Return to Video

LIFE BEYOND II: The Museum of Alien Life (4K)

  • 0:02 - 0:04
    Protocol Labs Desteğiyle
  • 0:04 - 0:10
    Merağının peşinden git.
    İnsanlığın geleceğine öncülük et.
  • 0:17 - 0:19
    Kâinatın tamamında,
  • 0:19 - 0:25
    Kâinatın tamamında,
    bilinen tek bir hayat ağacı bulunmaktadır.
  • 0:31 - 0:34
    Yalnız başına mıdır peki?
  • 0:34 - 0:41
    Yalnız başına mıdır peki?
    Yoksa, uçsuz bucaksız kozmik
    vahşi doğanın bir parçası mıdır?
  • 0:46 - 0:53
    Kâinattaki her çeşit yaşam formunu
    barındıran bir müze hayal edin.
  • 0:58 - 1:01
    Böyle bir müzede ne tür
    acayip şeyler bulunabilir?
  • 1:16 - 1:19
    Doğa kanunları kapsamında
    nasıl şeyler mümkün olabilir?
  • 1:40 - 1:41
    öᴛᴇᴅᴇᴋi
  • 1:41 - 1:46
    öᴛᴇᴅᴇᴋi ʏᴀşᴀᴍ
  • 1:49 - 1:50
    ʙöʟüᴍ ıı
  • 1:50 - 1:56
    ʙöʟüᴍ ıı
    ᴅüɴʏᴀ ᴅışı ʏᴀşᴀᴍ ᴍüᴢᴇsi
  • 2:03 - 2:07
    Dünya dışı yaşamı bulmayı umuyorsak,
    önce neye bakmamız gerektiğini bilmeliyiz.
  • 2:12 - 2:14
    Ama nereden başlamalıyız?
  • 2:15 - 2:20
    Sonsuzmuş gibi gözüken
    olasılıkları nasıl daraltabiliriz?
  • 2:27 - 2:29
    Kesin bildiğimiz bir şey var:
  • 2:31 - 2:33
    Doğa, kendi kurallarına
    göre oynamak zorundadır.
  • 2:37 - 2:40
    Dünya dışı yaşam ne kadar
    acayip yapıda olursa olsun,
  • 2:40 - 2:45
    ...bizimle aynı fiziksel ve
    kimyasal yasalarla sınırlı olacaktır.
  • 2:52 - 2:58
    Ayrıca her bir dünya dışı ortam, oralarda ne tür yaşam
    formlarının evrimleşebileceğini daha da sınırlayacak.
  • 3:07 - 3:12
    Bu doğal sınırlamalara rağmen,
    olasılıkları hayal bile etmesi şaşırtıcıdır.
  • 3:14 - 3:16
    Trilyonlarca gezegenin hepsi,
  • 3:16 - 3:21
    ...kendi karmaşık evrimlerini geçiren
    benzersiz birer kimyasal kazandır.
  • 3:28 - 3:30
    Düşüncelerimize rehberlik etmesi için,
  • 3:30 - 3:34
    ...bu dünya dışı yaşam müzesi
    iki tane sergiye ayrılacak:
  • 3:36 - 3:41
    ı. sᴇʀɢi
    ʙiʟᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ
    Bizimkine benzer biyokimyaya sahip varlıklar.
  • 3:42 - 3:48
    ıı. sᴇʀɢi
    ʙiʟᴍᴇᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ
    Yaşam kavramımıza meydan okuyan varlıklar.
  • 3:54 - 3:57
    Bilinmeyene doğru çok
    derine dalmadan evvel...
  • 3:57 - 3:59
    ...kendimize şu soruyu sormalıyız:
  • 4:00 - 4:03
    “Ya dünya dışı yaşam düşündüğümüzden
    daha da fazla bize benzer yapıdaysa?”
  • 4:11 - 4:13
    ı. sᴇʀɢi
  • 4:13 - 4:15
    ı. sᴇʀɢi
    ʙiʟᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ
  • 4:15 - 4:15
    ı. sᴇʀɢi
    ʙiʟᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ
    ᴋᴀʀʙᴏɴ & sᴜ ʙᴀᴢʟı
  • 4:16 - 4:20
    Bu müzedeki diğer örneklerle
    bizi birleştiren bir özellik varsa...
  • 4:20 - 4:21
    ...o da karbondur.
  • 4:22 - 4:25
    ᴋᴀʀʙᴏɴ
    ᴇᴠʀᴇɴᴅᴇᴋi ᴇɴ ʙᴏʟ ᴅöʀᴅüɴᴄü ᴇʟᴇᴍᴇɴᴛ
    ᴘᴇʀiʏᴏᴛ: 2 / ᴀᴛᴏᴍ ᴀğıʀʟığı: 12.011
  • 4:25 - 4:30
    Karbon her yerde bulunur, evrendeki
    en yaygın elementlerden bir tanesidir...
  • 4:30 - 4:33
    ...ve büyük kararlı moleküller
    oluşturmada oldukça iyidir.
  • 4:37 - 4:40
    Karbon, diğer elementlerle
    dört yönlü bağ oluşturma...
  • 4:41 - 4:45
    ...ve uzun kararlı zincirler hâlinde kendisine
    bağlanma gibi ender bir yeteneğe sahiptir.
