< Return to Video

Viruses

  • 0:00 - 0:06
    Şu an soğuk algınlığım olduğunu için, virüsler hakkında bir video yapmayı çok uygun buluyorum
  • 0:06 - 0:07
    .
  • 0:09 - 0:09
    Çok da kalın olmasın
  • 0:10 - 0:11
    Virüs ya da virüsler.
  • 0:14 - 0:17
    Virüsler.
  • 0:17 - 0:19
    Ve bana göre virüsler biyolojideki en etkileyici şey.
  • 0:19 - 0:21
    .
  • 0:21 - 0:26
    Çünkü virüsler, canlılık ve cansızlık arasındaki çizgiyi bulanıklaştırıyorlar
  • 0:26 - 0:27
    .
  • 0:30 - 0:33
    Demek istediğim, kendimize bakarsak, ya da
  • 0:33 - 0:35
    yaşam öyle bir şey ki onu görünce anlayabilirsiniz.
  • 0:35 - 0:39
    Öyle bir şey görüyorsunuz ki doğmuş, büyüyor ve sürekli değişiyor.
  • 0:39 - 0:40
    .
  • 0:40 - 0:42
    Belki hareket ediyor.
  • 0:42 - 0:42
    Belki de etmiyor.
  • 0:42 - 0:44
    Ama şu bir gerçek ki, o çevresindeki şeyleri kendi metabolizmasına katıyor
  • 0:44 - 0:46
    Ürüyor ve sonra da ölüyor.
  • 0:46 - 0:48
    "Bu muhtemelen hayat," diyorsunuz,
  • 0:48 - 0:51
    .
  • 0:51 - 0:53
    .
  • 0:53 - 0:55
    Bakterileri hayata dahil ediyoruz
  • 0:55 - 0:57
    Bitkileri...
  • 0:57 - 1:01
    Demek istediğim-- burada taksonomi sistemini biraz katlediyorum,
  • 1:01 - 1:03
    ama "yaşam"ı gördüğümüzde onu tanımaya meyilliyiz.
  • 1:03 - 1:07
    Ama virüs dediğin, bir proteinin içindeki genetik bilgidenn başka bir şey değil.
  • 1:07 - 1:10
    .
  • 1:10 - 1:11
    Bir protein kapsülünün içinde.
  • 1:11 - 1:13
    Çiziyorum.
  • 1:13 - 1:16
    Bu genetik bilgi herhangi bir formda karşımıza çıkabilir.
  • 1:16 - 1:22
    Yani bu bir RNA, DNA, tek ya da çift sarmallı RNA olabilir.
  • 1:22 - 1:25
    .
  • 1:25 - 1:27
    Bazen tek sarmal için iki "S" yazılır.
  • 1:27 - 1:29
    .
  • 1:29 - 1:31
    Diyelim ki çift sarmal bir DNA'dan bahsediyoruz,
  • 1:31 - 1:33
    önüne bir "ds" koyulur.
  • 1:33 - 1:35
    Virüsler bu formlardan herhangi birinde gelebilir.
  • 1:35 - 1:38
    Buradaki anafikir ise virüsler genetik bilgiye ve
  • 1:38 - 1:41
    bazı nükleik asit zincirlerine sahiptir.
  • 1:41 - 1:44
    İster tek ya da çift sarmal RNA olsunlar, ister tek ya da çift sarmal DNA.
  • 1:44 - 1:45
    .
  • 1:45 - 1:48
    Bir tür protein yapısının içinde
  • 1:48 - 1:50
    muhafaza edilen bu yapıya kılıf denir.
  • 1:50 - 1:53
    Klasik bir çizimi, ikosahedronu-20 yüzlü- andırmaktadır.
  • 1:53 - 1:57
    .
  • 1:57 - 1:58
    Bakalım çizebilecek miyim.
  • 1:58 - 2:01
    Bunun gibi bir şey
  • 2:01 - 2:03
    Ve tüm virüsler aynı bu şekilde gözükmek zorunda değiller.
  • 2:03 - 2:05
    Binlerce çeşitte virüs vardır.
  • 2:05 - 2:07
    Bizim yağtığımız sadece yüzeyi eşelemek ve ne tarz virüsler olduğunu keşfetmek.
  • 2:07 - 2:10
    Virüslerin hangi yollarla çoğaldığını anlamaya çalışıyorz.
  • 2:10 - 2:15
    .
  • 2:15 - 2:15
    .
  • 2:15 - 2:17
    Bunun hakkında ileride de konuşacağız.
  • 2:17 - 2:19
    Ve varolan tüm üreme yollarının virüsler için de geçerli olduğu düşüncesindeyim.
  • 2:19 - 2:22
    .
  • 2:22 - 2:23
    .
  • 2:23 - 2:25
    Ama virüsler sadece bu tip proteinler, bu protein kapsidleri, birtakım proteinin bir araya konulmuş halleri.
  • 2:25 - 2:27
    .
  • 2:27 - 2:29
    .
  • 2:29 - 2:31
    Ve içlerinde genetik materyel var,
  • 2:31 - 2:34
    Bu genetik materyal DNA ya da RNA olabilir.
  • 2:34 - 2:36
    Şimdi çizdiğim, genetik materyal.
  • 2:36 - 2:38
    Protein transparan olmak zorunda değil, ama olsaydı, içindeki genetik materyeli görürdük.
  • 2:38 - 2:43
    .
  • 2:43 - 2:48
    şimdi soru şu: bu şey canlı mı?
