1
00:00:00,000 --> 00:00:05,000
(Applous)

2
00:00:06,000 --> 00:00:11,000
Vigs is in 1981 ontdek, die virus -- 1983.

3
00:00:11,000 --> 00:00:13,000
Hierdie Gapminder borrels wys

4
00:00:13,000 --> 00:00:17,000
hoe die virus in 1983 wêreldwyd versprei was,

5
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
of hoe ons benader dit was.

6
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
Wat ons hier wys is --

7
00:00:21,000 --> 00:00:28,000
op hierdie as dui ek die persentasie geïnfekteerde volwassenes aan.

8
00:00:28,000 --> 00:00:33,000
En op hierdie as, dui ek inkomste aan in dollar per persoon.

9
00:00:33,000 --> 00:00:37,000
En die grootte van die borrels, die grootte van die borrels hier,

10
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
wys hoeveel geïnfekteer is in elke land,

11
00:00:40,000 --> 00:00:42,000
en die kleur is die vasteland.

12
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
Nou, julle kan sien die VSA het, in 1983,

13
00:00:44,000 --> 00:00:47,000
’n baie lae infeksiepersentasie gehad,

14
00:00:47,000 --> 00:00:51,000
maar a.g.v. die groot bevolking, is dit steeds ’n wesenlike borrel.

15
00:00:51,000 --> 00:00:54,000
Daar was nogal heelwat mense geïnfekteer in die VSA.

16
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
En, hier bo, sien julle Uganda.

17
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
Hulle het amper vyf persent geïnfekteer gehad,

18
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
en nogal ’n groot borrel, ten spyte daarvan dat dit toe ’n klein land was.

19
00:01:02,000 --> 00:01:07,000
En hulle was waarskynlik die mees geïnfekteerde land ter wêreld.

20
00:01:07,000 --> 00:01:09,000
Nou, wat het gebeur?

21
00:01:09,000 --> 00:01:11,000
Nou dat julle die grafiek verstaan,

22
00:01:11,000 --> 00:01:14,000
en nou, in die volgende 60 sekondes,

23
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
sal ons die MIV-epidemie oor die wêreld afspeel.

24
00:01:17,000 --> 00:01:20,000
Maar eers, het ek ’n nuwe uitvinding hier.

25
00:01:22,000 --> 00:01:25,000
(Gelag)

26
00:01:27,000 --> 00:01:31,000
Ek het die straal van die laserwyser gesoliedifiseer.

27
00:01:31,000 --> 00:01:34,000
(Gelag)

28
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
(Applous)

29
00:01:40,000 --> 00:01:44,000
So, op julle merke, gereed, weg!

30
00:01:44,000 --> 00:01:48,000
Eerste, het ons die vinnige styging in Uganda en Zimbabwe.

31
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
Hulle het opgegaan soos dit.

32
00:01:50,000 --> 00:01:54,000
In Asië, was Thailand die eerste erg geïnfekteerde land.

33
00:01:54,000 --> 00:01:56,000
Hulle het een tot twee persent bereik.

34
00:01:56,000 --> 00:01:58,000
Toe het Uganda begin terugdraai,

35
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
terwyl Zimbabwe uitgeskiet het,

36
00:02:00,000 --> 00:02:04,000
en so paar jaar later het Suid-Afrika ’n vreeslike styging in MIV-frekwensie gehad.

37
00:02:04,000 --> 00:02:06,000
Kyk, Indië het baie geïnfekteer gehad,

38
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
maar met ’n lae vlak.

39
00:02:08,000 --> 00:02:10,000
En omtrent dieselfde gebeur hier.

40
00:02:10,000 --> 00:02:13,000
Sien, Uganda kom af, Zimbabwe kom af,

41
00:02:13,000 --> 00:02:15,000
Rusland het tot by een persent gegaan.

42
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
In die laaste twee tot drie jaar,

43
00:02:18,000 --> 00:02:22,000
het ons ’n bestendige toestand in die wêreld se MIV-epidemie bereik.

