Câu chuyện chưa kể của Nhà nguyện Sistine

Nhà nguyện Sistine là một trong những công trình nổi tiếng nhất trên thế giới -- nhưng có nhiều thứ có thể bạn chưa biết về nó. Trong buổi chia sẻ này, nhà sử học nghệ thuật Elizabeth Lev chỉ cho chúng ta thấy trần nhà của công trình này và sự diễn tả quan trọng của Michelangelo về các câu chuyện truyền thống, cho ta thấy cách mà người họa sỹ đã vượt qua các hình tượng tôn giáo của thời gian để vạch ra một chân trời nghệ thuật mới. 500 năm sau khi người họa sỹ hoàn thành tác phẩm này, Nhà nguyện Sistine buộc chúng ta phải nhìn xung quanh như thể một tấm gương và tự hỏi bản thân, "Tôi là ai, và tôi đóng vai trò gì trong vở kịch vĩ đại của cuộc đời ?"

Hãy thử tưởng tượng bạn đang ở Rome,

và bạn vừa đi tới Bảo Tàng Vatican.

Và bạn đang dạo qua
những hành lang dài,

đi qua những bức tượng, tranh tường,
và rất nhiều những thứ khác nữa.

Bạn đang đi về hướng
Nhà Nguyện Sistine.

Cuối cùng thì -- một hành lang dài,
một cầu thang và một cánh cửa.

Bạn đang ở ngưỡng cửa
Nhà Nguyện Sistine.

Vậy bạn đang mong chờ điều gì?

Những mái vòm cao vút?
Những dàn hợp xướng thiên thần?

Chúng tôi không có
những thứ như vậy ở đó.

Thay vào đó, bạn tự hỏi.
chúng tôi có thứ gì?

Ừm, những bức màn treo cao
trong Nhà Nguyện Sistine.

Và theo nghĩa đen, bao quanh bạn là
những bức màn được vẽ lên,

kiểu trang hoàng nguyên bản
của nhà nguyện này.

Các nhà thờ dùng những tấm thảm
không chỉ để ngăn cái rét

nhưng còn như một cách để tượng trưng cho
sân khấu vĩ đại của cuộc đời.

Những vở kịch mà mỗi chúng ta đóng một vai
chính là một câu chuyện vĩ đại,

một câu chuyện chứa đựng toàn bộ thế giới

và được hé mở
trong ba giai đoạn

của bức tranh trong Nhà Nguyện Sistine.

Tòa nhà này khởi đầu như
một không gian cho một nhóm nhỏ

những giáo sỹ giàu có, học thức.

Họ cầu nguyện ở đó.
Họ bầu giáo hoàng ở đó

Năm trăm năm trước,

nó là nhà thờ giáo hội cuối cùng.

Vậy, có thể bạn tự hỏi
làm thế nào ngày nay nó có thể thu hút

năm triệu người mỗi năm,

với những lĩnh vực khác nhau?

Bởi vì trong không gian hạn hẹp đó,
sự sáng tạo đã bùng nổ,

châm ngòi bởi sự phấn khích
của biên giới địa chính trị mới,

thiêu rụi truyền thống truyền giáo cổ xưa
của nhà thờ

và tạo ra một trong những điều vĩ đại nhất
trong lịch sử hội họa.

Ngày nay, sự phát triển này có vai trò
như một sự tiến hóa vĩ đại,

bắt đầu bằng vài kiểu ký tự,

dần dần có khả năng truyền đạt
đến những khán giả

đến từ khắp nơi trên thế giới.

Sự tiến hóa này gồm ba giai đoạn,

mỗi giai đoạn ứng với
một bối cảnh lịch sử.

Giai đoạn đầu có phạm vi khá hạn chế

Nó phản ánh phần nào
viễn cảnh của giáo khu.