  • 2:48 - 2:50
    Pek canlı gözükmüyor.
  • 2:50 - 2:51
    Büyümüyor.
  • 2:51 - 2:52
    Değişmiyor.
  • 2:52 - 2:53
    Metabolik aktivitelere sahip değil.
  • 2:53 - 2:55
    Bu şey kendi haline bırakılsa, sadece orada oturacak.
  • 2:55 - 2:56
    .
  • 2:56 - 3:00
    Bir kitabın masanın üstünde durduğu gibi oturacak.
  • 3:00 - 3:01
    .
  • 3:01 - 3:02
    Hiçbir şey değiştirmeyecek.
  • 3:02 - 3:07
    Ama olan şu ki, virüsler tartışmaya sebep oluyorlar.
  • 3:07 - 3:08
    Benim tanımlamamdan yola çıkarak diyebilirsiniz ki,
  • 3:08 - 3:11
    virüsler sadece bir avuç molekülün birlikte durmasından ibaret.
  • 3:11 - 3:12
    Bu şey canlı değil.
  • 3:12 - 3:14
    Ama bu şey, yaşayan herhangi bir şeyle temasa geçtiği anda 'canlı'lık özellikleri gösteriyor.
  • 3:14 - 3:17
    .
  • 3:17 - 3:18
    .
  • 3:18 - 3:22
    Yani virüslerin yaptığı, kendini bir hücreye bağlamak.
  • 3:22 - 3:25
    .
  • 3:25 - 3:29
    Biraz daha küçük çizelim.
  • 3:29 - 3:30
    Bu benim virüsüm olsun.
  • 3:30 - 3:33
    Bunu altıgen olarak çiziyorum.
  • 3:33 - 3:35
    Ve yaptığı şey kendini bir hücreye bağlamak.
  • 3:35 - 3:36
    Ve bu herhangi bir hücre olabilir.
  • 3:36 - 3:39
    Bir bakteri, bitki ya da insan hücresi olabilir.
  • 3:39 - 3:41
    .
  • 3:41 - 3:44
    Hücreyi çiziyorum.
  • 3:44 - 3:49
    Hücreler genellikle virüslerden daha büyüklerdir.
  • 3:49 - 3:52
    Eğer bir hücrenin zarı yumuşaksa, virüs içeri girmek için bir yol bulmayı becerir.
  • 3:52 - 3:54
    .
  • 3:54 - 3:59
    Bazen basitçe kendilerini kaynaştırırlar.
  • 3:59 - 4:01
    ama bazı virüslerin kendi zarları vardır.
  • 4:01 - 4:02
    .
  • 4:02 - 4:04
    Ve birazdan bu zarları nereden aldıklarını konuşacağız.
  • 4:04 - 4:05
    .
  • 4:05 - 4:08
    Virüsün kendi zarı olabilir.
  • 4:08 - 4:11
    Bu zar, kılıfın çevresindedir.
  • 4:11 - 4:13
    Sonra, bu zarlar konak hücreyle kaynaşacak.
  • 4:13 - 4:17
    Sonuç olara, virüs hücreye girer.
  • 4:17 - 4:18
    Bu bahsettiğim ilk method.
  • 4:18 - 4:20
    Diğer methodlar nadiren gözlemlenmektedir.
  • 4:20 - 4:21
    .
  • 4:21 - 4:24
    Bir diğer method, virüsün hücrenin üstündeki protein reseptörleri ikna etmesi olabilir.
  • 4:24 - 4:27
    .
  • 4:27 - 4:30
    .
  • 4:30 - 4:32
    .
  • 4:32 - 4:34
    Hücre, virüsleri istemez.
  • 4:34 - 4:36
    Bu yüzden virüsler hücreye, kendilerinin yabancı madde olmadığına ikna etmeliler.
  • 4:36 - 4:38
    .
  • 4:38 - 4:42
    Virüslerin bunu nasıl başardığı hakkında yüzlerce video yapılabilir ve bu konudaki çaılşmalar devam etmekte.
  • 4:42 - 4:43
    .
  • 4:43 - 4:48
    Ama bazen de, virüsün hücrenin kendisi tarafından içeri alındığı olur.
  • 4:48 - 4:48
    .
  • 4:48 - 4:50
    Belki de hücre, virüse ihtiyacı olduğunu düşünüyordur.
  • 4:50 - 4:51
    .
  • 4:51 - 4:53
    Hücre virüsü bu şekilde sarıyor.
  • 4:57 - 4:59
    Bu köşeler birleşecek.
  • 4:59 - 5:02
    Ve virüs, hücrenin içine alınmış olacak.
  • 5:02 - 5:03
    Bu sürece endositoz denir.
  • 5:03 - 5:04
    .
  • 5:04 - 5:07
    Hücrenin tek yaptığı, virüsü sitoplazmasına almak.
  • 5:07 - 5:11
    İçeri alınan, yalnızca virüsler değil.
  • 5:11 - 5:13
    .
  • 5:13 - 5:17
    Bakteriler gibi çok kalın kabuklu hücrelerde ne olduğuna bakacağız şimdi.
  • 5:17 - 5:20
    .
  • 5:20 - 5:26
    .
  • 5:26 - 5:29
    Buradaki bir bakteri.
  • 5:29 - 5:31
    Ve sert bir kabuğu var.
  • 5:31 - 5:33
    Virüsler içeri bile girmiyorlar.
  • 5:33 - 5:36
    Yalnız hücrenin dışında takılıyorlar.
