

00:01:48.000 --> 00:01:50.000
je alleen maar hoop geven.

00:01:50.000 --> 00:01:53.000
Samen vormen de ontelbare culturen ter wereld

00:01:53.000 --> 00:01:57.000
een web van spiritueel en cultureel leven

00:01:57.000 --> 00:01:59.000
dat de planeet omhult

00:01:59.000 --> 00:02:01.000
en voor haar net zo belangrijk is

00:02:01.000 --> 00:02:04.000
als het biologische levensweb: de biosfeer.

00:02:04.000 --> 00:02:07.000
Dit culturele levensweb kun je je voorstellen

00:02:07.000 --> 00:02:08.000
als een etnosfeer.

00:02:08.000 --> 00:02:10.000
De etnosfeer kun je definiëren als

00:02:10.000 --> 00:02:13.000
het totaal van alle gedachtes, dromen, mythes,

00:02:13.000 --> 00:02:16.000
ideeën, inspiraties en intuïties die voortgebracht zijn

00:02:16.000 --> 00:02:20.000
door de menselijke verbeelding sinds het begin van ons bewustzijn.

00:02:20.000 --> 00:02:23.000
De etnosfeer is de grote nalatenschap van de mensheid.

00:02:23.000 --> 00:02:25.000
Zij is het symbool van al dat wij zijn

00:02:25.000 --> 00:02:29.000
en al dat wij kunnen zijn, als verbazingwekkend nieuwsgierige diersoort.

NOTE Paragraph

00:02:30.000 --> 00:02:33.000
Net zoals de biosfeer zwaar aangetast is,

00:02:33.000 --> 00:02:35.000
is de etnosfeer dat ook--

00:02:35.000 --> 00:02:37.000
en nog in veel grotere mate.

00:02:37.000 --> 00:02:39.000
Geen bioloog zou durven beweren

00:02:39.000 --> 00:02:42.000
dat minstens de helft van alle soorten op het punt

00:02:42.000 --> 00:02:44.000
van uitsterven staat, omdat dat simpelweg niet waar is.

00:02:44.000 --> 00:02:46.000
En juist dat, het meest apocalyptische scenario

00:02:46.000 --> 00:02:49.000
voor biodiversiteit,

00:02:49.000 --> 00:02:52.000
komt niet eens in de buurt van het meest optimistische scenario

00:02:52.000 --> 00:02:54.000
voor culturele diversiteit.

00:02:54.000 --> 00:02:57.000
De beste indicator hiervan is het verlies aan talen.

NOTE Paragraph

00:02:57.000 --> 00:03:00.000
Toen iedereen hier aanwezig geboren werd,

00:03:00.000 --> 00:03:03.000
werden er zesduizend talen op aarde gesproken.

00:03:03.000 --> 00:03:06.000
Een taal is meer dan haar woordenschat

00:03:06.000 --> 00:03:08.000
of haar grammaticale regels.

00:03:08.000 --> 00:03:10.000
Een taal is een opflikkering van de menselijke ziel.

00:03:10.000 --> 00:03:13.000
Het is het voertuig waardoor de ziel van elke unieke cultuur

00:03:13.000 --> 00:03:14.000
de materiële wereld bereikt.

00:03:14.000 --> 00:03:17.000
Elke taal is een eeuwenoud geesteswoud,

00:03:17.000 --> 00:03:21.000
een scheiding, een gedachte, een ecosysteem aan spirituele mogelijkheden.

NOTE Paragraph

00:03:21.000 --> 00:03:25.000
Van die zesduizend talen wordt vandaag de dag

00:03:25.000 --> 00:03:29.000
de helft daarvan niet meer in kinderoren gefluisterd.

00:03:29.000 --> 00:03:32.000
Ze worden baby's niet langer aangeleerd.

00:03:32.000 --> 00:03:34.000
Effectief betekent dat, tenzij een verandering optreedt,

00:03:34.000 --> 00:03:35.000
dat ze al dood zijn.

00:03:35.000 --> 00:03:39.000
Is er iets eenzamers dan omhuld te worden door stilte,

00:03:39.000 --> 00:03:41.000
de laatste van jouw volk te zijn jouw taal te spreken,

00:03:41.000 --> 00:03:44.000
geen kans te hebben de wijsheid van de voorouders door te geven

00:03:44.000 --> 00:03:47.000
of de beloftes van de kinderen tegemoet te zien?

00:03:47.000 --> 00:03:50.000
Precies dat tergende lot is iemands benarde toestand

00:03:50.000 --> 00:03:52.000
elke twee weken ergens op aarde,

00:03:52.000 --> 00:03:54.000
want elke twee weken sterft er een oudere

00:03:54.000 --> 00:03:56.000
en met hem sterven de laatste lettergrepen

00:03:56.000 --> 00:03:58.000
van een oude taal.

NOTE Paragraph

00:03:58.000 --> 00:04:00.000
Sommigen van jullie zeggen:

00:04:00.000 --> 00:04:01.000
'Zou de wereld geen betere plek zijn

00:04:01.000 --> 00:04:04.000
als we allen dezelfde taal zouden spreken?'. Ik zeg:

00:04:04.000 --> 00:04:07.000
'Super, laten we Yoruba nemen. Of Kantonees.

00:04:07.000 --> 00:04:08.000
Of Kogi.'

00:04:08.000 --> 00:04:10.000
Je zult je opeens realiseren hoe het zou zijn

00:04:10.000 --> 00:04:13.000
niet je eigen taal te kunnen spreken.

NOTE Paragraph

00:04:13.000 --> 00:04:16.000
Dus wat ik eigenlijk wil doen vandaag

00:04:16.000 --> 00:04:20.000
is jullie meenemen op een korte reis

00:04:20.000 --> 00:04:22.000
door de etnosfeer, die een beeld moet schetsen

00:04:22.000 --> 00:04:26.000
van wat in feite verloren is gegaan.