44
00:02:22,000 --> 00:02:25,000
Dit het 25 jaar geneem.

45
00:02:25,000 --> 00:02:28,000
Maar, bestendigheid beteken nie dat dinge beter word nie,

46
00:02:28,000 --> 00:02:31,000
dis net dat dit ophou erger word het.

47
00:02:31,000 --> 00:02:35,000
En dit het -- die bestendige toestand is, min of meer,

48
00:02:35,000 --> 00:02:39,000
een persent van die volwasse wêreldbevolking wat MIV-geïnfekteerd is.

49
00:02:39,000 --> 00:02:42,000
Dit beteken 30 tot 40 miljoen mense,

50
00:02:42,000 --> 00:02:44,000
die hele Kalifornië, elke persoon,

51
00:02:44,000 --> 00:02:46,000
dis min of meer wat ons het in die wêreld vandag.

52
00:02:46,000 --> 00:02:51,000
Nou, laat ek Botswana weer ’n keer vinnig deurspeel.

53
00:02:51,000 --> 00:02:55,000
Botswana -- hoër-middelinkomste land in suider-Afrika,

54
00:02:55,000 --> 00:02:58,000
demokratiese regering, goeie ekonomie,

55
00:02:58,000 --> 00:03:00,000
en dis wat daar gebeur het.

56
00:03:00,000 --> 00:03:02,000
Hulle't laag begin, toe uitgeskiet,

57
00:03:02,000 --> 00:03:05,000
hulle't daar bo gepiek in 2003,

58
00:03:05,000 --> 00:03:07,000
en nou is hulle af.

59
00:03:07,000 --> 00:03:09,000
Maar hulle val net stadig-stadig,

60
00:03:09,000 --> 00:03:11,000
want in Botswana, met ’n goeie ekonomie en regering,

61
00:03:11,000 --> 00:03:14,000
kan hulle dit bybring om mense te behandel.

62
00:03:14,000 --> 00:03:17,000
En as mense wat geïnfekteer is behandel word, sterf hulle nie aan vigs nie.

63
00:03:17,000 --> 00:03:20,000
Hierdie persentasies sal nie daal nie

64
00:03:20,000 --> 00:03:22,000
want mense kan oorleef vir 10 tot 20 jaar.

65
00:03:22,000 --> 00:03:25,000
So daar's nou ’n probleem met hierdie maatstawwe.

66
00:03:25,000 --> 00:03:29,000
Maar die armer lande in Afrika, die lae-inkomste lande hier onder,

67
00:03:29,000 --> 00:03:35,000
daar val die infeksiekoers vinniger,

68
00:03:35,000 --> 00:03:37,000
want mense sterf steeds.

69
00:03:37,000 --> 00:03:40,000
Ten spyte van PEPFAR, die vrygewige PEPFAR,

70
00:03:40,000 --> 00:03:43,000
word alle mense nie deur behandeling bereik nie,

71
00:03:43,000 --> 00:03:45,000
en van dié wat deur behandeling bereik word in die arm lande,

72
00:03:45,000 --> 00:03:48,000
ontvang slegs 60 persent ná twee jaar steeds behandeling.

73
00:03:48,000 --> 00:03:52,000
Lewenslange behandeling is nie realisties

74
00:03:52,000 --> 00:03:54,000
vir almal in die armste lande nie.

75
00:03:54,000 --> 00:03:57,000
Maar dis baie goed dat wat gedoen word, wel gedoen word.

76
00:03:57,000 --> 00:04:01,000
Maar die fokus is nou terug op voorkoming.

77
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
Slegs deur oordrag stop te sit

78
00:04:04,000 --> 00:04:07,000
sal die wêreld dit kan baasraak.

79
00:04:07,000 --> 00:04:09,000
Medisyne is te duur -- as ons die entstof gehad het,

80
00:04:09,000 --> 00:04:12,000
of wanneer ons dit kry, dis iets meer effektief --

81
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
maar die medisyne is baie duur vir arm mense.

