WEBVTT

00:00:06.903 --> 00:00:12.628
M.Ö. 426 Atina drama festivalinde,
Genç şair Aristophanes tarafından yazılmış

00:00:12.628 --> 00:00:18.979
"Kömürcüler" adlı komedi oyunu,
birincilik ödülünü aldı.

00:00:18.979 --> 00:00:26.292
Oyunda, Peleponez Savaşı zamanlarında
Atina'nın tasviri öyle tartışmalıydı ki

00:00:26.292 --> 00:00:28.588
Politikacı Kleon, Aristophanes'i


00:00:28.588 --> 00:00:34.979
"Yabancıların karşısında Atinalılara
iftira atmaktan" mahkemeye çıkardı.

00:00:34.979 --> 00:00:40.329
Aristophanes, 2 yıl sonra 
"Atlılar" oyunuyla geri dönüş yaptı.

00:00:40.329 --> 00:00:42.994
Bu oyunda, açıkça Kleon ile alay etti.

00:00:42.994 --> 00:00:46.194
Kleon'u canlandıran karakteri,
şehrin çıkışında bir sosis satıcısı

00:00:46.194 --> 00:00:48.861
olarak betimledi.

00:00:48.861 --> 00:00:55.631
Hicvin bu tarzı, 5. yüzyıl Atinasının
sınırsız demokrasisinin bir sonucuydu.

00:00:55.631 --> 00:00:58.463
Şimdilerde buna "Eski Komedi" diyoruz.

00:00:58.463 --> 00:01:00.213
Aristophanes'in oyunları,

00:01:00.213 --> 00:01:03.628
günümüze kadar ulaşabilmiş
en eski komedi dramalarıdır.

00:01:03.628 --> 00:01:05.954
Bu oyunlar
taklitler, şarkılar, cinsel espriler

00:01:05.954 --> 00:01:08.800
ve sürreal fantezilerle doludur.

00:01:08.800 --> 00:01:14.150
Sıklıkla, gübre böceğinin üzerinde
cennete uçan bir kahraman

00:01:14.150 --> 00:01:19.381
ya da, sahibini içeride tutmak için
etrafına ağ atılmış bir ev gibi

00:01:19.381 --> 00:01:23.086
izleyicinin beklentisini alt üst etmek 
için, vahşi durumlara yer verilmiştir.

00:01:23.086 --> 00:01:24.794
Bütün bunlar, o günden bu yana


00:01:24.794 --> 00:01:27.459
komedinin nasıl 
yazılıp oynanılacağını şekillendirdi.

00:01:27.459 --> 00:01:31.084
"Komedi" kelimesi, Antik Yunan kökenli

00:01:31.084 --> 00:01:33.826
"Komos" yani "zevk almak"
ve "Oide" , "şarkı söylemek"

00:01:33.826 --> 00:01:35.906
kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur.

00:01:35.906 --> 00:01:39.728
Bir benzeri olan "trajedi" 'den,
aslında birçok yönüyle ayrılır.

NOTE Paragraph

00:01:39.728 --> 00:01:45.089
Antik Atina trajedilerinde,
büyüklerin muazzam düşüşü konu alınırken,

00:01:45.089 --> 00:01:47.817
komedilerde genellikle
mutlu son oluyordu.

00:01:47.817 --> 00:01:51.403
Trajedi, neredeyse her zaman
efsanelerden esinlenirken

00:01:51.403 --> 00:01:54.027
komedi dönemin olayları ile ilgileniyordu.

00:01:54.027 --> 00:01:57.031
Aristophanes'in komedileri,
sıradan insanları kutlarken

00:01:57.031 --> 00:01:58.838
güçlü olanlara saldırır.

00:01:58.838 --> 00:02:00.718
Onun hedefleri
kibirli politikacılar,

00:02:00.718 --> 00:02:05.332
savaş yanlısı generaller ve 
kendini beğenmiş entelektüeller gibi

00:02:05.332 --> 00:02:10.698
herkesin tepkilerini görebileceği,
en ön sırada oturanlardı.

00:02:10.698 --> 00:02:12.172
Bunun sonucunda,
bu insanlara

00:02:12.172 --> 00:02:14.617
"komedide alaya alınanlar" anlamına gelen

00:02:14.617 --> 00:02:19.143
"Komoidoumenoi" denildi.

00:02:19.143 --> 00:02:24.053
Aristophanes'in ahlaksız ve çoğu zaman 
müstehcen olan hicvi,

00:02:24.053 --> 00:02:26.210
liderlerin şehre olan
bağlılığını ölçüyordu.

00:02:26.210 --> 00:02:29.930
Atina ve Spartalılar arasındaki
Peleponez Savaşı,

00:02:29.930 --> 00:02:35.100
Aristophanes'in çalışmalarından
esinlenilmiştir.