00:04:27.000 --> 00:04:34.000
Velen van ons vergeten dat wanneer ik het over

00:04:34.000 --> 00:04:36.000
'een andere manier van zijn' heb,

00:04:36.000 --> 00:04:38.000
ik ook echt heel andere manieren bedoel.

NOTE Paragraph

00:04:39.000 --> 00:04:44.000
Neem bijvoorbeeld dit Barasana-kind in de Noordwest-Amazone,

00:04:44.000 --> 00:04:45.000
het volk van de anaconda,

00:04:45.000 --> 00:04:47.000
dat gelooft dat zij uit stroomopwaarts de melkrivier op voeren,

00:04:47.000 --> 00:04:50.000
vanuit het oosten, in de buik van heilige slangen.

00:04:50.000 --> 00:04:53.000
Dit is een volk dat cognitief

00:04:53.000 --> 00:04:55.000
de kleuren blauw en groen niet onderscheidt,

00:04:55.000 --> 00:04:57.000
omdat het gewelf van de hemelen

00:04:57.000 --> 00:04:58.000
gelijk staat aan het gewelf van het oerwoud,

00:04:58.000 --> 00:05:00.000
waar het volk afhankelijk van is.

00:05:00.000 --> 00:05:03.000
Ze hebben een opvallende taal-en-huwelijksregel,

00:05:03.000 --> 00:05:05.000
die linguïstische exogamie wordt genoemd:

00:05:05.000 --> 00:05:08.000
je moet iemand trouwen die een andere taal spreekt.

00:05:08.000 --> 00:05:10.000
Dit heeft zijn wortels in het mythologische verleden,

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
maar het bijzondere voltrekt zich in hun huizen,

00:05:12.000 --> 00:05:14.000
waar zes of zeven talen worden gesproken,

00:05:14.000 --> 00:05:16.000
door deze kruiselingse huwelijken,

00:05:16.000 --> 00:05:19.000
maar je nooit iemand een taal hoort oefenen.

00:05:19.000 --> 00:05:22.000
Ze luisteren simpelweg en beginnen dan te spreken.

NOTE Paragraph

00:05:22.000 --> 00:05:24.000
Eén van de fascinerendste stammen waarmee ik heb geleefd,

00:05:24.000 --> 00:05:28.000
de Waorani in Noordoost-Ecuador,

00:05:28.000 --> 00:05:31.000
een verbluffend volk waarmee in 1958 vreedzaam contact werd gelegd.

00:05:31.000 --> 00:05:35.000
In 1957 probeerden vijf missionarissen contact te leggen,

00:05:35.000 --> 00:05:36.000
maar ze maakten een kritieke fout.

00:05:36.000 --> 00:05:37.000
Uit de lucht strooiden ze

00:05:37.000 --> 00:05:39.000
foto's van zichzelf met

00:05:39.000 --> 00:05:41.000
-naar ons idee- vriendelijke gebaren,

00:05:41.000 --> 00:05:43.000
waarbij ze vergaten dat dit volk nog nooit

00:05:43.000 --> 00:05:46.000
een tweedimensionaal beeld had gezien.

00:05:46.000 --> 00:05:48.000
Ze raapten de foto's op

00:05:48.000 --> 00:05:51.000
en probeerden de vorm achter het gezicht te vinden.

00:05:51.000 --> 00:05:53.000
Toen ze niets vonden, concludeerden ze dat de duivel hen hiermee riep,

00:05:53.000 --> 00:05:56.000
waarna de missionarissen met speren doorboord werden.

00:05:57.000 --> 00:05:59.000
Maar de Waorani doorboorden niet alleen buitenstaanders,

00:05:59.000 --> 00:06:00.000
maar ook elkaar.

00:06:00.000 --> 00:06:03.000
54% van hun sterftecijfer kwam voort uit doorboringen.

00:06:03.000 --> 00:06:06.000
We konden genealogieën tot acht generaties terug traceren,

00:06:06.000 --> 00:06:08.000
waarbij we twee gevallen van een natuurlijk dood vonden.

00:06:08.000 --> 00:06:10.000
Toen we doorvroegen,

00:06:10.000 --> 00:06:12.000
gaven ze toe dat één man ooit van ouderdom stierf,

00:06:12.000 --> 00:06:16.000
waarna hij toch maar doorboord werd. (Publiek lacht)

00:06:16.000 --> 00:06:19.000
Maar tegelijkertijd hadden ze een

00:06:19.000 --> 00:06:20.000
verbazingwekkend scherpzinnige kennis van het oerwoud.

00:06:20.000 --> 00:06:23.000
Hun jagers konden urine op 40 passen afstand ruiken

00:06:23.000 --> 00:06:26.000
en vertellen van welke diersoort het was.

NOTE Paragraph

00:06:26.000 --> 00:06:28.000
Begin jaren '80 kreeg ik een verbluffende opdracht,

00:06:28.000 --> 00:06:30.000
toen mijn professor mij vroeg

00:06:30.000 --> 00:06:32.000
of ik naar Haïti wilde gaan

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
om daar geheime genootschappen te infiltreren

00:06:35.000 --> 00:06:37.000
die de basis vormden van de macht van president Duvalier

00:06:37.000 --> 00:06:38.000
als ook zijn presidentiële elitecorps

00:06:38.000 --> 00:06:41.000
en zo het gif veilig te stellen waaruit zombies gemaakt worden.

00:06:41.000 --> 00:06:44.000
Om van deze sensationele zaken wat te kunnen begrijpen,

00:06:44.000 --> 00:06:47.000
moest ik eerst iets leren over dit bijzonder geloof

00:06:47.000 --> 00:06:50.000
van Vodoun (Voodoo), dat geen cult van zwarte magie is.

