< Return to Video

Deri renginin bilimi- Angela Koine Flynn

  • 0:09 - 0:12
    Ultraviyole güneş ışığı
    cildimize çarptığında
  • 0:12 - 0:15
    hepimizi farklı şekillerde etkiler.
  • 0:15 - 0:16
    Deri rengine bağlı olarak
  • 0:16 - 0:21
    bazılarını pancar kırmızısına dönüştürmek
    için dakikalar yeterliyken
  • 0:21 - 0:25
    bazılarında en küçük bir değişikliği
    görmek için saatler gerekir.
  • 0:25 - 0:27
    Peki bu değişiklikten ne sorumlu
  • 0:27 - 0:31
    ve derimiz nasıl bu kadar
    farklı renkler aldı?
  • 0:31 - 0:33
    Rengi ne olursa olsun,
  • 0:33 - 0:38
    derimiz, insan korkusuzluğu ve uyum
    yeteneğinin destansı hikayesini anlatır.
  • 0:38 - 0:43
    Değişken renkleri de tabiatın
    işleyişi seyrinde ortaya çıkar.
  • 0:43 - 0:45
    Hepsi melanin çevresinde gelişir,
  • 0:45 - 0:48
    deri ve saçımıza renk veren pigment.
  • 0:48 - 0:51
    Bu bileşen melanosit denilen
    deri hücrelerinden gelir
  • 0:51 - 0:53
    ve iki temel form alır.
  • 0:53 - 0:58
    Ömelanin kahverengi ton yelpazesindeki
    cilt renklerini ve yanı sıra
  • 0:58 - 1:01
    siyah, kahverengi, sarı saç renklerini
    meydana getirir;
  • 1:01 - 1:06
    feomelaninse, çillerin kızılımsı kahvesi
    ve kızıl saça rengini verir.
  • 1:06 - 1:09
    Ama insanlar her zaman böyle değildi.
  • 1:09 - 1:10
    Değişken cilt tonlarımız,
  • 1:10 - 1:14
    Güneş'in yol açtığı
    evrimsel bir süreçte oluştu.
  • 1:14 - 1:20
    Herşey 50.000 yıl önce
    atalarımızın Afrika'dan kuzeye,
  • 1:20 - 1:22
    Avrupa ve Asya'ya göç etmesiyle başladı.
  • 1:22 - 1:27
    Bu antik insanlar Ekvator ve
    Oğlak Dönencesi arasındaki
  • 1:27 - 1:31
    Güneş'in ultraviyole ışınlarına
    doymuş bölgede yaşıyordu.
  • 1:31 - 1:35
    Derimiz ultraviyole ışınlara
    uzun süreler maruz kaldığında
  • 1:35 - 1:38
    bu ışınlar hücrelerimizdeki DNA'ya
    zarar verir
  • 1:38 - 1:41
    ve derimiz yanmaya başlar.
  • 1:41 - 1:42
    Bu hasar yeterince şiddetli olursa
  • 1:42 - 1:45
    hücrelerdeki mutasyonlar "melanom"a
  • 1:45 - 1:50
    -derinin melanositlerinde oluşan
    ölümcül bir kanser türüne- yol açabilir.
  • 1:50 - 1:54
    50.000 yıl önce bugün bildiğimiz şekliyle
    güneş koruyucular yoktu.
  • 1:54 - 1:58
    Peki atalarımız ultraviyole ışınların
    bu saldırısıyla nasıl başa çıktı?
  • 1:58 - 2:02
    Hayatta kalmalarının anahtarı
    kendi güneş koruyucularında yatıyordu.
  • 2:02 - 2:05
    Yani, deri altında üretilen melaninde.
  • 2:05 - 2:08
    Derimizdeki melanin tipi ve miktarı
  • 2:08 - 2:12
    güneşten ne kadar korunacağımızı belirler.
  • 2:12 - 2:15
    Bu da güneş ışığı cilde çarptığında
    derinin verdiği cevaba bağlıdır.
  • 2:15 - 2:17
    Derimiz ultraviyole ışığa
    maruz kaldığında
  • 2:17 - 2:21
    bu, rodopsin adlı ışığa duyarlı
    özel reseptörleri tetikler.
  • 2:21 - 2:26
    Bunlar hücreleri hasardan koruyan melanin
    üretimini uyarır.
  • 2:26 - 2:31
    Açık tenli insanlarda bu ekstra melanin
    cildi koyulaştırır ve bronzluk sağlar.
  • 2:31 - 2:33
    Kuşaklar boyunca
  • 2:33 - 2:37
    Afrika'nın güneşe doymuş enlemlerinde
    yaşayan insanlar,
  • 2:37 - 2:40
    daha yüksek bir melanin üretim eşiği
  • 2:40 - 2:42
    ve daha fazla ömelanin kazandılar.
  • 2:42 - 2:45
    Bu da ciltlerine daha koyu bir renk verdi.
  • 2:45 - 2:48
    Bu içten gelen güneş kalkanı onların
    melanomdan korunmasına yardım etti,
  • 2:48 - 2:50
    muhtemelen onları evrimsel olarak
    daha uygun ve
  • 2:50 - 2:56
    bu yararlı özelliği gelecek nesillere
    aktarmaya daha elverişli hale getirdi.
  • 2:56 - 3:00
    Ama çok geçmeden güneşe uyum sağlamış
    atalarımızdan bazıları kuzeye doğru,
  • 3:00 - 3:02
    tropikal bölge dışına,
  • 3:02 - 3:05
    Dünya'nın dört bir yanına göç ettiler.
  • 3:05 - 3:08
    Daha kuzeye gittikçe daha az
    dik gelen güneş ışığı gördüler.
  • 3:08 - 3:12
    Bu da bir soruna yol açtı. Çünkü
    ultraviyole ışık cilde zarar verebilse de
  • 3:12 - 3:15
    aynı zamanda önemli bir faydası da
    vardır.
  • 3:15 - 3:18
    Ultraviyole vücudumuzun D vitamini
    üretmesine yardımcı olur.
  • 3:18 - 3:22
    Bu vitamin kemikleri güçlendirir ve
    yaşamsal mineralleri emmemizi sağlar.
  • 3:22 - 3:26
    Kalsiyum, demir, magnezyum,
    fosfat ve çinko gibi
  • 3:26 - 3:30
    D vitamini olmadan, insanlar
    ciddi yorgunluk ve
  • 3:30 - 3:34
    güçsüzleşmiş kemiklerle seyreden
    rikets adlı bir durum yaşar.
  • 3:34 - 3:38
    Koyu cildi, zaten az olan
    güneş ışığını da engelleyen insanlar için
  • 3:38 - 3:42
    D vitamini eksikliği, kuzeyde
    ciddi bir tehlike oluştururdu.
  • 3:42 - 3:45
    Ama bu insanlardan bazıları
    daha az melanin üretmeyi başardı.
  • 3:45 - 3:49
    Bu insanlar melanom olmayacak kadar
    az miktarda ışığa maruz kaldılar
  • 3:49 - 3:53
    ve daha açık renkli ciltleri
    ultraviyole ışığı daha iyi absorbe etti.
  • 3:53 - 3:55
    Böylelikle D vitamininden
    yararlanabildiler,
  • 3:55 - 3:57
    güçlü kemikler geliştirdiler
  • 3:57 - 4:01
    ve sağlıklı döller üretecek kadar
    iyi şekilde hayatta kaldılar.
  • 4:01 - 4:03
    Kuşaklar boyu seçilimle birlikte,
  • 4:03 - 4:06
    bu bölgelerdeki deri rengi
    aşamalı olarak açıldı.
  • 4:07 - 4:10
    Atalarımızın uyum yeteneğinin
    bir sonucu olarak,
  • 4:10 - 4:14
    bugün gezegenimiz geniş yelpazede
    deri rengine sahip insanlarla dolu.
  • 4:14 - 4:19
    Tipik olarak koyu, ömelanin zengin cilt
    Ekvator çevresinde sıcak, güneşli kuşakta
  • 4:19 - 4:24
    ve açık, feomelanin zengin cilt tonları
    ekvatordan dışarı yayıldıkça
  • 4:24 - 4:26
    ve güneş ışığı azaldıkça oluşmakta.
  • 4:26 - 4:29
    Bu yüzden, deri rengi
    uyumsal bir özellikten biraz daha fazlası,
  • 4:29 - 4:33
    Güneş çevresinde dolanan bir
    kaya parçasında yaşayan bizler için
  • 4:33 - 4:34
    Derimiz ışığı absorbe edebilir;
  • 4:34 - 4:37
    ama hiçbir şekilde karakteri yansıtmaz.
Title:
Deri renginin bilimi- Angela Koine Flynn
Speaker:
Angela Koine Flynn
Description:

Bütün dersi izleyin: https://ed.ted.com/lessons/the-science-of-skin-color-angela-koine-flynn

Ultraviyole güneş ışığı cildimize çarptığında hepimizi farklı şekillerde etkiler. Deri rengine bağlı olarak bazılarını pancar kırmızısına dönüştürmek için dakikalar yeterliyken bazılarında en küçük bir değişikliği görmek için saatler gerekir. Peki bu değişiklikten ne sorumlu ve derimiz nasıl bu kadar
farklı renkler aldı? Angela Koine Flynn deri renginin bilimini anlatıyor.

Ders: Angela Koine Flynn, Animasyon: Tomás Pichardo-Espaillat.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:54
Michelle Mehrtens edited Turkish subtitles for The science of skin color
Meric Aydonat approved Turkish subtitles for The science of skin color
Sancak Gülgen accepted Turkish subtitles for The science of skin color
Ece Ünalan edited Turkish subtitles for The science of skin color
Ece Ünalan edited Turkish subtitles for The science of skin color
Ece Ünalan edited Turkish subtitles for The science of skin color
Ece Ünalan edited Turkish subtitles for The science of skin color
Ece Ünalan edited Turkish subtitles for The science of skin color
Show all

Turkish subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.