< Return to Video

چی بەسەر لاشەکانمان دێت دوای ئەوەی دەمرین؟ - فارناز خاتیبی جەفاری

  • 0:07 - 0:08
    لە سەرەتای مرۆڤایەتییەوە،
  • 0:08 - 0:14
    بە نزیکەیی ١٠٠.٨ ملیار
    مرۆڤ ژیاون و مردوون،
  • 0:14 - 0:19
    ژمارەیەک کە ساڵانە بە ڕێژەی %٠.٨ی
    ژمارەی دانیشتووانی جیهان زیاد دەکات.
  • 0:19 - 0:22
    چی بەسەر لاشەی ئەو هەموو خەڵکەدا
    دێت دوای ئەوەی ئەمرن و
  • 0:22 - 0:27
    ئایا دەرئەنجام هەسارەکە شوێنی
    مردوو ناشتنی لێدەبڕێت؟
  • 0:27 - 0:29
    کاتێک دڵی کەسێک لە لێدان دەکەوێت،
  • 0:29 - 0:33
    لاشەکە بە چەندین قۆناغدا تێدەپەڕێت
    پێش ئەوەی دەست بکات بە شیبوونەوە.
  • 0:33 - 0:34
    لە ماوەی چەند خوولەکێکدا لە دوای مردن،
  • 0:34 - 0:38
    خوێن دەست دەکات بە پەنگ خواردن
    لە خوارووترین بەشی لەشدا.
  • 0:38 - 0:40
    هەشت بۆ دوانزە کاتژمێر دواتر
  • 0:40 - 0:46
    پێستی ئەو شوێنانە ڕەنگی ئەگۆڕێت بەهۆی
    پەنگخواردنی خوێنی دوای مردن، یان ڕەنگ گۆڕینی دوای مردن.
  • 0:46 - 0:50
    هەروەها لە ساتی مردندا ماسولکەکانی لەش
    بە تەواوەتی خاو دەبنەوە
  • 0:50 - 0:53
    دۆخێک کە پێی دەوترێت بێ تینی سەرەتایی،
  • 0:53 - 0:58
    نزیکەی دوو بۆ شەش کاتژمێر دواتر گرژ دەبن
    کە پێی دەوترێت گرژبوونی دوای مردن.
  • 0:58 - 1:00
    ئەم گرژبوونە بە ماسولکەکاندا بڵاودەبێتەوە،
  • 1:00 - 1:06
    بڵاوبوونەوەکەش بەپێی تەمەن، ڕەگەز، و
    ژینگەی چواردەور دەگۆڕێت.
  • 1:06 - 1:08
    پلەی گەرمای لەشیش دەگۆڕێت،
  • 1:08 - 1:11
    زۆربەی کات سارد دەبێتەوە
    بۆ پلەی گەرمی چواردەورەکەی.
  • 1:11 - 1:13
    دوای ئەوە شیبوونەوە دێت،
  • 1:13 - 1:17
    پرۆسەیەک کە تێیدا بەکتریا و مێرووەکان
    لەش شی ئەکەنەوە.
  • 1:17 - 1:20
    چەندین هۆکار کاردەکەنە سەر
    خێرایی شیبوونەوەکە.
  • 1:20 - 1:25
    بەڵام، لەگەڵ ئەمەشدا، ڕێبەرییەکی بنچینەیی
    هەیە بۆ کاریگەری ژینگە لەسەر شیبوونەوە
  • 1:25 - 1:27
    پێی دەوترێت یاسای کاسپەر
  • 1:27 - 1:29
    دەڵێت ئەگەر هەموو کاریگەرییەکانی تر
    وەک یەک بن،
  • 1:29 - 1:35
    لاشەیەک لە بەر هەوادا دوو هێندە خێراتر
    شیدەبێتەوە وەک لە لاشەیەک کە لە ئاودا بێت
  • 1:35 - 1:39
    هەشت هێندەش خێراتر شی دەبێتەوە
    وەک لاشەیەک کە لەژێر گڵدا بێت.
  • 1:39 - 1:44
    ترشەڵۆکی خۆڵیش زۆر کار دەکاتە سەر
    مانەوەی ئێسک.
  • 1:44 - 1:47
    ترشەڵۆکی بەرزی خۆڵ بە پی ئێچی