00:06:50.000 --> 00:06:53.000
Het is daarentegen een complex metafysisch wereldbeeld,

00:06:53.000 --> 00:06:54.000
erg interessant.

00:06:54.000 --> 00:06:55.000
Zou ik je vragen de grote wereldreligies te noemen,

00:06:55.000 --> 00:06:56.000
wat zou je dan zeggen?

00:06:56.000 --> 00:06:59.000
Christendom, islam, boeddhisme, jodendom, etc.

NOTE Paragraph

00:06:59.000 --> 00:07:01.000
Eén continent wordt altijd buiten beschouwing gelaten,

00:07:01.000 --> 00:07:03.000
vanuit de aanname dat Afrika beneden de Sahara

00:07:03.000 --> 00:07:05.000
geen religieus geloof had. Natuurlijk hadden ze dit wel.

00:07:05.000 --> 00:07:07.000
Voodoo is simpelweg het destillaat

00:07:08.000 --> 00:07:09.000
van deze diepgaande religieuze ideeën,

00:07:09.000 --> 00:07:12.000
verspreid in de tragische diaspora tijdens de slavernijperiode.

00:07:12.000 --> 00:07:14.000
Wat voodoo zo interessant maakt,

00:07:14.000 --> 00:07:16.000
is de levende verhouding

00:07:16.000 --> 00:07:17.000
tussen de levenden en de doden.

00:07:17.000 --> 00:07:18.000
De levenden baren de geesten.

00:07:18.000 --> 00:07:21.000
De geesten kunnen aangeroepen worden van onder het Grote Water,

00:07:21.000 --> 00:07:23.000
antwoordend op het dansritme

00:07:23.000 --> 00:07:25.000
waarmee de ziel van de levende tijdelijk verplaatst wordt,

00:07:25.000 --> 00:07:29.000
zodat tijdens dat ene schitterende moment de volgeling even de god wordt.

00:07:29.000 --> 00:07:31.000
Daarom zeggen voodooïsten graag:

00:07:31.000 --> 00:07:34.000
'Jullie blanken gaan naar de kerk en praten over God.

00:07:34.000 --> 00:07:36.000
Wij dansen in de tempel en worden God.'

00:07:36.000 --> 00:07:39.000
En omdat je zo bezeten bent door de geest,

00:07:39.000 --> 00:07:40.000
wat kan je gebeuren?

00:07:40.000 --> 00:07:43.000
Dit leidt tot een verbluffende vertoning:

00:07:43.000 --> 00:07:45.000
Voodoo-volgelingen in trance

00:07:45.000 --> 00:07:48.000
die straffeloos gloeiende kolen betasten.

00:07:48.000 --> 00:07:51.000
Deze vertoning demonstreert de mogelijkheid van de geest

00:07:51.000 --> 00:07:52.000
om het lichaam te beïnvloeden

00:07:52.000 --> 00:07:55.000
wanneer deze in extreme extase is.

NOTE Paragraph

00:07:56.000 --> 00:07:58.000
Van alle volken waar ik ooit mee heb geleefd,

00:07:58.000 --> 00:08:00.000
zijn de Kogi het meest buitengewoon ,

00:08:00.000 --> 00:08:03.000
een volk uit het noorden van Colombia.

00:08:03.000 --> 00:08:06.000
Afstammelingen van de Tairona-beschaving,

00:08:06.000 --> 00:08:09.000
die ooit de Caribische kustvlakte van Colombia hebben bevolkt

00:08:09.000 --> 00:08:10.000
in de nasleep van de verovering.

00:08:10.000 --> 00:08:13.000
Zij trokken zich terug in een geïsoleerd vulkanisch massief

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
dat boven de kustvlakte uittorent.

00:08:15.000 --> 00:08:17.000
In een met bloed doordrenkt continent

00:08:17.000 --> 00:08:20.000
werd alleen dit volk nooit veroverd door de Spanjaarden.

00:08:20.000 --> 00:08:23.000
Nog steeds worden ze door ritueel priesterschap geregeerd,

00:08:23.000 --> 00:08:25.000
maar de training tot priester is nogal bijzonder.

00:08:26.000 --> 00:08:28.000
De jonge acolieten worden weggehaald bij hun families

00:08:28.000 --> 00:08:30.000
als ze drie of vier zijn.

00:08:30.000 --> 00:08:32.000
Ze worden afgezonderd in een wereld van duisternis,

00:08:32.000 --> 00:08:36.000
in stenen hutten aan voeten van gletsjers, 18 jaar lang.

00:08:36.000 --> 00:08:37.000
Twee periodes van negen jaar,

00:08:37.000 --> 00:08:40.000
bewust gekozen om de negen maanden vorming na te bootsen

00:08:40.000 --> 00:08:42.000
die zij in de schoot van hun moeder doorbrengen.

00:08:42.000 --> 00:08:45.000
Nu zijn ze bij wijze van spreken in de schoot van de grote moeder.

00:08:45.000 --> 00:08:46.000
Deze hele tijd

00:08:47.000 --> 00:08:50.000
worden hen de maatschappelijke waarden bijgebracht,

00:08:50.000 --> 00:08:52.000
waarden die de aanname in zich dragen dat

00:08:52.000 --> 00:08:55.000
alleen hún gebeden de kosmische -of ecologische- balans

00:08:55.000 --> 00:08:57.000
in stand kunnen houden.

00:08:58.000 --> 00:08:59.000
Deze inwijding eindigt

00:08:59.000 --> 00:09:01.000
met de dag dat ze ineens naar buiten mogen

00:09:01.000 --> 00:09:04.000
en voor het eerst in hun leven, als ze 18 zijn,

00:09:04.000 --> 00:09:08.000
een zonsopgang zien. Op dat heldere moment van bewustzijn

00:09:08.000 --> 00:09:11.000
van het eerste licht, als de Zon de hellingen

00:09:11.000 --> 00:09:12.000
van het schitterende landschap met haar licht overgiet,

00:09:13.000 --> 00:09:15.000
wordt opeens alles dat ze abstract hebben geleerd

00:09:15.000 --> 00:09:18.000
bevestigd in volle glorie. De priesters zeggen:

00:09:18.000 --> 00:09:20.000
'Zie je? Het is zoals ik je gezegd heb.

