1
00:00:00,000 --> 00:00:02,700
(Applous)

2
00:00:06,400 --> 00:00:11,000
Vigs is in 1981 ontdek; die virus -- 1983.

3
00:00:11,000 --> 00:00:13,370
Hierdie Gapminder borrels wys

4
00:00:13,370 --> 00:00:17,460
hoe die virus in 1983 
wêreldwyd versprei was,

5
00:00:17,460 --> 00:00:19,670
of hoe ons benader dit was.

6
00:00:19,670 --> 00:00:21,990
Wat ons hier wys is --

7
00:00:21,990 --> 00:00:28,660
op dié as dui ek die persentasie 
besmette volwassenes aan.

8
00:00:28,660 --> 00:00:33,510
En hier, inkomste in dollar per persoon.

9
00:00:33,510 --> 00:00:37,000
En die grootte van die borrels hier

10
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
wys hoeveel besmet is in elke land,

11
00:00:40,000 --> 00:00:42,300
en die kleur is die vasteland.

12
00:00:42,300 --> 00:00:44,860
Julle kan sien die VSA het, in 1983,

13
00:00:44,860 --> 00:00:47,300
’n baie lae persentasie infeksies gehad,

14
00:00:47,300 --> 00:00:51,130
maar a.g.v. die groot bevolking, 
is dit steeds ’n wesenlike borrel.

15
00:00:51,130 --> 00:00:54,000
Nogal heelwat mense was besmet in die VSA.

16
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
En, hier bo, sien julle Uganda.

17
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
Hulle't amper vyf persent gehad,

18
00:00:59,000 --> 00:01:03,000
en nogal ’n groot borrel, 
al was dit toe nog ’n klein land.

19
00:01:03,000 --> 00:01:07,300
En hulle was waarskynlik 
die mees besmette land ter wêreld.

20
00:01:07,300 --> 00:01:09,000
Nou, wat het gebeur?

21
00:01:09,000 --> 00:01:11,210
Nou dat julle die grafiek verstaan,

22
00:01:11,210 --> 00:01:14,000
en nou, in die volgende 60 sekondes,

23
00:01:14,000 --> 00:01:17,000
sal ons die MIV-epidemie 
oor die wêreld afspeel.

24
00:01:17,000 --> 00:01:21,000
Maar eers, het ek ’n nuwe uitvinding hier.

25
00:01:22,000 --> 00:01:25,000
(Gelag)

26
00:01:27,000 --> 00:01:31,920
Ek het die straal 
van die laserwyser gesoliedifiseer.

27
00:01:31,920 --> 00:01:34,000
(Gelag)

28
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
(Applous)

29
00:01:41,030 --> 00:01:44,000
So, op julle merke, gereed, weg!

30
00:01:44,000 --> 00:01:48,300
Eerste, het ons die vinnige styging 
in Uganda en Zimbabwe.

31
00:01:48,300 --> 00:01:50,340
Hulle't opgegaan soos dit.

32
00:01:50,340 --> 00:01:54,000
In Asië, was Thailand 
die eerste erg besmette land.

33
00:01:54,000 --> 00:01:56,000
Hulle't een tot twee persent bereik.

34
00:01:56,000 --> 00:01:58,000
Toe het Uganda begin terugdraai,

35
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
terwyl Zimbabwe uitgeskiet het,

36
00:02:00,000 --> 00:02:04,630
en so paar jaar later het Suid-Afrika 
’n vreeslike styging in MIV-frekwensie.

37
00:02:04,630 --> 00:02:06,580
Kyk, Indië het baie besmet gehad,

38
00:02:06,580 --> 00:02:08,610
maar met ’n lae vlak.

39
00:02:08,610 --> 00:02:10,880
En omtrent dieselfde gebeur hier.

40
00:02:10,880 --> 00:02:13,640
Sien, Uganda kom af, Zimbabwe kom af,

41
00:02:13,640 --> 00:02:15,340
Rusland gaan tot by een persent.

42
00:02:15,340 --> 00:02:18,000
In die laaste twee tot drie jaar,

43
00:02:18,000 --> 00:02:23,310
het ons ’n bestendige toestand 
in die wêreld se MIV-epidemie bereik.

