-
აქ არის რამდენიმე ფესვიანი გამოსახულება
-
მოდით, სათითაოდ ჩამოვყვეთ
-
და გავამარტივოთ.
-
და ასევე გავარჩიოთ, რაციონალურია თუ არა
მოცემული რიცხვები.
-
დავიწყოთ A-თი.
-
A არის კვადრატული ფესვი 25-დან
-
ეს იგივეა რაც კვადრატული ფესვი ხუთჯერ
ხუთიდან,
-
რაც, ცხადია, იქნება ხუთის ტოლი.
-
არ დაგავიწყდეთ, ამ მაგალითებში დადებითი
კვადრატული ფესვებია.
-
გადავიდეთ B-ზე.
-
-- B-ს განსხვავებულ ფერში გავაკეთებ.
-
საქმე გვაქვს დადებით კვადრატულ ფესვებთან.
-
B-ში არის კვადრატული ფესვი 24-დან.
-
საჭიროა მარტივ მამრავლებად დავშალოთ
ეს რიცხვი.
-
დავშალოთ 24 მარტივ მამრავლებად.
-
ეს იქნება ორი გამრავლებული 12-ზე.
-
12 არის ორჯერ ექვსი.
-
ექვსი არის ორჯერ სამი.
-
ესე იგი, კვადრატული ფესვი 24-დან,
ეს იგივეა, რაც
-
კვადრატული ფესვი ორჯერ ორჯერ ორჯერ
სამიდან.
-
ეს იგივეა, რაც 24.
-
ჩანს, რომ აქ გვაქვს ერთი სრული კვადრატი,
ასე რომ,
-
ეს შეგვიძლია გადავწეროთ ასე,
-
ეს იგივეა რაც კვადრატული ფესვი ორჯერ
ორიდან, გამრავლებული
-
კვადრატულ ფესვზე ორჯერ სამიდან.
-
ცხადია, ეს იქნება ორის ტოლი, რადგან
-
კვადრატული ფესვია ოთხიდან, რაც არის ორის
ტოლი.
-
ამის გამარტივება მეტად არ შეგვიძლია,
-
რადგან აღარ გვაქვს რიცხვი გამრავლებული
თავის თავზე,
-
ამიტომ, გავამრავლებთ ექვსის
კვადრატულ ფესვზე,
-
ან, კვადრატული ფესვი ორიდან გამრავლებული
სამის კვადრატულ ფესვზე.
-
ასევე, უნდა გავიგოთ, რომელია
რაციონალური და რომელი - არა.
-
ეს რაციონალურია,
-
A მაგალითი შეგვიძლია გამოვსახოთ, როგორც
ორი მთელი რიცხვის შეფარდება,
-
რაც ამ შემთხვევაში არის 5/1.
-
ესე იგი, ეს რაციონალურია.
-
ეს არის ირაციონალური.
-
ამას ამ ვიდეოში არ დავამტკიცებ, მაგრამ
-
ეს არის ირაციონალური რიცხვების
ნამრავლი,
-
კვადრატული ფესვი ნებისმიერი მარტივი
რიცხვიდან კი ირაციონალურია.
-
ეს არის კვადრატული ფესვი ორიდან,
გამრავლებული კვადრატულ ფესვზე სამიდან
-
ანუ, ექვსის კვადრატული ფესვი
-
ამიტომ, ეს ირაციონალურია,
-
შეუძლებელია მისი გამოსახვა რაიმე წილადად
-
არ შეგვიძლია, გამოვსახოთ როგორც რამე
მთელი რიცხვი, გაყოფილი სხვა მთელ რიცხვზე,
-
როგორც ეს აქ ვქენით. აქ არაფერს
ვამტკიცებთ, მხოლოდ ვვარჯიშობთ.
-
უფრო სწრაფად ასე შეიძლება გავაკეთოთ,
აქ ოთხი შედის,
-
ოთხი სრული კვადრატია, ამიტომ, გავიტანოთ.
-
გამოვა ოთხჯერ ექვსი.
-
ოთხის კვადრატული ფესვი ორია, ექვსი
შიგნით დარჩება
-
გამოვა ორჯერ კვადრატული ფესვი
ექვსიდან
-
ეს ყველაფერი მიჩვევის ამბავია, საჭიროა
სისტემატურობა.
-
გადავიდეთ C-ზე.
-
კვადრატული ფესვი 20-დან.