  • 4:46 - 4:50
    Bu, devasa kompleks moleküllerin
    oluşumuna olanak sağlar.
  • 4:56 - 5:01
    Bu çok yönlülük, karbonu yaşamın moleküler
    mekanizmasının merkezi hâline getirir.
  • 5:03 - 5:10
    Ve bizlerde de bulunan karbon bileşikleri,
    Dünya'dan çok uzakta, meteorların üzerinde...
  • 5:12 - 5:16
    ...ve çok uzak kozmik toz bulutlarında
    süzülüyor hâlde bulunmuştur.
  • 5:19 - 5:20
    Kâinatta kar misali sürüklenen...
  • 5:21 - 5:24
    ...yaşamın yapı taşlarında.
  • 5:30 - 5:35
    Ve eğer dünya dışı yaşam, biyokimyası
    için diğer karbon bileşiklerini seçmişse,
  • 5:36 - 5:37
    ...birçok seçenekleri olacaktır.
  • 5:42 - 5:48
    Bilim insanları, yakın zamanda DNA'ya bir
    milyondan fazla olası alternatif tanımladılar.
  • 5:49 - 5:50
    Bunların hepsi de karbon bazlı.
  • 5:58 - 6:01
    Eğer başka karbon bazlı
    yaşam formları keşfedersek,
  • 6:02 - 6:04
    ...onlarla temel olarak benzer olurduk.
  • 6:08 - 6:10
    Bizim kozmik kardeşlerimiz olurlardı.
  • 6:13 - 6:16
    Ancak, bize benzerler miydi?
  • 6:20 - 6:22
    Şayet dünya benzeri bir
    gezegende bulunuyorlarsa,
  • 6:23 - 6:27
    ...sadece biyokimyamızdan çok
    daha fazla ortak noktamız olabilir.
  • 6:30 - 6:33
    Yaşam diğer gezegenlerde
    evrimleşseydi nasıl olurdu?
  • 6:33 - 6:36
    Bugün Dünya'daki gibi mi olurdu?
  • 6:37 - 6:40
    Yoksa tamamen farklı mı olurdu?
  • 6:40 - 6:45
    Bazı kişiler, “yakınsak evrim”
    argümanına dayanarak...
  • 6:45 - 6:48
    ...diğer gezegenlerdeki koşullar
    burayla benzer olduğu takdirde,
  • 6:48 - 6:50
    ...oldukça benzer yaşam formlarıyla
    karşılaşacağımızı ileri sürmekte.
  • 6:55 - 6:58
    Yani, çok tanıdık görünen hayvan
    ve bitki benzeri organizmalarla.
  • 7:12 - 7:17
    Dünya'da; görme, ekolokasyon
    ve uçabilme gibi bazı özellikler,
  • 7:17 - 7:21
    ...farklı türlerde bağımsız olarak
    pek çok defa evrimleşmiştir.
  • 7:24 - 7:26
    Bu yakınsak evrim işlemi,
  • 7:27 - 7:32
    ...canlıların benzer çevresel baskılarla yüzleştiği
    Dünya benzeri yabancı gezegenlere kadar uzanabilir.
  • 7:36 - 7:41
    Garantisi yok, ancak yaşamın
    belli başlı evrensellikleri olabilir.
  • 7:44 - 7:49
    Kâinatın her yerinde tekrar eden
    evrimin en büyük başarıları yani.
  • 7:58 - 8:01
    Her özellik, yerel ortamı ile
    ahenkli bir şekilde olurdu.
  • 8:03 - 8:10
    Loş ışıklı gezegenlerde, gece memelileri ekstra
    ışık toplamak için büyük gözlere sahip olurdu.
  • 8:14 - 8:17
    Bazı kişiler, insan benzeri organizmaların,
  • 8:17 - 8:21
    ...yani insansıların diğer gezegenlerde de
    oluşacağı gibi aşırı söylemlerde bulunmuştur.
  • 8:26 - 8:30
    Bizi meydana getiren uzun karmaşık
    olaylar zinciri göz önüne alındığında,
  • 8:30 - 8:34
    ...insan benzeri başka organizmaların
    varlığı pek de olası görünmüyor.
  • 8:35 - 8:37
    Ancak yine de bu olasılığı
    göz ardı edemeyiz.
  • 8:41 - 8:46
    100 trilyon Dünya benzeri gezegenden sadece
    bir tanesi bile insan benzeri bir form oluştursa,
  • 8:46 - 8:50
    ...evrende bize benzer
    binlerce canlı olabilir.
  • 9:03 - 9:07
    Ancak gerçekte, besin zincirinin altında yer
    alan canlılar bulma olasılığımız daha yüksektir.
  • 9:10 - 9:14
    Yakınsak evrim bitki
    yaşamında da yaygındır...
  • 9:14 - 9:19
    ...ve C4 fotosentezi, bağımsız olarak
    40'tan fazla kez ortaya çıkmıştır.
  • 9:22 - 9:26
    Uzaylı bitkiler bizimkilere mi benzerdi
    yoksa tamamıyla farklı mı olurlardı?
  • 9:37 - 9:43
    Dünya'da bitkiler yeşildir, çünkü Güneş'in
    ışık tayfındaki öbür dalga boylarını emerler.
