< Return to Video

Çocuklar diğer insanların düşüncelerini ne zaman önemsemeye başlar?

  • 0:00 - 0:02
    Sizden bir dakikanızı ayırıp
  • 0:02 - 0:05
    ne giydiğinize bakmanızı istiyorum.
  • 0:06 - 0:08
    Size derin, felsefi bir sorum var.
  • 0:09 - 0:12
    Neden hepimiz şu an
    rahat pijamalarımızı giymiyoruz?
  • 0:12 - 0:13
    (Gülüşmeler)
  • 0:13 - 0:15
    Birçok kişi aynı şey olduğunu düşünse de
  • 0:15 - 0:18
    ben bir psikoloğum, zihin okuyucu değil.
  • 0:18 - 0:21
    Cevabınızın "Toplum içinde
    pijama giymemem bekleniyor"
  • 0:21 - 0:24
    ya da "İnsanların beni bir pasaklı olarak
    düşünmesini istemiyorum"
  • 0:24 - 0:27
    gibi bir şey olduğuna bahse girebilirim.
  • 0:28 - 0:32
    Her halükarda gerçek şu ki
    hepimizin favori eşofman altımızın aksine
  • 0:32 - 0:34
    iş yerine uygun kıyafetler seçmemiz
  • 0:34 - 0:36
    saçma bir rastlantı değil.
  • 0:36 - 0:40
    Buna karşın insanı tanımlayan
    iki özelliği açığa vuruyor.
  • 0:41 - 0:44
    Birincisi: Diğer insanların
    neyi beğenip beğenmedikleri gibi
  • 0:44 - 0:47
    değerlerinin ne olduğunun farkındayız.
  • 0:47 - 0:50
    Mesela pijama giymemek bu türde bir olay.
  • 0:50 - 0:54
    İkincisi: Bu bilgiyi davranışlarımıza
    rehberlik etmesi için kullandık.
  • 0:55 - 0:57
    Diğer bir çok türün aksine,
  • 0:57 - 1:00
    insanlar beğenilmek için davranışlarını
  • 1:00 - 1:02
    diğerlerinin varlığına
    uydurma eğilimindedir.
  • 1:03 - 1:05
    Değerli zamanımızı makyaj yaparak,
  • 1:05 - 1:08
    doğru resmi, Instagram filtresini seçerek
  • 1:08 - 1:10
    ya da 140 karakter veya daha azında
  • 1:10 - 1:12
    dünyayı değiştirecek fikri
    oluşturarak harcıyoruz.
  • 1:14 - 1:17
    Açıkça, insanların bizi nasıl
    değerlendireceği kaygısı
  • 1:17 - 1:19
    insan olmanın büyük bir parçası.
  • 1:20 - 1:22
    Bu insan olmanın büyük özelliği
    olmasına rağmen
  • 1:22 - 1:25
    diğerlerinin fikirlerini ne zaman ve nasıl
  • 1:25 - 1:27
    umursamamız gerektiğini daha az biliyoruz.
  • 1:28 - 1:31
    Bu, birçok araştırma
    gerektiren büyük bir soru.
  • 1:31 - 1:34
    Bu soruyu ortaya çıkarmak için ilk adım
  • 1:34 - 1:36
    başkalarının değerlerine
    duyarlı olduğumuz zamandaki
  • 1:36 - 1:38
    gelişmeleri araştırmaktır.
  • 1:39 - 1:42
    Son dört yılı, Emory Üniversitesi'nde
  • 1:42 - 1:45
    markette tulumuyla yürümekte
    sorunu olmayan bir bebeğin,
  • 1:45 - 1:48
    nasıl olumsuz yargılanmaktan korktuğu için
  • 1:48 - 1:51
    toplum içinde konuşmaktan çekinen
  • 1:51 - 1:54
    bir yetişkine dönüştüğünü araştırdım.
  • 1:54 - 1:56
    (Gülüşmeler)
  • 1:56 - 1:58
    İnsanların bana sıkça
    sorduğu bir nokta şu:
  • 1:58 - 2:01
    "Bu soruyu tam olarak nasıl araştırdın?"
