Insigte in MIV deur indrukwekkende databeelde

Hans Rosling onthul nuwe databeelde wat die komplekse risikofaktore van een van die wêreld se dodelikste (en mees misverstaande) siektes -- MIV -- duidelik maak. Hy voer aan dat die voorkoming van oordrag -- nie medisinale behandeling nie -- die sleutel tot die beëindiging van die epidemie is.

(Applous)

Vigs is in 1981 ontdek, die virus -- 1983.

Hierdie Gapminder borrels wys

hoe die virus in 1983 wêreldwyd versprei was,

of hoe ons benader dit was.

Wat ons hier wys is --

op hierdie as dui ek die persentasie geïnfekteerde volwassenes aan.

En op hierdie as, dui ek inkomste aan in dollar per persoon.

En die grootte van die borrels, die grootte van die borrels hier,

wys hoeveel geïnfekteer is in elke land,

en die kleur is die vasteland.

Nou, julle kan sien die VSA het, in 1983,

’n baie lae infeksiepersentasie gehad,

maar a.g.v. die groot bevolking, is dit steeds ’n wesenlike borrel.

Daar was nogal heelwat mense geïnfekteer in die VSA.

En, hier bo, sien julle Uganda.

Hulle het amper vyf persent geïnfekteer gehad,

en nogal ’n groot borrel, ten spyte daarvan dat dit toe ’n klein land was.

En hulle was waarskynlik die mees geïnfekteerde land ter wêreld.

Nou, wat het gebeur?

Nou dat julle die grafiek verstaan,

en nou, in die volgende 60 sekondes,

sal ons die MIV-epidemie oor die wêreld afspeel.

Maar eers, het ek ’n nuwe uitvinding hier.

(Gelag)

Ek het die straal van die laserwyser gesoliedifiseer.

(Gelag)

(Applous)

So, op julle merke, gereed, weg!

Eerste, het ons die vinnige styging in Uganda en Zimbabwe.

Hulle het opgegaan soos dit.

In Asië, was Thailand die eerste erg geïnfekteerde land.

Hulle het een tot twee persent bereik.

Toe het Uganda begin terugdraai,

terwyl Zimbabwe uitgeskiet het,

en so paar jaar later het Suid-Afrika ’n vreeslike styging in MIV-frekwensie gehad.

Kyk, Indië het baie geïnfekteer gehad,

maar met ’n lae vlak.

En omtrent dieselfde gebeur hier.

Sien, Uganda kom af, Zimbabwe kom af,

Rusland het tot by een persent gegaan.

In die laaste twee tot drie jaar,

het ons ’n bestendige toestand in die wêreld se MIV-epidemie bereik.

Dit het 25 jaar geneem.

Maar, bestendigheid beteken nie dat dinge beter word nie,

dis net dat dit ophou erger word het.

En dit het -- die bestendige toestand is, min of meer,

een persent van die volwasse wêreldbevolking wat MIV-geïnfekteerd is.

Dit beteken 30 tot 40 miljoen mense,

die hele Kalifornië, elke persoon,

dis min of meer wat ons het in die wêreld vandag.

Nou, laat ek Botswana weer ’n keer vinnig deurspeel.

Botswana -- hoër-middelinkomste land in suider-Afrika,

demokratiese regering, goeie ekonomie,

en dis wat daar gebeur het.

Hulle't laag begin, toe uitgeskiet,

hulle't daar bo gepiek in 2003,

en nou is hulle af.

Maar hulle val net stadig-stadig,

want in Botswana, met ’n goeie ekonomie en regering,

kan hulle dit bybring om mense te behandel.

En as mense wat geïnfekteer is behandel word, sterf hulle nie aan vigs nie.

Hierdie persentasies sal nie daal nie

want mense kan oorleef vir 10 tot 20 jaar.

So daar's nou ’n probleem met hierdie maatstawwe.

Maar die armer lande in Afrika, die lae-inkomste lande hier onder,

daar val die infeksiekoers vinniger,

want mense sterf steeds.

Ten spyte van PEPFAR, die vrygewige PEPFAR,

word alle mense nie deur behandeling bereik nie,

en van dié wat deur behandeling bereik word in die arm lande,

ontvang slegs 60 persent ná twee jaar steeds behandeling.

Lewenslange behandeling is nie realisties

vir almal in die armste lande nie.

Maar dis baie goed dat wat gedoen word, wel gedoen word.

Maar die fokus is nou terug op voorkoming.

Slegs deur oordrag stop te sit

sal die wêreld dit kan baasraak.

Medisyne is te duur -- as ons die entstof gehad het,

of wanneer ons dit kry, dis iets meer effektief --

maar die medisyne is baie duur vir arm mense.

Nie die medisyne self nie, maar die behandeling

en die sorg wat daar rondom nodig is.

So, as ons na die patroon kyk,

kom een ding duidelik na vore:

julle sien die blou borrels

en mense sê MIV is baie hoog in Afrika.

Ek sou sê, MIV is baie ánders in Afrika.

’n Mens sal die hoogste MIV-koers ter wêreld

in Afrikalande kry,

en tog sal ’n mens kry dat Senegal, hier onder,

dieselfde koers as die VSA het.

En julle sal Madagaskar kry,

en baie Afrikalande kry

wat omtrent so laag is soos die res van die wêreld.

Dis hierdie vreeslike vereenvoudiging dat daar een Afrika is,

en dat dinge op een manier werk in Afrika.

Ons moet ophou daarmee.

Dis nie respekvol nie, en dis nie baie slim

om so te dink nie.

