1
00:00:06,590 --> 00:00:09,999
Jedną z niezwykłych cech ludzkiego mózgu

2
00:00:10,023 --> 00:00:13,691
jest zdolność rozpoznawania
wzorów i ich opisywania.

3
00:00:13,691 --> 00:00:16,511
Pośród najtrudniejszych wzorów,
jakie próbujemy zrozumieć,

4
00:00:16,511 --> 00:00:20,765
jest zjawisko przepływu turbulentnego
w mechanice płynów.

5
00:00:20,789 --> 00:00:23,272
Niemiecki fizyk
Werner Heisenberg powiedział:

6
00:00:23,296 --> 00:00:27,357
"Kiedy spotkam Boga, zadam mu dwa pytania:

7
00:00:27,381 --> 00:00:30,818
czemu względność i czemu turbulencja?

8
00:00:30,842 --> 00:00:34,908
Głęboko wierzę, że będzie znał
odpowiedź na to pierwsze".

9
00:00:34,932 --> 00:00:38,280
Choć turbulencję 
trudno zrozumieć matematycznie,

10
00:00:38,304 --> 00:00:42,170
można użyć sztuki do jej przedstawienia.

11
00:00:42,194 --> 00:00:47,284
W czerwcu 1889 roku Vincent Van Gogh
namalował tuż przed świtem pejzaż,

12
00:00:47,308 --> 00:00:51,635
z widokiem ze swojego okna
w szpitalu Saint-Paul-de-Mausole,

13
00:00:51,659 --> 00:00:53,564
w Saint-Rémy-de-Provence,

14
00:00:53,588 --> 00:00:56,816
gdzie zgłosił się po ucięciu ucha

15
00:00:56,840 --> 00:00:58,415
podczas epizodu psychotycznego.

16
00:00:59,252 --> 00:01:02,032
W "Gwiaździstej nocy"
zaokrąglone pociągnięcia pędzla

17
00:01:02,056 --> 00:01:07,803
składają się na nocne niebo wypełnione
spiralami chmur i wirami gwiazd.

18
00:01:07,827 --> 00:01:11,724
Van Gogh i inni impresjoniści
przedstawiali światło inaczej

19
00:01:11,748 --> 00:01:12,955
niż ich poprzednicy,

20
00:01:12,979 --> 00:01:15,749
jak gdyby próbowali uchwycić jego ruch,

21
00:01:15,773 --> 00:01:17,836
choćby w refleksach na tafli wody,

22
00:01:17,860 --> 00:01:21,506
czy, w tym przypadku,
w migotaniu światła gwiazd,

23
00:01:21,530 --> 00:01:23,919
na mlecznym, niebieskim niebie nocy.

24
00:01:24,844 --> 00:01:27,391
Ten efekt powoduje luminancja,

25
00:01:27,415 --> 00:01:30,916
intensywność światła
odbitego od różnych barw obrazu.

26
00:01:30,940 --> 00:01:33,608
Prymitywniejsza część kory wzrokowej,

27
00:01:33,632 --> 00:01:37,554
która widzi kontrast i ruch,
ale nie kolory,

28
00:01:37,578 --> 00:01:40,603
zleje w jedno dwa fragmenty
o różnym kolorze,

29
00:01:40,627 --> 00:01:42,949
jeśli mają tę samą luminancję.

30
00:01:42,973 --> 00:01:45,328
Ale nowa kora mózgowa,
obecna u naczelnych,

31
00:01:45,352 --> 00:01:48,482
dostrzeże kontrastujące kolory osobno.

32
00:01:48,506 --> 00:01:51,433
Kiedy te dwa wrażenia się nakładają,

33
00:01:51,457 --> 00:01:56,018
światło na obrazach impresjonistów
zdaje się pulsować, migotać

34
00:01:56,018 --> 00:01:57,898
i dziwnie promieniować.

35
00:01:57,898 --> 00:02:00,200
W taki sposób ten
i inne obrazy impresjonistów

36
00:02:00,225 --> 00:02:03,042
wykorzystują szybkie,
wyraźne pociągnięcia pędzlem

37
00:02:03,067 --> 00:02:06,733
by uderzająco realnie
oddać ruch światła.