  • 2:01 - 2:03
    Bebekler konuşamaz, değil mi?
  • 2:04 - 2:06
    Eğer kocam şuan burada olsaydı
  • 2:06 - 2:08
    size bebeklerle röportaj
    yaptığımı anlatırdı
  • 2:08 - 2:13
    çünkü karısının çocuklar üzerinde deneyler
    yaptığını söylemeyi tercih etmezdi.
  • 2:13 - 2:15
    (Gülüşmeler)
  • 2:15 - 2:21
    Aslında ben çocuklar için genellikle
    oyun formunda deneyler tasarlıyorum.
  • 2:21 - 2:24
    Gelişimsel psikolog
    Dr. Philippe Rochat ve ben
  • 2:24 - 2:27
    çocukların ne zaman insanların
    değerlendirmelerine karşı
  • 2:27 - 2:30
    hassaslaşmaya başladığını keşfetmek için
  • 2:30 - 2:32
    Robot Görevi adında bir oyun tasarladık.
  • 2:32 - 2:37
    Robot görevi özellikle çocukların
    yetişkinler gibi davranışlarını
  • 2:37 - 2:40
    diğer insanlar izlerken stratejik olarak
    ne zaman değiştirdiğini yakalıyor.
  • 2:41 - 2:46
    Bunu yapmak için 14-24 aylık bebeklere
    robotu nasıl aktif edeceklerini gösterdik
  • 2:46 - 2:49
    ve kumandaya bastıktan sonra
    pozitif değer olarak
  • 2:49 - 2:51
    "Vay, harika değil mi?"
  • 2:51 - 2:53
    ve negatif değer olarak
  • 2:53 - 2:56
    "Ah, hayır" atadık.
  • 2:56 - 2:58
    Bu gösterimin ardından,
  • 2:58 - 3:00
    bebekleri uzaktan kumanda ile
    oynamaya davet ettik
  • 3:00 - 3:02
    ve biz de onları izlerken
  • 3:02 - 3:05
    etrafta dolaşıp dergi okur gibi yaptık.
  • 3:05 - 3:08
    Fikir şuydu: Eğer 24 aylık çocuklar
  • 3:08 - 3:11
    diğerlerinin değerlendirmelerine
    karşı hassas ise
  • 3:11 - 3:14
    düğmeye basma davranışları
  • 3:14 - 3:16
    sadece izleniyor olup olmamaya göre değil
  • 3:16 - 3:18
    ayrıca araştırıcının ifade ettiği
  • 3:18 - 3:20
    kumandaya basma değerlerine
    göre etkilenmiş olmalı.
  • 3:21 - 3:22
    Örneğin,
  • 3:22 - 3:27
    biz çocuklardan eğer gözlemleniyor ise
    daha çok pozitif kumanda ile oynamalarını
  • 3:27 - 3:29
    ve daha sonra kimse seyretmediği zaman
  • 3:29 - 3:32
    negatif kumandayı
    keşfetmelerini bekliyorduk.
  • 3:32 - 3:35
    Bu olguyu yakalamak için
    üç çeşit çalışma yaptık.
  • 3:36 - 3:39
    Birinci çalışma, değer veya talimat yoksa
  • 3:39 - 3:42
    bebeklerin yeni oyuncakla
    nasıl ilgilendiğini keşfetti.
  • 3:42 - 3:45
    Çocuklara basitçe oyuncağı
    nasıl aktif edeceklerin gösterdik
  • 3:45 - 3:46
    fakat hiç değer atamadık
  • 3:46 - 3:49
    ve ayrıca onlara kumanda ile
    oynayabileceklerini söylemedik,
  • 3:49 - 3:52
    onlara anlaşılması zor bir durum sağladık.
  • 3:52 - 3:53
    İkinci çalışmada,
  • 3:53 - 3:58
    pozitif ve negatif iki değeri dahil ettik.
  • 3:59 - 4:02
    Sonuncu çalışmada,
    iki araştırmacı ve bir kumanda vardı.