-
20 არის ორჯერ ათი, ათი კი - ორჯერ ხუთი,
-
ესე იგი, ეს იგივეა, რაც
კვადრატული ფესვი ორჯერ ორჯერ ხუთიდან.
-
კვადრატული ფესვი ორჯერ ორიდან, ცხადია,
ორია.
-
კვადრატული ფესვების ნამრავლი.
-
ორჯერ კვადრატული ფესვი ხუთიდან.
-
ამის გაკეთება ცოტა ვარჯიშით ზეპირადაც
შეიძლება,
-
კვადრატული ფესვი -- 20 არის ოთხჯერ ხუთი,
-
კვადრატული ფესვი ოთხიდან არის ორი
-
ხუთს ფესვში ვტოვებთ.
-
გადავიდეთ D-ზე.
-
კვადრატული ფესვი 200-დან.
-
ეს იგივე პროცედურაა, დავშალოთ მარტივ
მამრავლებად.
-
ეს არის ორჯერ 100, 100 არის ორჯერ 50,
ეს არის ორჯერ 25,
-
25 კი არის ხუთჯერ ხუთი.
-
ანუ, შეგვიძლია გადავწეროთ, როგორც
-
-- ოდნავ მარჯვნივ გავწევ --
-
ეს იგივეა, რაც კვადრატული ფესვი ორჯერ
ორჯერ ორჯერ ხუთჯერ ხუთიდან.
-
ერთი სრული კვადრატი ესაა, მეორე კი - ეს.
-
ნაბიჯ-ნაბიჯ თუ გვინდა გავაკეთოთ,
მაშინ
-
ეს იქნება კვადრატული ფესვი ორჯერ ორიდან
გამრავლებული კვადრატულ ფესვზე ორიდან,
-
გამრავლებული კვადრატულ ფესვზე ხუთჯერ
ხუთიდან.
-
კვადრატული ფესვი ორჯერ ორიდან არის ორი.
-
ორის კვადრატული ფესვი ორის კვადრატული
ფესვია.
-
კვადრატული ფესვი ხუთჯერ ხუთიდან,
ანუ 25-დან, არის ხუთი.
-
შეგვიძლია, გადავწეროთ, ასე:
-
-- ორჯერ ხუთი არის ათი --
-
ათი გამრავლებული ორის კვადრატულ ფესვზე.
-
და ისევ, ეს ირაციონალურია.
-
არ შეგვიძლია, ეს რიცხვი გამოვსახოთ წილადის
სახით.
-
რომ ვცადოთ ამ რიცხვის ათწილადის სახით
გამოსახვა,
-
გაგრძელდება უსასრულოდ და არასდროს
გამეორდება.
-
გადავიდეთ E-ზე.
-
კვადრატული ფესვი 2000-დან.
-
-- აქ გავაკეთებ --
-
მაგალითი E, კვადრატული ფესვი 2000-დან.
-
ისევ, იგივე პროცედურაა, რასაც აქამდე
ვაკეთებდით.
-
დავშალოთ მარტივ მამრავლებად.
-
ეს იქნება ორჯერ 1000, რაც არის 2-ჯერ 500,
ეს არის ორჯერ 250,
-
250 არის ორჯერ 125, რომელიც არის ხუთჯერ 25
-
25 კი არის ხუთჯერ ხუთი.
-
მორჩა, დავშალეთ.
-
ესე იგი, ეს იქნება შემდეგი გამოსახულების
კვადრატული ფესვი
-
-- ფრჩხილებში ჩავსვამ -- ორჯერ ორი
გამრავლებული ორჯერ ორზე,
-
გამრავლებული ხუთჯერ ხუთზე და
გამრავლებული ხუთზე.
-
-- გვაქვს 1, 2, 3, 4 ორიანი და სამი
ხუთიანი. -- და გამრავლებული ხუთზე.
-
რისი ტოლი იქნება ეს?
-
დავუკვირდეთ, რომ ამისი გადაწერა შეიძლება
სხვანაირად,
-
ეს არის ოთხი, ესეც არის ოთხი,
-
ესე იგი, ოთხიანი მეორდება, ანუ, გვაქვს
-
კვადრატული ფესვი ოთხჯერ ოთხიდან,
-
გამრავლებული ხუთჯერ ხუთის კვადრატულ ფესვზე
-
და გამრავლებული ხუთის კვადრატულ ფესვზე.
