< Return to Video

Aristophanes'e neden "Komedinin Babası" denilmiş?

  • 0:07 - 0:13
    M.Ö. 426 Atina drama festivalinde,
    Genç şair Aristophanes tarafından yazılmış
  • 0:13 - 0:19
    "Kömürcüler" adlı komedi oyunu,
    birincilik ödülünü aldı.
  • 0:19 - 0:26
    Oyunda, Peleponez Savaşı zamanlarında
    Atina'nın tasviri öyle tartışmalıydı ki
  • 0:26 - 0:29
    Politikacı Kleon, Aristophanes'i
  • 0:29 - 0:35
    "Yabancıların karşısında Atinalılara
    iftira atmaktan" mahkemeye çıkardı.
  • 0:35 - 0:40
    Aristophanes, 2 yıl sonra
    "Atlılar" oyunuyla geri dönüş yaptı.
  • 0:40 - 0:43
    Bu oyunda, açıkça Kleon ile alay etti.
  • 0:43 - 0:46
    Kleon'u canlandıran karakteri,
    şehrin çıkışında bir sosis satıcısı
  • 0:46 - 0:49
    olarak betimledi.
  • 0:49 - 0:56
    Hicvin bu tarzı, 5. yüzyıl Atinasının
    sınırsız demokrasisinin bir sonucuydu.
  • 0:56 - 0:58
    Şimdilerde buna "Eski Komedi" diyoruz.
  • 0:58 - 1:00
    Aristophanes'in oyunları,
  • 1:00 - 1:04
    günümüze kadar ulaşabilmiş
    en eski komedi dramalarıdır.
  • 1:04 - 1:06
    Bu oyunlar
    taklitler, şarkılar, cinsel espriler
  • 1:06 - 1:09
    ve sürreal fantezilerle doludur.
  • 1:09 - 1:14
    Sıklıkla, gübre böceğinin üzerinde
    cennete uçan bir kahraman
  • 1:14 - 1:19
    ya da, sahibini içeride tutmak için
    etrafına ağ atılmış bir ev gibi
  • 1:19 - 1:23
    izleyicinin beklentisini alt üst etmek
    için, vahşi durumlara yer verilmiştir.
  • 1:23 - 1:25
    Bütün bunlar, o günden bu yana
  • 1:25 - 1:27
    komedinin nasıl
    yazılıp oynanılacağını şekillendirdi.
  • 1:27 - 1:31
    "Komedi" kelimesi, Antik Yunan kökenli
  • 1:31 - 1:34
    "Komos" yani "zevk almak"
    ve "Oide" , "şarkı söylemek"
  • 1:34 - 1:36
    kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur.
  • 1:36 - 1:40
    Bir benzeri olan "trajedi" 'den,
    aslında birçok yönüyle ayrılır.
  • 1:40 - 1:45
    Antik Atina trajedilerinde,
    büyüklerin muazzam düşüşü konu alınırken,
  • 1:45 - 1:48
    komedilerde genellikle
    mutlu son oluyordu.
  • 1:48 - 1:51
    Trajedi, neredeyse her zaman
    efsanelerden esinlenirken
  • 1:51 - 1:54
    komedi dönemin olayları ile ilgileniyordu.
  • 1:54 - 1:57
    Aristophanes'in komedileri,
    sıradan insanları kutlarken
  • 1:57 - 1:59
    güçlü olanlara saldırır.
  • 1:59 - 2:01
    Onun hedefleri
    kibirli politikacılar,
  • 2:01 - 2:05
    savaş yanlısı generaller ve
    kendini beğenmiş entelektüeller gibi
  • 2:05 - 2:11
    herkesin tepkilerini görebileceği,
    en ön sırada oturanlardı.
  • 2:11 - 2:12
    Bunun sonucunda,
    bu insanlara
  • 2:12 - 2:15
    "komedide alaya alınanlar" anlamına gelen
  • 2:15 - 2:19
    "Komoidoumenoi" denildi.
  • 2:19 - 2:24
    Aristophanes'in ahlaksız ve çoğu zaman
    müstehcen olan hicvi,
  • 2:24 - 2:26
    liderlerin şehre olan
    bağlılığını ölçüyordu.
  • 2:26 - 2:30
    Atina ve Spartalılar arasındaki
    Peleponez Savaşı,
  • 2:30 - 2:35
    Aristophanes'in çalışmalarından
    esinlenilmiştir.
  • 2:35 - 2:38
    M.Ö. 421 yılında yazılmış,
    "Barış" adlı oyununda
  • 2:38 - 2:41
    orta yaşlı bir Atinalı
    "politikacıları vurgunlamaktan"
  • 2:41 - 2:47
    sürgün edilen "Barış" 'ı
