WEBVTT

00:00:00.102 --> 00:00:03.534
Toplumumuz yüksek ölçüde
karışık ve kırılgan,

00:00:03.534 --> 00:00:05.352
çeşitli temeller üzerine
kurulu.

00:00:05.612 --> 00:00:07.275
Bunlardan biri de bal arıları

00:00:07.635 --> 00:00:12.089
Tükettiğimiz her 3 öğünden biri
arılar sayesinde mümkün.

00:00:12.289 --> 00:00:15.971
Bal arıları o kadar önemli ki
eğer ölürlerse

00:00:15.971 --> 00:00:17.904
binlerce ekin de beraberinde ölür.

00:00:17.904 --> 00:00:21.339
Bu da ilerleyen yıllarda milyonlarca
insanın açlık çekmesiyle sonuçlanır.

00:00:21.549 --> 00:00:24.836
Hepsinden önce bal arılarının
büyük bir ekonomik önemi vardır.

00:00:24.956 --> 00:00:27.694
Her yıl polenlenen bitkilerin
mali değeri

00:00:27.694 --> 00:00:30.259
265 milyar $ dolaylarında.

00:00:30.459 --> 00:00:33.483
Tükettiğimiz yiyecekler onlarsız
yok olurlar,

00:00:33.483 --> 00:00:36.075
veya üretimde devasa 
bir düşüş yaşanır.

00:00:36.455 --> 00:00:40.649
Elma, soğan, kabak gibi yiyeceklerin
yanı sıra besicilikte kullanılan bitkiler

00:00:40.649 --> 00:00:43.338
ve bunlar süt ve et gibi yiyecekler
için çok önemliler.

00:00:43.648 --> 00:00:45.782
Einstein'in şu lafı sıkça alıntılanır;

00:00:45.782 --> 00:00:49.757
'Eğer arılar ölüse sonraki yıllarda
insanlar ölür'

00:00:50.027 --> 00:00:51.785
Aslında muhtemelen bunu söylemedi,

00:00:51.785 --> 00:00:54.042
ancak söylemde gerçeklik payı var.

00:00:54.372 --> 00:00:57.903
Rahatsız edici ancak, arılar
ortadan kaybolmaya başladılar.

00:00:58.043 --> 00:01:00.880
Milyonlarca kovan geçtiğimiz
yıllarda işlevsiz hale geldi.

00:01:01.050 --> 00:01:07.202
Dünya çapındaki arıcılar yıllık
%30-%90 kayıp yaşadıklarını belirtti.

00:01:07.202 --> 00:01:10.350
Sadece Amerikada,
düzenli olarak azalıyor.

00:01:10.560 --> 00:01:14.679
98'de 5 milyon kovan sayısı
bugün 2.5 milyon'a düştü.

00:01:14.999 --> 00:01:19.240
2006'dan bu yana 
'Colony Collapse Disorder' denilen

00:01:19.240 --> 00:01:21.637
olay bir çok ülkeyi etkiledi.

00:01:21.887 --> 00:01:24.391
Sebebinin ne olduğunu
hala tam bilmiyoruz.

00:01:24.681 --> 00:01:27.305
Tek bildiğimiz çok ciddi olduğu.

00:01:34.115 --> 00:01:38.476
10'larca yıldır bazı tehlikeli
düşmanların istilasını gördük.

00:01:38.839 --> 00:01:42.676
Korku filminden çıkmış gibi duran
parazitler, Acarapis woodi gibi,

00:01:42.676 --> 00:01:47.974
mikroskopik maytlar arıların
trakelerini (nefes borusu) ele geçiriyor.

00:01:48.264 --> 00:01:51.741
Yumurtalarını yayıp kurbanın
sıvısıyla besleniyorlar.

00:01:51.741 --> 00:01:56.125
Onları zayıflatıp, tüm hayatlarını
arılarda sürdürüyorlar.

00:01:56.305 --> 00:02:00.448
Veya Varroa Desctructor, ismi gibi
sadece arı kovanlarında

00:02:00.448 --> 00:02:03.890
çoğalıp arıların en büyük
düşmanı haline geliyor.

00:02:04.060 --> 00:02:08.630
Dişi mayt, arının kan hücresine girip
yumurtalarını larvalara yayıyorlar.

00:02:08.630 --> 00:02:10.442
Pupa döneminden önce ve

00:02:10.442 --> 00:02:13.276
kovan arıları hücrenin üstünü 
kapamadan önce.

