Khoa học của màu da - Angela Koine Flynn
-
0:09 - 0:12Khi tia cực tím tiếp xúc với da chúng ta,
-
0:12 - 0:15ảnh hưởng của nó đối với mỗi người
có một chút khác biệt. -
0:15 - 0:18Tùy thuộc vào màu da,
sẽ chỉ mất vài phút phơi nắng -
0:18 - 0:21để biến một người thành da màu đỏ củ cải,
-
0:21 - 0:25trong khi người khác cần hàng giờ mới
có những thay đổi nhỏ nhất. -
0:25 - 0:27Vậy điều gì giải thích cho sự khác biệt đó
-
0:27 - 0:32và làm thế nào mà da chúng ta có nhiều
màu sắc khác nhau như vậy? -
0:32 - 0:33Bất kể là màu gì,
-
0:33 - 0:38da chúng ta tiết lộ câu chuyện sử thi về
sự dũng cảm và thích nghi của con người -
0:38 - 0:43bộc lộ sự khác nhau về chức năng sinh học.
-
0:43 - 0:45Tất cả là nhờ melanin,
-
0:45 - 0:48là một sắc tố giúp cho da và tóc có màu.
-
0:48 - 0:51Thành phần này đến từ tế bào da gọi là
tế bào hắc tố -
0:51 - 0:53và có hai dạng cơ bản.
-
0:53 - 0:58Một là eumelanin, làm gia tăng
tông màu da nâu, -
0:58 - 1:01cũng như là tóc đen, nâu và vàng.
-
1:01 - 1:06và còn lại là pheomelanin, gây nên
tàn nhang màu nâu đỏ và tóc đỏ. -
1:06 - 1:09Nhưng con người không luôn như vậy.
-
1:09 - 1:12Sự biến đổi tông màu da của chúng ta
hình thành bởi một quá trình tiến hóa -
1:12 - 1:14dẫn dắt bởi Mặt trời.
-
1:14 - 1:20Nó khởi nguồn từ cách đây 50,000 năm khi
tổ tiên chúng ta di cư từ Châu Phi -
1:20 - 1:22sang Châu Âu và Châu Á.
-
1:22 - 1:28Những người cổ đại này sống giữa
khu vực xích đạo và vùng nhiệt đới, -
1:28 - 1:31khu vực thấm đẫm tia UV từ mặt trời.
-
1:31 - 1:35Khi da bị phơi nhiễm bởi tia UV
trong một thời gian dài, -
1:35 - 1:38tia UV sẽ phá hủy DNA trong tế bào chúng ta,
-
1:38 - 1:41và da bắt đầu bị cháy.
-
1:41 - 1:42Nếu sự phá hủy này đủ lâu,
-
1:42 - 1:45các đột biến trong tế bào có thể
tạo thành u ác tính, -
1:45 - 1:50một dạng ung thư nguy hiểm được hình thành
trong tế bào hắc tố của da. -
1:50 - 1:54Màng bảo vệ chống nắng ta biết ngày nay
đã không tồn tại cách đây 50,000 năm. -
1:54 - 1:58Vì vậy làm thế nào tổ tiên chúng ta đương
đầu với sự tấn công dữ dội của tia UV? -
1:58 - 2:02Chìa khóa sống còn nằm ở
lớp màng bảo vệ chống nắng của mỗi người -
2:02 - 2:05được tạo ra bên dưới lớp da: melanin.
-
2:05 - 2:08Loại và hàm lượng melanin trong da bạn
-
2:08 - 2:12sẽ quyết định bạn được bảo vệ nhiều
hay ít trước mặt trời. -
2:12 - 2:15Điều này đến từ đáp ứng của da
khi bị tia nắng mặt trời tấn công. -
2:15 - 2:17Khi da phơi bày trước tia UV,
-
2:17 - 2:21thì thụ thể đặc biệt nhạy với ánh
mặt trời, có tên là rhodopsin, -
2:21 - 2:26sẽ kích thích việc sản xuất melanin để tạo
ra lớp tế bào bảo vệ khỏi sự phá hủy. -
2:26 - 2:31Với người có làn da sáng, lượng melanin
tạo thêm này sẽ làm sạm da và tạo màu nâu. -
2:31 - 2:33Trải qua nhiều thế hệ,
-
2:33 - 2:37con người ở khu vực có lượng
ánh sáng mặt trời bão hòa ở Châu Phi -
2:37 - 2:40thích nghi để có một lớp bảo vệ
sản xuất nhiều melanin -
2:40 - 2:42và nhiều eumelanin,
-
2:42 - 2:45dẫn đến da có tông màu sậm hơn.