  • 5:36 - 5:38
    Tabi çizimlerimin ölçeği doğru değil.
  • 5:38 - 5:41
    Ve virüslerin yaptığı, genetik materyallerini hücrenin içince enjekte etmek.
  • 5:41 - 5:44
    Sonuç olarak, virüslerin hücrenin içine girebileceği çok sayıda farklı yol var.
  • 5:44 - 5:46
    .
  • 5:46 - 5:47
    .
  • 5:47 - 5:49
    İlginç olan, virüslerin hücrenin içine girmeleri.
  • 5:49 - 5:52
    Ve bunu yaptıkları zaman, genetik materyallerini hücrenin içine bırakabiliryorlar.
  • 5:52 - 5:55
    .
  • 5:55 - 5:57
    Virüsün genetik materyali, etrafta gezinecek.
  • 5:57 - 6:01
    Eğer genetik materyal RNA formundaysa,
  • 6:01 - 6:06
    Virüslerin doğada varolabileceği neredeyse bütün yolları tahmin edebiliyorum.
  • 6:06 - 6:08
    .
  • 6:08 - 6:09
    Yalnızca bu yolları henüz keşfetmedik.
  • 6:09 - 6:12
    Amak bildiklerimiz, mümkün olan her yolda yapıyorlar.
  • 6:12 - 6:14
    .
  • 6:14 - 6:21
    Yani eğer RNAları varsa, RNA anında kullanılmaya başlayabilir.
  • 6:21 - 6:23
    .
  • 6:23 - 6:26
    .
  • 6:26 - 6:29
    Bu hücrenin çekirdeği ve normal olarak içinde DNA var.
  • 6:29 - 6:29
    .
  • 6:29 - 6:31
    DNAyı başka bir renk ile çizeceğim.
  • 6:31 - 6:37
    Ama normalde DNA, RNAya kopyalanır.
  • 6:37 - 6:40
    Normal çalışan bir hücrede RNA, çekirdekten çıkar, ribosomlara gider.
  • 6:40 - 6:44
    tRNA ile bağlanmış RNA, bu proteinleri oluşturur.
  • 6:44 - 6:47
    .
  • 6:47 - 6:49
    .
  • 6:49 - 6:51
    RNAde farklı proteinler kodlanır.
  • 6:51 - 6:54
    Bunlar başka bir videonun konusu.
  • 6:54 - 6:57
    Yani, oluşturulan bu proteinler artık hücre içinde farklı yapılar meydana getirebilirler.
  • 6:57 - 6:59
    .
  • 6:59 - 7:03
    Virüs ise işlemin bu kısmını ele geçirir.
  • 7:03 - 7:04
    Mekanizmayı rehin alır.
  • 7:04 - 7:09
    Virüs tarafından kontrol altına alınmış RNA, normalde hücre RNAyi ne yapıyorsa aynısını yapmaya devam edecek.
  • 7:09 - 7:09
    .
  • 7:09 - 7:11
    Ve kendi proteinlerini kodlamaya başlayacak.
  • 7:11 - 7:12
    Normal işleyen bir hücreyle aynı şeyleri kodlamayacak tabii ki.
  • 7:12 - 7:13
    .
  • 7:13 - 7:16
    İşin aslı, kodlanan ilk proteinler, DNA ve RNAyı öldürmeye başlıyor.
  • 7:16 - 7:20
    Hiç olmadı onlarla rekabete giriyor.
  • 7:20 - 7:20
    .
  • 7:20 - 7:22
    Yani, kendi proteinlerini kodluyor.
  • 7:22 - 7:27
    Sonrasında bu proteinler daha vazla viral kabuklar oluşturur.
  • 7:27 - 7:32
    Yani bu proteinler daha gittikçe daha çok viral kabuklar inşa ediyorlar.
  • 7:32 - 7:34
    .
  • 7:34 - 7:36
    Aynı zamanda, bu RNA kendini kopyalıyor.
  • 7:36 - 7:40
    Hücrenin kendi mekanizmasını kullanıyor.
  • 7:40 - 7:41
    Kendi başına olsa, orada sadece oturuyor olurdu.
  • 7:41 - 7:44
    Ama bir hücrenin içine girdiği anda, hücrenin sahip olduğu tüm mekanizmayı kendini kopyalamek için kullanabilir.
  • 7:44 - 7:47
    .
  • 7:47 - 7:51
    Bu işin biyokimyası gerçekten ilginç.
  • 7:51 - 7:55
    Bu RNA moleküllerü daha sonra kendilerini yeniden bu kılıfların için buluyorlar.
  • 7:55 - 7:57
    .
  • 7:57 - 8:00
    Yeterince RNA kopyalanıp hücrenin tüm kaynakları tüketilince,
  • 8:00 - 8:06
    hücre mekanizması sölürülerek oluşmuş bu yeni virüsler, hücre dışına çıkacak bir yol bulurlar.
  • 8:06 - 8:10
    .
  • 8:10 - 8:15
    .
  • 8:15 - 8:17
    .
  • 8:17 - 8:21
    Hakkında en çok konuşulan tür virüsler, kendi proteinlerini bırakırlar ya da kendi proteinlerini oluştururlar.
  • 8:21 - 8:23
    Bu işlemi yapan virüsleri en 'tipik' olarak adlandırmak istemiyorum çünkü henüz tüm virüs çeşitlerini kesşfetmiş değiliz.
  • 8:23 - 8:27
    .
  • 8:27 - 8:29
    .