  • 9:46 - 9:48
    Ancak, birçok renkte yıldız vardır.
  • 9:53 - 9:57
    Ve uzaylı bitkiler, yıldızlarının kendine özgü tayfına
    uyum sağlayabilmek için farklı pigmentler geliştirirdi.
  • 10:05 - 10:12
    Sıcak yıldızlardan beslenen bitkiler, enerji açısından
    zengin mavi ışığı emerek daha kırmızı görünebilir.
  • 10:20 - 10:22
    Soluk kırmızı cüce
    yıldızların etrafında,
  • 10:22 - 10:29
    ...bitkiler, görünür ışığın bütün dalga boylarını
    emecek şekilde adapte olarak siyah olabilir.
  • 10:45 - 10:48
    Klorofilin öncüsü olan “retinal”
    adındaki bir pigment sebebiyle,
  • 10:48 - 10:52
    ...bir zamanlar Dünya da
    mora bürünmüş olabilir.
  • 10:55 - 11:01
    Bazı kişiler, retinalin moleküler basitliğinin, onu daha
    evrensel bir pigment yapabileceğini düşünmekte.
  • 11:04 - 11:05
    Eğer öyleyse,
  • 11:05 - 11:07
    ...yaşamın en sevdiği renk...
  • 11:08 - 11:10
    ...mor olabilir.
  • 11:20 - 11:24
    Ancak dünya dışı bitkilerin rengi,
    bir meraktan çok daha fazlasıdır,
  • 11:26 - 11:30
    ...ışık yılları uzaklıktan
    görülebilen kimyasal bilgidir.
  • 11:34 - 11:39
    Dünyadaki bitkiler, gezegenimizden
    yansıyan ışıkta belirgin bir iz bırakır.
  • 11:40 - 11:46
    Başka bir dünyadan benzer bir sinyal bulmak,
    uzaylı bitki örtüsüne giden yolu gösterebilir.
  • 11:50 - 11:59
    Belki de bu, farklı bir dünyadan gelen uzaylı
    yaşamının renklerine ilk bakışımız olacaktır.
  • 12:12 - 12:20
    Ancak, yaşam üzerindeki en büyük etkiyi yıldız değil,
    yaşamın bulunduğu gezegen yapacak.
  • 12:21 - 12:24
    Bir gezegenin gün uzunluğunu
    değiştirirseniz neler olur?
  • 12:24 - 12:26
    Bir gezegenin eğimini
    değiştirirseniz neler olur?
  • 12:26 - 12:28
    Yörüngenin biçimini
    değiştirirseniz neler olur?
  • 12:28 - 12:31
    Bir gezegenin yerçekimini
    değiştirirseniz neler olur?
  • 12:35 - 12:39
    Uzun, eliptik yörüngeleri olan gezegenler
    zorlayıcı mevsimler geçirirlerdi.
  • 12:41 - 12:48
    Binlerce senedir ölü gibi olup
    ansızın canlanan dünyalar olabilir.
  • 13:03 - 13:08
    Şimdiye kadar keşfedilmiş kayasal gezegenlerin
    çoğu, dev boyutlarda “Süper Dünyalar” olmuştur.
  • 13:09 - 13:13
    GJ 357 D
    sᴜ̈ᴘᴇʀ ᴅᴜ̈ɴʏᴀ
    ᴜᴢᴀᴋʟıᴋ: 31 ışıᴋ ʏıʟı
    ᴋᴜ̈ᴛʟᴇ: 7x ᴅᴜ̈ɴʏᴀ
    sıᴄᴀᴋʟıᴋ: -53°C
  • 13:13 - 13:16
    Bu dünyalarda yaşam nasıl evrimleşirdi?
  • 13:19 - 13:22
    Denizlerin içinde, yerçekiminin o
    kadar da büyük önemi olmayabilir.
  • 13:30 - 13:33
    Yerçekimi yüksek bir gezegenin her yerinde
    yüksek yerçekimi olacak diye bir kaide yoktur.
  • 13:34 - 13:38
    Yaşamın başladığı yer olan denizlerde
    neredeyse hiç yerçekimi yoktur,
  • 13:38 - 13:40
    ...çünkü yoğunluğunuz, etrafınızı saran
    şeylerinkiyle aşağı yukarı aynıdır.
  • 13:43 - 13:47
    Canlılar, ancak karaya çıktıkları
    vakit yerçekimini hissederler.
  • 13:52 - 13:58
    Yüksek G kuvveti, karadaki kompleks yaşam formlarının
    büyük kemikler ve kas kütlesi oluşturmasını gerekli kılar.
  • 14:00 - 14:04
    Ayrıca, daha dayanıklı bir dolaşım
    sistemine de ihtiyaç duyarlardı.
  • 14:05 - 14:11
    Ve yüksek yerçekimi nedeniyle bitkiler, besinleri
    daha zor taşıyabildiklerinden çok büyüyemezlerdi.
  • 14:17 - 14:22
    Düşük yerçekimine sahip olan gezegenler,
    atmosferlerini uzaya daha kolay kaybeder...
  • 14:22 - 14:26
    ...ve kozmik ışınlardan korunmak için
    bir manyetik alandan yoksun olurdu.