00:02:13.516 --> 00:02:17.666
Yumurtalar kırılıyor ve genç maytlar ve
anneleri, gelişen arıdan kapalı hücresi

00:02:17.666 --> 00:02:19.400
içerisinde güvenle besleniyorlar.

00:02:19.730 --> 00:02:22.740
Arı bu dönemde öldürülmüyor,
sadece güçten düşüyor.

00:02:22.740 --> 00:02:25.933
Böylece arı hala hücresinden çıkabilecek
güce sahip ve

00:02:25.933 --> 00:02:27.663
kendisini dışarı çıkartıyor.

00:02:27.973 --> 00:02:31.805
Yaptığında anne mayt ve yavruları da çıkıyor.

00:02:31.805 --> 00:02:34.073
Artık tüm kovana yayılabilirler.

00:02:34.073 --> 00:02:37.792
10 günde bir bu döngüyü sağlıyorlar.

00:02:38.152 --> 00:02:41.417
Sadece bir kaç ayda sayıları
fazlalaşıyor,

00:02:41.417 --> 00:02:44.187
bu da tüm kovanın çökmesine
yol açabiliyor.

00:02:44.547 --> 00:02:48.875
Bir kere hücrenin dışına çıktıklarında
arıların vücut sıvılarını da emebiliyorlar ve

00:02:48.875 --> 00:02:50.755
Önemli ölçüde zayıflatıyorlar.

00:02:51.045 --> 00:02:55.256
Daha kötüsü virüs taşıyarak arılara
daha da zarar veriyorlar.

00:02:55.256 --> 00:02:58.161
Bu da kusurlu arılara yol açıyor.
İşe yaramayan kanatlar gibi.

00:02:58.551 --> 00:03:02.314
Başka tehlikeler de var,
virüs ve mantar gibi.

00:03:02.764 --> 00:03:06.102
Normal şartlar altında bu durum
kontrol edilebilir olmalı

00:03:06.102 --> 00:03:08.020
ancak korkunç miktarlardaki
arı kaybını

00:03:08.020 --> 00:03:10.762
açıklamaya yetmiyor.

00:03:11.077 --> 00:03:14.392
Geçtiğimiz senelerde
arıları öldüren

00:03:14.392 --> 00:03:15.716
yeni böcek ilaçları tanıtıldı.

00:03:16.056 --> 00:03:19.655
Neonicotinoid'ler nikton ailesine benziyor

00:03:19.655 --> 00:03:24.129
90'larda DDT'ye bir alternatif
olarak onaylandı.

00:03:24.549 --> 00:03:27.169
Haşerelerin sinir sistemine
saldırıyorlar.

00:03:27.509 --> 00:03:31.227
Bugün, en çok tercih edilen
böcek ilacı olarak kullanılıyor.

00:03:31.477 --> 00:03:35.428
2008'de dünya çapında 1.5 Milyar €
satışı gördüler.

00:03:35.428 --> 00:03:39.281
Dünyadaki böcek ilacı 
satışının %24'ünü oluşturuyor.

00:03:39.471 --> 00:03:46.085
Amerika'da 2013'de neonicotinoid'ler
kanola ve mısır bitkileri için kullanıldı.

00:03:46.085 --> 00:03:48.996
Ayrıca bitki ve meyvelerin
büyük bir çoğunluğunda,

00:03:48.996 --> 00:03:55.740
elma, kiraz, şeftali, portakal, dutgiller, 
yeşil yapraklılar, domates ve patates,

00:03:55.740 --> 00:03:59.937
mısır gevreği içerikleri, pirinç, fındık,
üzüm ve dahasında kullanıldı.

00:04:00.387 --> 00:04:02.295
Arılar, polenleme sırasında

00:04:02.295 --> 00:04:05.191
zehirli su aracılığıyla
zehirle temas ediyorlar.

00:04:05.191 --> 00:04:07.281
Sıkça da bu zehiri
kovana getiriyorlar.

00:04:07.281 --> 00:04:10.497
Burada biriken zehir yavaşça
tüm koloniyi öldürüyor.

00:04:10.717 --> 00:04:14.507
Toksinler, arılara bir çok korkunç
şekilde zarar veriyor.

00:04:14.767 --> 00:04:19.105
Yeterli doz ile kasılma, felç ve ölüme
yol açabiliyorlar.

