Filozofia stoicyzmu - Massimo Pigliucci

Zobacz całą lekcję: http://ed.ted.com/lessons/the-philosophy-of-stoicism-massimo-pigliucci

Jak najlepiej możemy żyć? Jak możemy radzić sobie z tym, co przynosi nam los i mimo wszystko rozwijać się? Klasyczna filozofia stoicyzmu wyjaśnia, że nawet jeśli nie zawsze mamy wpływ na to, co się nam przydarza, możemy kontrolować nasze podejście do tych wydarzeń. Massimo Pigliucci opisuje filozofię stoicyzmu.

Lekcja: Massimo Pigliucci, animacja: Compote Collective.

Jesteś sam tysiące kilometrów od domu

bez pieniędzy i dobytku.

W takiej sytuacji wielu ludzi
wpadłoby w rozpacz, przeklinając los.

Dla Zenona z Kition stało się to
podstawą pracy i spuścizny.

Ten bogaty kupiec stracił wszystko,
kiedy jego statek rozbił się w Atenach

około 300 r. p.n.e.

Nie mając co robić, wszedł do księgarni,

gdzie zaciekawiły go teksty o Sokratesie.

Zaczął studiować
ze znanymi lokalnymi filozofami.

Nauczając z czasem własnych studentów,

Zenon zapoczątkował
filozofię znaną jako stoicyzm,

w której wartości takie jak cnota,
tolerancja i samokontrola

inspirowały pokolenia
myślicieli i przywódców.

Nazwa stoicyzm pochodzi od Stoa Poikile,

Portyku Malowanego,

gdzie Zenon dyskutował z uczniami.

Obecnie słowo stoik
potocznie określa kogoś,

kto zachowuje spokój pod presją,

i unika ekstremalnych emocji.

Takie określenie oddaje
ważny aspekt stoicyzmu,

jednak pierwotnie filozofia ta
była czymś więcej niż tylko postawą.

Stoicy wierzyli, że wszystko wokół nas

działa na zasadzie związku
przyczynowo-skutkowego,

tworząc racjonalną strukturę wszechświata,

którą nazwali logos.

Chociaż nie zawsze mamy kontrolę
nad tym, co na nas oddziałuje,

możemy kontrolować
nasze podejście do tych spraw.

Zamiast wyobrażać sobie
idealne społeczeństwo,

stoicy próbują radzić sobie
z tym, co jest,

dążąc do samodoskonalenia
poprzez cztery główne zasady.

Mądrość życiową,

zdolność kierowania trudnymi sytuacjami
w sposób logiczny, zasadny i opanowany.

Umiar,

ćwiczenie powściągliwości
i umiaru we wszystkich aspektach życia.

Sprawiedliwość,

uczciwe traktowanie każdego,
nawet jeśli postępuje źle.

Odwagę,

nie tylko w nadzwyczajnych
okolicznościach,

ale też w klarownym i uczciwym
podejściu do spraw codziennych.

Jak napisał Seneka, jeden
z najznamienitszych rzymskich stoików:

"Czasami to, że żyjemy
jest już aktem odwagi".

Chociaż stoicyzm skupia się
na samodoskonaleniu,

nie jest to filozofia egocentryczna.

W czasach kiedy prawo rzymskie
uznawało niewolników za mienie,

Seneka wzywał do ich ludzkiego traktowania

i przypominał, że wszyscy jesteśmy ludźmi.

Stoicyzm nie zachęca do biernej postawy.

Zakłada, że tylko ludzie prawi

i pracujący nad samokontrolą
mogą pozytywnie wpłynąć na innych.

Jeden z najsławniejszych stoików
był także wybitnym cesarzem rzymskim.

W ciągu 19 lat panowania
stoicyzm pomógł Markowi Aureliuszowi

przeprowadzić Cesarstwo
przez dwie wielkie wojny

i poradzić sobie
ze stratą wielu z jego dzieci.

Wieki później dzienniki Marka Aureliusza
były oparciem dla Nelsona Mandeli

podczas 27 lat spędzonych w więzieniu

w walce z segregacją rasową
w Południowej Afryce.

Po uwolnieniu i ostatecznym zwycięstwie,
Mandela mówił o pokoju i pojednaniu,

wierząc, że chociaż nie można zmienić
niesprawiedliwego systemu z przeszłości,

jego naród będzie musiał
skonfrontować się z nim teraz,

żeby zbudować lepszą
i sprawiedliwszą przyszłość.

Stoicyzm był aktywną szkołą
filozoficzną przez kilka wieków

w Grecji i Rzymie.

Chociaż przestał istnieć
jako oficjalna instytucja,

jego wpływ jest odczuwalny do dziś.

Chrześcijańscy teologowie,
jak Tomasz z Akwinu,

podziwiali i stosowali
stoickie podejście do cnót.

Są też paralele między
stoicką ataraksją, spokojem umysłu,

a buddyjskim pojęciem nirwany.

Wyjątkowo wpływowym
stoikiem był filozof Epiktet,

który napisał, że cierpienie
nie wynika z tego,

co się nam przydarza,
ale z naszej oceny tych wydarzeń.

Odbija się to echem
we współczesnej psychologii

i ruchu samopomocy.

Przykładowo, terapia racjonalno-emotywna

skupia się na zmianie
autosabotujących postaw,

jakie ludzie tworzą wokół warunków życia.

Jest też logoterapia Viktora Frankla.

Powstała w oparciu o jego doświadczenia
jako więźnia obozu koncentracyjnego

i bazuje na stoickiej zasadzie,

że możemy użyć siły woli,
żeby nadać sens naszemu życiu,

nawet w najgorszych sytuacjach.