  • 14:36 - 14:40
    Ancak ufak dünyalar, gizli
    vahalara ev sahipliği yapabilir:
  • 14:46 - 14:50
    Yaşam için sığınak olabilecek
    devasa mağara sistemlerine.
  • 15:02 - 15:11
    Sabit sıcaklıklar ve kozmik ışınlardan korunmayla, yaşam
    ölümcül yüzeyleri olan gezegenlerde yeraltında gelişebilir.
  • 15:27 - 15:34
    En küçük yaşanabilir gezegenlerin, Dünya'nın
    kütlesinin %2.5'inde olduğu tahmin edilmekte.
  • 15:35 - 15:38
    Eğer yaşam, bu dünyaların
    yüzeyinde evrimleşirse,
  • 15:39 - 15:41
    ...görülmeye değer bir
    manzara ortaya çıkabilir.
  • 15:45 - 15:51
    Bitki yaşamı, düşük yerçekiminde besinleri yükseklere
    kolayca taşıyabileceğinden çok daha fazla büyüyebilirdi.
  • 15:59 - 16:03
    Ve, büyük iskeletler ile kas
    kütlesine gerek olmayınca,
  • 16:03 - 16:07
    ...hayvanlar, insanı hayrete düşüren
    vücut biçimlerinde olabilirdi.
  • 16:22 - 16:28
    Hevesli hayal gücümüze rağmen, büyük kompleks
    canlılar muhtemelen kâinatta çok nadir bulunuyordur.
  • 16:32 - 16:38
    Dünya'da, evrimin kompleks bitki ve hayvan
    yaşamı oluşturması 3 milyar yıl sürmüştür.
  • 16:40 - 16:45
    Basit organizmalar daha dayanıklı,
    daha uyumlu ve daha yaygındır.
  • 16:49 - 16:53
    Uzaylı yaşamı müzesindeki en
    büyük koleksiyon muhtemelen...
  • 16:53 - 16:55
    ...mikropların salonu olurdu.
  • 17:10 - 17:15
    En küçük uzaylı mikrobunu bulmak
    bile çok büyük bir keşif olurdu ama.
  • 17:31 - 17:34
    Çok küçük yaşam formları
    büyük bir ayak izi bırakırdı.
  • 17:36 - 17:42
    Tıpkı Dünya'daki stromatolitler gibi, mikrop katmanları
    zamanla büyük kaya tepecikleri hâline gelerek...
  • 17:42 - 17:44
    ...arkalarında ürkütücü yapılar bırakabilir.
  • 17:49 - 17:54
    Ve yeterince büyük miktarlarda toplanmış bazı
    bakteriler özgün bir biyolojik işaret bırakabilir.
  • 17:56 - 18:02
    Bunu, oksijen ve metan gibi doğal olarak bir
    arada bulunmayan gazları yayarak yaparlardı.
  • 18:07 - 18:09
    Yaşam olmadan oksijen
    oluşması mümkündür.
  • 18:09 - 18:11
    Yaşam olmadan metan
    oluşması da mümkündür.
  • 18:11 - 18:13
    Ancak atmosferde beraberce bulunmaları,
  • 18:13 - 18:17
    ...yüzeyde onları üreten bir biyoloji
    yoksa şayet neredeyse imkânsızdır.
  • 18:18 - 18:21
    Ve bunun, gezegenin renk
    spektrumunda bir etkisi olur.
  • 18:23 - 18:27
    Yeni nesil uzay teleskopları,
    böylesi bir sinyali...
  • 18:29 - 18:31
    ...Dünyamızdan çok da uzakta
    olmayan bir gezegende bulabilir.
  • 18:32 - 18:38
    Yaşanabilir bölgesinde Dünya benzeri bir
    ötegezegen olan en yakın Güneş benzeri yıldız...
  • 18:38 - 18:43
    ...büyük olasılıkla yalnızca 20 ışık yılı
    uzaklıktadır ve çıplak gözle görülebilir.
  • 18:46 - 18:52
    Ancak, ufak Dünya benzeri gezegenlerden bile
    bulması daha kolay bir hedef olabilir.
  • 18:55 - 19:02
    Kahverengi cüceler: Yıldız olmak için çok küçük,
    gezegen olmak için ise çok büyük olan gök cisimleri.
  • 19:06 - 19:10
    Çoğu kahverengi cüce, bildiğimiz hâliyle
    yaşamı destekleyebilmek için çok sıcaktır.
  • 19:11 - 19:13
    Ama bazıları yeterince soğuktur.
  • 19:14 - 19:23
    WISE 0855-0714
    ᴋᴀʜᴠᴇʀᴇɴɢi ᴀʟᴛᴄᴜ̈ᴄᴇ
    ᴜᴢᴀᴋʟıᴋ: 7 ışıᴋ ʏıʟı
    ᴋᴜ̈ᴛʟᴇ: ᴊᴜ̈ᴘiᴛᴇʀ'iɴ 3 iʟᴀ 10 ᴋᴀᴛı
    sıᴄᴀᴋʟıᴋ: -50 / -13ºC
  • 19:24 - 19:29
    Yaşam için gerekli tüm önemli elementler
    atmosferlerinin içerisinde tespit edilmiştir.