44
00:02:23,310 --> 00:02:25,000
Dit het 25 jaar geneem.

45
00:02:25,000 --> 00:02:28,570
Maar, bestendigheid beteken nie 
dat dinge beter word nie,

46
00:02:28,570 --> 00:02:31,290
dit het net ophou erger word.

47
00:02:31,290 --> 00:02:35,000
Die bestendige toestand is, min of meer,

48
00:02:35,000 --> 00:02:39,370
een persent van die 
volwasse wêreldbevolking wat MIV-besmet is.

49
00:02:39,370 --> 00:02:42,000
Dit beteken 30 tot 40 miljoen mense,

50
00:02:42,000 --> 00:02:44,200
die hele Kalifornië, elke persoon,

51
00:02:44,200 --> 00:02:47,090
is min of meer wat ons het 
in die wêreld vandag.

52
00:02:47,090 --> 00:02:51,360
Laat ek Botswana 
weer ’n keer vinnig deurspeel.

53
00:02:51,360 --> 00:02:55,000
Botswana -- hoër-middelinkomste land 
in suider-Afrika,

54
00:02:55,000 --> 00:02:58,330
demokratiese regering, goeie ekonomie,

55
00:02:58,330 --> 00:03:00,000
en dis wat daar gebeur het.

56
00:03:00,000 --> 00:03:02,360
Hulle't laag begin, toe uitgeskiet,

57
00:03:02,360 --> 00:03:05,000
hulle't daar bo gepiek in 2003,

58
00:03:05,000 --> 00:03:06,490
en nou is hulle af.

59
00:03:06,490 --> 00:03:08,850
Maar hulle val net stadig-stadig,

60
00:03:08,850 --> 00:03:11,820
want in Botswana, 
met ’n goeie ekonomie en regering,

61
00:03:11,820 --> 00:03:14,390
kan hulle dit bybring 
om mense te behandel.

62
00:03:14,390 --> 00:03:17,620
En as besmette mense behandel word, 
sterf hulle nie aan vigs nie.

63
00:03:17,620 --> 00:03:20,000
Hierdie persentasies sal nie daal nie,

64
00:03:20,000 --> 00:03:22,960
want mense kan oorleef vir 10 tot 20 jaar.

65
00:03:22,960 --> 00:03:25,640
So daar's nou ’n probleem 
met hierdie maatstawwe.

66
00:03:25,640 --> 00:03:30,040
Maar die armer lande in Afrika, 
die lae-inkomste lande hier onder,

67
00:03:30,040 --> 00:03:35,310
daar val die infeksiekoers vinniger,

68
00:03:35,310 --> 00:03:37,000
want mense sterf steeds.

69
00:03:37,000 --> 00:03:40,780
Ten spyte van die vrygewige PEPFAR,

70
00:03:40,780 --> 00:03:43,000
word almal nie deur behandeling bereik nie,

71
00:03:43,000 --> 00:03:45,490
en van dié wat wel bereik word 
in die arm lande,

72
00:03:45,490 --> 00:03:49,150
ontvang slegs 60 persent 
ná twee jaar steeds behandeling.

73
00:03:49,150 --> 00:03:52,310
Lewenslange behandeling is nie realisties

74
00:03:52,310 --> 00:03:54,230
vir almal in die armste lande nie.

75
00:03:54,230 --> 00:03:57,680
Maar dis baie goed dat wat gedoen word, 
wel gedoen word.

76
00:03:57,680 --> 00:04:01,990
Maar die fokus is nou terug op voorkoming.

77
00:04:01,990 --> 00:04:04,760
Slegs deur oordrag stop te sit

78
00:04:04,760 --> 00:04:06,760
sal die wêreld dit kan baasraak.

79
00:04:06,760 --> 00:04:09,000
Medisyne is te duur -- 
met die entstof,

80
00:04:09,000 --> 00:04:12,000
of wanneer ons dit kry, 
dis iets meer effektief --

81
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
maar die medisyne is baie duur vir armes.

82
00:04:14,000 --> 00:04:16,510
Nie die medisyne self nie, 
maar die behandeling

83
00:04:16,510 --> 00:04:18,590
en die sorg wat daar rondom nodig is.