38
00:02:07,702 --> 00:02:11,182
60 lat później rosyjski matematyk
Andriej Kołmogorow

39
00:02:11,206 --> 00:02:13,763
pogłębił matematyczne
zrozumienie turbulencji,

40
00:02:13,787 --> 00:02:18,133
tworząc równanie, w którym energia
przepływu turbulentnego na odcinku R

41
00:02:18,157 --> 00:02:22,467
zmienia się proporcjonalnie
do R do potęgi 5/3.

42
00:02:22,491 --> 00:02:24,444
Pomiary wykazały, że prawo Kołmogorowa

43
00:02:24,469 --> 00:02:27,632
niezwykle dokładnie
opisuje przepływ turbulentny,

44
00:02:27,656 --> 00:02:29,788
chociaż całościowy opis turbulencji

45
00:02:29,811 --> 00:02:32,576
pozostaje wśród 
nierozwikłanych problemów fizyki.

46
00:02:33,181 --> 00:02:37,491
Przepływ turbulentny powiela się,
podczas kaskad energii.

47
00:02:37,515 --> 00:02:41,099
Innymi słowy, duże wiry
przekazują energię małym,

48
00:02:41,123 --> 00:02:43,174
które robią to samo w mniejszej skali.

49
00:02:43,921 --> 00:02:47,204
Przykładami może być
Wielka Czerwona Plama na Jupiterze,

50
00:02:47,228 --> 00:02:50,678
powstawanie chmur
oraz cząstki pyłu kosmicznego.

51
00:02:51,671 --> 00:02:54,885
W 2004 roku, używając teleskopu Hubble'a,

52
00:02:54,909 --> 00:03:00,307
naukowcy zobaczyli wiry
w chmurze pyłu i gazu wokół gwiazdy,

53
00:03:00,307 --> 00:03:03,267
co przypomniało im
"Gwiaździstą noc" van Gogha.

54
00:03:03,961 --> 00:03:07,169
Zmotywowało to naukowców
z Meksyku, Hiszpanii i Anglii

55
00:03:07,193 --> 00:03:10,570
do bliższego zbadania luminancji
w obrazie van Gogha.

56
00:03:11,421 --> 00:03:15,676
Odkryli wyraźny wzór
przepływu turbulentnego,

57
00:03:15,700 --> 00:03:17,998
bliski prawu Kołmogorowa,

58
00:03:17,998 --> 00:03:20,998
ukryty w wielu obrazach van Gogha.

59
00:03:20,998 --> 00:03:23,200
Naukowcy zeskanowali jego obrazy

60
00:03:23,224 --> 00:03:26,946
i zmierzyli różnice jasności
pomiędzy każdą parą pikseli.

61
00:03:26,970 --> 00:03:29,665
Z krzywych pokazujących
różnicę między pikselami

62
00:03:29,689 --> 00:03:34,431
wywnioskowali, że obrazy
z psychotycznego okresu van Gogha

63
00:03:34,455 --> 00:03:37,137
niezwykle dokładnie odwzorowują
przepływ turbulentny.

64
00:03:37,987 --> 00:03:41,974
Autoportret z fajką,
ze spokojniejszego okresu,

65
00:03:41,999 --> 00:03:43,860
nie wykazuje takich oznak.

66
00:03:44,313 --> 00:03:46,787
Podobnie jak prace innych artystów,

67
00:03:46,811 --> 00:03:49,337
które z początku wydają się
równie turbulentne,

68
00:03:49,362 --> 00:03:50,977
jak "Krzyk" Muncha.

69
00:03:51,418 --> 00:03:54,672
Zbyt łatwo byłoby powiedzieć,
że turbulentny geniusz van Gogha

70
00:03:54,696 --> 00:03:57,068
umożliwił mu malowanie turbulencji,

71
00:03:57,092 --> 00:04:02,002
ale też za trudne jest wyrażenie
zachwycającego piękna faktu,

72
00:04:02,026 --> 00:04:04,453
że w okresie silnego cierpienia

73
00:04:04,477 --> 00:04:07,907
van Gogh potrafił jakoś
zaobserwować i odwzorować

74
00:04:07,931 --> 00:04:10,336
jedno z najtrudniejszych zjawisk,

75
00:04:10,360 --> 00:04:13,597
jakie natura ukazała człowiekowi,

76
00:04:13,621 --> 00:04:15,736
i zjednoczyć wybitną wyobraźnię

77
00:04:15,760 --> 00:04:19,926
z najgłębszymi tajemnicami
ruchu, płynów i światła.