1
00:00:06,794 --> 00:00:08,455
لە سەرەتای مرۆڤایەتییەوە،

2
00:00:08,455 --> 00:00:13,876
بە نزیکەیی ١٠٠.٨ ملیار
مرۆڤ ژیاون و مردوون،

3
00:00:13,876 --> 00:00:19,236
ژمارەیەک کە ساڵانە بە ڕێژەی %٠.٨ی
ژمارەی دانیشتووانی جیهان زیاد دەکات.

4
00:00:19,236 --> 00:00:22,456
چی بەسەر لاشەی ئەو هەموو خەڵکەدا
دێت دوای ئەوەی ئەمرن و

5
00:00:22,456 --> 00:00:26,715
ئایا دەرئەنجام هەسارەکە شوێنی
مردوو ناشتنی لێدەبڕێت؟

6
00:00:26,715 --> 00:00:28,506
کاتێک دڵی کەسێک لە لێدان دەکەوێت،

7
00:00:28,506 --> 00:00:32,656
لاشەکە بە چەندین قۆناغدا تێدەپەڕێت
پێش ئەوەی دەست بکات بە شیبوونەوە.

8
00:00:32,656 --> 00:00:34,287
لە ماوەی چەند خوولەکێکدا لە دوای مردن،

9
00:00:34,287 --> 00:00:37,966
خوێن دەست دەکات بە پەنگ خواردن
لە خوارووترین بەشی لەشدا.

10
00:00:37,966 --> 00:00:40,005
هەشت بۆ دوانزە کاتژمێر دواتر

11
00:00:40,005 --> 00:00:46,084
پێستی ئەو شوێنانە ڕەنگی ئەگۆڕێت بەهۆی
پەنگخواردنی خوێنی دوای مردن، یان ڕەنگ گۆڕینی دوای مردن.

12
00:00:46,084 --> 00:00:49,896
هەروەها لە ساتی مردندا ماسولکەکانی لەش
بە تەواوەتی خاو دەبنەوە

13
00:00:49,896 --> 00:00:52,677
دۆخێک کە پێی دەوترێت بێ تینی سەرەتایی،

14
00:00:52,677 --> 00:00:58,247
نزیکەی دوو بۆ شەش کاتژمێر دواتر گرژ دەبن
کە پێی دەوترێت گرژبوونی دوای مردن.

15
00:00:58,247 --> 00:01:00,377
ئەم گرژبوونە بە ماسولکەکاندا بڵاودەبێتەوە،

16
00:01:00,377 --> 00:01:05,587
بڵاوبوونەوەکەش بەپێی تەمەن، ڕەگەز، و 
ژینگەی چواردەور دەگۆڕێت.

17
00:01:05,587 --> 00:01:07,588
پلەی گەرمای لەشیش دەگۆڕێت،

18
00:01:07,588 --> 00:01:10,897
زۆربەی کات سارد دەبێتەوە 
بۆ پلەی گەرمی چواردەورەکەی.

19
00:01:10,897 --> 00:01:13,055
دوای ئەوە شیبوونەوە دێت،

20
00:01:13,055 --> 00:01:17,238
پرۆسەیەک کە تێیدا بەکتریا و مێرووەکان
لەش شی ئەکەنەوە.

21
00:01:17,238 --> 00:01:20,277
چەندین هۆکار کاردەکەنە سەر
خێرایی شیبوونەوەکە.

22
00:01:20,277 --> 00:01:24,797
بەڵام، لەگەڵ ئەمەشدا، ڕێبەرییەکی بنچینەیی 
هەیە بۆ کاریگەری ژینگە لەسەر شیبوونەوە

23
00:01:24,797 --> 00:01:26,758
پێی دەوترێت یاسای کاسپەر

24
00:01:26,758 --> 00:01:28,967
دەڵێت ئەگەر هەموو کاریگەرییەکانی تر
وەک یەک بن،

25
00:01:28,967 --> 00:01:35,198
لاشەیەک لە بەر هەوادا دوو هێندە خێراتر 
شیدەبێتەوە وەک لە لاشەیەک کە لە ئاودا بێت

26
00:01:35,198 --> 00:01:39,322
هەشت هێندەش خێراتر شی دەبێتەوە
وەک لاشەیەک کە لەژێر گڵدا بێت.

