Hệ vi khuẩn đường ruột ảnh hưởng đến sức khoẻ cả đời bạn như thế nào?

Sức khoẻ cả đời của bạn có thể đã được quyết định ngay từ lúc bạn lọt lòng, theo lời của nhà nghiên cứu về hệ vi khuẩn Henna-Maria Uusitupa. Trong bài nói chuyện thú vị này, cô ấy cho ta thấy cách mà hệ vi khuẩn đường ruột từ lúc lọt lòng đến khi là trẻ bú sữa mẹ ảnh hưởng đến sức khoẻ lúc bạn trưởng thành như thế nào - và thảo luận về các nghiên cứu hệ vi khuẩn mới có thể giúp giải quyết những vấn đề như béo phì và tiểu đường.

Tôi biết chúng ta thường nghĩ rằng

vi khuẩn là có hại,

đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh.

Nhưng thực tế, các nghiên cứu
đã chứng minh điều ngược lại.

Và sự thật có thể
hơi phức tạp một chút,

nhưng nó lại khiến mọi chuyện
thú vị hơn rất nhiều.

Có vẻ như chúng ta cần các loại vi khuẩn

để có được một sức khỏe tốt,

nhưng không phải vi khuẩn nào cũng được,

chúng ta cần có một hệ vi khuẩn đúng.

Hệ vi khuẩn này được
cơ thể chúng ta thích nghi

để cùng đồng hành với chúng
trong suốt quá trình tiến hóa.

Tôi đoán điều này sẽ không
làm bạn ngạc nhiên

khi biết rằng chúng ta bắt đầu có được
hệ vi khuẩn đúng ngay từ lúc chào đời.

Chắc ít nhất vài người đã biết điều này.

Trẻ sinh mổ và
trẻ sinh thường (qua ngã âm đạo)

không giống nhau lắm

về các nhóm vi khuẩn đầu đời.

Và sau khi sinh sẽ có
muôn vàn sự kiện và tình huống

có thể xảy đến

làm thay đổi sự phát triển
của hệ vi khuẩn.

Có thể kể đến như các loại thuốc
được dùng điều trị cho mẹ và bé,

số lượng vật nuôi và anh chị em trong nhà,

cũng như mức độ vệ sinh của gia đình.

Và trong trường hợp này, thật ra

sẽ tốt hơn nếu nhà cửa
không phải lúc nào cũng sạch bóng.

Ngoài ra còn dinh dưỡng nữa chứ,
cho cả mẹ và trẻ sơ sinh.

Tất cả những sự kiện và tình huống này
đóng vai trò quan trọng

trong sự phát triển của hệ vi khuẩn

đồng thời ảnh hưởng mạnh mẽ
đến sức khoẻ sau này của bé.

Tôi không nói đến những điều
vụn vặt liên quan đến sức khoẻ,

Tôi đang nói đến những thứ to lớn hơn.

Hệ vi khuẩn chúng ta có được hay thiếu hụt

ảnh hưởng đến khả năng
mắc các bệnh như béo phì, tiểu đường

và thậm chí một vài loại ung thư.

Vì phần lớn những sự kiện đầu đời
mà tôi vừa trình bày

khó mà thay đổi được

chúng là bất khả kháng.

Ví dụ như sinh mổ
được phát minh để cứu mạng em bé,

và các bác sĩ làm điều đó hàng ngày,

còn hầu hết các loại thuốc được
sử dụng vì lí do xác đáng

đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh,
và còn nhiều ví dụ nữa.

Đó là lí do vì sao chúng ta phải tìm cách

bảo vệ sức khoẻ của những em bé này

sau khi những biến cố kể trên xảy ra

và có thể ảnh hưởng đến quá trình
phát triển của hệ vi khuẩn.

Tôi là một nhà nghiên cứu

và là trưởng nhóm kĩ thuật
cho một nền tảng về sức khoẻ trẻ sơ sinh

và mỗi ngày làm việc
tôi muốn trả lời một câu hỏi

câu hỏi mà tôi mong muốn trả lời
qua buổi nói chuyện hôm nay

đó là làm thế nào chúng ta có thể

giúp tất cả trẻ sinh ra được bình đẳng
về sức khoẻ trọn đời.

bất kể trẻ được sinh ra như thế nào
hay chúng đã gặp điều gì trong đời.

Nghe như một mục tiêu cao cả phải không?

Tuyệt.

Ta sẽ cùng nhau giải quyết điều này

Đầu tiên, bạn còn nhớ tôi đã nói
chúng ta cần có hệ vi khuẩn phù hợp chứ?