00:09:20.000 --> 00:09:23.000
Zo mooi is het echt. Het is aan jou dit te beschermen.'

00:09:23.000 --> 00:09:25.000
Ze noemen zichzelf de oudere broers.

00:09:25.000 --> 00:09:28.000
Volgens hen zijn wij de jongere broers,

00:09:28.000 --> 00:09:31.000
die verantwoordelijk zijn voor de vernietiging van de wereld.

NOTE Paragraph

00:09:32.000 --> 00:09:34.000
Op dit punt wordt het intuïtieniveau erg belangrijk.

00:09:34.000 --> 00:09:36.000
Als we denken aan inheemse volken en landschap,

00:09:36.000 --> 00:09:38.000
halen we vaak Rousseau aan

00:09:38.000 --> 00:09:41.000
en het oude fabeltje van de edele wilde,

00:09:41.000 --> 00:09:43.000
een idee dat racistisch is in zijn eenvoud.

00:09:43.000 --> 00:09:46.000
Of we halen Thoreau aan en zeggen

00:09:46.000 --> 00:09:48.000
dat deze volken dichter bij de Aarde staan dan wij.

00:09:48.000 --> 00:09:50.000
Inheemse volken zijn noch sentimenteel,

00:09:50.000 --> 00:09:52.000
noch verzwakt door nostalgie.

00:09:52.000 --> 00:09:54.000
Voor beide is weinig ruimte

00:09:54.000 --> 00:09:56.000
in de malariamoerassen van de Asmat

00:09:56.000 --> 00:09:59.000
of in de ijzige winden van Tibet. Desalniettemin hebben zij

00:09:59.000 --> 00:10:03.000
door tijd en ritueel een traditionele mystiek van de Aarde gesmeed,

00:10:03.000 --> 00:10:06.000
die niet op het idee van 'er bewust dichtbij zijn' is gebaseerd,

00:10:06.000 --> 00:10:08.000
maar op een veel subtielere intuïtie:

00:10:08.000 --> 00:10:11.000
het idee dat de Aarde zelf slechts kan bestaan,

00:10:12.000 --> 00:10:14.000
omdat menselijk bewustzijn het de levensadem heeft gegeven.

NOTE Paragraph

00:10:14.000 --> 00:10:16.000
Wat betekent dat?

00:10:16.000 --> 00:10:18.000
Het betekent dat een klein kind uit de Andes,

00:10:18.000 --> 00:10:20.000
dat opgegroeid is met het geloof dat de berg een Apu-geest is

00:10:20.000 --> 00:10:22.000
die zijn of haar lot zal leiden,

00:10:22.000 --> 00:10:25.000
een fundamenteel ander mens zal zijn

00:10:25.000 --> 00:10:28.000
en een andere relatie tot die grondstof of die plek zal hebben

00:10:28.000 --> 00:10:30.000
dan een klein kind uit Montana,

00:10:30.000 --> 00:10:33.000
opgegroeid met het idee dat de berg een stapel stenen is,

00:10:33.000 --> 00:10:34.000
klaar om te mijnen.

00:10:34.000 --> 00:10:38.000
Of het de woonplaats van een geest of een hoop erts is, is irrelevant.

00:10:38.000 --> 00:10:41.000
Interessant is de metafoor die de verhouding definieert

00:10:41.000 --> 00:10:43.000
tussen het individu en de natuurlijke wereld.

00:10:43.000 --> 00:10:45.000
Ik ben opgegroeid in de bossen van British Columbia

00:10:45.000 --> 00:10:47.000
met het idee dat deze bossen er waren om gekapt te worden.

00:10:47.000 --> 00:10:49.000
Dat maakte mij een ander mens

00:10:49.000 --> 00:10:51.000
dan mijn vrienden van de Kwagiulth,

00:10:51.000 --> 00:10:53.000
die geloven dat die bossen de woonplaats van Kuxwhukw zijn

00:10:53.000 --> 00:10:54.000
en de Kromme Snavel van de Hemel

00:10:54.000 --> 00:10:57.000
en de kannibale geesten die in het noorden van de wereld rondzwierven.

00:10:57.000 --> 00:11:01.000
Deze geesten zijn belangrijk tijdens hun Hamatsa-inwijding.

NOTE Paragraph

00:11:01.000 --> 00:11:03.000
Als je begint bij het idee

00:11:03.000 --> 00:11:05.000
dat deze culturen verschillende realiteiten kunnen scheppen,

00:11:05.000 --> 00:11:06.000
begin je te begrip te krijgen

00:11:06.000 --> 00:11:11.000
voor een aantal van hun buitengewone ontdekkingen. Neem deze plant.

00:11:11.000 --> 00:11:13.000
Het is een foto die ik april jl. in de Noordwest-Amazone nam.

00:11:13.000 --> 00:11:16.000
Dit is ayahuasca,

00:11:16.000 --> 00:11:19.000
de meest krachtige psychoactive bereiding

00:11:19.000 --> 00:11:21.000
uit het repertoire van de shaman.

00:11:21.000 --> 00:11:23.000
Wat ayahuasca zo fascinerend maakt,

00:11:23.000 --> 00:11:27.000
is niet alleen het farmacologische potentieel ervan,

00:11:27.000 --> 00:11:31.000
maar hoe doordacht het is. Het is opgebouwd uit twee bronnen.

