1
00:00:09,450 --> 00:00:12,217
Ultraviyole güneş ışığı
cildimize çarptığında

2
00:00:12,217 --> 00:00:14,890
hepimizi farklı şekillerde etkiler.

3
00:00:14,890 --> 00:00:16,465
Deri rengine bağlı olarak

4
00:00:16,465 --> 00:00:20,585
bazılarını pancar kırmızısına dönüştürmek
için dakikalar yeterliyken

5
00:00:20,585 --> 00:00:24,935
bazılarında en küçük bir değişikliği
görmek için saatler gerekir.

6
00:00:24,985 --> 00:00:26,985
Peki bu değişiklikten ne sorumlu

7
00:00:26,985 --> 00:00:31,331
ve derimiz nasıl bu kadar
farklı renkler aldı?

8
00:00:31,441 --> 00:00:32,976
Rengi ne olursa olsun, 


9
00:00:32,976 --> 00:00:38,323
derimiz, insan korkusuzluğu ve uyum
yeteneğinin destansı hikayesini anlatır.

10
00:00:38,323 --> 00:00:42,922
Değişken renkleri de tabiatın
işleyişi seyrinde ortaya çıkar.

11
00:00:42,922 --> 00:00:44,944
Hepsi melanin çevresinde gelişir,

12
00:00:44,944 --> 00:00:47,944
deri ve saçımıza renk veren pigment.

13
00:00:47,944 --> 00:00:51,212
Bu bileşen melanosit denilen
deri hücrelerinden gelir


14
00:00:51,212 --> 00:00:53,445
ve iki temel form alır.

15
00:00:53,445 --> 00:00:57,507
Ömelanin kahverengi ton yelpazesindeki
cilt renklerini ve yanı sıra

16
00:00:57,507 --> 00:01:00,823
siyah, kahverengi, sarı saç renklerini
meydana getirir;

17
00:01:00,823 --> 00:01:06,000
feomelaninse, çillerin kızılımsı kahvesi
ve kızıl saça rengini verir.

18
00:01:06,000 --> 00:01:08,518
Ama insanlar her zaman böyle değildi.

19
00:01:08,518 --> 00:01:10,020
Değişken cilt tonlarımız,


20
00:01:10,020 --> 00:01:14,050
Güneş'in yol açtığı
evrimsel bir süreçte oluştu.

21
00:01:14,093 --> 00:01:19,523
Herşey 50.000 yıl önce
atalarımızın Afrika'dan kuzeye,

22
00:01:19,556 --> 00:01:22,356
Avrupa ve Asya'ya göç etmesiyle başladı.

23
00:01:22,356 --> 00:01:27,494
Bu antik insanlar Ekvator ve
Oğlak Dönencesi arasındaki

24
00:01:27,494 --> 00:01:31,114
Güneş'in ultraviyole ışınlarına
doymuş bölgede yaşıyordu.

25
00:01:31,124 --> 00:01:34,552
Derimiz ultraviyole ışınlara
uzun süreler maruz kaldığında

26
00:01:34,552 --> 00:01:38,258
bu ışınlar hücrelerimizdeki DNA'ya 
zarar verir

27
00:01:38,287 --> 00:01:40,634
ve derimiz yanmaya başlar.

28
00:01:40,634 --> 00:01:42,342
Bu hasar yeterince şiddetli olursa


29
00:01:42,342 --> 00:01:44,980
hücrelerdeki mutasyonlar "melanom"a

30
00:01:44,980 --> 00:01:49,687
-derinin melanositlerinde oluşan
ölümcül bir kanser türüne- yol açabilir.

31
00:01:49,687 --> 00:01:53,901
50.000 yıl önce bugün bildiğimiz şekliyle
güneş koruyucular yoktu.

32
00:01:53,901 --> 00:01:58,179
Peki atalarımız ultraviyole ışınların 
bu saldırısıyla nasıl başa çıktı?

33
00:01:58,179 --> 00:02:01,749
Hayatta kalmalarının anahtarı 
kendi güneş koruyucularında yatıyordu.

34
00:02:01,749 --> 00:02:05,166
Yani, deri altında üretilen melaninde.

35
00:02:05,166 --> 00:02:07,613
Derimizdeki melanin tipi ve miktarı

36
00:02:07,613 --> 00:02:11,637
güneşten ne kadar korunacağımızı belirler.

37
00:02:11,637 --> 00:02:15,373
Bu da güneş ışığı cilde çarptığında
derinin verdiği cevaba bağlıdır.

38
00:02:15,373 --> 00:02:17,334
Derimiz ultraviyole ışığa
maruz kaldığında

39
00:02:17,334 --> 00:02:21,120
bu, rodopsin adlı ışığa duyarlı
özel reseptörleri tetikler.

40
00:02:21,120 --> 00:02:25,637
Bunlar hücreleri hasardan koruyan melanin
üretimini uyarır.

41
00:02:25,637 --> 00:02:30,598
Açık tenli insanlarda bu ekstra melanin
cildi koyulaştırır ve bronzluk sağlar.

42
00:02:30,598 --> 00:02:33,264
Kuşaklar boyunca

43
00:02:33,264 --> 00:02:36,643
Afrika'nın güneşe doymuş enlemlerinde 
yaşayan insanlar,

44
00:02:36,643 --> 00:02:39,909
daha yüksek bir melanin üretim eşiği 


45
00:02:39,909 --> 00:02:41,917
ve daha fazla ömelanin kazandılar.

46
00:02:41,917 --> 00:02:44,592
Bu da ciltlerine daha koyu bir renk verdi.

47
00:02:44,592 --> 00:02:48,064
Bu içten gelen güneş kalkanı onların
melanomdan korunmasına yardım etti,

48
00:02:48,064 --> 00:02:50,388
muhtemelen onları evrimsel olarak
daha uygun ve

49
00:02:50,388 --> 00:02:56,007
bu yararlı özelliği gelecek nesillere
aktarmaya daha elverişli hale getirdi.

50
00:02:56,017 --> 00:03:00,057
Ama çok geçmeden güneşe uyum sağlamış
atalarımızdan bazıları kuzeye doğru,

51
00:03:00,057 --> 00:03:02,098
tropikal bölge dışına,

52
00:03:02,098 --> 00:03:04,678
Dünya'nın dört bir yanına göç ettiler.

53
00:03:04,678 --> 00:03:08,316
Daha kuzeye gittikçe daha az
dik gelen güneş ışığı gördüler.

54
00:03:08,316 --> 00:03:12,211
Bu da bir soruna yol açtı. Çünkü
ultraviyole ışık cilde zarar verebilse de

55
00:03:12,211 --> 00:03:15,169
aynı zamanda önemli bir faydası da
vardır.

56
00:03:15,179 --> 00:03:18,227
Ultraviyole vücudumuzun D vitamini
üretmesine yardımcı olur.

57
00:03:18,227 --> 00:03:22,421
Bu vitamin kemikleri güçlendirir ve
yaşamsal mineralleri emmemizi sağlar.

58
00:03:22,441 --> 00:03:26,384
Kalsiyum, demir, magnezyum,
fosfat ve çinko gibi

59
00:03:26,384 --> 00:03:29,604
D vitamini olmadan, insanlar
ciddi yorgunluk ve

60
00:03:29,604 --> 00:03:33,753
güçsüzleşmiş kemiklerle seyreden
rikets adlı bir durum yaşar.

61
00:03:33,753 --> 00:03:37,706
Koyu cildi, zaten az olan
güneş ışığını da engelleyen insanlar için

62
00:03:37,706 --> 00:03:41,967
D vitamini eksikliği, kuzeyde
ciddi bir tehlike oluştururdu.

63
00:03:41,967 --> 00:03:44,836
Ama bu insanlardan bazıları
daha az melanin üretmeyi başardı.

64
00:03:44,836 --> 00:03:49,422
Bu insanlar melanom olmayacak kadar
az miktarda ışığa maruz kaldılar

65
00:03:49,422 --> 00:03:53,227
ve daha açık renkli ciltleri
ultraviyole ışığı daha iyi absorbe etti.

66
00:03:53,227 --> 00:03:55,318
Böylelikle D vitamininden
yararlanabildiler,

67
00:03:55,318 --> 00:03:56,666
güçlü kemikler geliştirdiler

68
00:03:56,666 --> 00:04:00,657
ve sağlıklı döller üretecek kadar
iyi şekilde hayatta kaldılar.

69
00:04:00,657 --> 00:04:02,715
Kuşaklar boyu seçilimle birlikte,

70
00:04:02,715 --> 00:04:06,327
bu bölgelerdeki deri rengi
aşamalı olarak açıldı.

71
00:04:06,777 --> 00:04:09,509
Atalarımızın uyum yeteneğinin
bir sonucu olarak,

72
00:04:09,509 --> 00:04:13,898
bugün gezegenimiz geniş yelpazede
deri rengine sahip insanlarla dolu.

73
00:04:13,898 --> 00:04:19,165
Tipik olarak koyu, ömelanin zengin cilt
Ekvator çevresinde sıcak, güneşli kuşakta

74
00:04:19,165 --> 00:04:23,869
ve açık, feomelanin zengin cilt tonları
ekvatordan dışarı yayıldıkça

75
00:04:23,869 --> 00:04:26,281
ve güneş ışığı azaldıkça oluşmakta.

76
00:04:26,281 --> 00:04:29,431
Bu yüzden, deri rengi
uyumsal bir özellikten biraz daha fazlası,

77
00:04:29,431 --> 00:04:32,701
Güneş çevresinde dolanan bir
kaya parçasında yaşayan bizler için

78
00:04:32,701 --> 00:04:34,196
Derimiz ışığı absorbe edebilir;

79
00:04:34,196 --> 00:04:37,146
ama hiçbir şekilde karakteri yansıtmaz.