Giai đoạn thứ hai diễn ra sau khi
cái nhìn của thế giới thay đổi đáng kể

sau hành trình lịch sử của Columbus;

giai đoạn ba,

khi Kỷ nguyên Khám phá ở
giai đoạn hưng thịnh

và Giáo hội đứng trước thách thức

phải vươn khắp thế giới.

Họa tiết nguyên bản của nhà thờ này
phản ánh một thế giới nhỏ hơn.

Có nhiều cảnh bận rộn

kể về những câu chuyện cuộc sống
của Jesus và Moses

phản ánh sự phát triển
của người Cơ đốc giáo và Thiên chúa giáo

Người được ủy quyền, Pope Sixtus IV,

tập hợp một nhóm các tài năng
nghệ thuật của Florentine,

bao gồm những người như Sandro Botticelli

và người sau này trở thành người thầy
hội họa của Michelangelo,

Ghirlandaio.

Họ phủ lên những bức tường
các họa tiết màu nguyên thủy,

nếu bạn để ý, những câu chuyện này
có phong cảnh tương tự

với những cảnh dùng ở lâu đài Roman
hay một cảnh xứ Tuscan

để kể một câu chuyện rất xa xôi,
vài thứ gần gũi hơn nhiều.

Với sự bổ sung những bức ảnh
về gia đình và bạn bè Pope,

đây là sự trang trí hoàn hảo
cho một khu vực nhỏ

giới hạn trong lục địa Âu.

Nhưng vào năm 1492,
Tân Thế Giới được khám phá

chân trời được mở rộng,

và thế giới 133 x 46 foot này
cũng phải được mở rộng.

Nó đã mở rộng,

nhờ vào những thiên tài sáng tạo,

một tầm nhìn và một câu chuyện tuyệt vời.

Lúc đó, thiên tài đầy sáng tạo
là Michelangelo Buonarroti,

33 tuổi, được giao việc
trang trí 12,000 feet vuông trần nhà,

một công việc rất bất lợi với anh ta.

anh ta được dạy hội họa
nhưng lại bỏ để theo điêu khắc.

Các nhà tài trợ ở Florence đã nổi giận

vì anh đã ta bỏ dở cam kết,

đi đến Rome theo lời hứa hẹn
một dự án điêu khắc lớn

dự án đó thất bại hoàn toàn.

Và anh ta bị bỏ lại với nhiệm vụ
sơn 12 vị tông đồ

tương phản với trang trí nền
trần nhà nguyện Sistine,

kiểu chung của tất cả trần nhà
ở Italy.

Nhưng ông đã đối mặt với thách thức

Trong thời mà người ta dám căng buồm
băng qua Đại Tây Dương,

Michelangelo dám vẽ tấm hải đồ mới

Anh ta cũng sẽ kể một câu chuyện

không có ông tổ truyền đạo,
một câu chuyện về sự bắt đầu vĩ đại

câu chuyện về sáng thế (Genesis)

Không có vẻ gì dễ làm với
những câu chuyện trên trần nhà

Làm sao bạn có thể đọc những cảnh
náo nhiệt từ 62 feet bên dưới?

Kỹ thuật sơn đã có
hơn 200 năm ở xưởng điêu khắc Florentine

lại không được thiết kế
cho thể loại kể chuyện này

Nhưng Michelangelo không hẳn là thợ sơn

vậy nên anh ta dùng những
thế mạnh của mình.

Thay vì sơn từng vùng theo thường lệ,
khá gian nan,

anh ta dùng một cái búa và cái đục,
đục một miếng cẩm thạch

để xem các họa tiết bên trong.

Michelangelo là người theo bản chất luận;

anh ta kể chuyện của mình
một cách hỗn độn, linh động.

Kế hoạch này được nắm bắt
bởi Pope Julius II nổi tiếng,

người đã không ngại ngùng với
tài năng nổi trội của Michelangeo

Ông là cháu của Pope Sixtus IV

suốt 30 năm qua ông đã tìm hiểu hội họa
và hiểu quyền năng của nó

Lịch sử đã lưu danh của Warrior Pope,

nhưng người này thừa kế từ Vatican
không phải những pháo đài hay pháo binh

mà là mỹ thuật.