00:11:31.000 --> 00:11:33.000
Enerzijds is er een houten liaan

00:11:33.000 --> 00:11:35.000
die beta-carboline, harmine en harmaline

00:11:35.000 --> 00:11:38.000
in zich draagt en licht hallucinerend werkt.

00:11:38.000 --> 00:11:40.000
Als je alleen de plant neemt,

00:11:40.000 --> 00:11:42.000
lijkt het erop dat een blauwe rookwalm

00:11:42.000 --> 00:11:44.000
door je bewustzijn drijft.

00:11:44.000 --> 00:11:47.000
De plant wordt gemixt met bladeren van een koffie-achtige,

00:11:47.000 --> 00:11:49.000
Psychotria viridis.

00:11:49.000 --> 00:11:52.000
De plant draagt krachtige tryptamines,

00:11:52.000 --> 00:11:56.000
nauw verwant aan hersenserotonine, dimethyltryptamine,

00:11:56.000 --> 00:11:57.000
5-methoxydimethyltryptamine.

00:11:57.000 --> 00:11:59.000
Heb je ooit de Yanomami gezien

00:11:59.000 --> 00:12:01.000
als zij dat snuiven,

00:12:01.000 --> 00:12:04.000
die substantie van verschillende soorten

00:12:04.000 --> 00:12:08.000
die ook methoxydimethyltryptamine bevat?

00:12:08.000 --> 00:12:10.000
Dat poeder je neus in blazen,

00:12:10.000 --> 00:12:14.000
is als uit een geweer geschoten worden,

00:12:14.000 --> 00:12:21.000
beschilderd met barokke beelden, om te landen op een zee van elektriciteit. (Publiek lacht)

00:12:21.000 --> 00:12:23.000
Dit schept geen vervorming van de realiteit;

00:12:23.000 --> 00:12:24.000
het schept ontbinding van de realiteit.

NOTE Paragraph

00:12:24.000 --> 00:12:27.000
Ik probeerde mijn professor, Richard Evan Shultes, te overtuigen --

00:12:27.000 --> 00:12:29.000
een man die het psychedelische tijdperk deed ontvonken

00:12:29.000 --> 00:12:31.000
door zijn ontdekking van paddo's

00:12:31.000 --> 00:12:33.000
in Mexico in de jaren 1930.

00:12:33.000 --> 00:12:35.000
Ik betoogde dat deze tryptamines niet te identificeren waren

00:12:35.000 --> 00:12:38.000
als hallucinerend, omdat wanneer het effect zijn intrede doet,

00:12:38.000 --> 00:12:42.000
er niemand meer thuis is om de hallucinatie te ervaren. (Publiek lacht)

NOTE Paragraph

00:12:42.000 --> 00:12:45.000
Tryptamines zijn niet oraal in te nemen,

00:12:45.000 --> 00:12:47.000
omdat ze van hun effect ontdaan worden door een enzym

00:12:47.000 --> 00:12:50.000
in het menselijk darmkanaal: monoamine oxidase.

00:12:50.000 --> 00:12:53.000
Ze kunnen alleen oraal worden ingenomen met iets

00:12:53.000 --> 00:12:56.000
dat de monoamine van zíjn effect ontdoet.

00:12:56.000 --> 00:12:57.000
Het fascinerende is

00:12:57.000 --> 00:13:01.000
dat de beta-carbolines in de liaan

00:13:01.000 --> 00:13:04.000
de benodigde monoamine-onderdrukkers zijn

00:13:05.000 --> 00:13:08.000
om de tryptamine te activeren. Stel jezelf de vraag:

00:13:08.000 --> 00:13:12.000
Hoe kan dit volk in een flora van 80.000 plantensoorten

00:13:12.000 --> 00:13:16.000
twee morfologisch ongerelateerde soorten vinden,

00:13:16.000 --> 00:13:17.000
die gecombineerd

00:13:17.000 --> 00:13:19.000
een biochemische variant van het geheel vormen

00:13:19.000 --> 00:13:21.000
die groter is dan de som van de delen samen?

NOTE Paragraph

00:13:21.000 --> 00:13:24.000
We zeggen eufemistisch 'trial and error',

00:13:24.000 --> 00:13:25.000
dat hier als betekenisloos wordt ontmaskerd.

00:13:26.000 --> 00:13:29.000
De Indianen zeggen: 'De planten praten tegen ons.'

NOTE Paragraph

00:13:29.000 --> 00:13:30.000
Wat betekent dat?

00:13:30.000 --> 00:13:34.000
Deze stam, de Cofan, kent 17 varianten van ayahuasca,

00:13:34.000 --> 00:13:37.000
die zij alle op grote afstand kunnen identificeren,

00:13:38.000 --> 00:13:42.000
die in onze ogen als één soort zouden gelden.

00:13:42.000 --> 00:13:44.000
Als je hun vraagt hoe zij hun taxonomie in kaart brengen,

00:13:44.000 --> 00:13:47.000
zeggen ze: 'Ik dacht dat je iets van planten wist.

00:13:47.000 --> 00:13:49.000
Weet je dan helemaal niks?' Ik zei 'nee'.

00:13:49.000 --> 00:13:52.000
Naar blijkt kun je alle 17 soorten

00:13:52.000 --> 00:13:55.000
in een nacht bij volle maan in verschillende toonladders horen zingen.

00:13:55.000 --> 00:13:57.000
Je promoveert er niet mee bij Harvard,

00:13:57.000 --> 00:14:01.000
maar het is een stuk boeiender dan meeldraden tellen.

