< Return to Video

Arıların Ölümü Açıklanıyor - Parazitler, Zehir ve İnsanlar

  • 0:00 - 0:04
    Toplumumuz yüksek ölçüde
    karışık ve kırılgan,
  • 0:04 - 0:05
    çeşitli temeller üzerine
    kurulu.
  • 0:06 - 0:07
    Bunlardan biri de bal arıları
  • 0:08 - 0:12
    Tükettiğimiz her 3 öğünden biri
    arılar sayesinde mümkün.
  • 0:12 - 0:16
    Bal arıları o kadar önemli ki
    eğer ölürlerse
  • 0:16 - 0:18
    binlerce ekin de beraberinde ölür.
  • 0:18 - 0:21
    Bu da ilerleyen yıllarda milyonlarca
    insanın açlık çekmesiyle sonuçlanır.
  • 0:22 - 0:25
    Hepsinden önce bal arılarının
    büyük bir ekonomik önemi vardır.
  • 0:25 - 0:28
    Her yıl polenlenen bitkilerin
    mali değeri
  • 0:28 - 0:30
    265 milyar $ dolaylarında.
  • 0:30 - 0:33
    Tükettiğimiz yiyecekler onlarsız
    yok olurlar,
  • 0:33 - 0:36
    veya üretimde devasa
    bir düşüş yaşanır.
  • 0:36 - 0:41
    Elma, soğan, kabak gibi yiyeceklerin
    yanı sıra besicilikte kullanılan bitkiler
  • 0:41 - 0:43
    ve bunlar süt ve et gibi yiyecekler
    için çok önemliler.
  • 0:44 - 0:46
    Einstein'in şu lafı sıkça alıntılanır;
  • 0:46 - 0:50
    'Eğer arılar ölüse sonraki yıllarda
    insanlar ölür'
  • 0:50 - 0:52
    Aslında muhtemelen bunu söylemedi,
  • 0:52 - 0:54
    ancak söylemde gerçeklik payı var.
  • 0:54 - 0:58
    Rahatsız edici ancak, arılar
    ortadan kaybolmaya başladılar.
  • 0:58 - 1:01
    Milyonlarca kovan geçtiğimiz
    yıllarda işlevsiz hale geldi.
  • 1:01 - 1:07
    Dünya çapındaki arıcılar yıllık
    %30-%90 kayıp yaşadıklarını belirtti.
  • 1:07 - 1:10
    Sadece Amerikada,
    düzenli olarak azalıyor.
  • 1:11 - 1:15
    98'de 5 milyon kovan sayısı
    bugün 2.5 milyon'a düştü.
  • 1:15 - 1:19
    2006'dan bu yana
    'Colony Collapse Disorder' denilen
  • 1:19 - 1:22
    olay bir çok ülkeyi etkiledi.
  • 1:22 - 1:24
    Sebebinin ne olduğunu
    hala tam bilmiyoruz.
  • 1:25 - 1:27
    Tek bildiğimiz çok ciddi olduğu.
  • 1:34 - 1:38
    10'larca yıldır bazı tehlikeli
    düşmanların istilasını gördük.
  • 1:39 - 1:43
    Korku filminden çıkmış gibi duran
    parazitler, Acarapis woodi gibi,
  • 1:43 - 1:48
    mikroskopik maytlar arıların
    trakelerini (nefes borusu) ele geçiriyor.
  • 1:48 - 1:52
    Yumurtalarını yayıp kurbanın
    sıvısıyla besleniyorlar.
  • 1:52 - 1:56
    Onları zayıflatıp, tüm hayatlarını
    arılarda sürdürüyorlar.
  • 1:56 - 2:00
    Veya Varroa Desctructor, ismi gibi
    sadece arı kovanlarında
  • 2:00 - 2:04
    çoğalıp arıların en büyük
    düşmanı haline geliyor.
  • 2:04 - 2:09
    Dişi mayt, arının kan hücresine girip
    yumurtalarını larvalara yayıyorlar.
  • 2:09 - 2:10
    Pupa döneminden önce ve
  • 2:10 - 2:13
    kovan arıları hücrenin üstünü
    kapamadan önce.
  • 2:14 - 2:18
    Yumurtalar kırılıyor ve genç maytlar ve
    anneleri, gelişen arıdan kapalı hücresi
  • 2:18 - 2:19