  • 8:29 - 8:31
    .
  • 8:31 - 8:32
    Kendi proteinlerini bırakıyor ya da hücrenin mekanizması aracılığıyla inşa ediyorlar çünkü kendi başlarına çoğalamazlar.
  • 8:32 - 8:36
    Bütün bunlar, hücrenin kendini öldürmesi ya da zarının erimesiyle sonuçlanır.
  • 8:36 - 8:37
    .
  • 8:37 - 8:39
    Ve zar erir.
  • 8:39 - 8:41
    Öz itibariyle, hücrenin kendisi de erir.
  • 8:41 - 8:42
    .
  • 8:42 - 8:44
    Hücre eriyor.
  • 8:44 - 8:46
    Buradaki erime, hücre zarının yok olması demek.
  • 8:46 - 8:47
    .
  • 8:47 - 8:50
    Ve sonra tüm bu elemanlar-yani virüsler- ortaya çıkıyor.
  • 8:50 - 8:53
    Daha önce dediğim gibi bu virüslerin bazılarının kendi zarları var.
  • 8:53 - 8:55
    .
  • 8:55 - 8:57
    Peki bu iki sıralı lipid zar nasıl oluştu?
  • 8:57 - 8:58
    .
  • 8:58 - 9:01
    Bazıları, hücrenin içinde çoğaldıktan sonra hücreyi öldürmeden ya da yok etmeden dışarı çıkıyorlar.
  • 9:01 - 9:07
    .
  • 9:07 - 9:09
    .
  • 9:09 - 9:12
    Bahsettiklerim, virüslerin çalışma biçimlerinin spesifik halleri.
  • 9:12 - 9:12
    .
  • 9:12 - 9:16
    Farklı tip virüslerin neredeyse farklı çoğalma, kodlama ve hücre dışına çıkma yöntemlerinin tümünü yaptıklaru gözlemlenebilir.
  • 9:16 - 9:18
    .
  • 9:18 - 9:23
    .
  • 9:23 - 9:23
    .
  • 9:23 - 9:25
    Bazıları yalnızca gelişiverir.
  • 9:25 - 9:27
    Ve bu olduğunda, tahmin edebileceğiniz gibi hücre duvarına ya da zarına kuvvet uygularlar.
  • 9:27 - 9:28
    .
  • 9:28 - 9:30
    .
  • 9:30 - 9:31
    Hücre duvarı demek pek de doğru değil.
  • 9:31 - 9:33
    Hücrenin dış zarı daha uygun bir söylem.
  • 9:33 - 9:36
    Ve itmeyle beraber, virüsler bu zarı kendileriyle birlikte götürürler.
  • 9:36 - 9:38
    .
  • 9:38 - 9:41
    .
  • 9:41 - 9:44
    .
  • 9:44 - 9:45
    .
  • 9:45 - 9:47
    Ve bunun virüs için neden yararlı bir şey olduğunu tahmin edebilirsiniz.
  • 9:47 - 9:49
    .
  • 9:49 - 9:51
    Çünkü artık bu yeni zarla, virüs hücreye benzemekte.
  • 9:51 - 9:53
    .
  • 9:53 - 9:55
    Ve buna benzer başka bir hücreye hastalık bulaştırmak istediği zaman, yabancı bir madde olarak gözükmeyecek.
  • 9:55 - 9:59
    .
  • 9:59 - 10:03
    Olmadığın bir şey gibi görünmek çok etkili bir yol.
  • 10:03 - 10:03
    .
  • 10:03 - 10:07
    Ve dahası, virüsler doğrudan organizmanın DNAsını da değiştirebilirler.
  • 10:07 - 10:11
    .
  • 10:11 - 10:15
    .
  • 10:15 - 10:19
    Bunun en bilindik örneği HIV virüsü
  • 10:19 - 10:21
    .
  • 10:21 - 10:27
    HIV bir retrovirüs.
  • 10:27 - 10:28
    Gerçekten büyüleyiciler.
  • 10:28 - 10:32
    Retrovirüslerin içerisinde RNA var
  • 10:36 - 10:38
    Bir hücrenin içine girdiklerinde-burası hücrenin içi olsun-yanlarında bir protein getiriyorlar.
  • 10:38 - 10:39
    .
  • 10:39 - 10:43
    .
  • 10:43 - 10:47
    .
  • 10:47 - 10:50
    Her seferinde bu proteini nereden buluyorlar?
  • 10:50 - 10:51
    Bu şeylerin hepsi farklı bir hücreden geliyorlar.
  • 10:51 - 10:54
    Farklı bir hücrenin amino asitlerini, ribozomlarını, nükleik asitlerini ve kendilerini yapılandırabilmek için gereken diğer her şeyini kullanıyorlar.
  • 10:54 - 10:57
    .
  • 10:57 - 10:59
    Yani sahip oldukları proteinlerin hepsi, aslında başka bir hücreden.
  • 10:59 - 11:00
    .
  • 11:00 - 11:05
    Ama bu proteinleri yanlarına alııyorlar. Bu protein, revers transkriptaz.
  • 11:05 - 11:08
    Revers transkriptaz RNAlarını lıyor ve onu DNAya kodluyor.
  • 11:08 - 11:11
    .
  • 11:11 - 11:15
    RNAdan DNAya.
  • 11:15 - 11:17
    Bu ilk keşfedildiğinde, varolan paradigmaları yıktı.
  • 11:17 - 11:20
    Çünkü herzaman bu işlemin DNAdan RNAya olduğu düşünülmekteydi.