  • 19:32 - 19:33
    Ve bu bulutların içerisinde,
  • 19:33 - 19:38
    ...bazı katmanlar, yaşanabilirlik için
    ideal sıcaklık ve basıncı sağlayabilir.
  • 19:46 - 19:53
    Bu göklerde, rüzgârların onları uçurmasıyla
    havada kalan fotosentetik planktonlar olabilir.
  • 19:58 - 20:03
    Ve yeterli kuvvetle, bu rüzgârlar daha büyük,
    daha kompleks yaşamı bile destekleyebilir:
  • 20:06 - 20:07
    Yırtıcıları.
  • 20:15 - 20:24
    Sadece galaksimizde bile 25 milyardan
    fazla kahverengi cüce bulunmakta ve
    boyutları, onları araştırma için daha
    kolay bir hedef hâline getirmekte.
  • 20:27 - 20:35
    Yaşam müzesindeki keşfettiğimiz ilk örnek,
    bir gezegenden bile gelmeyebilir.
  • 20:44 - 20:46
    Bu, çok önemli bir soruyu
    gündeme getiriyor:
  • 20:48 - 20:51
    “Ya hep yanlış yerlere bakıyorduysak?”
  • 20:53 - 20:56
    “Ya doğanın başka tasarıları varsa?”
  • 20:59 - 21:01
    ıı. sᴇʀɢi
  • 21:01 - 21:04
    ıı. sᴇʀɢi
    ʙiʟᴍᴇᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ
  • 21:04 - 21:08
    ıı. sᴇʀɢi
    ʙiʟᴍᴇᴅiğiᴍiᴢ ʜᴀʟiʏʟᴇ ʏᴀşᴀᴍ
    ᴇɢᴢᴏᴛiᴋ ʙiʏᴏᴋiᴍʏᴀʟᴀʀ
  • 21:21 - 21:22
    Evrenin çoğu kısmı,
  • 21:22 - 21:29
    ...sıvı su ve bildiğimiz hâliyle yaşamı oluşturan
    biyokimya için ya çok soğuk, ya da çok sıcaktır.
  • 21:32 - 21:34
    Ama ön yargılarımızın bizleri
    yanıltmadığından emin olmak adına,
  • 21:35 - 21:37
    ...bakış açımızı genişletmeliyiz.
  • 21:39 - 21:46
    Yaşanabilir bölgenin dışına, bize düşmanca
    ve ölümcül görünen yerlere bakmalıyız.
  • 21:50 - 21:54
    Egzotik ortamlar, egzotik
    biyokimyalar gerektirecektir.
  • 21:54 - 21:57
    Ve karbonun çok yönlülüğüyle
    hiçbir element yarışamasa da,
  • 21:57 - 21:59
    ...ona çok yakın olan
    bir yarışmacı mevcut:
  • 22:00 - 22:08
    SİLİSYUM
    ᴇᴠʀᴇɴᴅᴇᴋi ᴇɴ ʙᴏʟ 8. ᴇʟᴇᴍᴇɴᴛ
    ᴘᴇʀiʏᴏᴛ: 3
    ᴀᴛᴏᴍ ᴀɢ̆ıʀʟıɢ̆ı: 28.086
    ᴇʀiᴍᴇ ɴᴏᴋᴛᴀsı: 1687 ᴋᴇʟᴠiɴ
    ᴋᴀʏɴᴀᴍᴀ ɴᴏᴋᴛᴀsı: 3538 ᴋᴇʟᴠiɴ
    ᴏ̈ᴢ ᴋᴜ̈ᴛʟᴇ: 2.3290 G/CM3
  • 22:08 - 22:11
    İlk bakışta silisyum,
    karbona benzeyebilir.
  • 22:13 - 22:17
    Aynı dört yollu bağları o da oluşturur,
    ve ayrıca evrende bol miktarda bulunur.
  • 22:19 - 22:24
    Ancak daha yakından bakıldığında, bu iki
    elementin sahte ikizler olduğu ortaya çıkar.
  • 22:27 - 22:33
    Silisyum bağları daha zayıftır ve büyük kompleks
    moleküller oluşturmaya daha az meyillidir.
  • 22:36 - 22:41
    Buna rağmen, daha geniş bir
    sıcaklık aralığına dayanabilir...
  • 22:41 - 22:44
    ...ve yeni ilginç olasılıklar
    ortaya çıkarabilirler.
  • 22:48 - 22:54
    Karbon yerine silisyum bazlı yaşam,
    aşırı soğuğa daha dayanıklı olurdu.
  • 22:55 - 22:58
    Bu da, yepyeni bir sürü acayip
    form yelpazesi sunar.
  • 23:01 - 23:03
    Ancak silisyumun bir sorunu vardır:
  • 23:05 - 23:09
    Oksijenin varlığında
    katı kaya hâline gelir.
  • 23:10 - 23:16
    Taşa dönüşmekten kaçınmak için, silisyumdan
    varlıklar oksijensiz ortamlarda bulunabilir.
  • 23:16 - 23:19
    Satürn'ün donmuş
    uydusu Titan gibi mesela.