    içerisinde güvenle besleniyorlar.
  • 2:20 - 2:23
    Arı bu dönemde öldürülmüyor,
    sadece güçten düşüyor.
  • 2:23 - 2:26
    Böylece arı hala hücresinden çıkabilecek
    güce sahip ve
  • 2:26 - 2:28
    kendisini dışarı çıkartıyor.
  • 2:28 - 2:32
    Yaptığında anne mayt ve yavruları da çıkıyor.
  • 2:32 - 2:34
    Artık tüm kovana yayılabilirler.
  • 2:34 - 2:38
    10 günde bir bu döngüyü sağlıyorlar.
  • 2:38 - 2:41
    Sadece bir kaç ayda sayıları
    fazlalaşıyor,
  • 2:41 - 2:44
    bu da tüm kovanın çökmesine
    yol açabiliyor.
  • 2:45 - 2:49
    Bir kere hücrenin dışına çıktıklarında
    arıların vücut sıvılarını da emebiliyorlar ve
  • 2:49 - 2:51
    Önemli ölçüde zayıflatıyorlar.
  • 2:51 - 2:55
    Daha kötüsü virüs taşıyarak arılara
    daha da zarar veriyorlar.
  • 2:55 - 2:58
    Bu da kusurlu arılara yol açıyor.
    İşe yaramayan kanatlar gibi.
  • 2:59 - 3:02
    Başka tehlikeler de var,
    virüs ve mantar gibi.
  • 3:03 - 3:06
    Normal şartlar altında bu durum
    kontrol edilebilir olmalı
  • 3:06 - 3:08
    ancak korkunç miktarlardaki
    arı kaybını
  • 3:08 - 3:11
    açıklamaya yetmiyor.
  • 3:11 - 3:14
    Geçtiğimiz senelerde
    arıları öldüren
  • 3:14 - 3:16
    yeni böcek ilaçları tanıtıldı.
  • 3:16 - 3:20
    Neonicotinoid'ler nikton ailesine benziyor
  • 3:20 - 3:24
    90'larda DDT'ye bir alternatif
    olarak onaylandı.
  • 3:25 - 3:27
    Haşerelerin sinir sistemine
    saldırıyorlar.
  • 3:28 - 3:31
    Bugün, en çok tercih edilen
    böcek ilacı olarak kullanılıyor.
  • 3:31 - 3:35
    2008'de dünya çapında 1.5 Milyar €
    satışı gördüler.
  • 3:35 - 3:39
    Dünyadaki böcek ilacı
    satışının %24'ünü oluşturuyor.
  • 3:39 - 3:46
    Amerika'da 2013'de neonicotinoid'ler
    kanola ve mısır bitkileri için kullanıldı.
  • 3:46 - 3:49
    Ayrıca bitki ve meyvelerin
    büyük bir çoğunluğunda,
  • 3:49 - 3:56
    elma, kiraz, şeftali, portakal, dutgiller,
    yeşil yapraklılar, domates ve patates,
  • 3:56 - 4:00
    mısır gevreği içerikleri, pirinç, fındık,
    üzüm ve dahasında kullanıldı.
  • 4:00 - 4:02
    Arılar, polenleme sırasında
  • 4:02 - 4:05
    zehirli su aracılığıyla
    zehirle temas ediyorlar.
  • 4:05 - 4:07
    Sıkça da bu zehiri
    kovana getiriyorlar.
  • 4:07 - 4:10
    Burada biriken zehir yavaşça
    tüm koloniyi öldürüyor.
  • 4:11 - 4:15
    Toksinler, arılara bir çok korkunç
    şekilde zarar veriyor.
  • 4:15 - 4:19
    Yeterli doz ile kasılma, felç ve ölüme
    yol açabiliyorlar.
  • 4:19 - 4:21
    Ancak az bir miktarı bile
    ölümcül olmaya yeter.
  • 4:22 - 4:25
    Arılara yol bulmayı unutturuyorlar,
  • 4:25 - 4:30
    böylece arılar uzaklaşıp kaybolarak
    kovandan uzakta ölebiliyorlar.
  • 4:30 - 4:35
    Bu durumun sıkça tekerrür etmesi kovanın
    kendini idame ettirmesine engel olur.
  • 4:35 - 4:38
    Neonicotinoid'lerin arılara zararlı