Ông để lại những căn phòng Raphael,
nhà nguyện Sistine

nhà thờ thánh Pietro

cũng như bộ sưu tập
điêu khắc Greco-Roman kỳ vỹ

rõ ràng những việc ngoài Giáo hội
sẽ trở thành vườn ươm

của bảo tàng hiện đại đầu tiên thế giới,
các bảo tàng Vatican.

Julius chỉ là một người

đã hình dung một Vatincan
sẽ trở nên vĩnh viễn xứng đáng

qua quyền thế và vẻ đẹp,

ông đã đúng.

Cuộc chạm trán giữa hai gã khổng lồ,
Michelangelo và Julius II,

đã cho chúng ta nhà nguyện Sistine.

Michelangelo đã rất tâm huyết với dự án,

anh ta đã thành công trong
ba năm rưỡi,

cùng với một nhóm nòng cốt và
dùng hầu hết thời gian, không ngừng nghỉ,

với tay qua đầu để vẽ
câu chuyện trên trần nhà.

Hãy xem trần nhà này

và câu chuyện đang lan khắp thế giới.

Không còn là những nét nghệ thuật
quen thuộc trong thế giới của bạn nữa.

Ở đây chỉ có không gian,
kiến trúc và năng lượng;

một khung sơn lạ thường
mở ra chín cửa nhỏ,

được thể hiện bằng điêu khắc
chứ không phải sơn màu.

Và chúng ta đứng ở xa cửa vào,

xa khỏi bệ thờ và cánh cổng đóng
dành cho các tu sĩ

và chúng ta nhìn chăm chú vào khoảng xa,
tìm một sự bắt đầu.

Và cho dù trong phạm trù khoa học
hay một thông lệ trong kinh thánh

chúng ta suy nghĩ bằng ngôn ngữ ánh sáng

Michelangelo cho ta
một năng lượng khởi đầu

khi ông cho ta sự tách biệt
giữa ánh sáng và bóng tối,

một họa tiết nổi sóng
che mờ trong khoảng cách,

được nén lại trong không gian chật chội.

Họa tiết tiếp theo nở ra lớn hơn,

và bạn thấy họa tiết và chạm
một bên vào cái bên cạnh.

Ông để lại mặt trời, mặt trăng, cây cỏ.

Michelangelo không tập trung vào
cái chất đang được tạo ra,

không giống như các họa sỹ khác.

Ông tập trung vào cử chỉ sáng tạo.

Sau đó chuyển động ngưng lại,
như một cái ngắt giọng trong thơ

và tạo ra sự lâng lâng.

Ông ta đang làm gì vậy?

Có phải ông đang tạo ra đất? Tạo ra biển?

Hay ông đang nhìn về công trình của mình,
vũ trụ và kho báu của ông,

ví như Michelangelo phải có,

đang nhìn về công trình của ông
trên trần nhà

và tuyên bố, "Nó đẹp đấy."

Bây giờ phông nền đã dựng lên,

và bạn đạt đến cực độ về sáng tạo,
là con người.

Adam đá mắt, một cử chỉ nhẹ
nhằm vào bóng tối.

Nhưng nhìn gần hơn,

cái chân kia khá uể oải trên mặt đất,

cánh tay thì nặng nề trên đầu gối.

Adam thiếu tia sáng nội tâm

để dẫn anh đến sự vĩ đại.

Tia sáng đó có vẻ được
thảo luận bởi tác giả trên ngón tay kia,

1 milimet cách cánh tay của Adam.

Nó cho chúng ta cảm giác hồi hộp

vì chúng ta là một thời khắc
trong cái liên hệ đó,

qua cách một người tìm ra
mục đích của mình,

vượt lên và khẳng định
đỉnh cao của sáng tạo.