NOTE Paragraph

00:14:01.000 --> 00:14:02.000
Welnu,

00:14:02.000 --> 00:14:05.000
(Applaus)

00:14:05.000 --> 00:14:07.000
het probleem is dat zelfs degenen onder ons

00:14:07.000 --> 00:14:09.000
die sympathiek tegenover inheemse volken staan,

00:14:09.000 --> 00:14:10.000
hen als curieus en kleurrijk zien,

00:14:10.000 --> 00:14:12.000
maar gereduceerd tot een voetnoot in de geschiedenis

00:14:12.000 --> 00:14:15.000
terwijl de echte wereld, betekenend onze wereld, doorgaat.

00:14:15.000 --> 00:14:17.000
De waarheid is dat de 20e eeuw over 300 jaar

00:14:17.000 --> 00:14:20.000
niet herinnerd zal worden om zijn oorlogen

00:14:20.000 --> 00:14:21.000
of zijn technologische innovaties,

00:14:21.000 --> 00:14:23.000
maar eerder als het tijdperk waarin we erbij stonden,

00:14:24.000 --> 00:14:26.000
en actief participeerden of passief toekeken bij

00:14:26.000 --> 00:14:29.000
de massieve vernietiging van biologische en culturele diversiteit

00:14:29.000 --> 00:14:32.000
op de planeet. Het probleem niet verandering.

00:14:32.000 --> 00:14:34.000
Alle culturen hebben altijd

00:14:34.000 --> 00:14:37.000
deelgenomen aan een dans

00:14:37.000 --> 00:14:38.000
met nieuwe levensmogelijkheden.

NOTE Paragraph

00:14:39.000 --> 00:14:41.000
Technologie op zich is ook het probleem niet.

00:14:42.000 --> 00:14:44.000
De Sioux-indianen stopten niet Sioux te zijn,

00:14:44.000 --> 00:14:45.000
toen zij hun pijl en boog opgaven,

00:14:45.000 --> 00:14:47.000
net zo min als dat Amerikanen stopten Amerikanen te zijn,

00:14:47.000 --> 00:14:49.000
toen zij hun paard en wagen opgaven.

00:14:49.000 --> 00:14:50.000
Het is niet verandering of technologie

00:14:50.000 --> 00:14:54.000
die de integriteit van de etnosfeer bedreigt. Het is macht.

00:14:54.000 --> 00:14:56.000
Het wrede gezicht van de overheersing.

00:14:56.000 --> 00:14:58.000
Waar je ook ter wereld kijkt,

00:14:58.000 --> 00:15:01.000
je zult merken dat het niet het lot is van deze culturen om te verdwijnen.

00:15:01.000 --> 00:15:03.000
Dit zijn dynamische levende volken,

00:15:03.000 --> 00:15:06.000
wier bestaan ontnomen wordt door identificeerbare krachten

00:15:06.000 --> 00:15:08.000
die voorbij hun aanpassingsmogelijkheden reiken.

00:15:08.000 --> 00:15:10.000
Of dit nu gaat om de enorme ontbossing

00:15:11.000 --> 00:15:13.000
in het thuisland van de Penan,

00:15:13.000 --> 00:15:16.000
een nomadisch Zuidoost-Aziatisch volk

00:15:16.000 --> 00:15:20.000
dat tot en met de vorige generatie in het woud leefde

00:15:20.000 --> 00:15:23.000
en nu gereduceerd is tot dienstbaarheid en prostitutie

00:15:23.000 --> 00:15:25.000
aan de rivieroevers,

00:15:25.000 --> 00:15:29.000
waar je kunt zien dat de rivier zelf is bezoedeld met het slib

00:15:29.000 --> 00:15:31.000
dat de helft van Borneo lijkt af te voeren

00:15:31.000 --> 00:15:32.000
naar de Zuid-Chinese Zee,

00:15:32.000 --> 00:15:34.000
waar Japanse vrachtvaarders wachten

00:15:34.000 --> 00:15:38.000
om hun schepen te vullen met boomstammen uit het bos.

00:15:38.000 --> 00:15:39.000
In het geval van de Yanomami

00:15:39.000 --> 00:15:41.000
zijn het ziektes die zijn binnengedrongen

00:15:41.000 --> 00:15:43.000
als gevolg van de ontdekking van goud.

NOTE Paragraph

00:15:43.000 --> 00:15:45.000
Of als we naar de Tibetaanse bergen gaan,

00:15:45.000 --> 00:15:47.000
waar ik veel onderzoek doe,

00:15:48.000 --> 00:15:51.000
dan zie je het wrede gezicht van politieke overheersing.

00:15:51.000 --> 00:15:53.000
Genocide, de fysieke uitroeiing van een volk

00:15:53.000 --> 00:15:55.000
wordt universeel veroordeeld, maar etnocide,

00:15:56.000 --> 00:15:59.000
de vernietiging van de levenswijze van een volk, wordt niet alleen niet veroordeeld,

00:15:59.000 --> 00:16:02.000
maar wordt in veel gebieden zelfs gevierd

00:16:02.000 --> 00:16:04.000
als onderdeel van een ontwikkelingsstrategie.

00:16:04.000 --> 00:16:07.000
De pijn van Tibet is niet te bevatten,

00:16:07.000 --> 00:16:09.000
totdat je er op het basisniveau mee in aanraking komt.

00:16:09.000 --> 00:16:13.000
Ik heb eens met een jonge collega 9000 kilometer over land gereisd

00:16:13.000 --> 00:16:16.000
van Chengdu in West-China naar Lhasa.

00:16:16.000 --> 00:16:20.000
Pas toen ik in Lhasa kwam,

00:16:20.000 --> 00:16:23.000
begreep ik het gezicht achter de statistieken

00:16:23.000 --> 00:16:24.000
waar je over hoort.

00:16:24.000 --> 00:16:28.000
6000 Heilige monumenten vernietigd,

00:16:28.000 --> 00:16:31.000
1,2 miljoen mensen gedood

00:16:31.000 --> 00:16:32.000
tijdens de Culturele Revolutie.

00:16:33.000 --> 00:16:35.000
De vader van mijn collega werd toegekend aan de Panchen Lama.