27
00:01:39,322 --> 00:01:43,554
ترشەڵۆکی خۆڵیش زۆر کار دەکاتە سەر
مانەوەی ئێسک.

28
00:01:43,554 --> 00:01:46,981
ترشەڵۆکی بەرزی خۆڵ بە پی ئێچی
کەمتر لە ٥.٣

29
00:01:46,981 --> 00:01:49,658
بە خێرایی ئێسک شی دەکاتەوە،

30
00:01:49,658 --> 00:01:54,739
لە کاتێکدا لە گڵێکی ئاسایی یان تفتدا
بە پی ئێچی ٧ یان زیاتر،

31
00:01:54,739 --> 00:01:59,685
ئێسکەکە دەکرێت بۆ چەندین سەدە
لە دۆخێکی باشدا بمێنێتەوە.

32
00:01:59,685 --> 00:02:04,088
بە درێژایی مێژوو کلتورە جیاوازەکان پەرەیان
بە شێوازی تایبەتی خۆیان یاوە بۆ ناشتی

33
00:02:04,088 --> 00:02:06,720
دەگەڕێتەوە بۆ ناشتنی سەردەمی 
یەکەمین نیاندەرتاڵەکان،

34
00:02:06,720 --> 00:02:09,100
مردن چەندین ڕێوڕەسمی ئایینی لەگەڵدا بووە،

35
00:02:09,100 --> 00:02:13,418
وەک بار و ئاراستە، ڕەنگ کردن
یان ڕازاندنەوەی لاشەکان.

36
00:02:13,418 --> 00:02:17,002
ناشتن لەسەر شێوازی مەسیحی باو ڕازادنەوەی
لاشەکەیە بە جلێک،

37
00:02:17,002 --> 00:02:18,460
لە کاتێکدا لە شێوازی ئیسلامی باودا،

38
00:02:18,460 --> 00:02:20,940
لاشەکە پارچە کووتاڵێکی خامی لێ دەپێچرێت

39
00:02:20,940 --> 00:02:24,059
ڕووی دەم و چاوی مردووەکەش دەکرێتە مەککە.

40
00:02:24,059 --> 00:02:27,023
ڕێوڕەسمی ناشتن لە ئایینی هیندوسیدا
لاشەکە دەسوتێنرێت،

41
00:02:27,023 --> 00:02:31,270
زەردەشتییەکانیش، شوێنکەوتووانی یەکێک لە 
کۆنترین ئایینە یەک خواپەرستییەکان،

42
00:02:31,270 --> 00:02:35,643
بە شێوەیەکی باوی کۆن لاشەکان ئەخەنە سەر
لووتکەی قوولەیەک بۆ بەر خۆر و

43
00:02:35,643 --> 00:02:38,004
باڵندە گەندەخۆرەکان.

44
00:02:38,004 --> 00:02:42,247
پێش شۆڕشی پیشەسازی، ناشتن
سادە و بەردەست بوو.

45
00:02:42,247 --> 00:02:47,191
لەم سەردەمەدا، بەهۆی کەمبوونەوەی شوێنی
ناشتنی شیاو لەو ناوچانەی دانیشتوانیان زۆرە،

46
00:02:47,191 --> 00:02:50,290
دەکرێت دەستکەوتنی
شوێنی ناشتن گران بێت، و

47
00:02:50,290 --> 00:02:53,047
زۆر کەسیش پارەی
ناشتنێکی ئاساییان پێنادرێت.

48
00:02:53,047 --> 00:02:56,862
تەنانەت سووتاندنیش، کە دووەم باوترین 
دابونەریتە لە جیهاندا

49
00:02:56,862 --> 00:02:59,209
تێچوونەکەی زۆرە.

50
00:02:59,209 --> 00:03:01,392
هەروەها بۆ پرسیاری نەمانی شوێنی گوونجاو

51
00:03:01,392 --> 00:03:04,302
مەسەلەکە پەیوەندی نییە بە کۆی
ڕووبەری زەوییەکانی سەر زەوی

52
00:03:04,302 --> 00:03:08,788
چوونکە زۆربەی زۆری دانیشتووانی 
سەر زەویی لە شارەکاندا کۆبوونەتەوە.