  • 4:02 - 4:05
    Bir araştırmacı negatif değeri,
    kumandaya bastığında
  • 4:05 - 4:07
    "İğrenç, oyuncak hareket etti"
    diyerek açıklarken
  • 4:07 - 4:10
    başka bir araştırmacı "Yaşasın,
    oyuncak hareket etti" diyerek
  • 4:10 - 4:12
    pozitif değeri ifade etti.
  • 4:12 - 4:15
    Çocuklar üç farklı senaryo için
    böyle tepkiler verdi.
  • 4:15 - 4:18
    Yani birinci çalışmada, belirsiz durumda,
  • 4:18 - 4:21
    çocuğu izliyorum.
  • 4:21 - 4:24
    Kumandaya basmakla
    çok ilgilenmiyor gibi görünüyor.
  • 4:25 - 4:26
    Bir kere arkamı döndüm --
  • 4:27 - 4:29
    şimdi oynamaya hazır.
  • 4:29 - 4:30
    (Gülüşmeler)
  • 4:32 - 4:34
    Şimdi, çocuğu izlemiyorum.
  • 4:34 - 4:35
    Gerçekten odaklandı.
  • 4:35 - 4:36
    Arkamı dönüyorum.
  • 4:38 - 4:39
    (Gülüşmeler)
  • 4:39 - 4:41
    Hiçbir şey yapmıyordu, değil mi?
  • 4:44 - 4:45
    İkinci çalışmada iki kumanda var,
  • 4:45 - 4:48
    biri pozitif ve biri negatif değer.
  • 4:48 - 4:50
    Şimdi çocuğu gözlemliyorum.
  • 4:50 - 4:52
    Turuncu, bir negatif kumanda.
  • 4:53 - 4:56
    O sadece etrafına bakıyor,
    bana bakıyor, oyalanıyor.
  • 4:56 - 4:58
    Sonra arkamı dönüyorum...
  • 5:00 - 5:01
    (Gülüşmeler)
  • 5:03 - 5:05
    Bunun için bekliyor.
  • 5:08 - 5:09
    Çocuğu izlemiyorum.
  • 5:09 - 5:12
    Oynamak için annesini istiyor, doğru mu?
  • 5:12 - 5:13
    Daha güvenli bir yol.
  • 5:14 - 5:15
    Dönüyorum...
  • 5:16 - 5:18
    (Gülüşmeler)
  • 5:18 - 5:20
    O da hiçbir şey yapmıyor.
  • 5:24 - 5:26
    Evet, garip hissediyor.
  • 5:26 - 5:27
    (Gülüşmeler)
  • 5:27 - 5:29
    Herkes o yan gözlü
    bakışı biliyor, değil mi?
  • 5:30 - 5:32
    Üçüncü çalışmada ise
    iki araştırmacı, bir kumanda.
  • 5:32 - 5:35
    Kumandaya negatif tepki veren araştırmacı
  • 5:35 - 5:37
    şu anda çocuğu izliyor.
  • 5:37 - 5:41
    Biraz garip hissediyor, ne yapacağını
    bilmiyor, annesine güveniyor.
  • 5:44 - 5:47
    Sonra, arkasını dönecek
  • 5:47 - 5:50
    böylece pozitif tepki ifade eden
    araştırmacı izliyor.
  • 5:52 - 5:54
    Tehlike geçti -- şimdi oynamaya hazır.
  • 5:54 - 5:55
    (Gülüşmeler)
  • 5:55 - 5:57
    Dolayısıyla verilerin gösterdiği gibi
  • 5:57 - 6:00
    çocukların düğmeye basma davranışlarının
  • 6:00 - 6:05
    değerlerden ve araştırmacıların
    talimatlarından etkilendiğini bulduk.
  • 6:05 - 6:07
    Çünkü birinci çalışmada,
  • 6:07 - 6:10
    çocuklar neyin pozitif ya da negatif
    değerlendirildiğini bilmiyordu,
  • 6:10 - 6:12
    en güvenli yolu takip etme eğilimindeler
  • 6:12 - 6:15
    ve kumandaya basmak için
    sırtımı dönene kadar bekliyorlar.