84
00:04:18,590 --> 00:04:23,000
So, as ons na die patroon kyk,

85
00:04:23,000 --> 00:04:25,360
kom een ding duidelik na vore:

86
00:04:25,360 --> 00:04:27,000
julle sien die blou borrels

87
00:04:27,000 --> 00:04:29,270
en mense sê MIV is baie hoog in Afrika.

88
00:04:29,270 --> 00:04:33,360
Ek sou sê, MIV is baie ánders in Afrika.

89
00:04:33,360 --> 00:04:36,800
’n Mens sal die hoogste 
MIV-koers ter wêreld

90
00:04:36,800 --> 00:04:38,150
in Afrikalande kry,

91
00:04:38,150 --> 00:04:40,740
en tog het Senegal, hier onder,

92
00:04:40,740 --> 00:04:42,810
dieselfde koers as die VSA.

93
00:04:42,810 --> 00:04:44,000
En julle sal Madagaskar kry,

94
00:04:44,000 --> 00:04:46,000
en baie Afrikalande kry

95
00:04:46,000 --> 00:04:49,000
wat omtrent so laag is 
soos die res van die wêreld.

96
00:04:49,000 --> 00:04:53,000
Dis hierdie vreeslike vereenvoudiging 
dat daar een Afrika is,

97
00:04:53,000 --> 00:04:55,670
en dat dinge op een manier werk in Afrika.

98
00:04:55,670 --> 00:04:57,050
Ons moet ophou daarmee.

99
00:04:57,050 --> 00:05:00,000
Dis nie respekvol nie, 
en dis nie baie slim

100
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
om so te dink nie.

101
00:05:02,000 --> 00:05:04,690
(Applous)

102
00:05:06,000 --> 00:05:09,460
Ek was bevooreg om vir ’n ruk 
in die VSA te woon en werk.

103
00:05:09,460 --> 00:05:13,000
Ek het agtergekom dat Salt Lake City 
en San Francisco baie verskillend is.

104
00:05:13,000 --> 00:05:15,000
(Gelag)

105
00:05:15,650 --> 00:05:18,320
En so is dit in Afrika -- 
daar's baie verskille.

106
00:05:18,320 --> 00:05:20,520
So, hoekom is dit so hoog? Is dit oorlog?

107
00:05:20,520 --> 00:05:22,610
Nee, dis nie. Kyk hier.

108
00:05:22,610 --> 00:05:26,130
Die oorloggeteisterde Kongo is hier onder -- 
twee, drie, vier persent.

109
00:05:26,130 --> 00:05:29,720
En hierdie is vreedsame Zambië, 
naburige land -- 15 persent.

110
00:05:29,720 --> 00:05:32,600
Daar's goeie studies van die vlugtelinge 
uit die Kongo --

111
00:05:32,600 --> 00:05:34,490
twee, drie persent is besmet,

112
00:05:34,490 --> 00:05:36,640
en vreedsame Zambië -- baie hoër.

113
00:05:36,640 --> 00:05:38,610
Daar's nou studies wat duidelik aandui

114
00:05:38,610 --> 00:05:41,540
dat die oorloë aaklig is, 
dat verkragtings aaklig is,

115
00:05:41,540 --> 00:05:44,890
maar dis nie die dryfkrag 
vir die hoë vlakke in Afrika nie.

116
00:05:44,890 --> 00:05:47,150
So, is dit armoede?

117
00:05:47,150 --> 00:05:49,010
Wel, as ’n mens kyk op die makrovlak,

118
00:05:49,010 --> 00:05:52,180
blyk dit meer geld, meer MIV.

119
00:05:52,180 --> 00:05:53,640
Maar dis baie simplisties,

120
00:05:53,640 --> 00:05:56,210
so kom ons gaan af en kyk na Tanzanië.

121
00:05:56,210 --> 00:05:59,420
Ek deel Tanzanië in vyf inkomstegroepe op,

122
00:05:59,420 --> 00:06:01,540
van die hoogste na die laagste inkomste,

123
00:06:01,540 --> 00:06:03,000
en hier gaan ons.