82
00:04:14,000 --> 00:04:16,000
Nie die medisyne self nie, maar die behandeling

83
00:04:16,000 --> 00:04:18,000
en die sorg wat daar rondom nodig is.

84
00:04:20,000 --> 00:04:23,000
So, as ons na die patroon kyk,

85
00:04:23,000 --> 00:04:25,000
kom een ding duidelik na vore:

86
00:04:25,000 --> 00:04:27,000
julle sien die blou borrels

87
00:04:27,000 --> 00:04:29,000
en mense sê MIV is baie hoog in Afrika.

88
00:04:29,000 --> 00:04:32,000
Ek sou sê, MIV is baie ánders in Afrika.

89
00:04:32,000 --> 00:04:36,000
’n Mens sal die hoogste MIV-koers ter wêreld

90
00:04:36,000 --> 00:04:38,000
in Afrikalande kry,

91
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
en tog sal ’n mens kry dat Senegal, hier onder,

92
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
dieselfde koers as die VSA het.

93
00:04:42,000 --> 00:04:44,000
En julle sal Madagaskar kry,

94
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
en baie Afrikalande kry

95
00:04:46,000 --> 00:04:49,000
wat omtrent so laag is soos die res van die wêreld.

96
00:04:49,000 --> 00:04:53,000
Dis hierdie vreeslike vereenvoudiging dat daar een Afrika is,

97
00:04:53,000 --> 00:04:55,000
en dat dinge op een manier werk in Afrika.

98
00:04:55,000 --> 00:04:57,000
Ons moet ophou daarmee.

99
00:04:57,000 --> 00:05:00,000
Dis nie respekvol nie, en dis nie baie slim

100
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
om so te dink nie.

101
00:05:02,000 --> 00:05:06,000
(Applous)

102
00:05:06,000 --> 00:05:09,000
Ek was bevooreg om vir ’n ruk in die VSA te woon en werk.

103
00:05:09,000 --> 00:05:13,000
Ek het agtergekom dat Salt Lake City en San Francisco baie verskillend is.

104
00:05:13,000 --> 00:05:15,000
(Gelag)

105
00:05:15,000 --> 00:05:18,000
En so is dit in Afrika -- daar's baie verskille.

106
00:05:18,000 --> 00:05:20,000
So, hoekom is dit so hoog? Is dit oorlog?

107
00:05:20,000 --> 00:05:22,000
Nee, dit is nie. Kyk hier.

108
00:05:22,000 --> 00:05:25,000
Die oorloggeteisterde Kongo is hier onder -- twee, drie, vier persent.

109
00:05:25,000 --> 00:05:29,000
En hierdie is vreedsame Zambië, naburige land -- 15 persent.

110
00:05:29,000 --> 00:05:32,000
En daar's goeie studies van die vlugtelinge wat uit die Kongo kom --

111
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
twee, drie persent is geïnfekteer,

112
00:05:34,000 --> 00:05:36,000
en vreedsame Zambië -- baie hoër.

113
00:05:36,000 --> 00:05:38,000
Daar is nou studies wat duidelik aandui

114
00:05:38,000 --> 00:05:41,000
dat die oorloë aaklig is, dat verkragtings aaklig is.

115
00:05:41,000 --> 00:05:44,000
Maar dit is nie die dryfkrag vir die hoë vlakke in Afrika nie.

116
00:05:44,000 --> 00:05:46,000
So, is dit armoede?

117
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
Wel, as ’n mens kyk op die makrovlak,

118
00:05:48,000 --> 00:05:50,000
blyk dit meer geld, meer MIV.

119
00:05:50,000 --> 00:05:53,000
Maar dis baie simplisties,

120
00:05:53,000 --> 00:05:55,000
so kom ons gaan af en kyk na Tanzanië.

121
00:05:55,000 --> 00:05:59,000
Ek sal Tanzanië in vyf inkomstegroepe opdeel,

122
00:05:59,000 --> 00:06:01,000
van die hoogste na die laagste inkomste,

123
00:06:01,000 --> 00:06:03,000
en hier gaan ons.