00:16:35.000 --> 00:16:37.000
Op basis daarvan werd hij direct gedood

00:16:37.000 --> 00:16:39.000
toen de Chinese invasie begon.

00:16:39.000 --> 00:16:41.000
Zijn oom vluchtte met de Dalai Lama in de diaspora,

00:16:41.000 --> 00:16:44.000
die de mensen tot in Nepal bracht.

00:16:44.000 --> 00:16:46.000
Zijn moeder werd gevangengezet

00:16:46.000 --> 00:16:48.000
omdat ze rijk was.

00:16:49.000 --> 00:16:51.000
Hij werd de gevangenis ingesmokkeld toen hij twee was,

00:16:51.000 --> 00:16:53.000
hij verborg zich onder haar rok,

00:16:53.000 --> 00:16:55.000
omdat zij niet zonder hem kon.

00:16:55.000 --> 00:16:57.000
De zus die zo heldhaftig smokkelde

00:16:57.000 --> 00:16:58.000
werd in een opvoedingskamp gestopt.

00:16:58.000 --> 00:17:00.000
Op een dag stapte ze per ongeluk op een armband

00:17:01.000 --> 00:17:03.000
van Mao. Voor deze overtreding

00:17:03.000 --> 00:17:06.000
kreeg ze zeven jaar dwangarbeid opgelegd.

00:17:06.000 --> 00:17:09.000
De pijn van Tibet kan ondraaglijk zijn,

00:17:09.000 --> 00:17:12.000
maar de bevrijdende geest van het volk is iets om je aan vast te klampen.

NOTE Paragraph

00:17:13.000 --> 00:17:16.000
Uiteindelijk komt het neer op een keuze.

00:17:16.000 --> 00:17:19.000
Willen we in een grijze wereld van eentonigheid leven

00:17:19.000 --> 00:17:22.000
of willen we een kleurrijke wereld van diversiteit omarmen?

00:17:22.000 --> 00:17:25.000
De grote antropologe Margaret Mead zei voor haar dood

00:17:25.000 --> 00:17:28.000
dat ze vreesde dat we richting een

00:17:28.000 --> 00:17:30.000
algemeen, amorf wereldbeeld toebewegen.

00:17:30.000 --> 00:17:35.000
We zouden niet alleen de menselijke verbeelding

00:17:35.000 --> 00:17:39.000
beperkt zien worden tot een smal, modaal denkkader,

00:17:39.000 --> 00:17:40.000
maar ook zouden we eens ontwaken

00:17:40.000 --> 00:17:43.000
en vergeten zijn dat er ook andere opties bestaan.

NOTE Paragraph

00:17:44.000 --> 00:17:47.000
We kunnen ons nederig voelen bij het idee dat onze soort

00:17:47.000 --> 00:17:49.000
pas ongeveer [150.000] jaar op aarde is.

00:17:49.000 --> 00:17:52.000
De Neolitische Revolutie, die ons landbouw gaf,

00:17:52.000 --> 00:17:54.000
waarbij we ons overgaven aan de cult van het zaad,

00:17:54.000 --> 00:17:56.000
toen de poëzie van de shaman vervangen werd

00:17:56.000 --> 00:17:57.000
door het proza van de priesters

00:17:57.000 --> 00:18:00.000
en we een overschot door specialisatie kregen,

00:18:00.000 --> 00:18:02.000
vond slechts 10.000 jaar geleden plaats.

00:18:02.000 --> 00:18:04.000
De moderne industriële wereld

00:18:04.000 --> 00:18:06.000
is nog geen 300 jaar oud.

00:18:06.000 --> 00:18:08.000
Deze oppervlakkige geschiedenis geeft me niet het idee

00:18:08.000 --> 00:18:11.000
dat we alle antwoorden op alle vraagstukken hebben

00:18:11.000 --> 00:18:13.000
die de komende millennia op ons pad zullen komen.

00:18:13.000 --> 00:18:15.000
Als de ontelbare culturen van de wereld

00:18:15.000 --> 00:18:18.000
om de betekenis van menszijn wordt gevraagd,

00:18:18.000 --> 00:18:20.000
antwoorden zij met 10.000 verschillende stemmen.

NOTE Paragraph

00:18:20.000 --> 00:18:26.000
En het is in dat lied dat we opnieuw de mogelijkheid zullen ontdekken

00:18:26.000 --> 00:18:29.000
om te zijn wat we zijn: een volbewuste soort,

00:18:29.000 --> 00:18:32.000
die alles in het werk stelt om alle volken en alle tuinen

00:18:32.000 --> 00:18:38.000
te kunnen laten bloeien. Er zijn grootse momenten van optimisme.

NOTE Paragraph

00:18:38.000 --> 00:18:41.000
Deze foto heb ik op het noordelijke punt van Baffin Island genomen,

00:18:41.000 --> 00:18:43.000
toen ik met Inuits op narwal ging jagen.

00:18:44.000 --> 00:18:47.000
Deze man, Olayuk, vertelde me een prachtig verhaal van zijn opa.

00:18:48.000 --> 00:18:50.000
De Canadese overheid is niet altijd vriendelijk geweest

00:18:50.000 --> 00:18:52.000
voor de Inuit. In de jaren 1950 werden ze,

00:18:52.000 --> 00:18:55.000
om onze soevereiniteit te vestigen, in nederzettingen geplaatst.

00:18:55.000 --> 00:18:59.000
De opa van Olayuk weigerde te gaan.

00:18:59.000 --> 00:19:03.000
De familie vreesde voor zijn leven en ontnam hem al zijn wapens,

00:19:03.000 --> 00:19:04.000
al zijn gereedschap.

00:19:05.000 --> 00:19:07.000
Nu moet je begrijpen dat de Inuit niet bang waren voor de kou;

00:19:07.000 --> 00:19:08.000
ze maakten er gebruik van.

