< Return to Video

Insigte in MIV deur indrukwekkende databeelde

  • 0:00 - 0:03
    (Applous)
  • 0:06 - 0:11
    Vigs is in 1981 ontdek; die virus -- 1983.
  • 0:11 - 0:13
    Hierdie Gapminder borrels wys
  • 0:13 - 0:17
    hoe die virus in 1983
    wêreldwyd versprei was,
  • 0:17 - 0:20
    of hoe ons benader dit was.
  • 0:20 - 0:22
    Wat ons hier wys is --
  • 0:22 - 0:29
    op dié as dui ek die persentasie
    besmette volwassenes aan.
  • 0:29 - 0:34
    En hier, inkomste in dollar per persoon.
  • 0:34 - 0:37
    En die grootte van die borrels hier
  • 0:37 - 0:40
    wys hoeveel besmet is in elke land,
  • 0:40 - 0:42
    en die kleur is die vasteland.
  • 0:42 - 0:45
    Julle kan sien die VSA het, in 1983,
  • 0:45 - 0:47
    ’n baie lae persentasie infeksies gehad,
  • 0:47 - 0:51
    maar a.g.v. die groot bevolking,
    is dit steeds ’n wesenlike borrel.
  • 0:51 - 0:54
    Nogal heelwat mense was besmet in die VSA.
  • 0:54 - 0:56
    En, hier bo, sien julle Uganda.
  • 0:56 - 0:59
    Hulle't amper vyf persent gehad,
  • 0:59 - 1:03
    en nogal ’n groot borrel,
    al was dit toe nog ’n klein land.
  • 1:03 - 1:07
    En hulle was waarskynlik
    die mees besmette land ter wêreld.
  • 1:07 - 1:09
    Nou, wat het gebeur?
  • 1:09 - 1:11
    Nou dat julle die grafiek verstaan,
  • 1:11 - 1:14
    en nou, in die volgende 60 sekondes,
  • 1:14 - 1:17
    sal ons die MIV-epidemie
    oor die wêreld afspeel.
  • 1:17 - 1:21
    Maar eers, het ek ’n nuwe uitvinding hier.
  • 1:22 - 1:25
    (Gelag)
  • 1:27 - 1:32
    Ek het die straal
    van die laserwyser gesoliedifiseer.
  • 1:32 - 1:34
    (Gelag)
  • 1:34 - 1:37
    (Applous)
  • 1:41 - 1:44
    So, op julle merke, gereed, weg!
  • 1:44 - 1:48
    Eerste, het ons die vinnige styging
    in Uganda en Zimbabwe.
  • 1:48 - 1:50
    Hulle't opgegaan soos dit.
  • 1:50 - 1:54
    In Asië, was Thailand
    die eerste erg besmette land.
  • 1:54 - 1:56
    Hulle't een tot twee persent bereik.
  • 1:56 - 1:58
    Toe het Uganda begin terugdraai,
  • 1:58 - 2:00
    terwyl Zimbabwe uitgeskiet het,
  • 2:00 - 2:05
    en so paar jaar later het Suid-Afrika
    ’n vreeslike styging in MIV-frekwensie.
  • 2:05 - 2:07
    Kyk, Indië het baie besmet gehad,
  • 2:07 - 2:09
    maar met ’n lae vlak.
  • 2:09 - 2:11
    En omtrent dieselfde gebeur hier.
  • 2:11 - 2:14
    Sien, Uganda kom af, Zimbabwe kom af,
  • 2:14 - 2:15
    Rusland gaan tot by een persent.
  • 2:15 - 2:18
    In die laaste twee tot drie jaar,
  • 2:18 - 2:23
    het ons ’n bestendige toestand
    in die wêreld se MIV-epidemie bereik.
  • 2:23 - 2:25
    Dit het 25 jaar geneem.
  • 2:25 - 2:29
    Maar, bestendigheid beteken nie
    dat dinge beter word nie,
  • 2:29 - 2:31
    dit het net ophou erger word.
  • 2:31 - 2:35
    Die bestendige toestand is, min of meer,
  • 2:35 - 2:39
    een persent van die
    volwasse wêreldbevolking wat MIV-besmet is.
  • 2:39 - 2:42
    Dit beteken 30 tot 40 miljoen mense,
  • 2:42 - 2:44
    die hele Kalifornië, elke persoon,
  • 2:44 - 2:47
    is min of meer wat ons het
    in die wêreld vandag.
  • 2:47 - 2:51
    Laat ek Botswana
    weer ’n keer vinnig deurspeel.