-
2:45 - 2:48Lớp chắn tạo ra bởi mặt trời này giúp
họ bảo vệ khỏi u ác tính, -
2:48 - 2:50giúp họ khỏe mặt hơn xét về mặt tiến hóa
-
2:50 - 2:55và có khả năng truyền điều hữu ích này
cho các thế hệ con cháu. -
2:55 - 3:00Nhưng sau đó, một vài tổ tiên có khả năng
chống chịu với mặt trời di cư về phía bắc -
3:00 - 3:02ra khỏi khu vực nhiệt đới,
-
3:02 - 3:05và trải rộng khắp thế giới.
-
3:05 - 3:08Họ càng đi xa về phía bắc, họ càng
có ít tia nắng mặt trời chiếu trực tiếp. -
3:08 - 3:12Đây là một vấn đề bởi vì
mặc dù tia UV có thế phá hủy da, -
3:12 - 3:15nhưng nó có một lợi ích quan trọng đi kèm.
-
3:15 - 3:18Tia UV giúp cơ thể sản xuất vitamin D,
-
3:18 - 3:22một thành phần làm chắc xương và giúp
cơ thể hòa tan các khoáng chất thiết yếu, -
3:22 - 3:26như canxi, sắt, magiê, phốt phát và kẽm.
-
3:26 - 3:31Không có nó, con người bị mệt mỏi
trầm trọng và yếu xương -
3:31 - 3:34là nguyên nhân của bệnh còi xương.
-
3:34 - 3:38Những người da sậm màu ngăn chặn hiệu quả
bất kể tia nắng mặt trời như thế nào, -
3:38 - 3:42sự thiếu hụt vitamin D có thể dẫn đến
một mối đe dọa nghiêm trọng ở phía bắc. -
3:42 - 3:45Nhưng một số người sản xuất ít melanin.
-
3:45 - 3:49Họ được phơi bày để một lượng nhỏ vừa đủ
ánh sáng mà u ác tính ít hình thành, -
3:49 - 3:53và màu da sáng của họ
hấp thu tia UV tốt hơn. -
3:53 - 3:55Vì vậy họ nhận được lợi ích từ vitamin D,
-
3:55 - 3:57phát triển xương chắc khỏe,
-
3:57 - 4:01và sống khỏe mạnh để tạo ra
con cháu khỏe mạnh. -
4:01 - 4:03Qua nhiều thế hệ chọn lọc,
-
4:03 - 4:06màu da của những người trong khu vực đó
sáng lên dần dần. -
4:06 - 4:10Như là kết quả sự thích nghi từ tổ tiên,
-
4:10 - 4:14ngày nay con người trên hành tinh chúng ta
rất đa dạng các màu da khác nhau, -
4:14 - 4:19điển hình, da sậm màu nhiều eumelanin
trong vùng nóng nắng quanh xích đạo, -
4:19 - 4:24và da sáng nhiều pheomelanin gia tăng
ở khu vực bên ngoài -
4:24 - 4:26khi tia nắng mặt trời yếu dần.
-
4:26 - 4:30Vì vậy, màu da nói lên nhiều điều hơn
là điểm thích nghi của vật thể sống -
4:30 - 4:33trên một hòn đá quay xung quanh mặt trời.
-
4:33 - 4:34Nó có thể hấp thụ ánh sáng,
-
4:34 - 4:37nhưng tuyệt nhiên không phản ánh tính cách
- Title:
- Khoa học của màu da - Angela Koine Flynn
- Speaker:
- Angela Koine Flynn
- Description:
-
Khi tia UV chiếu vào da, ảnh hưởng của nó đến mỗi người là khác nhau. Tùy thuộc vào màu da, sẽ mất vài phút để da một người chuyển thành màu đỏ củ cải, trong khi người khác mất hàng giờ mới xảy ra thay đổi nhỏ nhất. Điều gì dẫn đến những khác biệt đó, và làm thế nào da chúng ta có nhiều màu sắc khác nhau so với ban đầu? Angela Koine Flynn sẽ mô tả cho chúng ta hiểu về khoa học của màu da.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:54
![]() |
Michelle Mehrtens edited Vietnamese subtitles for The science of skin color | |
![]() |
TED Translators admin approved Vietnamese subtitles for The science of skin color | |
![]() |
Anh Pham accepted Vietnamese subtitles for The science of skin color | |
![]() |
Anh Pham edited Vietnamese subtitles for The science of skin color | |
![]() |
Hien Ha edited Vietnamese subtitles for The science of skin color | |
![]() |
Hien Ha edited Vietnamese subtitles for The science of skin color | |
![]() |
Hien Ha edited Vietnamese subtitles for The science of skin color | |
![]() |
Hien Ha edited Vietnamese subtitles for The science of skin color |