Sau đó Michelangelo
quăng một đường bóng.

Ai ở bên cánh tay kia?

Eve, người phụ nữ đầu tiên.

Không, cô ta không tự dưng xuất hiện.
Cô ta là một phần của kế hoạch.

Cô ta luôn trong tâm trí của ông.

Hãy nhìn cô, thật thân mật với Thượng Đế
đến mức tay quấn quanh ông.

Với tôi, một nhà lịch sử hội họa
từ thế kỷ 21,

đây là khoảnh khắc
bức vẽ chạm vào tôi.

Bởi tôi nhận ra
sự tượng trưng tâm lý xã hội này

luôn luôn về đàn ông và phụ nữ

rất nhiều, đó là điểm chí cốt,
trái tim của trần nhà,

là sự tạo ra người phụ nữ, không phải Adam

Và sự thật là, khi bạn thấy họ
bên nhau ở vườn địa đàn,

họ quyện vào nhau

và điệu bộ tự hào
biến thành sự xấu hổ.

Bây giờ bạn đang ở sự kiện quan trọng
trên trần nhà

Bạn chính xác là điểm mà
bạn và tôi có thể đi

không còn vào nhà thờ nữa.

Cánh cổng đóng ngăn chúng ta
với căn phòng bên trong,

và chúng ta bị loại ra
như Adam và Eve.

Cảnh còn lại trên trần nhà,

họ phản chiếu sự đông đúc hỗn loạn
của thế giới quanh ta.

Bạn có Noah và Ark của ông và cơn lũ.

Bạn có Noah. Ông đang hy sinh
và thương lượng với Thượng Đế

Có lẽ ông là đấng cứu thế.

Oh, không, Noah là người trồng nho
phát minh ra rượu,

xỉn và bất tỉnh khỏa thân
trong kho thóc.

Cách thiết kế trần nhà rất kỳ lạ,

bắt đầu bằng việc Chúa sáng thế,

kết thúc với vài gã say trong kho thóc.

Vậy thì, so sánh với Adam,

bạn có thể nghĩ Michelangelo
đang trêu ghẹo chúng ta.

Nhưng ông muốn xua đi vẻ ảm đạm

bằng cách dùng những màu sáng
ngay dưới Noah:

ngọc lục bảo, hoàng ngọc, đỏ tươi
trên giáo đồ Zechariah.

Zechariah tiên đoán một tia sáng
đến từ hướng Đông,

và chúng ta bị chuyển từ khớp nối này
đến một điểm mới,

với những bà đồng và nhà tiên tri
dẫn chúng ta đến thiên đàng.

Bạn có nam và nữ anh hùng
bảo vệ đường đi,

và chúng ta đi theo những bậc cha mẹ.

Họ là động cơ của cỗ máy nhân loại
vĩ đại này, cứ tiến tới.

Và giờ đây chúng ta ở
đỉnh của mái vòm,

điểm cao nhất của tất cả mọi thứ,

với họa tiết trông như
ông đang muốn rơi khỏi chỗ đó

vào không gian của chúng ta,

xâm lấn không gian của ta.

Đây là mấu nối quan trọng nhất.

Quá khứ gặp hiện tại.

Chi tiết này, Jonah,
người đã ở ba ngày trong bụng cá voi,

với Cơ đốc giáo, đây là biểu tượng
sự tái sinh của nhân loại.

qua sự hy sinh của Jesus.

nhưng đối với đa số
khách tham quan bảo tàng

bằng tất cả tấm lòng
của những người hằng ngày tham quan,

ông là thời khắc quá khứ xa xôi
chạm và tiếp nhận hiện tại.

Mọi thứ mang chúng ta tới
mái vòm mở của tường bệ thờ,

nơi ta thấy
phán xét cuối cùng của Michelangelo

được sơn năm 1534
sau khi thế giới thay đổi lần nữa.