  • 2:51 - 2:55
    Botswana -- hoër-middelinkomste land
    in suider-Afrika,
  • 2:55 - 2:58
    demokratiese regering, goeie ekonomie,
  • 2:58 - 3:00
    en dis wat daar gebeur het.
  • 3:00 - 3:02
    Hulle't laag begin, toe uitgeskiet,
  • 3:02 - 3:05
    hulle't daar bo gepiek in 2003,
  • 3:05 - 3:06
    en nou is hulle af.
  • 3:06 - 3:09
    Maar hulle val net stadig-stadig,
  • 3:09 - 3:12
    want in Botswana,
    met ’n goeie ekonomie en regering,
  • 3:12 - 3:14
    kan hulle dit bybring
    om mense te behandel.
  • 3:14 - 3:18
    En as besmette mense behandel word,
    sterf hulle nie aan vigs nie.
  • 3:18 - 3:20
    Hierdie persentasies sal nie daal nie,
  • 3:20 - 3:23
    want mense kan oorleef vir 10 tot 20 jaar.
  • 3:23 - 3:26
    So daar's nou ’n probleem
    met hierdie maatstawwe.
  • 3:26 - 3:30
    Maar die armer lande in Afrika,
    die lae-inkomste lande hier onder,
  • 3:30 - 3:35
    daar val die infeksiekoers vinniger,
  • 3:35 - 3:37
    want mense sterf steeds.
  • 3:37 - 3:41
    Ten spyte van die vrygewige PEPFAR,
  • 3:41 - 3:43
    word almal nie deur behandeling bereik nie,
  • 3:43 - 3:45
    en van dié wat wel bereik word
    in die arm lande,
  • 3:45 - 3:49
    ontvang slegs 60 persent
    ná twee jaar steeds behandeling.
  • 3:49 - 3:52
    Lewenslange behandeling is nie realisties
  • 3:52 - 3:54
    vir almal in die armste lande nie.
  • 3:54 - 3:58
    Maar dis baie goed dat wat gedoen word,
    wel gedoen word.
  • 3:58 - 4:02
    Maar die fokus is nou terug op voorkoming.
  • 4:02 - 4:05
    Slegs deur oordrag stop te sit
  • 4:05 - 4:07
    sal die wêreld dit kan baasraak.
  • 4:07 - 4:09
    Medisyne is te duur --
    met die entstof,
  • 4:09 - 4:12
    of wanneer ons dit kry,
    dis iets meer effektief --
  • 4:12 - 4:14
    maar die medisyne is baie duur vir armes.
  • 4:14 - 4:17
    Nie die medisyne self nie,
    maar die behandeling
  • 4:17 - 4:19
    en die sorg wat daar rondom nodig is.
  • 4:19 - 4:23
    So, as ons na die patroon kyk,
  • 4:23 - 4:25
    kom een ding duidelik na vore:
  • 4:25 - 4:27
    julle sien die blou borrels
  • 4:27 - 4:29
    en mense sê MIV is baie hoog in Afrika.
  • 4:29 - 4:33
    Ek sou sê, MIV is baie ánders in Afrika.
  • 4:33 - 4:37
    ’n Mens sal die hoogste
    MIV-koers ter wêreld
  • 4:37 - 4:38
    in Afrikalande kry,
  • 4:38 - 4:41
    en tog het Senegal, hier onder,
  • 4:41 - 4:43
    dieselfde koers as die VSA.
  • 4:43 - 4:44
    En julle sal Madagaskar kry,
  • 4:44 - 4:46
    en baie Afrikalande kry
  • 4:46 - 4:49
    wat omtrent so laag is
    soos die res van die wêreld.
  • 4:49 - 4:53
    Dis hierdie vreeslike vereenvoudiging
    dat daar een Afrika is,
  • 4:53 - 4:56
    en dat dinge op een manier werk in Afrika.
  • 4:56 - 4:57
    Ons moet ophou daarmee.
  • 4:57 - 5:00
    Dis nie respekvol nie,
    en dis nie baie slim
  • 5:00 - 5:02
    om so te dink nie.
  • 5:02 - 5:05
    (Applous)
  • 5:06 - 5:09
    Ek was bevooreg om vir ’n ruk
    in die VSA te woon en werk.
  • 5:09 - 5:13
    Ek het agtergekom dat Salt Lake City
    en San Francisco baie verskillend is.
  • 5:13 - 5:15
    (Gelag)
  • 5:16 - 5:18
    En so is dit in Afrika --
    daar's baie verskille.
  • 5:18 - 5:21
    So, hoekom is dit so hoog? Is dit oorlog?
  • 5:21 - 5:23
    Nee, dis nie. Kyk hier.