    mağaradan çıkararak özgür bırakır.
  • 2:47 - 2:51
    Denizcilik bozgunun akıbetinde,
  • 2:51 - 2:54
    M.Ö. 411'de, Aristophanes
  • 2:54 - 2:56
    "Lysistrata-Kadınlar Savaşı" 'nı yazdı.
  • 2:56 - 3:00
    Oyunda, Atina kadınları savaştan sıkılmış,
    eşleri barış ilan edinceye kadar
  • 3:00 - 3:03
    seks grevine girmişlerdir.
  • 3:03 - 3:06
    "Bulutlar" adlı oyununda olduğu gibi,
  • 3:06 - 3:09
    moda olan felsefik düşünceyi hicvettiği
    fantastik senaryolarla
  • 3:09 - 3:11
    tartışmalı durumlara dikkat çeker.
  • 3:11 - 3:14
    "Bulutlar" 'da, kahraman Strepsiades
  • 3:14 - 3:19
    yanlışın doğru olduğunu nasıl
    kanıtlayacağını ve borcun, borç olmadığını
  • 3:19 - 3:25
    öğrendiği, Sokrates'in
    yeni felsefe okuluna kaydolur.
  • 3:25 - 3:27
    Bu oyunlar, her ne kadar tuhaf olsa da
  • 3:27 - 3:31
    kahramanlar sonunda her zaman üstün gelir.
  • 3:31 - 3:34
    Aristophanes, aynı zamanda "Parabasis" 'in
  • 3:34 - 3:37
    yani "aktörlerin doğrudan izleyicelere
    hitap ettiği,
  • 3:37 - 3:41
    çoğu zaman oyun yazarını övdüğü ya da
    tartışmalı yorumlar ve şakalar yaptığı
  • 3:41 - 3:43
    bir komedi tekniğinin ustası
    hâline de gelmiştir.
  • 3:43 - 3:48
    Mesela, "Birds" adlı oyunda, korolar
    farklı kuşlardan oluşur
  • 3:48 - 3:51
    ve Atinalı hakimleri, eğer oyunları
    birincilik ödülünü almazsa
  • 3:51 - 3:55
    onları şehirde yürürlerken pisletmek ile
    tehdit ederler.
  • 3:55 - 4:01
    Muhtemelen, hakimler oyunu izlediklerinde
    bu şakaya müteşekkir olmamışlardı.
  • 4:01 - 4:05
    Yeni fikirler keşfederek,
    Atina halkını özeleştiriye teşvik ederek
  • 4:05 - 4:09
    Aristophanes sadece
    vatandaşlarıyla alay etmemiş,
  • 4:09 - 4:12
    komedinin doğasını da şekillendirmiştir.
  • 4:12 - 4:15
    Bazı bilgeler tarafından
    "Komedinin Babası" olarak takdir edilmiş,
  • 4:15 - 4:18
    parmak izleri komedi tekniklerinin
  • 4:18 - 4:22
    şakşakçılıktan, iki kişilik gösteriye,
  • 4:22 - 4:24
    canlandırmalardan, politik hicve kadar
  • 4:24 - 4:26
    her yerinde görülür.
  • 4:26 - 4:29
    Serbest konuşma özgürlüğünün övülmesiyle
  • 4:29 - 4:31
    ve sıradan kahramanları kutlamasıyla
  • 4:31 - 4:34
    oyunları, izleyiciyi
    güldürürken düşündürmüştür.
  • 4:34 - 4:37
    M.Ö. 425'te, Kleon'a karşılık verdiği
    cevabında,
  • 4:37 - 4:38
    hâlâ bugüne yankı yapar;
  • 4:38 - 4:40
    "Ben bir komedyenim.
  • 4:40 - 4:42
    Bu yüzden adalet hakkında konuşacağım.
  • 4:42 - 4:44
    Kulaklarına işitmesi
  • 4:44 - 4:45
    ne denli zor gelse de."
Title:
Aristophanes'e neden "Komedinin Babası" denilmiş?
Speaker:
Mark Robinson
Description:

Günümüze kadar ulaşabilmiş en eski komedi dramalarının yazarı Aristophenes, sıklıkla Komedinin Babası olarak anılmıştır. Taklitler, şarkılar, cinsel şakalar ve sürreal fantezilerle dolu olan bu oyunlar, sunulduğu dönemden bu yana komedinin nasıl yazılıp, oynanılacağını şekillendirmiştir. Mark Robinson, bu videoda Aristophanes'in kısa tarihini bizimle paylaşıyor. [TED-Ed Animasyonları: Anton Bogaty]
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:59

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.