124
00:06:03,000 --> 00:06:06,320
Dié met die hoogste inkomste, 
ek sou wel nie sê ryk nie,

125
00:06:06,320 --> 00:06:08,000
hulle't hoër MIV.

126
00:06:08,000 --> 00:06:11,000
Die verskil gaan van 11 persent af 
tot by vier persent,

127
00:06:11,000 --> 00:06:13,480
en dis selfs groter onder vroue.

128
00:06:13,480 --> 00:06:17,000
Daar's baie dinge wat ons gedink het 
wat nou, deur navorsing,

129
00:06:17,000 --> 00:06:20,000
van Afrika-instansies en -navorsers

130
00:06:20,000 --> 00:06:23,590
saam met internasionale navorsers, 
wys dat dit nie die geval is nie.

131
00:06:23,590 --> 00:06:25,580
Dis die verskil binne Tanzanië.

132
00:06:25,580 --> 00:06:27,860
En, ek moet Kenia wys.

133
00:06:27,860 --> 00:06:29,000
Kyk hier.

134
00:06:29,000 --> 00:06:31,630
Ek het Kenia in provinsies opgedeel.

135
00:06:31,630 --> 00:06:33,000
Hier gaan dit.

136
00:06:33,000 --> 00:06:36,000
Kyk die verskil binne een Afrikaland --

137
00:06:36,000 --> 00:06:39,000
dit gaan van ’n baie lae tot by 
’n baie hoë vlak,

138
00:06:39,000 --> 00:06:42,430
en die meeste van die provinsies in Kenia 
is betreklik beskeie.

139
00:06:43,230 --> 00:06:45,240
So, wat is dit dan?

140
00:06:45,240 --> 00:06:48,000
Hoekom sien ons sulke 
uiters hoë vlakke in sommige lande?

141
00:06:48,000 --> 00:06:51,970
Wel, dis meer algemeen 
met meer as een seksmaat,

142
00:06:51,970 --> 00:06:54,310
kondoomgebruik is minder algemeen,

143
00:06:54,310 --> 00:06:57,000
en daar is ouderdom-disparate seks --

144
00:06:57,000 --> 00:07:00,000
dit is, ouer mans is geneig 
om met jonger vroue seks te hê.

145
00:07:00,000 --> 00:07:03,000
Ons sien ’n hoër koers 
in jonger vroue as jonger mans

146
00:07:03,000 --> 00:07:05,000
in baie van die 
erg geaffekteerde lande.

147
00:07:05,000 --> 00:07:07,000
Maar waar is hulle geleë?

148
00:07:07,000 --> 00:07:08,810
Ek sit die borrels op ’n kaart.

149
00:07:09,180 --> 00:07:13,000
Kyk, die hoogs geïnfekteerdes 
is vier persent van die hele bevolking

150
00:07:13,000 --> 00:07:16,690
en hulle hou 50 persent 
van die MIV-geïnfekteerdes.

151
00:07:16,690 --> 00:07:19,000
MIV bestaan regoor die wêreld.

152
00:07:19,000 --> 00:07:21,000
Daar's borrels regoor die wêreld hier.

153
00:07:21,800 --> 00:07:24,000
Brasilië het baie MIV-geïnfekteerdes.

154
00:07:24,000 --> 00:07:27,000
Arabiese lande nie so veel nie, 
maar Iran is nogal hoog.

155
00:07:27,000 --> 00:07:31,000
Hulle het heroïnverslawing 
en ook prostitusie in Iran.

156
00:07:31,000 --> 00:07:33,000
Indië het baie want daar is baie.

157
00:07:33,000 --> 00:07:34,620
Suid-oos Asië, en so aan.

158
00:07:34,620 --> 00:07:37,000
Maar, daar is een deel van Afrika --

159
00:07:37,000 --> 00:07:39,560
en die moeilike ding is, terselftertyd,

160
00:07:39,560 --> 00:07:43,000
om nie ’n eenvormige uitspraak 
oor Afrika te maak nie,

161
00:07:43,000 --> 00:07:47,630
om nie met simpel idees voorendag te kom 
oor hoekom dit so is, aan die een kant.