  • 5:23 - 5:26
    Die oorloggeteisterde Kongo is hier onder --
    twee, drie, vier persent.
  • 5:26 - 5:30
    En hierdie is vreedsame Zambië,
    naburige land -- 15 persent.
  • 5:30 - 5:33
    Daar's goeie studies van die vlugtelinge
    uit die Kongo --
  • 5:33 - 5:34
    twee, drie persent is besmet,
  • 5:34 - 5:37
    en vreedsame Zambië -- baie hoër.
  • 5:37 - 5:39
    Daar's nou studies wat duidelik aandui
  • 5:39 - 5:42
    dat die oorloë aaklig is,
    dat verkragtings aaklig is,
  • 5:42 - 5:45
    maar dis nie die dryfkrag
    vir die hoë vlakke in Afrika nie.
  • 5:45 - 5:47
    So, is dit armoede?
  • 5:47 - 5:49
    Wel, as ’n mens kyk op die makrovlak,
  • 5:49 - 5:52
    blyk dit meer geld, meer MIV.
  • 5:52 - 5:54
    Maar dis baie simplisties,
  • 5:54 - 5:56
    so kom ons gaan af en kyk na Tanzanië.
  • 5:56 - 5:59
    Ek deel Tanzanië in vyf inkomstegroepe op,
  • 5:59 - 6:02
    van die hoogste na die laagste inkomste,
  • 6:02 - 6:03
    en hier gaan ons.
  • 6:03 - 6:06
    Dié met die hoogste inkomste,
    ek sou wel nie sê ryk nie,
  • 6:06 - 6:08
    hulle't hoër MIV.
  • 6:08 - 6:11
    Die verskil gaan van 11 persent af
    tot by vier persent,
  • 6:11 - 6:13
    en dis selfs groter onder vroue.
  • 6:13 - 6:17
    Daar's baie dinge wat ons gedink het
    wat nou, deur navorsing,
  • 6:17 - 6:20
    van Afrika-instansies en -navorsers
  • 6:20 - 6:24
    saam met internasionale navorsers,
    wys dat dit nie die geval is nie.
  • 6:24 - 6:26
    Dis die verskil binne Tanzanië.
  • 6:26 - 6:28
    En, ek moet Kenia wys.
  • 6:28 - 6:29
    Kyk hier.
  • 6:29 - 6:32
    Ek het Kenia in provinsies opgedeel.
  • 6:32 - 6:33
    Hier gaan dit.
  • 6:33 - 6:36
    Kyk die verskil binne een Afrikaland --
  • 6:36 - 6:39
    dit gaan van ’n baie lae tot by
    ’n baie hoë vlak,
  • 6:39 - 6:42
    en die meeste van die provinsies in Kenia
    is betreklik beskeie.
  • 6:43 - 6:45
    So, wat is dit dan?
  • 6:45 - 6:48
    Hoekom sien ons sulke
    uiters hoë vlakke in sommige lande?
  • 6:48 - 6:52
    Wel, dis meer algemeen
    met meer as een seksmaat,
  • 6:52 - 6:54
    kondoomgebruik is minder algemeen,
  • 6:54 - 6:57
    en daar is ouderdom-disparate seks --
  • 6:57 - 7:00
    dit is, ouer mans is geneig
    om met jonger vroue seks te hê.
  • 7:00 - 7:03
    Ons sien ’n hoër koers
    in jonger vroue as jonger mans
  • 7:03 - 7:05
    in baie van die
    erg geaffekteerde lande.
  • 7:05 - 7:07
    Maar waar is hulle geleë?
  • 7:07 - 7:09
    Ek sit die borrels op ’n kaart.
  • 7:09 - 7:13
    Kyk, die hoogs geïnfekteerdes
    is vier persent van die hele bevolking
  • 7:13 - 7:17
    en hulle hou 50 persent
    van die MIV-geïnfekteerdes.
  • 7:17 - 7:19
    MIV bestaan regoor die wêreld.
  • 7:19 - 7:21
    Daar's borrels regoor die wêreld hier.
  • 7:22 - 7:24
    Brasilië het baie MIV-geïnfekteerdes.
  • 7:24 - 7:27
    Arabiese lande nie so veel nie,
    maar Iran is nogal hoog.
  • 7:27 - 7:31
    Hulle het heroïnverslawing
    en ook prostitusie in Iran.
  • 7:31 - 7:33
    Indië het baie want daar is baie.
  • 7:33 - 7:35
    Suid-oos Asië, en so aan.