  • 11:20 - 11:22
    .
  • 11:22 - 11:24
    Ama bu enzim, RNAdan DNAya.
  • 11:24 - 11:29
    Ve bundan kötüsü, DNAyı; konak hücrenin DNAsıyla birleştirecek.
  • 11:29 - 11:31
    .
  • 11:31 - 11:34
    Bu şekilde DNA kendini konak hücrenin DNAsıyla birleştiriyor.
  • 11:34 - 11:35
    .
  • 11:35 - 11:38
    Sarı olan konak hücrenin DNAsı olsun.
  • 11:38 - 11:41
    Bu da çekirdek.
  • 11:41 - 11:44
    Aslında, hastelık bulaştırdığı hücrenin genetik makyajını karıştırıyor.
  • 11:44 - 11:46
    .
  • 11:46 - 11:52
    Bakteriler hakkındaki videoda her bir insan hücresi için 20 tane bakteri hücresi olduğundan bahsetmiştim.
  • 11:52 - 11:54
    .
  • 11:54 - 11:56
    Bakteriler bizimle yaşıyorlar ve işimize yarıyorlar.
  • 11:56 - 12:00
    Onlar vücudumuzun bir parçası olarak, kuru ağırlığın %10 unu oluşturuyorlar.
  • 12:00 - 12:02
    Bakteriler hep ordalar.
  • 12:02 - 12:04
    Kim olduğumuzu değiştirmiyorlar.
  • 12:04 - 12:07
    Ama bu retrovirüsler, genetik makyajımızı gerçekten değiştiriyorlar.
  • 12:07 - 12:08
    .
  • 12:08 - 12:11
    Bunu kişisel alıyorum! Değiştirdikleri benim genlerim.
  • 12:11 - 12:12
    Sonuçta genler kim olduğumu tanımlıyor.
  • 12:12 - 12:15
    Ama bu elemanlar gerçekten içeri girip genetik makyajımla oynuyorlar.
  • 12:15 - 12:16
    .
  • 12:16 - 12:19
    Ve DNAnın bir parçası haline geldikleri anda, DNAdan RNAya doğru olan protein kopyalama işlemi, virüsün proteinlerini kodlayacak.
  • 12:19 - 12:25
    .
  • 12:25 - 12:27
    .
  • 12:27 - 12:30
    Bazı zamanlarda, pasif kalıp hiçbir şey yapmıyorlar.
  • 12:30 - 12:31
    .
  • 12:31 - 12:34
    Ve bazen bazı çevresel tetiklemeler sonucu, kendileri için yenidenkodlamaya başlıyorlar.
  • 12:34 - 12:36
    .
  • 12:36 - 12:37
    .
  • 12:37 - 12:39
    Ve daha fazla üretmeye başlıyorlar.
  • 12:39 - 12:42
    Ama bunu doğrudan hücrenin DNAsından üretiyorlar.
  • 12:42 - 12:43
    .
  • 12:43 - 12:45
    Organismanın bir parçası haline geliyorlar.
  • 12:45 - 12:49
    Organizma olabilmek için onun DNAsının bir parçası haline gelmekten daha iyi bir yol düşünemiyorum.
  • 12:49 - 12:52
    .
  • 12:52 - 12:53
    Aslında organizmayı tanımlayan başka bir yol düşünemiyorum.
  • 12:53 - 12:56
    .
  • 12:56 - 13:01
    Tüm bunlar yeterince ürkütücü gelmediyse, bilin diye söylüyorum, virüs organismanın DNAsının parçası haline geldiğine provirüs diye adlandırılır.
  • 13:01 - 13:07
    .
  • 13:07 - 13:09
    .
  • 13:13 - 13:17
    Dahası, eğer bu burnumdaki ya da kolumdaki bir hücreye bulaşırsa, bulaştığı hücrede de bu viral DNAdan olacak.
  • 13:17 - 13:24
    Ve bu hücre ve hücrenin kendisiyle aynı olan dölleri de aynı şekilde bu DNAyı taşıyacak.
  • 13:24 - 13:27
    .
  • 13:27 - 13:29
    .
  • 13:29 - 13:31
    .
  • 13:31 - 13:32
    İşin iyi tarafı, bunu çocuklarıma aktarmayacak olmam.
  • 13:32 - 13:33
    .
  • 13:33 - 13:36
    En azından benim türümün bir parçası heline gelmeyecek.
  • 13:36 - 13:39
    Virüs illa vücutsal hücrelerime bulaşacak diye bir şart yok.
  • 13:39 - 13:41
    Üreme hücrelerimize de bulaşabilir.
  • 13:41 - 13:45
    Diyelim ki bir üreme hücresine girdi.
  • 13:45 - 13:47
    Öğrendiğimiz gibi, üreme hücreleri, gamte üretirler.
  • 13:47 - 13:49
    .
  • 13:49 - 13:53
    Erkek gametine sperm, kadın gametine ise yumurta denir.
  • 13:53 - 13:55
    Tahmin edebileceğiniz gibi,
  • 13:55 - 13:59
    üreme hücresinin parçası haline gelen, çocuklarınıza geçecektir.
  • 13:59 - 14:03
    .
  • 14:03 - 14:06
    Ve onlar da kendi çocuklarına geçirecekler.
  • 14:06 - 14:10
    En azından benim için, düşüncesi bile hoş değil.
  • 14:10 - 14:12
    .