Sự cải cách đã phá vỡ Giáo hội,

đế chế Ottoman đã chọn
đạo Hồi cho cả thế giới

và Magellen đã tìm ra
tuyến đường ra Thái Bình Dương.

Làm cách nào một nghệ sỹ 59 tuổi
chưa bao giờ rời khỏi Venice

chuẩn bị đi trò chuyện với thế giới mới?

Machelangelo chọn vẽ lên định mệnh,

khao khát thông thường đó,

bình thường với chúng ta,

là để lại một gia tài sự ưu tú.

Kể qua tầm nhìn của Cơ Đốc giáo
về lời phán quyết cuối cùng,

tận thế,

Michelangelo cho bạn
một chuỗi các họa tiết

người đang mang
những vật thể xinh đẹp nổi bật này.

Họ không còn mặc gì
không còn hình tượng

trừ một cặp.

Đó là một tổ hợp
chỉ từ những cơ thể người,

391, không ai giống ai,

độc nhất như chính mỗi chúng ta.

Họ bắt đầu ở góc thấp,
tách khỏi mặt đất,

vật lộn và bắt đầu bay lên.

Những người đã lên
quay lại giúp những người khác,

và trong một thi tiết thú vị,

một người da đen và một người da trắng
cùng được kéo lên

trong tầm nhìn vĩ đại
của cộng đồng loài người

ở thế giới mới này.

Phần lớn không gian
dành cho những người chiến thắng.

Ở đó bạn tìm thấy một người đàn ông
và một phụ nữ trần như lực sỹ.

Họ là những người
đã vượt qua tai ương

và tầm nhìn của Michelangelo
về những người đương đầu với tai ương,

vượt qua những trở ngại,

giống như những vận động viên.

Bạn thấy đàn ông và phụ nữ
uốn éo, tạo kiểu

trong sân khấu vĩ đại này.

Đằng sau sự sắp xếp này là Jesus,

người đầu tiên chịu đựng trên thánh giá,

giờ là một đấng toàn năng ở Thiên đường.

Và khi Michelangelo
hài lòng với tác phẩm của ông,

gian nan, đình đốn, trở ngại,

chúng không giới hạn sự ưu tú,
chúng rèn nó.

Giờ thì, điều này dẫn chúng ta
tới một thứ dư thừa.

Đây là nhà thờ nhỏ riêng của Pope,

các tốt nhất để miêu tả
là thật sự một cái nong khỏa thân.

Nhưng Machelangelo đang cố gắng
sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật tốt nhất,

một ngôn ngữ nghệ thuật phổ biến nhất
ông có thể nghĩ ra:

cơ thể con người.

Vậy thay vì thể hiện đạo đức
như là chịu đựng hay làm chủ bản thân,

ông đã mượn từ Julius II
những bộ sưu tập điêu khắc tuyệt đẹp

để thể hiện sức mạnh tiềm ẩn
qua quyền năng bên ngoài.

Ngày nay, một đoạn sử hiện đại viết rằng

điện thờ quá đẹp,
đến nỗi không ai còn tranh cãi.

Thực sự như vậy.

Michelangelo đã
sớm phát hiện rằng nhờ vào in ấn,

những chỉ trích về khỏa thân
lan khắp thế giới,

nhanh chóng, kiệt tác tâm lý xã hội
của ông được gán mác khiêu dâm,

tại điểm mà
ông đã thêm hai chi tiết

một người đã chỉ trích ông,
nịnh thần của Giáo hoàng,

và người còn lại là chính ông,
như vỏ trấu khô, không thể lực,

trong đôi tay của sự đọa đày thăm thẳm.

Năm ông mất ông đã thấy
nhiều chi tiết được che lên,

chiến thắng của sự sao nhãng tầm thường
với sự cổ vũ hưng thịnh vĩ đại.