  • 7:35 - 7:37
    Maar, daar is een deel van Afrika --
  • 7:37 - 7:40
    en die moeilike ding is, terselftertyd,
  • 7:40 - 7:43
    om nie ’n eenvormige uitspraak
    oor Afrika te maak nie,
  • 7:43 - 7:48
    om nie met simpel idees voorendag te kom
    oor hoekom dit so is, aan die een kant.
  • 7:48 - 7:51
    Aan die ander kant, om te erken
    dat dit ’n ernstige geval is,
  • 7:51 - 7:54
    want daar is nou wetenskaplike konsensus
    oor hierdie patroon.
  • 7:54 - 7:58
    VNVIGS het, uiteindelik,
    goeie data beskikbaar gestel,
  • 7:58 - 8:01
    oor die verspreiding van MIV.
  • 8:01 - 8:04
    Dit kan samelopendheid wees.
  • 8:04 - 8:07
    Dit kan sekere virustipes wees.
  • 8:07 - 8:10
    Dit kan wees dat daar ander dinge is
  • 8:10 - 8:13
    wat oordrag teen ’n hoër frekwensie
    laat voorkom.
  • 8:13 - 8:17
    As jy immers heeltemal gesond is
    en jy hê heteroseksuele seks,
  • 8:17 - 8:22
    is die infeksierisiko tydens een omgang
    een in ’n 1000.
  • 8:22 - 8:24
    Moenie oorhaastig raak met
  • 8:24 - 8:26
    julle gedrag vanaand nie.
  • 8:26 - 8:27
    (Gelag)
  • 8:27 - 8:30
    Maar as jy in ’n ongunstige situasie is,
  • 8:30 - 8:34
    meer seksueeloordraaglike siektes,
    kan dit een in ’n 100 wees.
  • 8:34 - 8:37
    Maar wat ons dink dit kan wees,
    is samelopendheid.
  • 8:37 - 8:38
    En wat is dit?
  • 8:38 - 8:41
    In Swede het ons geen samelopendheid nie.
  • 8:41 - 8:42
    Ons het reeks-monogamie.
  • 8:42 - 8:45
    Vodka, Oujaarsaand --
    ’n nuwe maat vir die lente.
  • 8:45 - 8:47
    Vodka, Midsomersaand --
    ’n nuwe maat vir die herfs.
  • 8:47 - 8:49
    Vodka -- en so gaan dit aan, julle weet?
  • 8:49 - 8:51
    En jy versamel ’n groot aantal ekse.
  • 8:51 - 8:54
    En ons het ’n vreeslike
    chlamidia-epidemie --
  • 8:54 - 8:57
    ’n vreeslike chlamidia-epidemie
    wat vir baie jare rondhang.
  • 8:57 - 9:00
    MIV bereik drie tot ses weke
    na infeksie ’n piek
  • 9:00 - 9:03
    en dus, is om meer as een seksmaat
    in een maand te hê
  • 9:03 - 9:06
    baie meer gevaarlik in MIV-oordrag
    as met ander infeksies.
  • 9:06 - 9:08
    Waarskynlik, is dit ’n kombinasie hiervan.
  • 9:08 - 9:11
    En wat my so gelukkig maak
    is dat ons nou in die rigting van
  • 9:11 - 9:14
    feite beweeg wanneer ons hierna kyk.
  • 9:14 - 9:16
    Julle kry dié grafiek, pasella.
  • 9:16 - 9:19
    Ons't VNVIGS data
    op Gapminder.org opgelaai.
  • 9:19 - 9:23
    En ons hoop dat wanneer ons in die toekoms
    op globale probleme reageer
  • 9:23 - 9:25
    ons nie net die hart sal hê nie,
  • 9:25 - 9:28
    nie net die geld sal hê nie,
  • 9:28 - 9:30
    maar dat ons ook die brein sal inspan.
  • 9:30 - 9:32
    Baie dankie.
  • 9:32 - 9:35
    (Applous)
Title:
Insigte in MIV deur indrukwekkende databeelde
Speaker:
Hans Rosling
Description:

Hans Rosling onthul nuwe databeelde wat die komplekse risikofaktore van een van die wêreld se dodelikste (en mees misverstaande) siektes -- MIV -- duidelik maak. Hy voer aan dat die voorkoming van oordrag -- nie medisinale behandeling nie -- die sleutel tot die beëindiging van die epidemie is.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
09:41
Ingrid Lezar edited Afrikaans subtitles for Insights on HIV, in stunning data visuals
Ingrid Lezar edited Afrikaans subtitles for Insights on HIV, in stunning data visuals
Ingrid Lezar added a translation

Afrikaans subtitles

Revisions Compare revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.