Neden işletmeler sosyal problemlerin çözümlerinde başarılı olabilirler?

Sosyal problemlerin çözümünde neden kâr amacı gütmeyen organizasyonlara, STK'lara ve hükümetlere bel bağlarız? Michael Porter bir işletme profesörü olarak önyargılı, fakat işletmelerin iklim değişikliği ve suya erişim gibi büyük sorunlara çözüm araştırmaları hususundaki çalışmalarını duymanızı istiyor. Niçin? Çünkü işletmeler bir problemi çözdüğünde, kâr sağlarlar, bu da çözüm geliştirmeye olanak sağlar.

Sanırım hepimiz

dünyanın problemlerle dolu olduğunun farkındayız.

Bunu bugün, dün ve onlarca yıldır

her gün duyuyoruz.

Ciddi problemler, büyük problemler, baskılayıcı problemler.

Zayıf beslenme, su ihtiyacı,

iklim değişikliği, ağaçların yok edilmesi,

beceri eksikliği, güvensizlik, besin eksikliği,

sağlık hizmeti yetersizliği, çevre kirliliği.

Problem üstüne problem var,

Sanırım bu zamanı benim dünyadaki kısa zamanım

içinde hatırlayabildiğim zamandan ayıran şey

bu sorunların farkındalığıdır.

Hepimiz farkındayız.

Neden bu problemlerle ilgilenirken

bu kadar sorun yaşıyoruz?

Mücadele ettiğim soru işte bu

Çok farklı bakış açımdan gelen

Sosyal sorunlarla ilgilenen birisi değilim.

İşletmeler ile çalışan biriyim,

işletmelerin para kazanmasına yardımcı olan biriyim.

Allah korusun.

Peki bu sosyal problemlerle ilgili

neden çok sorunumuz var

ve gerçekten de işletmelerin bunda bir rolü var mı

ve eğer varsa, rolü nedir?

Sanırım bu sorunu belirlemek için

geri adım atmamız ve düşünmemiz gerekiyor.

Karşılaştığımız sosyal zorlukların

sorunları ve çözümleri üzerine

nasıl düşündük ve nasıl anladık?

Sanırım birçok kişi karşılaştığımız sosyal sorunlarda

işi bir sorun olarak veya en azından

sorunlardan biri olarak görür.

Mesela fast food endüstrisni düşünün,

İlaç Sanayisini, Bankacılık Sektörünü.

Bildiğiniz gibi, bunlar iş açısından

berbat bir durum.

İşletmeler çözümün bir parçası olarak görülmez.

Şimdi, çoğu insan için bir sorun olarak görülmektedir.

Haklı olarak, birçok durumda.

Etrafta birçok şeyi yanlış yapmış

aslında problemi daha da kötü hale getirmiş

birçok kötü aktör var.

Yani bu belki de haklı bir bakış açısı.

Bu sosyal sorunlarda

ve toplum içinde karşılaştığımız birçok sorunda

çözümleri görmeye nasıl bir eğilimimiz var?

Şöyle ki, çözümleri,

sivil toplum örgütleri,

hükümet ve hayırseverlik

açısından görme eğilimindeyiz.

Sivil toplum kuruluşları

ve sosyal organizasyonlar,
gerçekten de bu dönemin

muazzam bir artış gösteren
örgütsel varlık türleridir.

Bu gelişimini gördüğümüz örgütsel şekil

eşşiz bir şeydir.

Şimdi, inanılmaz yenilikler, büyük bir enerji,

muazzam yetenekler, bu yapı ile

bütün bu zorluklar ile başa çıkmayı denemek için

seferber olmuşlardır.

Ve buradakilerin birçoğu içtenlikle
bu seferberliğe katılmış insanlardır.

Ben bir İşletme Profesörüyüm.

Fakat şimdiye kadar sanırım dört tane
kâr amacı gütmeyen işletme kurdum.

Ne zaman ki sosyal problemlerin farkına vardım

ve ilgi duydum, yaptığım şey bu oldu,

kâr amacı gütmeyen bir formül geliştirmek.

Bu, sorunlarla başa çıkabileceğimiz

bir yoldu.

Hatta işletme profesörü olarak bile bu şekilde düşündüm.

Ama şu anda,

bir süredir bu işteyiz.

Yıllardır bu sorunların farkındayız.

Sivil toplum örgütlerimiz ve devlet kurumlarımız ile

yıllardır deneyimlerimiz var

ve ortada garip bir gerçeklik var.