162
00:07:47,630 --> 00:07:50,620
Aan die ander kant, om te erken 
dat dit ’n ernstige geval is,

163
00:07:50,620 --> 00:07:54,270
want daar is nou wetenskaplike konsensus 
oor hierdie patroon.

164
00:07:54,270 --> 00:07:57,670
VNVIGS het, uiteindelik, 
goeie data beskikbaar gestel,

165
00:07:57,670 --> 00:08:01,290
oor die verspreiding van MIV.

166
00:08:01,290 --> 00:08:04,150
Dit kan samelopendheid wees.

167
00:08:04,150 --> 00:08:06,670
Dit kan sekere virustipes wees.

168
00:08:06,670 --> 00:08:10,410
Dit kan wees dat daar ander dinge is

169
00:08:10,410 --> 00:08:13,000
wat oordrag teen ’n hoër frekwensie 
laat voorkom.

170
00:08:13,000 --> 00:08:16,870
As jy immers heeltemal gesond is 
en jy hê heteroseksuele seks,

171
00:08:16,870 --> 00:08:21,760
is die infeksierisiko tydens een omgang 
een in ’n 1000.

172
00:08:21,760 --> 00:08:23,590
Moenie oorhaastig raak met

173
00:08:23,590 --> 00:08:25,880
julle gedrag vanaand nie.

174
00:08:25,880 --> 00:08:27,000
(Gelag)

175
00:08:27,000 --> 00:08:30,000
Maar as jy in ’n ongunstige situasie is,

176
00:08:30,000 --> 00:08:33,820
meer seksueeloordraaglike siektes, 
kan dit een in ’n 100 wees.

177
00:08:33,820 --> 00:08:37,130
Maar wat ons dink dit kan wees, 
is samelopendheid.

178
00:08:37,130 --> 00:08:38,000
En wat is dit?

179
00:08:38,000 --> 00:08:40,630
In Swede het ons geen samelopendheid nie.

180
00:08:40,630 --> 00:08:42,000
Ons het reeks-monogamie.

181
00:08:42,000 --> 00:08:44,520
Vodka, Oujaarsaand -- 
’n nuwe maat vir die lente.

182
00:08:44,520 --> 00:08:46,770
Vodka, Midsomersaand -- 
’n nuwe maat vir die herfs.

183
00:08:46,770 --> 00:08:48,890
Vodka -- en so gaan dit aan, julle weet?

184
00:08:48,890 --> 00:08:51,000
En jy versamel ’n groot aantal ekse.

185
00:08:51,000 --> 00:08:54,130
En ons het ’n vreeslike 
chlamidia-epidemie --

186
00:08:54,130 --> 00:08:57,000
’n vreeslike chlamidia-epidemie 
wat vir baie jare rondhang.

187
00:08:57,000 --> 00:09:00,000
MIV bereik drie tot ses weke 
na infeksie ’n piek

188
00:09:00,000 --> 00:09:03,400
en dus, is om meer as een seksmaat 
in een maand te hê

189
00:09:03,400 --> 00:09:06,000
baie meer gevaarlik in MIV-oordrag 
as met ander infeksies.

190
00:09:06,000 --> 00:09:08,000
Waarskynlik, is dit ’n kombinasie hiervan.

191
00:09:08,000 --> 00:09:11,000
En wat my so gelukkig maak 
is dat ons nou in die rigting van

192
00:09:11,000 --> 00:09:14,090
feite beweeg wanneer ons hierna kyk.

193
00:09:14,090 --> 00:09:15,840
Julle kry dié grafiek, pasella.

194
00:09:15,840 --> 00:09:18,820
Ons't VNVIGS data 
op Gapminder.org opgelaai.

195
00:09:18,820 --> 00:09:22,790
En ons hoop dat wanneer ons in die toekoms 
op globale probleme reageer

196
00:09:22,790 --> 00:09:25,000
ons nie net die hart sal hê nie,

197
00:09:25,000 --> 00:09:28,150
nie net die geld sal hê nie,

198
00:09:28,150 --> 00:09:30,370
maar dat ons ook die brein sal inspan.

199
00:09:30,370 --> 00:09:32,000
Baie dankie.

200
00:09:32,000 --> 00:09:35,140
(Applous)