Bây giờ chúng ta

ở ngay đây, ngay lúc này.

Chúng ta bị tóm vào không gian đó

giữa những sự bắt đầu và kết thúc,

trong toàn bộ sự to lớn, vĩ đại
của trải nghiệm của con người.

Nhà nguyện Sistine buộc chúng ta
nhìn xung quanh như là có những tấm gương.

Tôi là ai trong đây?

Có phải trong đám đông?

Tôi có phải gã say rượu?

Tôi có phải lực sỹ?

Và khi ta rời khỏi thiên đường
đẹp đẽ trên này,

chúng ta có động cơ
để tự hỏi câu hỏi lớn nhất cuộc đời:

Tôi là ai, và tôi có vai trò gì
trong vở kịch vĩ đại của cuộc đời?

Cám ơn.

(Vỗ tay)

Bruno Giussani: Elizabeth Lev, cám ơn cô.

Elizabeth, cô có nói tới
toàn bộ vấn đề khiêu dâm,

quá nhiều cảnh khỏa thân
và cảnh cuộc sống và thứ không phù hợp

trong những con mắt thời đại.

Nhưng thật ra câu chuyện lớn hơn.

Nó không chỉ chỉnh sửa
và thêm thắt vài chi tiết.

Tác phẩm nghệ thuật này
đã gần như bị phá hủy.

Elizabeth Lev: Tác động
của lời phán xét cuối cùng rất lớn.

Kỹ thuật in đảm bảo
mọi người đều thấy.

Vì vậy, đây không phải thứ gì đó
xảy ra trong vài tuần.

Nó đã xảy ra trong hơn 20 năm

của những chủ bút và nhà bình luận,

nói với Giáo hội,

"Các người không thể
nói chúng tôi phải sống thể nào.

Các người có thấy
ảnh khiêu dâm trên nhà nguyện của Pope?"

Sau những lời phản bác

cố gắng phá hủy công trình này,

nó đã kết thúc
năm Michelangelo mất

Giáo hội cuối cùng đã dàn xếp

được một cách để cứu bức tranh

bằng cách đặt lên thêm 30 bức phủ,

đó cũng là nguồn gốc của che lá.

Đó là nơi chuyện xảy ra,

và nó xảy ra trong một nhà thờ
đã cố gắng cứu một công trình nghệ thuật,

không thực sự cần làm xấu hay phá hủy nó.

BG: Điều mà cô vừa nói
không phải một chuyến thăm cổ điển

mà là ngày này
khi người ta đến thăm nhà nguyện Sistine.

(cười)

EL: Tôi không biết, anh đang quảng cáo à?

(cười)

BG: Không, không... không cần thiết đâu,
chỉ là một phát biểu.

Trải nghiệm mỹ thuật ngày nay
là phản ánh những vấn đề

Quá nhiều người
muốn thấy điều này trong đó,

và kết quả là năm triệu người
đi qua cánh cổng nhỏ bé đó

và trải nghiệm
theo một cách hoàn toàn khác

chúng ta vừa làm.

EL: Đúng vậy. Tôi đồng ý.
Tôi nghĩ sẽ rất tốt nếu đừng lại và ngắm.

Nhưng cũng nhận ra,
ngay cả khi bạn ở trong những ngày đó,

với 28,000 người một ngày,

cả khi những ngày bạn ở đó
với tất cả những người khác,

hãy nhìn quanh và nghĩ
nó tuyệt thế nào

khi vài bức họa thạch cao
từ 500 năm trước

có thể vẫn được vẽ
bởi tất cả những người bên cạnh bạn,

đang nhìn lên trên đến rơi cả mồm.

Một phát biểu về cách mà vẻ đẹp
thật sự có thể nói với chúng ta

vượt thời gian và khoảng cách địa lý.

BG: Liz, cám ơn (tiếng Ý)

EL: Cám ơn ông.

BG: Cám ơn.