  • 23:19 - 23:23
    TİTAN
    sᴀᴛᴜ̈ʀɴ'ᴜ̈ɴ ᴜʏᴅᴜsᴜ
    ᴜᴢᴀᴋʟıᴋ: 1.2 ᴍiʟʏᴏɴ ᴋᴍ
    ᴋᴜ̈ᴛʟᴇ: 0.023x ᴅᴜ̈ɴʏᴀ
    sıᴄᴀᴋʟıᴋ: ~ -179ºC
  • 23:23 - 23:26
    Geniş sıvı metan ve etan gölleri,
  • 23:26 - 23:32
    ...silisyum bazlı yaşam veya diğer radikal
    biyokimyalar için ideal bir ortam olabilir.
  • 23:37 - 23:43
    Bol güneş ışığı olmayınca, Titan gibi dünyalardaki
    varlıklar büyük olasılıkla kemosentetik olur...
  • 23:43 - 23:46
    ...ve enerjilerini kayaları
    parçalayarak elde ederdi.
  • 24:02 - 24:05
    Böylesi yaşam formları,
    aşırı yavaş metabolizmaya...
  • 24:05 - 24:08
    ...ve milyarlarca yıllık ömür
    sürelerine sahip olurdu.
  • 24:16 - 24:21
    Üstelik donmuş dünyalar, egzotik
    yaşam için tek olası barınak değildir.
  • 24:23 - 24:26
    CoRoT-7B
    sᴜ̈ᴘᴇʀ ᴅᴜ̈ɴʏᴀ
    ᴜᴢᴀᴋʟıᴋ: ~ 520 ışıᴋ ʏıʟı
    ᴋᴜ̈ᴛʟᴇ: ~ 8x ᴅᴜ̈ɴʏᴀ
    sıᴄᴀᴋʟıᴋ: 1026-1526ºC
  • 24:26 - 24:32
    Yüksek sıcaklıklarda, sert silisyum-oksijen
    bağları daha esnek ve reaktif hâle gelir.
  • 24:33 - 24:35
    Bu, daha hareketli kimyasal
    tepkimelere sebep olur.
  • 24:40 - 24:43
    Bu, epeyce tuhaf bir
    tasarı öne sürüyor:
  • 24:44 - 24:49
    “Eriyik silisyum kayalarının içinde yaşayan
    silisyum bazlı yaşam formları olabilir.”
  • 25:01 - 25:09
    Teorik olarak, bu formlar bir gölge biyosferinin parçası olarak,
    Dünya'nın derinliklerinde magma odaları içinde bile bulunabilir.
  • 25:13 - 25:13
    Eğer öyleyse,
  • 25:14 - 25:17
    ...o hâlde, uzaylılar tam da
    burnumuzun dibindedir.
  • 25:21 - 25:23
    Başka gölge biyosferlerinin
    de varlığı öne sürülmüştür:
  • 25:24 - 25:28
    Yanımızda yaşayan, burada olduğunu
    dahi bilmediğimiz yaşam formlarının.
  • 25:28 - 25:34
    Buna, mevcut araçlarla tespit edilemeyecek
    kadar küçük RNA bazlı yaşam da dahildir.
  • 25:47 - 25:52
    Boş uzaydaki toz bulutları, yaşayan bir şeyler
    bulmayı bekleyeceğiniz son yer gibi görünebilir.
  • 25:54 - 25:59
    Ancak kozmik tozlar, bir nevi iyonize gaz
    olan plazma ile temas kurduğunda...
  • 25:59 - 26:01
    ...tuhaf bir şey meydana gelir.
  • 26:06 - 26:14
    Simülasyonlarda, toz parçacıklarının kendiliğinden
    DNA'yı andıran sarmal yapılara dönüştüğü görülmüştür.
  • 26:19 - 26:23
    Bu plazma kristalleri, canlılara benzer
    davranışlar sergilemeye bile başlar:
  • 26:24 - 26:29
    Çoğalma, daha kararlı formlara
    dönüşme ve bilgi aktarma gibi.
  • 26:36 - 26:39
    Bu kristaller canlı kabul edilebilir mi?
  • 26:42 - 26:49
    Bazı araştırmacılara göre, inorganik yaşam formu olarak
    nitelendirilebilmek için tüm kriterleri karşılamaktalar.
  • 26:52 - 26:57
    Şimdiye kadar, onları sadece bilgisayar
    simülasyonlarında gözlemledik.
  • 26:58 - 27:05
    Ancak bazı kişiler, onları Uranüs'ün halkalarındaki
    buz parçacıklarında bulabileceğimizi düşünmekte.
  • 27:12 - 27:16
    Plazma, maddenin
    evrendeki en yaygın hâlidir.
  • 27:18 - 27:23
    Kompleks evrilen plazma kristalleri gerçekten
    varsa ve yaşam olarak kabul edilebilirse eğer,
  • 27:23 - 27:26
    ...yaşamın en yaygın formu olabilirler.
  • 27:38 - 27:47
    Veya belki de yaşam, tam zıt bir ortamda,
    ölü yıldızların kalbinde gizleniyor olabilir.
  • 27:51 - 27:53
    Büyük kütleli yıldızlar patladığında,
  • 27:53 - 27:58
    ...bazıları içe çökerek, “Nötron Yıldızı”
    denen aşırı yoğun çekirdeklere dönüşür.
  • 27:58 - 28:02
    İyice tıkıştırılmış, aşırı ağır olan
    atom çekirdekleridir bunlar.