  • 14:12 - 14:16
    Tahminimizce insan genomunun yaklaşık %5-8inin -gerçi bu değerlerndirmeler bizi insan yapan nitelikleri iyice belirsizleştiriyor-
  • 14:16 - 14:19
    .
  • 14:19 - 14:27
    .
  • 14:27 - 14:30
    Yani bakteriler hakkında konuştuğumda,
  • 14:30 - 14:31
    .
  • 14:31 - 14:33
    Şu anki düşünce, bu değerin %5 ila %8 arasında bir yerde olduğu yönünde.
  • 14:33 - 14:35
    .
  • 14:35 - 14:36
    Sanırım hepsi bu.
  • 14:36 - 14:38
    Demek istediğim, bu değerlendirme insan DNAsının diğer organizmaların DNAsına ne kadar benzediğine bakılarak yapılıyor.
  • 14:38 - 14:41
    .
  • 14:41 - 14:47
    Ama tahminimizce, insan genomunun %5-8i, eşey hücre öncüllerine kendilerini katmayı başaran kadim retrovirüslerden kalma.
  • 14:47 - 14:52
    .
  • 14:52 - 14:54
    .
  • 14:54 - 14:56
    Yani insan DNAsının içine.
  • 14:56 - 14:58
    Bunlara endojen retrovirüsler adı verilier.
  • 15:05 - 15:07
    Bu benim için şaşırtıcı.
  • 15:07 - 15:09
    Çünkü bu şeyler illa ki bize yardım ediyor ya da zarar veriyor değiller.
  • 15:09 - 15:10
    .
  • 15:10 - 15:14
    Deniyor ki, biz-yani DNAmısın %5-8- virüslerden geliyoruz.
  • 15:14 - 15:16
    .
  • 15:16 - 15:18
    Bir diğer konu, genetik çeşitlilik.
  • 15:18 - 15:20
    .
  • 15:20 - 15:24
    Virüsler yatay DNA transferi yaparlar.
  • 15:24 - 15:28
    .
  • 15:28 - 15:30
    Ve tahmin edebileceğiniz gibi virüs, bir türden diğerine geçtikçe, hücrelerden içeri sızabilecek şekilde mutasyon geçiriyor.
  • 15:30 - 15:37
    .
  • 15:37 - 15:41
    .
  • 15:41 - 15:44
    .
  • 15:44 - 15:45
    .
  • 15:45 - 15:48
    Ama bazen, başkaları için kodlamaya başladığında, diyelim ki şuradaki retrovirüs.
  • 15:48 - 15:53
    .
  • 15:53 - 15:56
    Mavi kısım virüsün asıl hali.
  • 15:56 - 16:01
    Sarı kısım, organizmanın evrimsel DNAsı.
  • 16:01 - 16:04
    Bazen kodladığında, diğer organizmanın DNAsının küçük bölümleriyle uğraşır.
  • 16:04 - 16:07
    .
  • 16:07 - 16:12
    Yani belki büyük bölümü viral DNA, ama kendini kopyaladığında ve translasyon yaptığında, biraz
  • 16:12 - 16:14
    .
  • 16:14 - 16:17
    .
  • 16:17 - 16:18
    .
  • 16:18 - 16:21
    .
  • 16:21 - 16:24
    Yani aslında olan, bir organizmanın DNAsını kesip başka bie organizmaya taşımak.
  • 16:24 - 16:25
    .
  • 16:25 - 16:27
    DNA parçasını bir türün bir üyesinden başka bir üyesine taşımak.
  • 16:27 - 16:28
    .
  • 16:28 - 16:30
    Ama tabi ki türler arası da olabilir bu geçiş.
  • 16:30 - 16:33
    Yani şimdi DNAnın türkler arasında geçiş yapabilceği düşüncesindesiniz.
  • 16:33 - 16:34
    .
  • 16:34 - 16:36
    Aslında -- çok da emin değilim.
  • 16:36 - 16:40
    Türlerin nasıl birbirine bağlı olduğunu görmek gerçekten bende bir hayranlık uyandırıyor.
  • 16:40 - 16:42
    Biz düşünüyoruz ki, yalnız kendi türümüzle üreyebiliriz ve genetik çelşitlilik popülasyon içinde mevcuttur.
  • 16:42 - 16:45
    .
  • 16:45 - 16:46
    .
  • 16:46 - 16:50
    Ama virüsler transdüksiyon yoluyla yatay transferi gerçekleştiriyorlar.
  • 16:50 - 16:53
    .
  • 16:53 - 16:58
    Yatay transdüksiyon, şöyle ki, bir virüsü çoğalttığımda, DNAsının bir kısmını alabilir.
  • 16:58 - 17:01
    .
  • 17:01 - 17:04
    .
  • 17:04 - 17:06
    .
  • 17:06 - 17:09
    Ve bu DNAyı başka bir organizmaya enjekte edebilir.
  • 17:09 - 17:11
    Ve gerçekten bu organizmalar arası zıplayan DNAya sahipsiniz.
  • 17:11 - 17:13
    .
  • 17:13 - 17:17
    Bu bir anlamda tüm DNA tabanlı yaşamı birbine bağlıyor.
  • 17:17 - 17:21
    Ki bu gezegende bildiğimiz tek yaşam formu.
  • 17:21 - 17:25
    Ve tüm bunların yetmemesi ihtimaline karşın, en ürkütücüsünü sona sakladım.
  • 17:25 - 17:29
    .
  • 17:29 - 17:31
    Ama farklı virüsler hakkında konuşabileceğimiz bir sürü şey var.