124
00:06:03,000 --> 00:06:06,000
Dié met die hoogste inkomste, wat meer welaf is, ek sou nie sê ryk nie,

125
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
hulle het hoër MIV.

126
00:06:08,000 --> 00:06:11,000
Die verskil gaan van 11 persent af tot by vier persent,

127
00:06:11,000 --> 00:06:13,000
en die verskil is selfs groter onder vroue.

128
00:06:13,000 --> 00:06:17,000
Daar's baie dinge wat ons gedink het wat nou, deur navorsing,

129
00:06:17,000 --> 00:06:20,000
gedoen deur Afrika-instansies en -navorsers

130
00:06:20,000 --> 00:06:23,000
saam met internasionale navorsers, wys dat dit nie die geval is nie.

131
00:06:23,000 --> 00:06:25,000
So, hierdie is die verskil binne Tanzanië.

132
00:06:25,000 --> 00:06:27,000
En, ek moet Kenia wys.

133
00:06:27,000 --> 00:06:29,000
Kyk hier na Kenia.

134
00:06:29,000 --> 00:06:31,000
Ek het Kenia in provinsies opgedeel.

135
00:06:31,000 --> 00:06:33,000
Hier gaan dit.

136
00:06:33,000 --> 00:06:36,000
Kyk die verskil binne een Afrikaland --

137
00:06:36,000 --> 00:06:39,000
dit gaan van ’n baie lae tot by ’n baie hoë vlak,

138
00:06:39,000 --> 00:06:42,000
en die meeste van die provinsies in Kenia is betreklik beskeie.

139
00:06:42,000 --> 00:06:44,000
So, wat is dit dan?

140
00:06:44,000 --> 00:06:48,000
Hoekom sien ons hierdie vreeslike hoë vlakke in sommige lande?

141
00:06:48,000 --> 00:06:51,000
Wel, dit is meer algemeen met meer as een seksmaat,

142
00:06:51,000 --> 00:06:54,000
kondoomgebruik is minder algemeen,

143
00:06:54,000 --> 00:06:57,000
en daar is ouderdom-disparate seks --

144
00:06:57,000 --> 00:07:00,000
dit is, ouer mans is geneig om met jonger vroue seks te hê.

145
00:07:00,000 --> 00:07:03,000
Ons sien ’n hoër koers in jonger vroue as jonger mans

146
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
in baie van hierdie erg geaffekteerde lande.

147
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
Maar waar is hulle geleë?

148
00:07:07,000 --> 00:07:09,000
Ek sal die borrels op ’n kaart sit.

149
00:07:09,000 --> 00:07:13,000
Kyk, die hoogs geïnfekteerdes is vier persent van die hele bevolking

150
00:07:13,000 --> 00:07:16,000
en hulle hou 50 persent van die MIV-geïnfekteerdes.

151
00:07:16,000 --> 00:07:19,000
MIV bestaan regoor die wêreld.

152
00:07:19,000 --> 00:07:21,000
Kyk, ’n mens het borrels regoor die wêreld hier.

153
00:07:21,000 --> 00:07:24,000
Brasilië het baie MIV-geïnfekteerdes.

154
00:07:24,000 --> 00:07:27,000
Arabiese lande nie so veel nie, maar Iran is nogal hoog.

155
00:07:27,000 --> 00:07:31,000
Hulle het heroïne verslawing en ook prostitusie in Iran.

156
00:07:31,000 --> 00:07:33,000
Indië het baie want daar is baie.

157
00:07:33,000 --> 00:07:35,000
Suid-oos Asië, en so aan.

158
00:07:35,000 --> 00:07:37,000
Maar, daar is een deel van Afrika --

159
00:07:37,000 --> 00:07:39,000
en die moeilike ding is, terselftertyd,

160
00:07:39,000 --> 00:07:43,000
om nie ’n eenvormige uitspraak oor Afrika te maak nie,

161
00:07:43,000 --> 00:07:47,000
om nie met simpel idees voorendag te kom oor hoekom dit so is, aan die een kant.