  • 28:02 - 28:06
    PSR B1509-58
    ɴᴏ̈ᴛʀᴏɴ ʏıʟᴅıᴢı
    ᴜᴢᴀᴋʟıᴋ: 17.000 ışıᴋ ʏıʟı
    ᴅᴏ̈ɴᴜ̈ş ᴏʀᴀɴı: sᴀɴiʏᴇᴅᴇ 7 ᴅᴇғᴀ
  • 28:06 - 28:08
    Yüzeylerindeki koşullar akıllara
    durgunluk verecek seviyededir.
  • 28:09 - 28:13
    Yerçekimleri, Dünya'nınkinden
    100 milyar kat daha kuvvetlidir.
  • 28:16 - 28:20
    Ancak, demirden oluşan kabuklarının
    altında tuhaf bir şey yer almaktadır:
  • 28:22 - 28:26
    Nötronlar ile atomaltı parçacıklardan
    oluşan sıcak ve yoğun bir okyanus.
  • 28:34 - 28:37
    Elektron kabuklarından
    sıyrılan bu çekirdekler,
  • 28:37 - 28:40
    ...tamamıyla değişik kimya
    kanunlarına boyun eğerdi.
  • 28:41 - 28:47
    Bu kimya, yalnızca elektromanyetik kuvvete değil,
    çekirdekleri birleştiren güçlü nükleer kuvvete dayanırdı.
  • 28:50 - 28:55
    Teorik olarak, bu parçacıklar daha büyük
    makro çekirdekler oluşturmak için birleşip...
  • 28:55 - 28:59
    ...sonrasında da daha bile büyük
    süper çekirdeklere dönüşebilirler.
  • 29:07 - 29:12
    Eğer öyleyse, bu hayret verici ortam,
    yaşamın temel koşullarını taklit edebilir.
  • 29:13 - 29:17
    Karmaşık bir parçacık okyanusunda
    yüzen ağır nükleon moleküllerini mesela.
  • 29:23 - 29:26
    Bilim insanlarının bazıları, hayal dahi
    edilemeyecek şeyler öne sürmüştür:
  • 29:27 - 29:31
    “Tuhaf parçacık denizinde
    akıntıda sürüklenen,
  • 29:31 - 29:36
    ...akıl almaz derecede hızlı zaman ölçeklerinde yaşayan,
    evrimleşen ve ölen egzotik yaşam formları olabilir.”
  • 29:56 - 30:01
    Böylesi tuhaf varlıkları keşfedebilmenin
    mümkünatı yoktur herhalde.
  • 30:03 - 30:08
    Lâkin, bunlardan bile daha egzotik bir
    yaşam formu bulabilme umudu olabilir.
  • 30:19 - 30:23
    Yaşam, doğal yollarla evrimleşmek
    zorunda olan bir şey değildir.
  • 30:26 - 30:28
    Tasarlanabilir.
  • 30:42 - 30:46
    Ve evrim sürecinin içine
    zeka da dahil edildiğinde,
  • 30:46 - 30:49
    ...Pandora'nın kutusu açılır.
  • 31:06 - 31:09
    Tipik biyolojik sınırlandırmalardan kurtulunca,
  • 31:09 - 31:14
    ...sentetik ve makineye dayalı yaşam, diğer tüm
    yaşam formlarından daha üstün ve başarılı olabilir.
  • 31:17 - 31:21
    Uzay boşluğu da dahil olmak üzere
    neredeyse her yerde gelişebilir.
  • 31:21 - 31:26
    Bunun sonucunda, biyolojik canlılar tarafından
    ulaşılamayan büyük olasılıklar ortaya çıkabilir.
  • 31:32 - 31:35
    Ve doğal seçilimin düşük
    hızıyla karşılaştırıldığında,
  • 31:35 - 31:42
    ...teknolojik evrim, katlanarak daha hızlı büyümeye,
    uyarlanabilirliğe ve dirençliliğe olanak sağlar.
  • 31:56 - 31:57
    Bazı tahminlere göre,
  • 31:57 - 32:04
    ...kendini kopyalayan otonom makineler, bir galaksinin
    tümünü bir milyon yıl gibi kısa bir sürede kolonileştirebilir.
  • 32:19 - 32:23
    Hiper zekaya sahip yaşamın, kendisini ne
    şekilde organize edeceğini tahmin edemeyiz.
  • 32:27 - 32:30
    Fakat teorik olarak, yakınsak
    evrim eylem hâlinde olabilir.
  • 32:32 - 32:38
    Elektriksel nitelikleri, silisyumu makine
    zekası için evrensel bir belkemiği kılabilir.
  • 32:39 - 32:42
    Bu, biyolojik yetersizlikleri
    için bir telafi olabilir.
  • 33:03 - 33:05
    Tüm potansiyel avantajlarıyla,
  • 33:05 - 33:08
    Tüm potansiyel avantajlarıyla, mekanik
    yaşam evrensel bir son nokta bile olabilir:
  • 33:08 - 33:16
    Tüm potansiyel avantajlarıyla, mekanik
    yaşam evrensel bir son nokta bile olabilir:
    Evrimsel sürecin doruk noktası.