Bu uygunsuz gerçek şu ki

yeterince hızlı bir ilerleme kaydedemiyoruz.

Kazanamıyoruz.

Bu sorunlar hala çok yıldırıcı

ve çok zorlu görünüyor

ve elde ettiğimiz çözümler

çok ufak çözümler.

Artan bir ilerleme kaydediyoruz.

Bu sosyal sorunlarla mücadelede

temel sorunumuz nedir?

Eğer karmaşıklıkları bir kenara koyarsak,

ölçek sorunumuz var.

Ölçeklendiremiyoruz.

Geliştirebiliriz.
Faydalarını gösterebiliriz.

Sonuçlarını gösterebiliriz.
Daha iyi şeyler yapabiliriz.

Yardım ediyoruz. Daha iyi yapıyoruz.
İyi iş çıkarıyoruz.

Ölçeklendiremiyoruz.

Bu sorunlar üzerinde büyük ölçekte bir etki yapamıyoruz.

Peki neden?

Çünkü kaynak yok.

Ve şimdi çok açık.

Eskisinden çok daha açık.

Mevcut durumda,

herhangi bir ölçekte bu sorunlar
ile başa çıkmamız için

yeterli paramız yok.

Problemleri şu anda çözdüğümüz şekilde

devam edebilmemiz için

yeterli vergi geliri yok
ve yeterince bağış yapılmıyor.

Bu gerçekle yüzleşmek zorundayız.

Bu sorunlar ile başa çıkmak için gereken

kaynakların kıtlığı gittikçe büyüyor.

Bugün, son derece gelişmiş bir dünyada

tüm bu mali sorunlar ile karşı karşıyayız.

Eğer temelde bu bir kaynak sorunu ise,

toplum kaynakları nerede?

Bizim başa çıkmak için ihtiyacımız olan bu kaynaklar

bütün bu toplumsal sorunlar varken

nasıl gerçekten oluşturulabilir?

Sanırım cevap çok açık:

Bu kaynaklar işletmelerde.

Tüm servet aslında işletmeler tarafından oluşturulur.

Kâr ihtiyaçlarını karşıladığı zaman,

İşletme servet oluşturur.

İşte bu şekilde tüm servet oluşturulur.

Kâr ihtiyaçlarını karşıladığı zaman

ve bu vergilere yol açar

ve bu gelirlere yol açar

ve bu da bağışlara yol açar.

İşte kaynaklar buradan gelir.

Aslında sadece işletmeler kaynakları oluşturabilir.

Diğer kurumlar önemli bir iş yapmak için

onları kullanabilirler.

Ama sadece işletme bunları oluşturabilir.

Ve kâr ihtiyaçlarını karşılayabildiğinde,

işletme bunları oluşturur.

Ezici birçoğunlukla kaynaklar

işletmeler tarafından oluşturulur.

O zaman soru şu ki,
biz bundan nasıl faydalanırız?

Biz bundan nasıl istifade ederiz?

İşletmeler bu kaynakları

kâr yaptığı zaman oluşturur.

Bu kâr,

fiyat ve maliyet arasındaki o küçük farktır

ve bu fark işletmenin yarattığı her türlü çözümü

ve çözmeye çalıştıkları her türlü sorunu oluşturur.

Ama bu kâr bir sihir.

Neden? Çünkü bu kâr,
oluşturduğumuz her türlü çözümün

sonsuz bir şekilde

ölçeklenebilir olmasını sağlar.

Çünkü eğer biz bir kâr yapabilirsek

bunu 10, 100, bir milyon

100 milyon, bir milyar için yapabiliriz,

Çözüm kendi kendini idame ettirebilir.

İşte bu, bir işletmenin kâr ettiğinde

yaptığı şeydir.

Peki şimdi bunun

sosyal sorunlarla ne alakası var?

Hadi, böyle düşünerek bu kârı

sosyal sorunlar için yeniden dağıttık diyelim.

İşletme daha fazla vermelidir.

İşletme daha fazla sorumluk almalıdır.

Ve şimdiye kadar

izlediğimiz yol buydu.

Ama dediğim gibi, izlediğimiz bu yol

bizi varmak istediğimiz sonuca ulaştırmıyor.

Şimdi, strateji profesörlüğüne başladım

ve hâlâ bir strateji profesörüyüm.

Bununla gurur duyuyorum.

Fakat, bunun yanında, yıllar geçtikçe de,

sosyal konularda daha fazla çalıştım.