  • 6:15 - 6:16
    İkinci çalışmada çocuklar,
  • 6:16 - 6:20
    büyük ölçüde pozitif kumandaya
    ben izlerken basmayı tercih ettiler
  • 6:20 - 6:22
    ama sonra bir kere arkamı döndüm,
  • 6:22 - 6:25
    hemen negatif kumandayı aldılar
    ve oynamaya başladılar.
  • 6:25 - 6:27
    Önemlisi, kontrol çalışmasında,
  • 6:27 - 6:30
    farklı değerleri olan kumandaları
    çıkardığımız yerde --
  • 6:30 - 6:33
    her iki kumandaya bastıktan sonra
    basitçe "Vay" dedik --
  • 6:33 - 6:37
    çocukların kumandaya basma davranışları
    durumlar karşısında ters düşmedi,
  • 6:37 - 6:40
    iki kumandaya verdiğimiz gerçek değerlerle
  • 6:40 - 6:43
    önceki çalışmada sergilenen
    davranışlar sürdü.
  • 6:43 - 6:45
    Sonuncu ama çok önemli,
    üçüncü çalışmadaki çocuklar
  • 6:45 - 6:48
    pozitif değer ifade eden
    araştırmacı izlerken
  • 6:48 - 6:51
    negatif değer ifade eden
    araştırmacının aksine
  • 6:51 - 6:55
    kumandaya önemli ölçüde
    daha fazla basmayı seçtiler.
  • 6:56 - 6:57
    Tesadüf değil,
  • 6:57 - 7:00
    ayrıca bu yaşta çocukların
    utangaçlık göstermeye başlamaları
  • 7:00 - 7:03
    negatif değerlendirilen
    durumlarda ortaya çıkabilir.
  • 7:03 - 7:05
    Örneğin, aynada kendilerine bakmaları
  • 7:05 - 7:07
    ve burunlarında bir işaret
    fark etmeleri gibi.
  • 7:07 - 7:10
    Yetişkinler için dişinizde
    ıspanak bulmak ile eş değer.
  • 7:10 - 7:11
    (Gülüşmeler)
  • 7:11 - 7:14
    Bu bulgulara dayanarak ne söyleyebiliriz?
  • 7:14 - 7:18
    Bunun yanı sıra bebekler aslında
    gerçekten ama gerçekten sinsi.
  • 7:18 - 7:19
    (Gülüşmeler)
  • 7:19 - 7:22
    Çocuklar da yetişkinler gibi
    erkenden yerleştirdiğimiz nesne
  • 7:22 - 7:26
    ve davranışlardaki
    değerlere karşı duyarlıdır.
  • 7:26 - 7:30
    En önemlisi de onlar bu değerleri
    davranışlarını yönlendirmede kullanırlar.
  • 7:30 - 7:32
    Farkında olsak da olmasak da
  • 7:32 - 7:35
    sürekli çevremizdeki
    bu değerlerle iletişim kuruyoruz.
  • 7:36 - 7:37
    Bunlar kesinlikle değer olsa da
  • 7:37 - 7:41
    "kibar ol" ya da "çalma" gibi
    değerlerden bahsetmiyorum.
  • 7:41 - 7:45
    Diğerlerine, özellikle çocuklarımıza
    sürekli gösterdiğimiz
  • 7:45 - 7:49
    ne sevilebilir, değerli ya da övgüye değer
    ve ne değil gibi değerlerden bahsediyorum.
  • 7:49 - 7:50
    Çoğu zaman,
  • 7:50 - 7:53
    bunu fark bile etmeden yapıyoruz.
  • 7:54 - 7:57
    Psikologlar aklın içeriğini keşfetmek için
    davranışları inceliyor
  • 7:57 - 8:00
    çünkü davranışlarımız
    sıklıkla inançlarımız,
  • 8:00 - 8:03
    değerlerimiz ve tutkularımızın
    yansımasından oluşur.
  • 8:03 - 8:06
    Atlanta'da, hepimiz aynı şeye inanıyoruz.
  • 8:07 - 8:09
    Kola, Pepsi'den iyidir.
  • 8:09 - 8:11
    (Alkışlar)
  • 8:11 - 8:15
    Bunun kolanın Atlanta'da üretilmesi
    gerçeği ile ilgisi olabilir.