00:04:19.425 --> 00:04:21.455
Ancak az bir miktarı bile 
ölümcül olmaya yeter.

00:04:21.655 --> 00:04:24.690
Arılara yol bulmayı unutturuyorlar,

00:04:24.690 --> 00:04:29.805
böylece arılar uzaklaşıp kaybolarak
kovandan uzakta ölebiliyorlar.

00:04:30.205 --> 00:04:34.572
Bu durumun sıkça tekerrür etmesi kovanın 
kendini idame ettirmesine engel olur.

00:04:34.832 --> 00:04:37.839
Neonicotinoid'lerin arılara zararlı
olduğunu biliyoruz,

00:04:37.839 --> 00:04:40.118
acil olarak bir alternatifine de
ihtiyacımız var.

00:04:40.118 --> 00:04:44.056
Fakat bunu geciktirecek milyarlarca 
dolar söz konusu.

00:04:44.456 --> 00:04:47.743
Kimya endüstrisinin finanse ettiği
araştırmalar ise bağımsız bilim adamlarının

00:04:47.743 --> 00:04:52.728
dediklerinin aksine o kadar 
zehirli olmadığını söylüyor.

00:04:53.048 --> 00:04:56.397
Arıların ölümüne katkıda
bulunan başka sebepler de var.

00:04:56.397 --> 00:04:59.422
Genetik çeşitsizlik, tek tip
ürün üretmek,

00:04:59.422 --> 00:05:03.485
hızlı hasat yüzünden düşük besin düzeyi,
zararlı insan aktiviteleri

00:05:03.485 --> 00:05:04.967
ve diğer zararlı böcek ilaçları.

00:05:04.967 --> 00:05:08.335
Her bir problem kendi başına
arılar için büyük bir problem olsa da,

00:05:08.335 --> 00:05:12.527
bir arada muhtemelen 'colony collapse disorder''ın 
(koloni çöküşü düzensizliğinin) sebebi oluyor.

00:05:12.797 --> 00:05:15.308
Son onlarca yıl içerisinde 
parazitlerin bu oyunu yüzünden

00:05:15.308 --> 00:05:18.084
bal arıları ölüm kalım
savaşı veriyorlar.

00:05:18.414 --> 00:05:21.142
Eğer kaybederlerse
bir kaos olurdu.

00:05:21.522 --> 00:05:25.618
Eğer bolluk içerisinde yaşamaya
devam etmek istiyorsak

00:05:25.618 --> 00:05:28.527
bu çözmemiz gereken bir muamma.

00:05:28.957 --> 00:05:33.400
İnsanlık dünya ve diğer yaşam
formlarıyla derin bir bağlantıya sahip,

00:05:33.400 --> 00:05:35.581
öyle değilmiş gibi 
davransak da durum bu.

00:05:35.821 --> 00:05:37.882
Doğanın güzelliğini korumak
için değilse bile

00:05:37.882 --> 00:05:42.388
hayatta kalmak için çevremizi
korumak zorundayız.

00:05:43.698 --> 00:05:47.044
Bu video bilimde bilimde
mükemmelliği destekleyen/teşvik eden

00:05:47.044 --> 00:05:50.131
Avustralya Bilim Akademisi
tarafından desteklenmektedir.

00:05:50.331 --> 00:05:52.771
Daha fazlası için: .

00:05:53.161 --> 00:05:55.834
Onlarla çalışması çok eğlenceli.
Sitelerini ziyaret edin.

00:05:56.114 --> 00:05:59.822
Ayrıca sizin 
adresindeki desteklerinizle mümkün.

00:06:00.172 --> 00:06:02.291
Yakın zamanda önemli bir 
kilometre taşını geçtik.

00:06:02.291 --> 00:06:04.782
Bu sebeple Temmuz'da ek bir
video daha olacak.

00:06:05.172 --> 00:06:09.253
Kurzgesagt Kuş Ordusunun parçası
ve destekçisi olmak isterseniz

00:06:09.253 --> 00:06:10.954
Patreon sayfamızı ziyaret edin.

00:06:11.244 --> 00:06:13.982
Yakın zamanda YouTube kanalı
Field Day bize farklı bir

00:06:13.982 --> 00:06:18.064
şey için bir şans tanıdı.
Game of Thrones hakkında bir kısa film

00:06:18.064 --> 00:06:19.562
Kanallarına gidip bir bakın!