53
00:03:08,788 --> 00:03:10,977
زۆربەی شارە گەورەکانی جیهان

54
00:03:10,977 --> 00:03:14,570
لەوانەیە لە ماوەی سەدەیەکدا
شوێنی ناشتنی نەمێنێی.

55
00:03:14,570 --> 00:03:16,390
بۆ لەندەن، تەنانەت زووتریش دەبێت.

56
00:03:16,390 --> 00:03:18,883
لەوانەیە تا ساڵی ٢٠٣٥ ئەوە ڕووبدات.

57
00:03:18,883 --> 00:03:21,842
کەواتە هیچ شوێنگرتنەوە
هەیە بۆ ناشتنە باوەکان

58
00:03:21,842 --> 00:03:24,392
کە بتوانێت یارمەتیدەربێت
لەو مەسەلەی بۆشاییەدا؟

59
00:03:24,392 --> 00:03:29,341
لە هەندێک وڵاتدا، گۆڕستانە باڵەخانە 
بەرزەکان یارمەتیدەرن بۆ ناشتنی ستوونی.

60
00:03:29,341 --> 00:03:32,853
هەندێک لە هەڵبژاردنەکان تیشک دەخەنە 
سەر پەیوەندی لەش بە ژینگەوە.

61
00:03:32,853 --> 00:03:37,793
پرۆمێشن، کە ناشتنێکی ژینگە دۆستانەیە، لاشەکە 
وشکدەکاتەوە و دەیخاتە دۆخی بەستن و دەیهاڕێت.

62
00:03:37,793 --> 00:03:40,342
تۆزێک درووست دەکات کە دەکرێت ببێت بە پەین

63
00:03:40,342 --> 00:03:43,311
کاتێک لەگەڵ ئۆکسجین و ئاودا تێکەڵدەکرێت.

64
00:03:43,311 --> 00:03:46,458
هەروەها ناشتنی سەوزیش هەیە 
کە ماددەی تایبەت بەکاردەهێنێت،

65
00:03:46,458 --> 00:03:48,651
وەک دارەمەیت کە بتوانرێت شیببێتەوە،

66
00:03:48,651 --> 00:03:50,542
کووپە کە درەختی تێدا بڕوێت،

67
00:03:50,542 --> 00:03:53,802
هەروەها قاتە بەرگی ناشتن 
کە قارچکی لەسەر دەڕوێت.

68
00:03:53,802 --> 00:03:57,442
گۆڕە هەمیشەییەکانی بنی دەریاکان ئەو
بیرە دەبات بۆ قوڵایی زەریا.

69
00:03:57,442 --> 00:04:03,433
بە بەکارهێنانی تێکەڵەیەکی خۆڵەمێش و چیمەنتۆ
ژینگەیەکی ئاوی دروستدەکرێت بۆ ژیانی دەریاکان.

70
00:04:03,433 --> 00:04:06,552
مردن بەشێکی ڕێگەلێنەگیراوی ژیانی مرۆڤ.

71
00:04:06,552 --> 00:04:10,483
بەڵام مامەڵەکردنمان لەگەل لاشەکان و 
ناشتنەکان بەردەوام لە پەرەسەندندایە،

72
00:04:10,483 --> 00:04:12,392
لەوانەیە هەر یەکێک لە
ئێمە بیرکردنەوەی ڕۆحی،

73
00:04:12,392 --> 00:04:13,373
ئایینی،

74
00:04:13,373 --> 00:04:15,943
یان پراکتیکی جیاوازمان هەبێت بۆ مردن،

75
00:04:15,943 --> 00:04:18,533
بەڵام زۆربوونی بەردەوامی
پێویستی بۆ شوێنی ناشتن

76
00:04:18,533 --> 00:04:20,692
لەوانەیە پاڵنەرێک بێت 
بۆمان بۆ ئەوەی داهێنەر بین

77
00:04:20,692 --> 00:04:24,663
لە بارەی ئەوەی لاشەکانمان بۆ کوێ بچێت
دوای قۆناغەکانی کۆتایی ژیانمان.