  • 17:31 - 17:32
    .
  • 17:32 - 17:34
    Ama yalnızca teminolojiyle kulak dolgunluğunuz olsun diye,
  • 17:34 - 17:38
    virüs bir bakterite saldırdığı zaman, ki genelde bunu yapıyorlar.
  • 17:38 - 17:41
    Bunlar üzerinde çalışıyoruz çünkü bunları antibiyotiklere alternatif olarak sunabiliriz.
  • 17:41 - 17:43
    .
  • 17:43 - 17:45
    Virüsşer bakterilere saldırdığı için--bazen bakteriler virüsler için çok daha kötü olabiliyorla--ama bunlar bakteriyofajlar.
  • 17:45 - 17:48
    .
  • 17:48 - 17:49
    .
  • 17:53 - 17:55
    Ve zaten onların DNAsına nasıl sahip olduklarını anlattım.
  • 17:55 - 17:58
    Ama bakterilerin hücre duvarları kalın olduğu için,
  • 17:58 - 18:01
    DNAlarını bakterinin içine enjekte edecekler.
  • 18:01 - 18:07
    Konu DNA olduğun, buradaki fikir provirüstür.
  • 18:07 - 18:09
    Yani, bir virüs bu şekilde arittiğinde, buna litik döngü denir.
  • 18:09 - 18:11
    .
  • 18:11 - 18:14
    Eğer bu konuyla ilgili bir sınava gireceksiniz, bu terimi bilmesni iyi olabilir.
  • 18:14 - 18:16
    .
  • 18:16 - 18:19
    Virüs konak hücrenin DNAsıyla birleşmesine ve sonrasında bir süre pasif kalmasına lisojenik döngü adı verilir.
  • 18:19 - 18:22
    .
  • 18:22 - 18:25
    .
  • 18:25 - 18:28
    .
  • 18:28 - 18:32
    Ökaryot-yani çekirdek zarı olan- canlılarda, provirüs lisojenik döngüden geçer.
  • 18:32 - 18:36
    .
  • 18:36 - 18:38
    .
  • 18:38 - 18:41
    Normalde lisojenik döngü, bakteri DNAsında pasif durran viral DNA için kullanılır.
  • 18:41 - 18:45
    .
  • 18:45 - 18:46
    .
  • 18:46 - 18:49
    Ya da, bakteri DNAsında pasif bekleyen bekteriyofaj DNAsı için.
  • 18:49 - 18:51
    .
  • 18:51 - 18:53
    Size bunun neye benzediğine dair bir fikir kazandırmak için.
  • 18:53 - 18:59
    .
  • 18:59 - 19:02
    Bu iki resim Vikipedi'den.
  • 19:02 - 19:03
    Bir tanesi CDCden.
  • 19:11 - 19:14
    Yüzeyde gördüğünüz bu küçük yeşil noktalar, burada gördüğünüz büyük şey, bu bir akyuvar.
  • 19:14 - 19:18
    .
  • 19:18 - 19:20
    .
  • 19:20 - 19:22
    Bağışıklık sistemimizin bir parçası.
  • 19:22 - 19:23
    Bu bir akyuvar.
  • 19:28 - 19:31
    Akyuvarın yüzeyinden dışarı çıkan şey HIV 1 virüsü.
  • 19:31 - 19:35
    Bu görüntü size ölçek hakkında da bir fikir vermeli,
  • 19:35 - 19:36
    .
  • 19:36 - 19:40
    .
  • 19:40 - 19:47
    Terminolojiye aşina olduğnuza göre, HIV akyuvarlara hastalık bulaştırıyor.
  • 19:47 - 19:52
    .
  • 19:52 - 19:55
    AIDS, bağışıklık sistemi çok zayıfladığında yaşanan sendrom.
  • 19:55 - 19:56
    .
  • 19:56 - 19:59
    Ve sonra güçlü bağışıklık sistemine ship olan birinin zarar göreyeceği zararı görürler.
  • 19:59 - 20:01
    .
  • 20:01 - 20:03
    Bu korkunç.
  • 20:03 - 20:06
    Bu şeyler koca hücrenin içine girdiler, kensi DNAsını, RNAsını ve protein kılıfını çoğaltmak için hücrenin kendi mekanizmasını kullanıla
  • 20:06 - 20:12
    .
  • 20:12 - 20:14
    .
  • 20:14 - 20:16
    Ve hücre zarının bir kısmını da yanlarında götürerek hücrenin dışına çıktılar.
  • 20:16 - 20:17
    .
  • 20:17 - 20:21
    Hatta, kendi DNAlarının bir kısmını hücrenin DNAsında bile bırakabilirler.
  • 20:21 - 20:22
    .
  • 20:22 - 20:25
    Yani, hücrenin gerçekte ne olduğunu gerçekten değiştiriyorlar.
  • 20:25 - 20:27
    Bu da başka bir korkunç tablo.
  • 20:27 - 20:28
    Bunlar bakteriyofajlar.
  • 20:34 - 20:36
    Size daha önce söylediklerimi resmediyor.
  • 20:36 - 20:38
    Buradaki bir bakteri.
  • 20:38 - 20:41
    Bıurası bakterinin hücre duvarı.
  • 20:41 - 20:42
    .
  • 20:42 - 20:45
    Buradan çıkmak gerçekten zor.
  • 20:45 - 20:47
    Öyle hemen zarları birleştiremezsiniz.
  • 20:47 - 20:52
    Bu yüzden, bakterinin dışında takılıyorlar.