(Applous)

Ek was bevooreg om vir ’n ruk in die VSA te woon en werk.

Ek het agtergekom dat Salt Lake City en San Francisco baie verskillend is.

(Gelag)

En so is dit in Afrika -- daar's baie verskille.

So, hoekom is dit so hoog? Is dit oorlog?

Nee, dit is nie. Kyk hier.

Die oorloggeteisterde Kongo is hier onder -- twee, drie, vier persent.

En hierdie is vreedsame Zambië, naburige land -- 15 persent.

En daar's goeie studies van die vlugtelinge wat uit die Kongo kom --

twee, drie persent is geïnfekteer,

en vreedsame Zambië -- baie hoër.

Daar is nou studies wat duidelik aandui

dat die oorloë aaklig is, dat verkragtings aaklig is.

Maar dit is nie die dryfkrag vir die hoë vlakke in Afrika nie.

So, is dit armoede?

Wel, as ’n mens kyk op die makrovlak,

blyk dit meer geld, meer MIV.

Maar dis baie simplisties,

so kom ons gaan af en kyk na Tanzanië.

Ek sal Tanzanië in vyf inkomstegroepe opdeel,

van die hoogste na die laagste inkomste,

en hier gaan ons.

Dié met die hoogste inkomste, wat meer welaf is, ek sou nie sê ryk nie,

hulle het hoër MIV.

Die verskil gaan van 11 persent af tot by vier persent,

en die verskil is selfs groter onder vroue.

Daar's baie dinge wat ons gedink het wat nou, deur navorsing,

gedoen deur Afrika-instansies en -navorsers

saam met internasionale navorsers, wys dat dit nie die geval is nie.

So, hierdie is die verskil binne Tanzanië.

En, ek moet Kenia wys.

Kyk hier na Kenia.

Ek het Kenia in provinsies opgedeel.

Hier gaan dit.

Kyk die verskil binne een Afrikaland --

dit gaan van ’n baie lae tot by ’n baie hoë vlak,

en die meeste van die provinsies in Kenia is betreklik beskeie.

So, wat is dit dan?

Hoekom sien ons hierdie vreeslike hoë vlakke in sommige lande?

Wel, dit is meer algemeen met meer as een seksmaat,

kondoomgebruik is minder algemeen,

en daar is ouderdom-disparate seks --

dit is, ouer mans is geneig om met jonger vroue seks te hê.

Ons sien ’n hoër koers in jonger vroue as jonger mans

in baie van hierdie erg geaffekteerde lande.

Maar waar is hulle geleë?

Ek sal die borrels op ’n kaart sit.

Kyk, die hoogs geïnfekteerdes is vier persent van die hele bevolking

en hulle hou 50 persent van die MIV-geïnfekteerdes.

MIV bestaan regoor die wêreld.

Kyk, ’n mens het borrels regoor die wêreld hier.

Brasilië het baie MIV-geïnfekteerdes.

Arabiese lande nie so veel nie, maar Iran is nogal hoog.

Hulle het heroïne verslawing en ook prostitusie in Iran.

Indië het baie want daar is baie.

Suid-oos Asië, en so aan.

Maar, daar is een deel van Afrika --

en die moeilike ding is, terselftertyd,

om nie ’n eenvormige uitspraak oor Afrika te maak nie,

om nie met simpel idees voorendag te kom oor hoekom dit so is, aan die een kant.

En aan die ander kant, om te erken dat dit ’n ernstige geval is,

want daar is nou wetenskaplike konsensus oor hierdie patroon.

VNVIGS het, uiteindelik, goeie data beskikbaar gestel,

oor die verspreiding van MIV.

Dit kan samelopendheid wees.

Dit kan sekere virustipes wees.

Dit kan wees dat daar ander dinge is

wat oordrag teen ’n hoë frekwensie laat voorkom.

Dis immers so dat as ’n mens heeltemal gesond is en jy hê heteroseksuele seks,

is die infeksierisiko tydens een omgang een in ’n 1000.

Moenie haastige gevolgtrekkings maak nie,

gedra julleself vanaand en so aan.

(Gelag)

Maar -- en as jy in ’n ongunstige situasie is,

meer seksueeloordraaglike siektes, kan dit een in ’n 100 wees.

Maar wat ons dink dit kan wees, is samelopendheid.

En wat is samelopendheid?

In Swede het ons geen samelopendheid nie.

Ons het reeks-monogamie.

Vodka, Oujaarsaand -- ’n nuwe maat vir die lente.

Vodka, Midsomersaand -- ’n nuwe maat vir die herfs.

Vodka -- en so gaan dit aan, julle weet?

En jy versamel ’n groot aantal ekse.

En ons het ’n vreeslike chlamydia epidemie --

’n vreeslike chlamydia epidemie wat vir baie jare rondhang.

MIV bereik drie tot ses weke na infeksie ’n piek

en dus, is om meer as een seksmaat in een maand te hê

baie meer gevaarlik in MIV-oordrag as met ander infeksies.

Waarskynlik, is dit ’n kombinasie hiervan.

En wat my so gelukkig maak is dat ons nou in die rigting van

feite beweeg wanneer ons hierna kyk.

En julle kry hierdie grafiek, pasella.

Ons het VNVIGS data op Gapminder.org opgelaai.

En ons hoop dat wanneer ons in die toekoms op globale probleme reageer

ons nie net die hart sal hê nie,

nie net die geld sal hê nie,

maar dat ons ook die brein sal inspan.

Baie dankie.

(Applous)