Sağlık, çevre,

yoksulluğun azaltılması, ekonomik kalkınma

ve daha birçok sosyal alanda çalıştım.

Benim üzerimde derin bir etki yaratan

ve bir şekilde tüm hayatımı etkileyen

bir şeyler görmeye başladım.

Aslında, ekonomideki geleneksel akıl

ve işletmelerin görüş açısı, tarihsel olarak,

sosyal performans ve ekonomik performans arasında

bir takasa yol açmıştır.

Aslında geleneksel akıl

işletmenin sosyal sorun yaratarak

asıl kârı yaptığıdır.

Kirlilik en klasik örnektir.

Eğer bir işletme kirletiyorsa, o kirliliği azaltmaya çalışmaya

kıyasla daha fazla para kazanır.

Kirliliği azaltmaya çalışmak pahalıdır,

bu nedenle işletmeler bunu yapmak istemez.

Güvensiz bir çalışma ortamına sahip olmak kârlıdır.

Güvenli bir çalışma ortamı yaratmak çok pahalıdır,

bu nedenle eğer güvenli bir çalışma ortamı yoksa

işletme daha fazla para kazanır.

Geleneksel akıl böyle olmuştur.

Birçok firma bu geleneksel aklın esiri olmuştur.

Çevresel gelişime direnmişlerdir.

İş yeri geliştirmeye direnmişlerdir.

Bu düşünce, bence,

işletmelerde eleştirdiğimiz birçok davranışa,

eleştirdiğim birçok davranışa,

önderlik ediyor.

Ama bu sosyal konuların içine daha derin daldıkça,

birbiri ardına,

bazı durumlarda şahsen, bazen içinde bulunduğum

kâr amacı gütmeyen organizayonlar aracılığıyla

bu sorunlara değinmeye çalıştıkça,

bunun tam tersi olduğu

gerçeği ile karşılaştım.

Aslında temel anlamda

işletmeler toplumsal sorunlara sebep oluşturarak

kâr yapmaz.

Bu çok basit bir görünüştür.

Bu konuların içine daha derin daldıkça

daha iyi anlamaya başlıyoruz ki

işletmeler,

sosyal problemleri çözünce kâr sağlıyorlar.

İşte gerçek kârın geldiği yer.

Kirliliği ele alalım.

Bugün öğrendik ki, aslında,

kirlilik ve emisyonu azaltma

kâr getiriyor.

Para tasarrufu sağlıyor.

Daha üretken ve verimli bir işletme sağlıyor.

Kaynak israf etmiyor.

Aslında, daha güvenli bir çalışma ortamına sahip olmak

ve kazaları önlemek,

işletmeyi daha kârlı hale getiriyor,

Çünkü bu iyi bir sürecin işaretidir.

Kazalar, pahalı ve masraflıdır.

Olaylar üzerinden, öğrenmeye başlıyoruz ki

sosyal ilerleme

ve ekonomik verimlilik arasında

temel anlamda

hiçbir takas yok.

Başka bir konu ise sağlık

Yani, aslında

çalışanlarının sağlığı

işletmenin değer vermesi gereken bir şeydir,

çünkü sağlık, çalışanların daha verimli olmalarını

ve işe gelmelerini sağlar

ve devamsızlığı engeller.

İş ve sosyal sorunlar arasındaki
ara birimde yapılacak

daha derin bir çalışma, yeni bir iş, yeni bir düşünce,

aslında oratada temel, derin bir,

sinerjiyi olduğunu gösteriyor,

özellikle çok kısa vadeli düşünmüyorsanız.

Bazen, çok kısa vadede, temel olarak
karşı bir amaç olduğu konusunda

temel olarak karşı bir amaç olduğu konusunda

kendimizi kandırabiliriz,

ama uzun vadede, eninde sonunda, çeşitli alanlardaki

tecrübeler sonrasında, bunun
hiç de gerçek olmadığını öğreniyoruz.

Peki, karşılaştığımız

temel sorunları çözmek için

işletmenin gücünden nasıl

istifade edebiliriz?

Bunu yapabildiğimizi bir düşünsenize,
çünkü eğer bunu yapabilirsek,

büyüyebiliriz.

Bu büyük kaynak havuzu ve bu örgütsel kapasite ile

bağlantı kurabiliriz.

Ve bilin bakalım ne oldu? Şimdi, nihayet, bu oluyor,

bu sorunları ortaya koyan

sizin gibi insanlar sayesinde

yıllar ve yıllar sonrasında.