162
00:07:47,000 --> 00:07:50,000
En aan die ander kant, om te erken dat dit ’n ernstige geval is,

163
00:07:50,000 --> 00:07:54,000
want daar is nou wetenskaplike konsensus oor hierdie patroon.

164
00:07:54,000 --> 00:07:57,000
VNVIGS het, uiteindelik, goeie data beskikbaar gestel,

165
00:07:57,000 --> 00:08:00,000
oor die verspreiding van MIV.

166
00:08:00,000 --> 00:08:03,000
Dit kan samelopendheid wees.

167
00:08:03,000 --> 00:08:06,000
Dit kan sekere virustipes wees.

168
00:08:06,000 --> 00:08:10,000
Dit kan wees dat daar ander dinge is

169
00:08:10,000 --> 00:08:13,000
wat oordrag teen ’n hoë frekwensie laat voorkom.

170
00:08:13,000 --> 00:08:16,000
Dis immers so dat as ’n mens heeltemal gesond is en jy hê heteroseksuele seks,

171
00:08:16,000 --> 00:08:21,000
is die infeksierisiko tydens een omgang een in ’n 1000.

172
00:08:21,000 --> 00:08:23,000
Moenie haastige gevolgtrekkings maak nie,

173
00:08:23,000 --> 00:08:25,000
gedra julleself vanaand en so aan.

174
00:08:25,000 --> 00:08:27,000
(Gelag)

175
00:08:27,000 --> 00:08:30,000
Maar -- en as jy in ’n ongunstige situasie is,

176
00:08:30,000 --> 00:08:33,000
meer seksueeloordraaglike siektes, kan dit een in ’n 100 wees.

177
00:08:33,000 --> 00:08:36,000
Maar wat ons dink dit kan wees, is samelopendheid.

178
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
En wat is samelopendheid?

179
00:08:38,000 --> 00:08:40,000
In Swede het ons geen samelopendheid nie.

180
00:08:40,000 --> 00:08:42,000
Ons het reeks-monogamie.

181
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
Vodka, Oujaarsaand -- ’n nuwe maat vir die lente.

182
00:08:44,000 --> 00:08:46,000
Vodka, Midsomersaand -- ’n nuwe maat vir die herfs.

183
00:08:46,000 --> 00:08:48,000
Vodka -- en so gaan dit aan, julle weet?

184
00:08:48,000 --> 00:08:51,000
En jy versamel ’n groot aantal ekse.

185
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
En ons het ’n vreeslike chlamydia epidemie --

186
00:08:53,000 --> 00:08:57,000
’n vreeslike chlamydia epidemie wat vir baie jare rondhang.

187
00:08:57,000 --> 00:09:00,000
MIV bereik drie tot ses weke na infeksie ’n piek

188
00:09:00,000 --> 00:09:03,000
en dus, is om meer as een seksmaat in een maand te hê

189
00:09:03,000 --> 00:09:06,000
baie meer gevaarlik in MIV-oordrag as met ander infeksies.

190
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
Waarskynlik, is dit ’n kombinasie hiervan.

191
00:09:08,000 --> 00:09:11,000
En wat my so gelukkig maak is dat ons nou in die rigting van

192
00:09:11,000 --> 00:09:13,000
feite beweeg wanneer ons hierna kyk.

193
00:09:13,000 --> 00:09:15,000
En julle kry hierdie grafiek, pasella.

194
00:09:15,000 --> 00:09:18,000
Ons het VNVIGS data op Gapminder.org opgelaai.

195
00:09:18,000 --> 00:09:22,000
En ons hoop dat wanneer ons in die toekoms op globale probleme reageer

196
00:09:22,000 --> 00:09:25,000
ons nie net die hart sal hê nie,

197
00:09:25,000 --> 00:09:27,000
nie net die geld sal hê nie,

198
00:09:27,000 --> 00:09:30,000
maar dat ons ook die brein sal inspan.

199
00:09:30,000 --> 00:09:32,000
Baie dankie.

200
00:09:32,000 --> 00:09:38,000
(Applous)