00:02:35.100 --> 00:02:37.945
M.Ö. 421 yılında yazılmış,
"Barış" adlı oyununda

NOTE Paragraph

00:02:37.945 --> 00:02:40.921
orta yaşlı bir Atinalı
"politikacıları vurgunlamaktan"

00:02:40.921 --> 00:02:46.941
sürgün edilen "Barış" 'ı 
mağaradan çıkararak özgür bırakır.

00:02:46.941 --> 00:02:51.112
Denizcilik bozgunun akıbetinde,

00:02:51.112 --> 00:02:53.540
M.Ö. 411'de, Aristophanes

00:02:53.540 --> 00:02:55.556
"Lysistrata-Kadınlar Savaşı" 'nı yazdı.

00:02:55.556 --> 00:03:00.123
Oyunda, Atina kadınları savaştan sıkılmış,
eşleri barış ilan edinceye kadar


00:03:00.123 --> 00:03:03.363
seks grevine girmişlerdir.

00:03:03.363 --> 00:03:05.771
"Bulutlar" adlı oyununda olduğu gibi,

00:03:05.771 --> 00:03:08.761
moda olan felsefik düşünceyi hicvettiği
fantastik senaryolarla

00:03:08.761 --> 00:03:10.778
tartışmalı durumlara dikkat çeker.

00:03:10.778 --> 00:03:13.803
"Bulutlar" 'da, kahraman Strepsiades


00:03:13.803 --> 00:03:19.089
yanlışın doğru olduğunu nasıl 
kanıtlayacağını ve borcun, borç olmadığını

00:03:19.089 --> 00:03:24.743
öğrendiği, Sokrates'in
yeni felsefe okuluna kaydolur.

00:03:24.743 --> 00:03:26.583
Bu oyunlar, her ne kadar tuhaf olsa da

00:03:26.583 --> 00:03:30.978
kahramanlar sonunda her zaman üstün gelir.

00:03:30.978 --> 00:03:34.056
Aristophanes, aynı zamanda "Parabasis" 'in

NOTE Paragraph

00:03:34.056 --> 00:03:36.739
yani "aktörlerin doğrudan izleyicelere
hitap ettiği,

00:03:36.739 --> 00:03:40.602
çoğu zaman oyun yazarını övdüğü ya da
tartışmalı yorumlar ve şakalar yaptığı

00:03:40.602 --> 00:03:43.191
bir komedi tekniğinin ustası 
hâline de gelmiştir.

00:03:43.191 --> 00:03:47.917
Mesela, "Birds" adlı oyunda, korolar 
farklı kuşlardan oluşur

00:03:47.917 --> 00:03:51.270
ve Atinalı hakimleri, eğer oyunları
birincilik ödülünü almazsa

00:03:51.270 --> 00:03:55.474
onları şehirde yürürlerken pisletmek ile
tehdit ederler.

00:03:55.474 --> 00:04:00.596
Muhtemelen, hakimler oyunu izlediklerinde
bu şakaya müteşekkir olmamışlardı.

00:04:00.596 --> 00:04:04.973
Yeni fikirler keşfederek,
Atina halkını özeleştiriye teşvik ederek

00:04:04.973 --> 00:04:08.834
Aristophanes sadece 
vatandaşlarıyla alay etmemiş,

NOTE Paragraph

00:04:08.834 --> 00:04:12.260
komedinin doğasını da şekillendirmiştir.

00:04:12.260 --> 00:04:15.435
Bazı bilgeler tarafından
"Komedinin Babası" olarak takdir edilmiş,

00:04:15.435 --> 00:04:18.328
parmak izleri komedi tekniklerinin

00:04:18.328 --> 00:04:22.123
şakşakçılıktan, iki kişilik gösteriye,


00:04:22.123 --> 00:04:24.057
canlandırmalardan, politik hicve kadar

00:04:24.057 --> 00:04:26.410
her yerinde görülür.

00:04:26.410 --> 00:04:29.060
Serbest konuşma özgürlüğünün övülmesiyle

00:04:29.060 --> 00:04:31.458
ve sıradan kahramanları kutlamasıyla

00:04:31.458 --> 00:04:34.385
oyunları, izleyiciyi
güldürürken düşündürmüştür.

00:04:34.385 --> 00:04:36.773
M.Ö. 425'te, Kleon'a karşılık verdiği
cevabında,

00:04:36.773 --> 00:04:38.477
hâlâ bugüne yankı yapar;

00:04:38.477 --> 00:04:40.118
"Ben bir komedyenim.

00:04:40.118 --> 00:04:42.411
Bu yüzden adalet hakkında konuşacağım.

00:04:42.411 --> 00:04:43.656
Kulaklarına işitmesi

00:04:43.656 --> 00:04:44.766
ne denli zor gelse de."