< Return to Video

Niespodziewana matematyka kryjąca się za „Gwiaździstą nocą” van Gogha - Natalya St. Clair

  • 0:07 - 0:10
    Jedną z niezwykłych cech ludzkiego mózgu
  • 0:10 - 0:14
    jest zdolność rozpoznawania
    wzorów i ich opisywania.
  • 0:14 - 0:17
    Pośród najtrudniejszych wzorów,
    jakie próbujemy zrozumieć,
  • 0:17 - 0:21
    jest zjawisko przepływu turbulentnego
    w mechanice płynów.
  • 0:21 - 0:23
    Niemiecki fizyk
    Werner Heisenberg powiedział:
  • 0:23 - 0:27
    "Kiedy spotkam Boga, zadam mu dwa pytania:
  • 0:27 - 0:31
    czemu względność i czemu turbulencja?
  • 0:31 - 0:35
    Głęboko wierzę, że będzie znał
    odpowiedź na to pierwsze".
  • 0:35 - 0:38
    Choć turbulencję
    trudno zrozumieć matematycznie,
  • 0:38 - 0:42
    można użyć sztuki do jej przedstawienia.
  • 0:42 - 0:47
    W czerwcu 1889 roku Vincent Van Gogh
    namalował tuż przed świtem pejzaż,
  • 0:47 - 0:52
    z widokiem ze swojego okna
    w szpitalu Saint-Paul-de-Mausole,
  • 0:52 - 0:54
    w Saint-Rémy-de-Provence,
  • 0:54 - 0:57
    gdzie zgłosił się po ucięciu ucha
  • 0:57 - 0:58
    podczas epizodu psychotycznego.
  • 0:59 - 1:02
    W "Gwiaździstej nocy"
    zaokrąglone pociągnięcia pędzla
  • 1:02 - 1:08
    składają się na nocne niebo wypełnione
    spiralami chmur i wirami gwiazd.
  • 1:08 - 1:12
    Van Gogh i inni impresjoniści
    przedstawiali światło inaczej
  • 1:12 - 1:13
    niż ich poprzednicy,
  • 1:13 - 1:16
    jak gdyby próbowali uchwycić jego ruch,
  • 1:16 - 1:18
    choćby w refleksach na tafli wody,
  • 1:18 - 1:22
    czy, w tym przypadku,
    w migotaniu światła gwiazd,
  • 1:22 - 1:24
    na mlecznym, niebieskim niebie nocy.
  • 1:25 - 1:27
    Ten efekt powoduje luminancja,
  • 1:27 - 1:31
    intensywność światła
    odbitego od różnych barw obrazu.
  • 1:31 - 1:34
    Prymitywniejsza część kory wzrokowej,
  • 1:34 - 1:38
    która widzi kontrast i ruch,
    ale nie kolory,
  • 1:38 - 1:41
    zleje w jedno dwa fragmenty
    o różnym kolorze,
  • 1:41 - 1:43
    jeśli mają tę samą luminancję.
  • 1:43 - 1:45
    Ale nowa kora mózgowa,
    obecna u naczelnych,
  • 1:45 - 1:48
    dostrzeże kontrastujące kolory osobno.
  • 1:49 - 1:51
    Kiedy te dwa wrażenia się nakładają,
  • 1:51 - 1:56
    światło na obrazach impresjonistów
    zdaje się pulsować, migotać
  • 1:56 - 1:58
    i dziwnie promieniować.
  • 1:58 - 2:00
    W taki sposób ten
    i inne obrazy impresjonistów
  • 2:00 - 2:03
    wykorzystują szybkie,
    wyraźne pociągnięcia pędzlem
  • 2:03 - 2:07
    by uderzająco realnie
    oddać ruch światła.
  • 2:08 - 2:11
    60 lat później rosyjski matematyk
    Andriej Kołmogorow
  • 2:11 - 2:14
    pogłębił matematyczne
    zrozumienie turbulencji,
  • 2:14 - 2:18
    tworząc równanie, w którym energia
    przepływu turbulentnego na odcinku R
  • 2:18 - 2:22
    zmienia się proporcjonalnie
    do R do potęgi 5/3.
  • 2:22 - 2:24
    Pomiary wykazały, że prawo Kołmogorowa
  • 2:24 - 2:28
    niezwykle dokładnie
    opisuje przepływ turbulentny,
  • 2:28 - 2:30
    chociaż całościowy opis turbulencji
  • 2:30 - 2:33
    pozostaje wśród
    nierozwikłanych problemów fizyki.
  • 2:33 - 2:37
    Przepływ turbulentny powiela się,
    podczas kaskad energii.
  • 2:38 - 2:41
    Innymi słowy, duże wiry
    przekazują energię małym,
  • 2:41 - 2:43
    które robią to samo w mniejszej skali.
  • 2:44 - 2:47
    Przykładami może być
    Wielka Czerwona Plama na Jupiterze,
  • 2:47 - 2:51
    powstawanie chmur
    oraz cząstki pyłu kosmicznego.
  • 2:52 - 2:55
    W 2004 roku, używając teleskopu Hubble'a,
  • 2:55 - 3:00
    naukowcy zobaczyli wiry
    w chmurze pyłu i gazu wokół gwiazdy,
  • 3:00 - 3:03
    co przypomniało im
    "Gwiaździstą noc" van Gogha.
  • 3:04 - 3:07
    Zmotywowało to naukowców
    z Meksyku, Hiszpanii i Anglii
  • 3:07 - 3:11
    do bliższego zbadania luminancji
    w obrazie van Gogha.
  • 3:11 - 3:16
    Odkryli wyraźny wzór
    przepływu turbulentnego,
  • 3:16 - 3:18
    bliski prawu Kołmogorowa,
  • 3:18 - 3:21
    ukryty w wielu obrazach van Gogha.
  • 3:21 - 3:23
    Naukowcy zeskanowali jego obrazy
  • 3:23 - 3:27
    i zmierzyli różnice jasności
    pomiędzy każdą parą pikseli.
  • 3:27 - 3:30
    Z krzywych pokazujących
    różnicę między pikselami
  • 3:30 - 3:34
    wywnioskowali, że obrazy
    z psychotycznego okresu van Gogha
  • 3:34 - 3:37
    niezwykle dokładnie odwzorowują
    przepływ turbulentny.
  • 3:38 - 3:42
    Autoportret z fajką,
    ze spokojniejszego okresu,
  • 3:42 - 3:44
    nie wykazuje takich oznak.
  • 3:44 - 3:47
    Podobnie jak prace innych artystów,
  • 3:47 - 3:49
    które z początku wydają się
    równie turbulentne,
  • 3:49 - 3:51
    jak "Krzyk" Muncha.
  • 3:51 - 3:55
    Zbyt łatwo byłoby powiedzieć,
    że turbulentny geniusz van Gogha
  • 3:55 - 3:57
    umożliwił mu malowanie turbulencji,
  • 3:57 - 4:02
    ale też za trudne jest wyrażenie
    zachwycającego piękna faktu,
  • 4:02 - 4:04
    że w okresie silnego cierpienia
  • 4:04 - 4:08
    van Gogh potrafił jakoś
    zaobserwować i odwzorować
  • 4:08 - 4:10
    jedno z najtrudniejszych zjawisk,
  • 4:10 - 4:14
    jakie natura ukazała człowiekowi,
  • 4:14 - 4:16
    i zjednoczyć wybitną wyobraźnię
  • 4:16 - 4:20
    z najgłębszymi tajemnicami
    ruchu, płynów i światła.
Title:
Niespodziewana matematyka kryjąca się za „Gwiaździstą nocą” van Gogha - Natalya St. Clair
Speaker:
Natalya St. Clair
Description:

Pełna wersja lekcji dostępna pod adresem: http://ed.ted.com/lessons/the-unexpected-math-behind-van-gogh-s-starry-night-natalya-st-clair

Fizyk Werner Heisenberg powiedział: „Kiedy spotkam Boga, zadam mu dwa pytania: dlaczego względność? I dlaczego turbulencja? Głęboko wierzę, że będzie znał odpowiedź na to pierwsze”. Choć turbulencję trudno wytłumaczyć z pomocą matematyki, do jej przedstawienia można użyć sztuki. Natalya St. Clair pokazuje, jak van Gogh uchwycił w swoich dziełach tę głęboką tajemnicę ruchu, płynów i światła.

Lekcja: Natalya St. Clair , animacja: Avi Ofer.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:39

  • Rysia Wand

    Odsyłam - patrz niżej.

    Zwykle bym sama poprawiła, ale wolę, żebyś się wprawiał :-)

    OPIS
    Cudzysłowy
    W opisie należy używać cudzysłowów drukarskich („”).
    W napisach należy używać cudzysłowów prostych (""), nie drukarskich („”), ponieważ drukarskie mogą nie wyświetlać się w niektórych odtwarzaczach. http://pl.wikipedia.org/wiki/Cudzys%C5%82%C3%B3w

    W pisowni amerykańskiej znaki interpunkcyjne są po lewej stronie cudzysłowu ("This is an example.").
    W języku polskim umieszcza się je po prawej stronie ("To jest przykład".).
    Patrz: http://translations.ted.org/wiki/Częste_błędy_i_jak_ich_unikać.

    TEKST
    ===
    Niepotrzebne dzielenie / łączenie linijek.
    Nie trzeba dzielić linijki, jeśli bez trudu mieści się w limicie 42 znaków, ani łączyć dwóch jednolinijkowych boksów w jeden dwulinijkowy, jeśli każdy mieścił się w limicie czasowym. Tworząc dwie linijki tekstu przesłania się więcej ekranu, więc jeśli można, trzeba tego unikać. (np. pierwsza linijka)
    0:10
    Równowaga linijek
    W miarę możności linijki muszą być zbliżone długością
    http://translations.ted.org/wiki/How_to_break_lines#Keep_the_line_length_balanced
    ===
    Nadużywanie zaimków dzierżawczych.
    W języku angielskim zaimków dzierżawczych używa się znacznie częściej niż w polskim. Jeśli zaimek nie służy do rozróżnienia w razie wątpliwości, do której osoby coś przynależy, w polskim zaimka dzierżawczego nie użyjemy (np. "I go there with my wife" --> "Idę tam z żoną" - nie trzeba zaznaczać, że własną, nie cudzą, bo wynika to z kontekstu).

    (np. 0:47: tu powinno być swojego, ale 0:53 już koniecznie "swojego" źle brzmi)

Polish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.