Tốt, để có được hệ vi khuẩn phù hợp

chúng ta cần có từng loại vi khuẩn
thường trú trên cơ thể mình

theo một thứ tự thích hợp.

Bạn có thể nghĩ đó như
một quá trình định cư hoá.

Những vi khuẩn đầu tiên
thường trú trên cơ thể

làm thay đổi môi trường trong ruột
của trẻ sơ sinh

thế nên những vi khuẩn tiếp sau
có thể dọn đến lưu trú,

giống như những người khai phá đầu tiên

dọn đường và xây dựng cơ sở hạ tầng

để những người định cư đến sau phát triển.

Trong trường hợp em bé phải sinh mổ,

giai đoạn đầu của quá trình định cư
bị thay đổi đáng kể.

Thay vì hệ vi khuẩn từ âm hộ,
phân và da của người mẹ,

bây giờ chủ yếu chỉ có vi khuẩn từ da
của mẹ vào đường ruột của trẻ sơ sinh.

Và điều này định hình sự phát triển
của hệ vi khuẩn theo hướng hoàn toàn khác

đơn giản vì điều đó khác xa những gì
ta đã thích nghi trong quá trình tiến hoá.

Điều đó có thể tạo ra nhiều bất lợi
về sức khoẻ cho trẻ sinh mổ sau này.

Chúng ta có xem sự tăng cân
như một ví dụ điển hình.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng

thành phần của hệ vi khuẩn đường ruột

có liên quan đến cân nặng

cũng như khả năng mắc nhiều bệnh

như tiểu đường hoặc các bệnh tim mạch.

Nhưng hiện nay đã có vài dấu hiệu

mà bạn có thể thấy ngay ở trẻ sơ sinh

khi xét nghiệm các mẫu phân của trẻ

sự thiếu hụt một vài loại vi khuẩn

ở những trẻ mà sau này
bị thừa cân hay béo phì.

Các nghiên cứu cũng cho thấy
chính những loại vi khuẩn này

cũng thiếu hụt ở trẻ sinh mổ

hoặc phải sử dụng kháng sinh liều cao
vào những năm đầu đời.

Và để chốt lại vấn đề

các nghiên cứu cũng đã cho thấy

nguy cơ của trẻ sinh mổ

hoặc sử dụng nhiều loại kháng sinh
trong những năm đầu đời

dễ bị thừa cân hay béo phì hơn,
thậm chí lên đến 50 phần trăm.

Đây là một tỉ lệ khá cao.

Tôi biết có lẽ bây giờ bạn sẽ nghĩ

chết rồi, tôi vừa mới sinh mổ
hoặc hồi nhỏ tui được sinh mổ

hay con tui phải dùng kháng sinh.

Nhưng bạn đừng quá lo lắng.

Nếu những vi khuẩn này bị thiếu hụt

hay bị mất đi vì bất kì lí do gì,

chúng có thể được hấp thu lại sau đó.

Em bé chỉ cần chúng ta giúp một chút thôi.

Một điều chúng ta biết rõ sẽ giúp trẻ
đó chính là nuôi con bằng sữa mẹ.

Sữa mẹ là một điều thần kì:

ngoài việc chứa đầy đủ dưỡng chất cho bé

có vẻ như sữa mẹ còn chứa chất dinh dưỡng
cho những vi khuẩn có lợi nữa.

Thật tuyệt cho các em bé
được nuôi bằng sữa mẹ.

Nhưng chúng ta đều biết
không phải tất cả trẻ đều được bú sữa mẹ.

Vậy chúng ta có thể làm gì để giúp
những em bé không được bú sữa mẹ

có thể hồi phục
sự phát triển hệ vi khuẩn của chúng

sau khi gặp phải
những biến cố bất lợi đầu đời

mà có thể ngăn chăn
sự phát triển của hệ vi khuẩn có lợi?

Và bây giờ chúng ta sẽ đến
phần giải pháp chính của cuộc trò chuyện.

Gần đây, các nghiên cứu trong lĩnh vực này
đã có những bước tiến to lớn.

Đầu tiên, chúng ta hiểu được rằng
nếu một vài vi khuẩn bị mất đi,

chúng có thể được hấp thụ lại
bằng đường miệng.

Chúng tôi gọi các vi khuẩn tốt
hấp thu được qua đường miệng là probiotic

và probiotic đã được đánh giá

bởi các thử nghiệm lâm sàng
ở trẻ sơ sinh trong nhiều năm,

mang lại hiệu quả tích cực như

giảm nguy cơ bị chàm sau này.