    olduğunu biliyoruz,
  • 4:38 - 4:40
    acil olarak bir alternatifine de
    ihtiyacımız var.
  • 4:40 - 4:44
    Fakat bunu geciktirecek milyarlarca
    dolar söz konusu.
  • 4:44 - 4:48
    Kimya endüstrisinin finanse ettiği
    araştırmalar ise bağımsız bilim adamlarının
  • 4:48 - 4:53
    dediklerinin aksine o kadar
    zehirli olmadığını söylüyor.
  • 4:53 - 4:56
    Arıların ölümüne katkıda
    bulunan başka sebepler de var.
  • 4:56 - 4:59
    Genetik çeşitsizlik, tek tip
    ürün üretmek,
  • 4:59 - 5:03
    hızlı hasat yüzünden düşük besin düzeyi,
    zararlı insan aktiviteleri
  • 5:03 - 5:05
    ve diğer zararlı böcek ilaçları.
  • 5:05 - 5:08
    Her bir problem kendi başına
    arılar için büyük bir problem olsa da,
  • 5:08 - 5:13
    bir arada muhtemelen 'colony collapse disorder''ın
    (koloni çöküşü düzensizliğinin) sebebi oluyor.
  • 5:13 - 5:15
    Son onlarca yıl içerisinde
    parazitlerin bu oyunu yüzünden
  • 5:15 - 5:18
    bal arıları ölüm kalım
    savaşı veriyorlar.
  • 5:18 - 5:21
    Eğer kaybederlerse
    bir kaos olurdu.
  • 5:22 - 5:26
    Eğer bolluk içerisinde yaşamaya
    devam etmek istiyorsak
  • 5:26 - 5:29
    bu çözmemiz gereken bir muamma.
  • 5:29 - 5:33
    İnsanlık dünya ve diğer yaşam
    formlarıyla derin bir bağlantıya sahip,
  • 5:33 - 5:36
    öyle değilmiş gibi
    davransak da durum bu.
  • 5:36 - 5:38
    Doğanın güzelliğini korumak
    için değilse bile
  • 5:38 - 5:42
    hayatta kalmak için çevremizi
    korumak zorundayız.
  • 5:44 - 5:47
    Bu video bilimde bilimde
    mükemmelliği destekleyen/teşvik eden
  • 5:47 - 5:50
    Avustralya Bilim Akademisi
    tarafından desteklenmektedir.
  • 5:50 - 5:53
    Daha fazlası için: .
  • 5:53 - 5:56
    Onlarla çalışması çok eğlenceli.
    Sitelerini ziyaret edin.
  • 5:56 - 6:00
    Ayrıca sizin
    adresindeki desteklerinizle mümkün.
  • 6:00 - 6:02
    Yakın zamanda önemli bir
    kilometre taşını geçtik.
  • 6:02 - 6:05
    Bu sebeple Temmuz'da ek bir
    video daha olacak.
  • 6:05 - 6:09
    Kurzgesagt Kuş Ordusunun parçası
    ve destekçisi olmak isterseniz
  • 6:09 - 6:11
    Patreon sayfamızı ziyaret edin.
  • 6:11 - 6:14
    Yakın zamanda YouTube kanalı
    Field Day bize farklı bir
  • 6:14 - 6:18
    şey için bir şans tanıdı.
    Game of Thrones hakkında bir kısa film
  • 6:18 - 6:20
    Kanallarına gidip bir bakın!
Title:
Arıların Ölümü Açıklanıyor - Parazitler, Zehir ve İnsanlar
Description:

2015'de arılar hala yığınla ölüyor. İlk başta önemli değil gibi gözükse de insanların tükettiği yiyeceklerin yok olmasıyla fark ediliyor. Milyonlar aç kalabilir. Arıların düşmanları son derece korkutucu, bazıları ise insan aç gözlülüğün net sonucu. Küçük bızbız'layan dostlarımıza yardım etmeliyiz yoksa hoş olmayan sonuçlarla yüz yüze kalacağız

more » « less
Video Language:
English
Duration:
06:20

Turkish subtitles

Revisions