  • 33:48 - 33:49
    13.8 MiLYAR YIL
    ᴅüɴʏᴀᴅᴀᴋi ʏᴀşᴀᴍ
  • 33:49 - 33:54
    ᴅüɴʏᴀᴅᴀᴋi ʏᴀşᴀᴍ
  • 33:54 - 33:55
    Kâinat yaşlandıkça,
  • 33:55 - 33:58
    ...belki de makine zekası
    egemen güç olacak...
  • 33:59 - 34:04
    ...ve doğal olarak meydana gelen biyolojik yaşam,
    ilginç bir başlangıç noktası olarak görülecektir.
  • 34:10 - 34:13
    Belki de, bu geçişe biz
    öncülük edeceğiz...
  • 34:13 - 34:20
    ...ve insanoğlunun gelişimi, her yere yayılmış olan galaksiler
    arası bir yaşam zincirinin yalnızca ilk halkası olacaktır.
  • 34:51 - 35:02
    Tüm bunların sonunda, uzaylı yaşamı müzesindeki
    bildiğimiz tek varlıklar hâlâ bizleriz.
  • 35:07 - 35:10
    Kendimizi gerçekten tanımak için şunu bilmemiz gerek:
  • 35:10 - 35:14
    Kendimizi gerçekten tanımak için şunu bilmemiz gerek:
    Var olan tek canlılar bizler miyiz?
  • 35:28 - 35:30
    Loren Eiseley'in şöyle bir sözü vardır:
  • 35:30 - 35:37
    “İnsan, insan harici bir gözden yansımasını
    görünceye değin kendisi ile tanışmış olmaz.”
  • 35:39 - 35:43
    Günün birinde o göz, belki de
    zeki bir uzaylınınki olabilir.
  • 35:46 - 35:51
    Ve dar evrim görüşümüzden
    ne kadar çabuk sıyrılırsak,
  • 35:52 - 36:00
    ...nihai kökenlerimizi ve varış noktalarımızı
    o kadar çabuk hakiki şekilde keşfedebiliriz.
  • 36:04 - 36:08
    Nelerle karşılaşabileceğimizi gördük.
  • 36:10 - 36:13
    Ve onu nasıl bulabileceğimizi de biliyoruz.
  • 36:16 - 36:19
    Yapacak tek bir şey kaldı.
  • 36:22 - 36:26
    Arayışa başlamak.
  • 36:27 - 36:31
    çᴇᴠiʀi:
    @𝘆𝗶𝗴𝗶𝘁𝗵𝗮𝗻.𝗸𝗶𝗹𝗶𝗻𝗰
    &
    𝗬𝗮𝘃𝘂𝘇 𝗕𝘂𝗹𝘂𝘁 "𝗡𝗲𝗿𝘃𝘆"
  • 36:33 - 36:41
    ᴍᴇʟᴏᴅʏsʜᴇᴇᴘ ᴛᴀʀᴀғıɴᴅᴀɴ ʜᴀᴢıʀʟᴀɴᴍışᴛıʀ
  • 36:41 - 36:49
    Protocol Labs
    Desteğiyle
  • 36:49 - 36:52
    sᴇsʟᴇɴᴅiʀᴇɴ:
    Will Crowley
  • 36:52 - 36:55
    ᴋᴏɴsᴇᴘᴛ, ᴍüᴢiᴋ & ɢöʀsᴇʟʟᴇʀ:
    Melodysheep (John D. Boswell)
  • 36:55 - 37:00
    ᴇᴋsᴛʀᴀᴅᴀɴ ɢöʀsᴇʟʟᴇʀ:
    Lynn Huberty
    Tim Stupak
    NASA
    Evolve
  • 37:00 - 37:05
    ᴋᴏɴᴜşᴍᴀᴄıʟᴀʀ:
    Nick Lane
    Jonathan Losos
    Calen Scharf
    Jack Cohen
    Jil Tarter
  • 37:05 - 37:12
    öᴢᴇʟ ᴏʟᴀʀᴀᴋ ᴛᴇşᴇᴋᴋüʀʟᴇʀ:
    Juan Benet
    Rowdy Jansen
    Lynn Huberty
    Tim Stupak
    Joel Edwards
    Patreon destekçilerim
  • 37:12 - 37:16
    Projeyi buralardan destekleyin:
  • 37:30 - 37:38
    öᴛᴇᴅᴇᴋi ʏᴀşᴀᴍ'ıɴ sᴏɴʀᴀᴋi ʙöʟüᴍüɴᴅᴇ:
    • ᴢᴇᴋi ʏᴀşᴀᴍʟᴀ ʙᴀğʟᴀɴᴛıʏᴀ ɢᴇçᴍᴇ
    • ɢᴀʟᴀᴋsiʟᴇʀ ᴀʀᴀsı ᴜʏɢᴀʀʟıᴋʟᴀʀ
    • ᴇᴠʀᴇɴiɴ sᴏɴᴜɴᴅᴀ ʜᴀʏᴀᴛᴛᴀ ᴋᴀʟᴍᴀ
  • 37:39 - 37:46
    Müzikler çok yakında tüm
    büyük platformlarda.
  • 37:47 - 37:54
    Sonraki bölümü buradan destekleyin:
    patreon.com/melodysheep
Title:
LIFE BEYOND II: The Museum of Alien Life (4K)
Description:

more » « less
Video Language:
English
Duration:
38:00

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions