Ryan Lobo: Het verborgen verhaal fotograferen

Ryan Lobo heeft over de wereld gereisd en foto's gemaakt die verhalen vertellen van ongewone menselijke levens. In deze indringende talk plaatst hij kaders van medeleven om controversiële onderwerpen, zodat we de pijn zien van een Liberische oorlogscrimineel, de kalme kracht van vrouwelijke V.N.vredestroepen en de volharding van Delhi's ondergewaardeerde brandweermannen.

Mijn naam is Ryan Lobo,

en gedurende de laatste tien jaar was ik betrokken

bij het maken van filmdocumentaires over de hele wereld.

Tijdens het filmproces

sloeg ik aan het fotograferen,

vaak tot ongenoegen van de cameramensen.

Ik ervoer mijn fotografie als bijna dwangmatig.

Aan het eind van een sessie vond ik soms

dat mijn foto's een beter verhaal vertelden

dan een soms sensationele documentaire.

Ik voelde dat ik met mijn foto's

iets van waarheid in handen had,

ongeacht agenda's of politiek.

In 2007 reisde ik naar drie oorlogsgebieden:

Irak, Afghanistan en Liberia.

Daar ervoer ik het lijden van

andere mensen, van zeer nabij.

Ik dompelde mezelf onder in nogal intense en emotionele verhalen,

en soms had ik grote angst om mijn eigen leven.

Als altijd keerde ik terug naar Bangalore,

en naar levendige discussies bij vrienden thuis,

waar we diverse zaken bespraken

terwijl ze zich beklaagden over de nieuwe kroeguren,

waar een drankje meer kost dan het loon van

hun 14-jarige werkster.

Ik voelde me erg geïsoleerd tijdens deze discussies.

Maar tegelijkertijd twijfelde ik aan mezelf

en mijn eigen integriteit en doel in het verhalen vertellen.

Ik oordeelde dat ik water bij de wijn had gedaan

net als mijn vrienden in die discussies,

waar we verhalen vertelden

in contexten die we goedpraatten,

in plaats van er verantwoordelijkheid voor te nemen.

Ik ga niet in detail treden over hoe ik tot de beslissing kwam,

maar er kwamen alcohol, sigaretten,

andere middelen en een vrouw aan te pas.

(Gelach)

Ik besloot dat ik het was,

niet de camera of de omroep,

of wat dan ook buiten mij,

die het enige instrument was in het verhalen vertellen,

waard om gestemd te worden.

Wanneer ik in mijn leven zaken trachtte te bereiken

als succes of erkenning, ontglipten ze me.

Paradoxaal, wanneer ik deze doelen liet gaan,

en werkte vanuit compassie en doelgerichtheid,

en zocht naar kwaliteit, eerder dan naar het resultaat ervan,

kwam alles vanzelf, inclusief bevrediging.

Fotografie overstijgt cultuur, inclusief de mijne.

Het is voor mij een taal die het ontastbare uitdrukt,

en een stem geeft aan mensen en verhalen zonder stem.

Ik nodig jullie uit naar drie recente verhalen van me,

die gaan over deze manier van kijken.

Ik geloof dat ze de grondstelling laten zien

van wat ik noem: compassie in verhalen vertellen.

In 2007 ging ik naar Liberia,

waar een groep van mijn vrienden en ik

een onafhankelijke, zelf gefinancierde film maakten, nog ongepubliceerd,

over een legendarische en wrede bevelhebber

genaamd Generaal Blote Kont.

Zijn echte naam is Joshua, en hij is hier afgebeeld in een cel

waarin hij ooit mensen martelde en vermoordde,

waaronder kinderen.

Joshua beweert persoonlijk meer dan

10.000 mensen te hebben vermoord gedurende de burgeroorlog in Liberia.

Hij kreeg zijn naam door volstrekt naakt te vechten.

Hij is waarschijnlijk de grootste massamoordenaar

die momenteel op Aarde leeft.

Deze vrouw was erbij toen de generaal haar broer vermoordde.

Joshua zette zijn kindsoldaten aan tot weerzinwekkende misdaden,

en dwong zijn autoriteit af met grote brutaliteit.

Vandaag zijn veel van deze kinderen verslaafd aan heroïne,

en zitten aan de grond, zoals de jonge mannen op de foto.

Hoe kun je met jezelf leven

als je weet dat je vreselijke misdaden hebt begaan?

Tegenwoordig is de generaal een gedoopte Christelijke evangelist,

en hij heeft een missie.

We vergezelden Joshua terwijl hij door het land trok,

en dorpjes bezocht waar hij ooit moordde en verkrachtte.

Hij zoekt vergeving,

en hij claimt dat hij probeert de levens

van zijn kindsoldaten te verbeteren.

Ik verwachtte dat hij gedurende deze expeditie

zou worden vermoord, en wij ook.

Maar wat ik zag, opende mijn ogen

voor een idee van vergeving

dat ik nooit voor mogelijk had gehouden.

Te midden van ongelofelijke armoede en verlies,

vergaven mensen die niets hadden, een man

die ze alles had afgenomen.

Hij smeekt om vergeving,

en krijgt het van dezelfde vrouw

wiens broer hij vermoordde.

Seneglese, de jonge man in de rolstoel hier,

was ooit kindsoldaat, onder bevel van de generaal,

tot hij een order weigerde,

en de generaal beide benen afschoot.

Hij vergeeft de generaal in op deze foto.

Hij riskeerde zijn leven toen hij naar mensen toeliep

wiens familie hij vermoord had.

In deze foto omsingelt een vijandige menigte hem in een krottenwijk.

Joshua houdt zich stil

terwijl ze tegen hem te keer gaan.

Dit beeld is voor mij bijna als een scène uit een stuk van Shakespeare,

met een man, omgeven door diverse invloeden,

die wanhopig probeert iets waarachtigs binnen hemzelf vast te houden,

in een context van enorm lijden dat hij veroorzaakt heeft.

Ik was intens onder de indruk van dit alles.

Maar de vraag is:

kan vergeving en verzoening rechtspraak vervangen?

Joshua, in zijn eigen woorden, kan het niet schelen

of hij berecht wordt voor zijn misdaden.

Hij spreekt erover vanaf zeepkisten in Monrovia,

tegen een publiek waaronder vaak zijn slachtoffers zijn.

Een erg onwaarschijnlijke advocaat voor het idee

van scheiding van kerk en staat.

Het tweede verhaal dat ik jullie ga vertellen

gaat over een heel speciale groep vrouwen

met unieke talenten voor vredeshandhaving.

Liberia is verscheurd door een van Afrika's

bloedigste burgeroorlogen,

die aan meer dan 200.000 mensen het leven kostte,

duizenden vrouwen getekend door verkrachting,

en misdaad op spectaculaire schaal.

In Liberia is nu een

volledig vrouwelijk VN-contingent

van Indiase vredestroepen gestationeerd.

Deze vrouwen, velen uit kleine dorpen in India,

helpen de vrede te bewaren, ver weg van huis en familie.

Ze gebruiken onderhandeling en tolerantie

vaker dan een gewapende respons.

De commandant vertelde me dat een vrouw veel sneller

een potentieel gewelddadige situatie

kon inschatten dan mannen.

Dat ze zeker in staat waren om haar geweldloos te ontzenuwen.

Deze man was erg dronken,

en hij was erg geïnteresseerd in mijn camera,

totdat hij de vrouwen opmerkte, die hem glimlachend

tegemoet traden, met schietklare AK-47s, natuurlijk.

(Gelach)

Dit contingent schijnt geluk te hebben,

en nog niemand schijnt te zijn omgekomen,

hoewel tientallen vredessoldaten gesneuveld zijn in Liberia.

En ja, alle gesneuvelden waren mannen.

Veel van de vrouwen zijn getrouwd en hebben kinderen.

Ze zeggen dat het moeilijkste deel van hun inzet

de afstand tot hun kinderen is.

Ik vergezelde deze vrouwen op hun patrouilles,

en keek toe hoe ze voorbij mannen liepen,

die onophoudelijk hitsige opmerkingen maakten.

Toen ik een van de vrouwen vroeg hoe het zat met de lik-op-stuk respons,

zei ze: "Geen zorg, hetzelfde als thuis.

We weten hoe we met die kerels moeten omgaan."

Ze negeerde ze.

In een land dat verscheurd is door geweld tegen vrouwen,

hebben Indiase vredestroepen menige lokale vrouw geïnspireerd

om politieagent te worden.

Soms, wanneer de oorlog voorbij is, en alle filmcrews vertrokken,

zijn de meest inspirerende verhalen degene

die net onder de radar zweven.

Ik kwam terug naar India, en niemand was geïnteresseerd in het verhaal.

Eén redacteur vertelde me dat zij niet geïnteresseerd was

in wat ze noemde "verhalen over arbeiders".

In 2007 en 2009 deed ik verhalen over de Delhi Fire Service, de DFS,

in de zomer waarschijnlijk het meest actieve corps ter wereld.

Ze reageren op meer dan 5.000 oproepen in twee maanden.

Dit alles te midden van ongelofelijke logistieke tegenwerking,

zoals hitte en opstoppingen.

Er gebeurde iets verbazingwekkends tijdens deze reportage.

Door een opstopping arriveerden we te laat in een krottenwijk,

een grote krottenwijk, die in brand was gevlogen.

Toen we naderden, vielen woedende menigten onze auto's aan

en honderden mensen gooiden stenen van overal.

Deze mannen waren doodsbang,

toen de menigte ons voertuig aanviel.

Maar toch, ondanks de vijandigheid

verlieten de brandweermannen de wagen en overwonnen het vuur.

Manoeuvrerend tussen vijandige menigten,

sommigen motorhelmen dragend ter bescherming.

Enkele bewoners pakten met geweld de brandspuiten

om het vuur bij hun eigen huizen te lijf te gaan.

Honderden huizen werden verwoest.

Maar de vraag die mij bleef plagen, was:

wat doet mensen brandweerauto's vernielen

die hun huizen komen redden?

Waar komt zulk een woede vandaan?

Hoe zijn we verantwoordelijk voor zoiets?

45% van de 14 miljoen mensen

in Delhi leeft in illegale krottenwijken,

die chronisch overbevolkt zijn.

Ze missen zelfs de meest fundamentele voorzieningen.

Dit is iets dat je in al onze grote steden ziet.

Terug naar de DFS. Een enorm chemisch depot vatte vlam;

duizenden vaten met petrochemicaliën

stonden in lichterlaaie en explodeerden rondom ons.

De hitte was zo intens, dat brandslangen werden gebruikt

om de brandweermensen af te koelen

die extreem dicht bij het vuur werkten, zonder beschermende kleding.

In India klagen we vaak over onze overheidsorganen.

Maar hier vochten de hoofden van de DFS,

mijnheer R.C. Sharman en mijnheer A.K. Sharman,

gezamenlijk met hun mannen tegen het vuur.

Iets heel moois in een land waar

vaak op handenarbeid wordt neergekeken.

(Applaus)

Over de jaren is mijn vertrouwen in de kracht van verhalen op de proef gesteld.

Ik heb serieus getwijfeld aan hun effectiviteit,

en mijn eigen vertrouwen in de mensheid.

Echter, een film die we maakten is nog steeds te zien op National Geographic channel.

Wanneer hij uitgezonden wordt, krijg ik telefoontjes van de mannen

die me vertellen dat ze honderden telefoontjes krijgen met felicitaties.

Sommige brandweermannen zeiden dat ze gemotiveerd waren

om beter te werken omdat ze zo gelukkig waren

bedankjes te krijgen in plaats van een stenenregen.

Het schijnt dat dit verhaal het beeld van de DFS heeft helpen veranderen,

tenminste in de ogen van een publiek dat televisie kijkt,

tijdschriften leest en wiens hutten niet in brand staan.

Soms kan focus op wat heroïsch, mooi en waardig is,

ongeacht de context,

helpen om deze ongrijpbare zaken drievoudig te versterken:

in de hoofdrolspeler van het verhaal, in het publiek,

en tevens in de verhalenverteller.

Dat is de kracht van verhalen vertellen.

Focus op wat waardig, moedig en mooi is,

en het groeit. Dank je wel.

(Applaus)