    کەمتر لە ٥.٣
  • 1:47 - 1:50
    بە خێرایی ئێسک شی دەکاتەوە،
  • 1:50 - 1:55
    لە کاتێکدا لە گڵێکی ئاسایی یان تفتدا
    بە پی ئێچی ٧ یان زیاتر،
  • 1:55 - 2:00
    ئێسکەکە دەکرێت بۆ چەندین سەدە
    لە دۆخێکی باشدا بمێنێتەوە.
  • 2:00 - 2:04
    بە درێژایی مێژوو کلتورە جیاوازەکان پەرەیان
    بە شێوازی تایبەتی خۆیان یاوە بۆ ناشتی
  • 2:04 - 2:07
    دەگەڕێتەوە بۆ ناشتنی سەردەمی
    یەکەمین نیاندەرتاڵەکان،
  • 2:07 - 2:09
    مردن چەندین ڕێوڕەسمی ئایینی لەگەڵدا بووە،
  • 2:09 - 2:13
    وەک بار و ئاراستە، ڕەنگ کردن
    یان ڕازاندنەوەی لاشەکان.
  • 2:13 - 2:17
    ناشتن لەسەر شێوازی مەسیحی باو ڕازادنەوەی
    لاشەکەیە بە جلێک،
  • 2:17 - 2:18
    لە کاتێکدا لە شێوازی ئیسلامی باودا،
  • 2:18 - 2:21
    لاشەکە پارچە کووتاڵێکی خامی لێ دەپێچرێت
  • 2:21 - 2:24
    ڕووی دەم و چاوی مردووەکەش دەکرێتە مەککە.
  • 2:24 - 2:27
    ڕێوڕەسمی ناشتن لە ئایینی هیندوسیدا
    لاشەکە دەسوتێنرێت،
  • 2:27 - 2:31
    زەردەشتییەکانیش، شوێنکەوتووانی یەکێک لە
    کۆنترین ئایینە یەک خواپەرستییەکان،
  • 2:31 - 2:36
    بە شێوەیەکی باوی کۆن لاشەکان ئەخەنە سەر
    لووتکەی قوولەیەک بۆ بەر خۆر و
  • 2:36 - 2:38
    باڵندە گەندەخۆرەکان.
  • 2:38 - 2:42
    پێش شۆڕشی پیشەسازی، ناشتن
    سادە و بەردەست بوو.
  • 2:42 - 2:47
    لەم سەردەمەدا، بەهۆی کەمبوونەوەی شوێنی
    ناشتنی شیاو لەو ناوچانەی دانیشتوانیان زۆرە،
  • 2:47 - 2:50
    دەکرێت دەستکەوتنی
    شوێنی ناشتن گران بێت، و
  • 2:50 - 2:53
    زۆر کەسیش پارەی
    ناشتنێکی ئاساییان پێنادرێت.
  • 2:53 - 2:57
    تەنانەت سووتاندنیش، کە دووەم باوترین
    دابونەریتە لە جیهاندا
  • 2:57 - 2:59
    تێچوونەکەی زۆرە.
  • 2:59 - 3:01
    هەروەها بۆ پرسیاری نەمانی شوێنی گوونجاو
  • 3:01 - 3:04
    مەسەلەکە پەیوەندی نییە بە کۆی
    ڕووبەری زەوییەکانی سەر زەوی
  • 3:04 - 3:09
    چوونکە زۆربەی زۆری دانیشتووانی
    سەر زەویی لە شارەکاندا کۆبوونەتەوە.
  • 3:09 - 3:11
    زۆربەی شارە گەورەکانی جیهان
  • 3:11 - 3:15
    لەوانەیە لە ماوەی سەدەیەکدا
    شوێنی ناشتنی نەمێنێی.
  • 3:15 - 3:16
    بۆ لەندەن، تەنانەت زووتریش دەبێت.
  • 3:16 - 3:19
    لەوانەیە تا ساڵی ٢٠٣٥ ئەوە ڕووبدات.
  • 3:19 - 3:22
    کەواتە هیچ شوێنگرتنەوە
    هەیە بۆ ناشتنە باوەکان
  • 3:22 - 3:24
    کە بتوانێت یارمەتیدەربێت