  • 8:15 - 8:17
    Ama ne olursa olsun,
  • 8:17 - 8:21
    bu inanış çoğu insanın kola içmeyi
    seçmesi gerçeğiyle ifade edilir.
  • 8:21 - 8:23
    Aynı şekilde,
  • 8:23 - 8:24
    çoğunlukla kızları,
  • 8:24 - 8:26
    onların güzel saç ve elbiseleri için
  • 8:26 - 8:29
    ama erkekleri zekaları için
    tamamladığımızda
  • 8:29 - 8:31
    bir değer iletiriz.
  • 8:31 - 8:33
    Ya da iyi bir davranış için ödül olarak
  • 8:33 - 8:37
    besleyici bir yiyecek yerine
    şekerlemeyi tercih ettiğimizde.
  • 8:37 - 8:40
    Yetişkinler ve çocuklar,
    bu ince davranışlardan
  • 8:40 - 8:43
    değerleri toplamada
    inanılmaz derecede etkili.
  • 8:43 - 8:47
    Sırayla, bu kendi davranışlarını
    şekillendirmekle sona erecek.
  • 8:47 - 8:49
    Bugün sizlerle paylaştığım araştırma
  • 8:49 - 8:53
    bu yeteneğin tam bir cümleyi bile
    dile getirmeden önce
  • 8:53 - 8:57
    veya lazımlık eğitimli de olsak
    gelişimde erkenden belirdiğini gösterir.
  • 8:57 - 9:00
    Bu kim olmak için büyüdüğümüzün
    ayrılmaz bir parçası haline gelir.
  • 9:01 - 9:02
    Gitmeden önce,
  • 9:02 - 9:05
    sizi günlük etkileşimlerde
    yaydığımız değerleri
  • 9:05 - 9:08
    ve bu değerlerin etrafınızdaki
    davranışları nasıl şekillendirdiğini
  • 9:08 - 9:12
    düşünmeye davet etmek istiyorum.
  • 9:12 - 9:15
    Örneğin, telefonumuza gülümserken
  • 9:15 - 9:18
    diğer insanlara gülümsemekten
    biraz daha fazla zaman harcadığımızda
  • 9:18 - 9:20
    hangi değer yayınlandı?
  • 9:21 - 9:24
    Aynı şekilde, kendi davranışlarınızın
    etrafınızdakiler tarafından
  • 9:24 - 9:27
    nasıl şekillendirilmiş olduğunu daha önce
    fark edemediğiniz yollarla fark edin.
  • 9:28 - 9:30
    Basit örneğimize dönelim,
  • 9:30 - 9:32
    gerçekten kolayı Pepsi'ye
    tercih ediyor musunuz?
  • 9:32 - 9:36
    Yoksa bu tercih çevrenizdekiler tarafından
    neye değer verilerek yönlendirildi?
  • 9:36 - 9:39
    Ebeveyn ve öğretmenlerin,
  • 9:39 - 9:41
    çocukların davranışlarını
    şekillendirme ayrıcalığı vardır.
  • 9:42 - 9:44
    Ama hatırlamakta fayda var,
  • 9:44 - 9:48
    hepimiz günlük basit etkileşimlerde
    ilettiğimiz değerler aracılığıyla
  • 9:48 - 9:52
    etrafımızdakilerin davranışlarını
    şekillendirme gücüne sahibiz.
  • 9:52 - 9:54
    Teşekkürler.
  • 9:54 - 9:58
    (Alkış)
Title:
Çocuklar diğer insanların düşüncelerini ne zaman önemsemeye başlar?
Speaker:
Sara Botto
Description:

Erken çocukluk gelişimi üzerine yaptığı araştırmaya dayanarak, psikolog Sara Valencia Botto, çocukların davranışlarını başkalarının yanında ne zaman (ve nasıl) değiştirmeye başladığını araştırır -- ve günlük etkileşimlerde iletişim kurduğumuz değerler için ne anlama geldiğini araştırıyor. (Sinsi bebeklerin sevimli görüntüleri için izleyin.)
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
10:11

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.