Trans ve doymuş yağdan uzak

yenilikçi ürünleri ile bir devrime yol açan,

Dow Kimyasal gibi kuruluşlar görüyoruz,

Bu bir Jain Irrigation örneğidir.

Bu firma binlerce ve milyonlarca çiftçiye

Damlama Sulama teknolojisini getirmiş

ve önemli ölçüde su kullanımının azaltılmasını sağlamıştır.

Brezilya ormancılık şirketi olan
Fibria gibi firmalar görüyoruz.

Eski orman alanlarını yıkmadan,

okaliptus ağaçlarını kullanarak hektar başına

daha fazla kağıt hamuru mahsulü

elde edip

yaşlı ağaçları keserek elde edecekleri kağıt sayısından

çok daha fazlasını ürettiler.

Şimdiye kadar 4 milyon I.T. becerili insanı eğiten

Cisco gibi şirketler görüyoruz.

Aslında, bu bir sorumluluk,

ama bilgi işlem teknolojisini yaymak için

fırsat genişliğine yardımcı oluyorlar

ve tüm sektörü geliştiriyorlar.

Bugün işletmeler için, bu toplumsal
sorunları etkilemek ve çözmek için

esas bir fırsat bulunmakta

ve bu fırsat

işletmede görülen

en büyük iş fırsatı.

Ve soru şu ki, ortak değer meselesini,

ticari düşünce ile nasıl bağdaştırabiliriz?

Benim ortak değer dediğim şey:

toplumsal bir sorunu bir iş modeli ile ele almak.

Ortak değer işte budur.

Paylaşılan değer kapitalizmdir,

ama daha ileri bir tür kapitalizm.

Sonuç olarak olması gerektiği gibi bir kapitalizm,

önemli ihtiyacları karşılayan bir kapitalizm,

ürün niteliklerindeki önemsiz farklılıklar

ve pazar payı için,

rekabet eden kapitalizm değil.

Ortak değer, sosyal değer ile ekonomik değeri

eş zamanlı yarattığımızda ortaya çıkar.

Bu toplumsal sorunları çözmek için

elimizdeki en büyük olasılıkları salıveren

bu fırsatları yakalamalıyız,

Çünkü büyüyebiliriz.

Birden çok düzeyde ortak değer yaratabiliriz.

Bu gerçek, şu an oluyor.

Ama bu çözümün işe yarayabilmesi için

İşletmenın kendisini nasıl gördüğünü değiştirmek zorundayız

ve bu çalışmalar, şükürler olsun ki, yolunda gidiyor.

İşletmeler geleneksel akla sıkışıp kalmışlardı,

sosyal sorunlar hakkında endişe duymuyuyorlar

bunu kenarda köşede kalmiş bir şey olarak görüyor

nasılsa başkaları bu işleri yapıyor diye düşünüyorlardı.

Şimdi bu fikri benimseyen

şirketler görüyoruz.

Ama aynı zamanda şunu da
anlamamız gerekiyor ki,

işletmeler, STK'lar ve devlet ile

işbirliği içerisinde çalışmıyor olsalardı

bu işte kadar etkili olamazlardı.

Bu ortaklıkları sağlamış olan,

işbirliği için bu yolları bulan

yeni STK'lar ciddi bir fark yaratıyorlar.

En çok ilerleme kaydeden hükümetler,

hükümeti, yalnızca, kontrol sahibi

tek aktör olarak görenler değil

işletmelere ortak değer yaratmak için yollar bulan

hükümetlerdir.

Ve hükümet bu alanda rekabet eden şirketlerin

istek ve kabiliyetlerini etkileyebilecek

birçok yola sahiptir.

Sanırım, eğer kendisini farklı gören bir işletme ile

işletmeyi farklı gören başkalarını
bu işe dahil edebilirsek

dünyayı değiştirebiliriz.

Biliyorum. Ben bunu görüyorum.

Bunu hissediyorum.

Sanırım gençler,

benim Harvard İşletme Okulundaki
öğrencilerim bunu anlayabiliyorlar.

Eğer bu ayrışmayı,

bu huzursuzluğu, bu gerilimi,

temel olarak

bu sosyal problemlerin çözümünde,

bir işbirliğinde olmadığımız
hissini bir şekilde bozabilirsek

bunu yıkabiliriz

ve nihayetinde, sanırım,

çözümlere ulaşabiliriz.

Teşekkür ederim.

(Alkışlar)