Một cuộc cách mạng thứ nhì xuất hiện

khi các nhà nghiên cứu để mắt đến sữa mẹ

điều này khá hợp lý như tôi đã đề cập

chúng ta đã biết bú mẹ có thể
hỗ trợ sự phát triển lành mạnh

của hệ vi khuẩn đường ruột.

Có nhiều thành phần trong sữa mẹ

đã được tìm thấy ngay từ những năm 1930

chúng được gọi là các
oligosaccharides sữa người - HMO

thế nhưng vai trò của chúng vẫn là bí ẩn

suốt nhiều thập kỉ
kể từ sau khi chúng được tìm ra.

Chúng khiến nhiều nhà nghiên cứu đau đầu,

vì chúng chiếm một tỉ lệ lớn trong sữa mẹ.

Thực tế chúng là nhóm chất đặc lớn thứ ba
có trong sữa mẹ

nhưng chúng không được tiêu hoá bởi
con người, kể cả ở trẻ sơ sinh.

Vậy tại sao các bà mẹ lại sử dụng nguồn
dinh dưỡng quý báu

để tổng hợp chúng trong sữa mẹ,

để rồi trẻ không tận dụng được chúng?

Thường thì tự nhiên không làm thế.

Phải không các bạn?

Đó là một cuộc cách mạng khi
chúng ta hiểu được

vai trò của những thành phần này.

Chúng nuôi dưỡng một cách chọn lọc
các vi khuẩn tốt nhất cho trẻ sơ sinh,

và qua đó ảnh hưởng đến sức khoẻ của trẻ.

Có đến hàng trăm loại HMO
với các cấu trúc khác nhau.

Ngày nay chúng ta đã tổng hợp được
vài loại trong phòng thí nghiệm.

Điều đó giúp chúng tôi có thể bổ sung

các thành phần này cùng với probiotic
cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

nhất là những trẻ không được
bú sữa mẹ đầy đủ

để giúp chúng hồi phục lại hệ vi khuẩn

sau khi trải qua các biến cố
bất lợi đầu đời.

Và đó chính là giải pháp.

Là một nhà nghiên cứu, tôi phải nói rằng

hiện tại các nghiên cứu vẫn đang
được tiến hành

và còn nhiều việc cần được thực hiện.

Đó là câu nói cửa miệng
của các nhà khoa học chúng tôi.

Nhưng chúng tôi đang có những bước tiến
để hiểu rõ hơn và tốt hơn

liệu sự thiếu hụt vi khuẩn quan trọng nào
tại thời điểm nào

và loại HMO nào chúng tôi nên
bổ sung cùng với loại probiotic nào

để giúp hồi phục lại hệ vi khuẩn của trẻ
trong những tình huống cụ thể.

Điều mà tôi mong bạn nhớ được sau hôm nay

đó là trẻ sinh thường, được bú mẹ đầy đủ
có một hệ vi khuẩn tốt

phù hợp với sự tiến hoá của loài người.

Nhưng trong những trường hợp bất khả kháng

chúng ta có cách để giảm thiểu những
tác động tiêu cực đến sức khoẻ của bé.

Điều cuối cùng, tôi muốn bạn tưởng tượng
một thế giới mới trong chốc lát,

một thế giới với hệ thống chăm sóc y tế

khi bạn mang con đến để kiểm tra định kỳ,

họ sẽ theo dõi thường quy sự phát triển
hệ vi khuẩn đường ruột của trẻ

và nếu có sự bất thường nào,

trẻ sẽ được điều trị bằng
một sản phẩm chuyên dụng tốt nhất

để khôi phục hệ vi khuẩn.

Điều đó sẽ tuyệt vời đến cỡ nào

khi mà bất kì căn bệnh mãn tính nào
cũng khó mà xuất hiện

nhờ vào hệ thống y tế dự phòng này?

Bạn có thể tưởng tượng được
một thế giới như vậy chứ?

Bạn có tin rằng một tương lai như vậy
sẽ trở thành hiện thực không?

Tôi thì tin.

Tôi tin vào tương lai
và tôi muốn cống hiến

để mở ra một tương lai như thế,

một tương lai mà mỗi đứa trẻ được
bình đẳng về sức khoẻ ở xuất phát điểm

để bắt đầu một cuộc sống
khoẻ mạnh dài lâu.

Cám ơn.

(Vỗ tay)