    لەو مەسەلەی بۆشاییەدا؟
  • 3:24 - 3:29
    لە هەندێک وڵاتدا، گۆڕستانە باڵەخانە
    بەرزەکان یارمەتیدەرن بۆ ناشتنی ستوونی.
  • 3:29 - 3:33
    هەندێک لە هەڵبژاردنەکان تیشک دەخەنە
    سەر پەیوەندی لەش بە ژینگەوە.
  • 3:33 - 3:38
    پرۆمێشن، کە ناشتنێکی ژینگە دۆستانەیە، لاشەکە
    وشکدەکاتەوە و دەیخاتە دۆخی بەستن و دەیهاڕێت.
  • 3:38 - 3:40
    تۆزێک درووست دەکات کە دەکرێت ببێت بە پەین
  • 3:40 - 3:43
    کاتێک لەگەڵ ئۆکسجین و ئاودا تێکەڵدەکرێت.
  • 3:43 - 3:46
    هەروەها ناشتنی سەوزیش هەیە
    کە ماددەی تایبەت بەکاردەهێنێت،
  • 3:46 - 3:49
    وەک دارەمەیت کە بتوانرێت شیببێتەوە،
  • 3:49 - 3:51
    کووپە کە درەختی تێدا بڕوێت،
  • 3:51 - 3:54
    هەروەها قاتە بەرگی ناشتن
    کە قارچکی لەسەر دەڕوێت.
  • 3:54 - 3:57
    گۆڕە هەمیشەییەکانی بنی دەریاکان ئەو
    بیرە دەبات بۆ قوڵایی زەریا.
  • 3:57 - 4:03
    بە بەکارهێنانی تێکەڵەیەکی خۆڵەمێش و چیمەنتۆ
    ژینگەیەکی ئاوی دروستدەکرێت بۆ ژیانی دەریاکان.
  • 4:03 - 4:07
    مردن بەشێکی ڕێگەلێنەگیراوی ژیانی مرۆڤ.
  • 4:07 - 4:10
    بەڵام مامەڵەکردنمان لەگەل لاشەکان و
    ناشتنەکان بەردەوام لە پەرەسەندندایە،
  • 4:10 - 4:12
    لەوانەیە هەر یەکێک لە
    ئێمە بیرکردنەوەی ڕۆحی،
  • 4:12 - 4:13
    ئایینی،
  • 4:13 - 4:16
    یان پراکتیکی جیاوازمان هەبێت بۆ مردن،
  • 4:16 - 4:19
    بەڵام زۆربوونی بەردەوامی
    پێویستی بۆ شوێنی ناشتن
  • 4:19 - 4:21
    لەوانەیە پاڵنەرێک بێت
    بۆمان بۆ ئەوەی داهێنەر بین
  • 4:21 - 4:25
    لە بارەی ئەوەی لاشەکانمان بۆ کوێ بچێت
    دوای قۆناغەکانی کۆتایی ژیانمان.
Title:
چی بەسەر لاشەکانمان دێت دوای ئەوەی دەمرین؟ - فارناز خاتیبی جەفاری
Description:

سەیری تەواوی وانەکە بکە لە : http://ed.ted.com/lessons/what-happens-to-our-bodies-after-we-die-farnaz-khatibi-jafari

لە سەرەتای مرۆڤایەتییەوە، بە نزیکەیی ١٠٠.٨ ملیار مرۆڤ ژیاون و مردوون. ژمارەیەک کە ساڵانە بە ڕێژەی %٠.٨ی ژمارەی دانیشتووانی جیهان زیاد دەکات. چی بەسەر لاشەی ئەو هەموو خەڵکەدادێت دوای ئەوەی ئەمرن و ئایا دەرئەنجام هەسارەکە شوێنی مردوو ناشتنی لێدەبڕێت؟ فەرناز خاتیبی جەفاری بەس لە پەرەسندنی مامەڵەکردنی لاشەکان و ناشتنەکان دەکات بەدرێژایی مێژووی مرۆڤایەتی
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:41

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.