-
ეს, ცხადია, იქნება ოთხი, ეს კი იქნება ხუთი.
-
გამრავლებული ხუთის კვადრატულ ფესვზე.
-
ოთხჯერ ხუთი არის 20, მივიღეთ 20
გამრავლებული ხუთის კვადრატულ ფესვზე
-
და ესეც არის ირაციონალური.
-
გავაკეთოთ F.
-
კვადრატული ფესვი 1/4-დან,
-
რაც იგივეა, რაც კვადრატული ფესვი
ერთიდან, გაყოფილი
-
კვადრატულ ფესვზე ოთხიდან, რაც უდრის 1/2-ს.
-
ეს კი რაციონალურია, რადგან გამოსახულია,
როგორც წილადი,
-
ანუ, არის რაციონალური.
-
გადავიდეთ G-ზე. კვადრატული ფესვი 9/4-დან.
-
იგივე ლოგიკაა,
-
ეს იგივეა, რაც კვადრატული ფესვი ცხრიდან
გაყოფილი
-
კვადრატულ ფესვზე ოთხიდან, რაც უდრის 3/2-ს.
-
შემდეგი მაგალითია H.
-
კვადრატული ფესვი 0.16-დან.
-
ეს ზეპირადაც შეიძლება გაკეთდეს, თუ
გავიხსენებთ, რომ
-
0.4 გამრავლებული 0.4-ზე იქნება 0.16.
-
მე მაინც გაჩვენებთ გზას, თუ როგორ კეთდება
მსგავსი მაგალითი,
-
როცა პასუხი საზეპირო არაა.
-
ეს იგივეა, რაც კვადრატული ფესვი 16/100-დან.
-
0.16 ხომ სწორედ ესაა.
-
ესე იგი, ეს იგივეა, რაც კვადრატული ფესვი
16-დან, შეფარდებული
-
კვადრატულ ფესვთან 100-დან. ეს, ცხადია,
უდრის 4/10-ს, ანუ 0.4-ს.
-
მოდით, კიდევ რამდენიმე მსგავსი გავაკეთოთ.
-
მაგალით I. ვიპოვოთ კვადრატული ფესვი
0.1-დან. ეს იგივეა, რაც
-
კვადრატული ფესვი 1/10-დან, რაც არის
კვადრატული ფესვი ერთიდან
-
გაყოფილი ათის კვადრატულ ფესვზე, რაც უდრის
-
ერთი შეფარდებული ათის კვადრატულ ფესვზე,
ათი არის ორჯერ ხუთი,
-
რაც დიდად არ გვეხმარება.
-
ასე რომ, დავტოვოთ კვადრატული ფესვი
ათიდან.
-
ბევრ მასწავლებელს არ მოსწონს ფესვის
მნიშვნელში დატოვება.
-
ავტომატურად გამოდის, რომ ეს რიცხვი
ირაციონალურია.
-
რიცხვები უსასრულოდ გაგრძელდება.
-
სცადეთ კალკულატორზე, ნახავთ რომ არაფერი
გამეორდება, დაწერს მხოლოდ მიახლოებას
-
რადგან ზუსტი პასუხისთვის უსასრულოდ
ბევრი ციფრია საჭირო.
-
მაგრამ თუ გვინდა, ეს გავხადოთ რაციონალური,
-
-- ახლავე გაჩვენებთ --
-
თუ გვინდა, მნიშვნელი გახდეს რაციონალური,
-
გავამრავლოთ 10ის კვადრატულ ფესვზე და
გავყოთ
-
10-ის კვადრატულ ფესვზე.
-
მივიღებთ ათის კვადრატული ფესვი გაყოფილი
ათზე.
-
ორივე გამოსახულება იდენტურია და
ცხადია, ირაციონალური.
-
ირაციონალური რიცხვი გაყოფილი ათზე
ირაციონალური დარჩება.
-
გავაკეთოთ J.
-
კვადრატული ფესვი 0.01-დან.
-
ეს იგივეა, რაც კვადრატული ფესვი 1/100-დან,
-
რაც უდრის კვადრატული ფესვი ერთიდან,
გაყოფილი
-
100-ის კვადრატულ ფესვზე. მივიღებთ 1/10-ს,
ანუ 0.1-ს.
-
ცხადია, ეს არის რაციონალური, რადგან
ჩაიწერება, როგორც წილადი.
-
ეს ასევე რაციონალურია,
-
რადგან ისიც იწერება წილადის სახით.