00:19:08.000 --> 00:19:11.000
De glij-ijzers van hun sleeën werden oorspronkelijk gemaakt

00:19:11.000 --> 00:19:12.000
van vis in kariboehuid.

00:19:12.000 --> 00:19:17.000
Olayuks opa was niet bang voor de poolnacht

00:19:17.000 --> 00:19:19.000
of de storm die raasde.

00:19:19.000 --> 00:19:22.000
Hij ging naar buiten, liet zijn broek van zeehondenhuid zakken

00:19:23.000 --> 00:19:26.000
en poepte in zijn hand. Toen de poep begon te bevriezen,

00:19:26.000 --> 00:19:29.000
vormde hij het als een lemmet.

00:19:29.000 --> 00:19:31.000
Hij bracht een laagje speeksel aan op de zijkant van het mes.

00:19:31.000 --> 00:19:34.000
Toen het solide was, slachtte hij er een hond mee.

00:19:34.000 --> 00:19:37.000
Hij ontvelde de hond en improviseerde een harnas.

00:19:37.000 --> 00:19:40.000
Van de ribbenkast maakte hij een slee.

00:19:41.000 --> 00:19:42.000
Hij zocht een hond in de buurt

00:19:42.000 --> 00:19:46.000
en verdween over de ijsvlakte, inclusief poepmes.

00:19:46.000 --> 00:19:50.000
Over met niets rondkomen gesproken. (Publiek lacht)

NOTE Paragraph

00:19:50.000 --> 00:19:51.000
En dit, in veel opzichten,

00:19:51.000 --> 00:19:53.000
(Applaus)

00:19:53.000 --> 00:19:55.000
staat symbool voor de weerstand van de Inuit

00:19:55.000 --> 00:19:58.000
en alle inheemse volken ter wereld.

00:19:58.000 --> 00:20:00.000
In april 1999 gaf de Canadese overheid

00:20:00.000 --> 00:20:03.000
de Inuit het volledige beheer terug van

00:20:03.000 --> 00:20:06.000
een stuk land groter dan California en Texas samen

00:20:06.000 --> 00:20:08.000
Het is ons nieuwe thuis. Het heet Nunavut.

00:20:09.000 --> 00:20:12.000
Het is onafhankelijk gebied. Zij beheren alle grondstoffen.

00:20:12.000 --> 00:20:14.000
Het is een verbluffend voorbeeld van hoe een natiestaat

00:20:14.000 --> 00:20:18.000
genoegdoening aan haar mensen kan bieden.

NOTE Paragraph

00:20:19.000 --> 00:20:22.000
Ten slotte, ik denk dat het duidelijk is,

00:20:22.000 --> 00:20:23.000
ten minste voor wie naar

00:20:23.000 --> 00:20:25.000
deze uithoeken van de wereld is gereisd,

00:20:27.000 --> 00:20:28.000
dat ze eigenlijk helemaal niet ver weg liggen.

00:20:28.000 --> 00:20:30.000
Ze zijn iemands thuisland.

00:20:30.000 --> 00:20:32.000
Ze staan voor twijgen van de menselijke verbeelding,

00:20:32.000 --> 00:20:36.000
die teruggaan naar het begin van de tijd. En voor ons allen,

00:20:36.000 --> 00:20:39.000
zullen de dromen van deze kinderen, net als die van de onze,

00:20:39.000 --> 00:20:42.000
deel worden van een onbedekte geografie van hoop.

NOTE Paragraph

00:20:42.000 --> 00:20:46.000
Wat we uiteindelijk doen bij National Geographic,

00:20:46.000 --> 00:20:50.000
is uitgaan van het idee dat politici nooit iets bereiken.

00:20:50.000 --> 00:20:51.000
We denken dat polemiek --

00:20:51.000 --> 00:20:53.000
(Applaus)

00:20:53.000 --> 00:20:55.000
We denken dat een polemiek niet overtuigt,

00:20:55.000 --> 00:20:58.000
maar we geloven dat verhalen vertellen de wereld kan veranderen,

00:20:58.000 --> 00:21:01.000
waardoor we waarschijnlijk de beste vertellers

00:21:01.000 --> 00:21:04.000
ter wereld zijn. Onze website wordt 35 miljoen keer per maand bezocht,

00:21:04.000 --> 00:21:07.000
we zijn in 156 landen op tv

00:21:08.000 --> 00:21:10.000
en onze tijdschriften vinden een miljoenenpubliek.

00:21:10.000 --> 00:21:13.000
We maken een veelvoud aan reizen

00:21:13.000 --> 00:21:15.000
naar de etnosfeer, met ons publiek,

00:21:15.000 --> 00:21:17.000
naar zulke bijzondere culturele plaatsen,

00:21:18.000 --> 00:21:20.000
waarbij de toeschouwer zo geïmponeerd raakt

00:21:20.000 --> 00:21:22.000
door wat hij ziet, zodat hopelijk

00:21:22.000 --> 00:21:25.000
eenieder de belangrijkste openbaring

00:21:25.000 --> 00:21:27.000
van de antropologie zal gaan omarmen:

00:21:27.000 --> 00:21:31.000
dat deze wereld het verdient in verscheidenheid te bestaan,

00:21:31.000 --> 00:21:32.000
dat we een manier kunnen vinden om te leven

00:21:32.000 --> 00:21:35.000
in een multiculturele en pluralistische wereld

00:21:35.000 --> 00:21:37.000
waar alle wijsheid van alle volkeren

00:21:37.000 --> 00:21:40.000
kan bijdragen aan ons gezamenlijk welzijn.

NOTE Paragraph

00:21:40.000 --> 00:21:41.000
Heel hartelijk dank.

00:21:41.000 --> 00:21:43.000
(Applaus)