  • 20:52 - 20:55
    Ve temel olarak, kendi genetik materyallerini bakteriye enjekte ediyorlar.
  • 20:55 - 20:58
    .
  • 20:58 - 21:00
    Bu şeylerin sadece boyutuna bakarak tahmin edebilirsiniz.
  • 21:00 - 21:01
    .
  • 21:01 - 21:02
    Demek istediğim, bu bir hücre.
  • 21:02 - 21:04
    Ve kocaman bir gezegeni falan andırıyor.
  • 21:04 - 21:06
    Ya da bu bir bakteri ve bu şeyler çok daha küçükler.
  • 21:06 - 21:07
    .
  • 21:07 - 21:08
    Yaklaşık bir bakterinin 100de 1.
  • 21:08 - 21:11
    Ve bunlar, bahsettiğimiz hücrenin 100de birinden çok daha azlar.
  • 21:11 - 21:11
    .
  • 21:11 - 21:16
    Ve hüce tarafından filtrelenmeleri de oldukça zor.
  • 21:16 - 21:17
    Dışarıda tutulmaları.
  • 21:17 - 21:21
    Çünkü çok ama çok küçük parçacıkları.
  • 21:21 - 21:23
    Eğer bu egzotik şeylerin HIV, Ebole ya da SARSa sebep olduklarını düşünüyorsanız, haklısınız.
  • 21:23 - 21:31
    .
  • 21:31 - 21:32
    .
  • 21:32 - 21:34
    Ama aynı zamanda sıradan şeyler.
  • 21:34 - 21:35
    Yani, videonun başında dedim ki soğuk algınlığım var.
  • 21:35 - 21:36
    .
  • 21:36 - 21:40
    Soğuk algınlığım var çünkü bir takım virüsler nazal kanalımdaki dokuları hastalık bulaştırmışlar.
  • 21:40 - 21:43
    ..
  • 21:43 - 21:46
    Ve bunlar burnumun akmasına falan sebep oluyorlar.
  • 21:46 - 21:49
    Ayrıca virüsşer, suçiçeğine de sebep olabilirler.
  • 21:49 - 21:51
    Onlar basit uçuk virüsüne sebep olurlar.
  • 21:51 - 21:52
    Ve sonuç, uçuk.
  • 21:52 - 21:53
    Virüsler, hep bizimleler.
  • 21:53 - 21:56
    Konuştuğunuz zaman üzerinizde virüs olduğuna iddiaya girerim.
  • 21:56 - 21:58
    .
  • 21:58 - 21:59
    Onlar her tarafınızda.
  • 21:59 - 22:04
    Bu, filozofik açıdan kafa karıştırıcı bir soru.
  • 22:04 - 22:06
    .
  • 22:06 - 22:09
    Çünkü, başlangıçte bu şeylerin yaşayıp yaşamadığını sorguladam.
  • 22:09 - 22:11
    Ve ilk başta, bir pretin içindeki nükleik asit molekülünden ibarettiler.
  • 22:11 - 22:14
    .
  • 22:14 - 22:15
    .
  • 22:15 - 22:16
    Ve zararsızdılar.
  • 22:16 - 22:18
    Bana sorarsanız, canlıyı andırmıyorlardı.
  • 22:18 - 22:19
    Hareket etmiyorlar.
  • 22:19 - 22:20
    Metabolizması yok.
  • 22:20 - 22:20
    Ve beslenmiyor.
  • 22:20 - 22:22
    Çoğalmıyor.
  • 22:22 - 22:23
    Ancak, hücrelere ne yaptıklarını ve hücreleri üremek için nasıl kullanıklarını bir düşünün...
  • 22:23 - 22:27
    .
  • 22:27 - 22:30
    Binevi işi başkasına yığmak.
  • 22:30 - 22:32
    Tüm o mekanizmöaya sahip olmasına gerek yok, çünkü diğerlerininkini çoğalmak için kullanabilir.
  • 22:32 - 22:36
    .
  • 22:36 - 22:38
    Neredeyse, yaşamın daha zeki bir hali olarak tanımlamak istiyor insan.
  • 22:38 - 22:40
    .
  • 22:40 - 22:42
    Çünkü tüm diğer canlıların yaşadığı tüm o sıkıntılatı çekmiyor.
  • 22:42 - 22:44
    .
  • 22:44 - 22:48
    Bu insana yaşamın ne olduğunu ve dahadı "bizim" ne doluğumuz sorgulatıyor.
  • 22:48 - 22:52
    Biz, DNAya sahip şeyler miyiz, yoksa yalnızca DNAnın taşınma mekanizması mıyız?
  • 22:52 - 22:54
    .
  • 22:54 - 22:56
    Bunlar daha önemli sorular gibi.
  • 22:56 - 23:00
    Bu viral enfeksiyonlar, DNA ve RNA arasındaki savaşlar.
  • 23:00 - 23:02
    .
  • 23:03 - 23:04
    Neyse, felsefeye çok da girmek istemiyorum.
  • 23:04 - 23:09
    Umarım, bu size virüsleirn ne olduğu hakkında fikir vermiştir.
  • 23:09 - 23:13
    Benim için biyolojideki en büüyüleyici psödo organizmalar.
  • 23:13 - 23:16
    ..
Title:
Viruses
Description:

more » « less
Video Language:
English
Team:
Khan Academy
Duration:
23:17
Amara Bot edited Turkish subtitles for Viruses

Turkish subtitles

Revisions