< Return to Video

Sta vam secerni omotac na vasim celijama pokusava reci

  • 0:01 - 0:03
    Ovo je prica o seceru i raku.
  • 0:04 - 0:07
    Postala sam zainteresovana za secer
    dok sam bila na koledzu.
  • 0:07 - 0:09
    Ne ovu vrstu secera.
  • 0:09 - 0:14
    Radi se o seceru o kojem su
    nas profesori biologije ucili
  • 0:14 - 0:18
    u kontekstu oblaganja celija.
  • 0:19 - 0:23
    Mozda niste znali da su vase celije
    oblozene secerom.
  • 0:23 - 0:24
    Ni ja to nisam znala,
  • 0:24 - 0:27
    dok nisam pocela pohadati te predmete
    na koledu
  • 0:27 - 0:28
    ali tada
  • 0:28 - 0:32
    a to je bilo, recimo 1980ih--
  • 0:33 - 0:37
    ljudi nisu znali mnogo o tome zasto secer
    prekriva nase celije.
  • 0:37 - 0:41
    I dok sam kopala po svojim biljeskama,
    primjetila sam da sam zabiljezila
  • 0:41 - 0:45
    da secer koji obavija nase celije
    izgleda kao secerni premaz
  • 0:45 - 0:47
    na kikirikiju M&M`a.
  • 0:47 - 0:51
    I ljudi su mislili da je secerni omotac
    na nasim celijama
  • 0:51 - 0:53
    kao zastitni omotac
  • 0:53 - 0:56
    koji nekako nase celije
    cini jacima i otpornijima.
  • 0:57 - 0:59
    Ali sada znamo, mnogo decenija kasnije,
  • 0:59 - 1:01
    da je to mnogo komplikovanije od toga,
  • 1:02 - 1:06
    i da su seceri na nasim celijama
    u stvari mnogo kompleksniji.
  • 1:07 - 1:13
    I kad bi mogli smanjiti sebe na nivo
    minijaturnog aviona
  • 1:13 - 1:17
    i letjeti duz povrsine svojih celija,
  • 1:17 - 1:19
    to bi izgledalo kao nesto poput ovoga
  • 1:19 - 1:21
    sa geografskim karakteristikama.
  • 1:21 - 1:25
    I sad, kompleksni seceri su
    drveca i grmlje,
  • 1:25 - 1:28
    tuzne vrbe koje se njisu na vjetru
  • 1:28 - 1:30
    i krecu se sa valovima.
  • 1:30 - 1:34
    I kad sam pocela razmisljati o
    svim tim slozenim secerima
  • 1:34 - 1:37
    koji su kao ovi listovi na nasim celijama,
  • 1:37 - 1:40
    to je postao jedan od najinteresantnijih
    problema sa kojima sam se srela
  • 1:40 - 1:44
    kao biolog i hemicar.
  • 1:44 - 1:45
    I sad tezimo da mislimo
    o tim secerima
  • 1:46 - 1:47
    sto naseljavaju povrsinu
    nasih celija
  • 1:48 - 1:52
    kao o jeziku.
  • 1:52 - 1:56
    Imaju mnostvo informacija sadrzanih
    u njihovoj kompleksnoj strukturi.
  • 1:57 - 2:00
    Ali sta nam pokusavaju reci?
  • 2:01 - 2:04
    Mogu vam reci da znamo neke informacije
  • 2:04 - 2:05
    koje dolaze od tih secera,
  • 2:06 - 2:08
    i cini se da su vec nevjerovatno vazne
  • 2:08 - 2:10
    u svijetu medicine.
  • 2:11 - 2:14
    Npr. jedna stvar koju nam vasi
    seceri govore
  • 2:14 - 2:16
    je vasa krvna grupa.
  • 2:17 - 2:21
    Znaci, vasa krvna zrnca, vasa crvena
    krvna zrnca su prekrivena secerima
  • 2:21 - 2:26
    i hemijski spojevi tih secera odredjuju
    vasu krvnu grupu.
  • 2:26 - 2:30
    Npr. ja znam da sam krvna krupa 0.
  • 2:30 - 2:33
    Koliko je ljudi takodjer nulta grupa?
  • 2:33 - 2:34
    Podignite ruke.
  • 2:34 - 2:35
    Poprilicno je cesta,
  • 2:35 - 2:38
    tako da,kad imamo samo par dignutih
    ruku il ne prdajete paznju
  • 2:38 - 2:41
    ili ne znate svoju krvnu grupu,
    a oboje je lose.
  • 2:41 - 2:42
    (Smijeh)
  • 2:42 - 2:45
    Ali za one koji dijele krvnu grupu 0
    sa mnom,
  • 2:45 - 2:48
    znaci da mi imamo takve
    hemijske spojeve
  • 2:48 - 2:50
    na povrsini nasih celija:
  • 2:50 - 2:54
    tri jednostavna secera spojena zajedno
    tvore slozeniji secer.
  • 2:54 - 2:56
    I to je, po definiciji, nulta krvna grupa.
  • 2:57 - 2:59
    Sad, koliko ljudi je krvna grupa A?
  • 3:01 - 3:02
    Ovdje.
  • 3:02 - 3:05
    To znaci da imate enzim u vasi celijama
  • 3:05 - 3:07
    koji dodaje jedan gradivni element vise,
  • 3:07 - 3:09
    taj crveni secer,
  • 3:09 - 3:10
    kako bi izgradio slozeniju strukturu.
  • 3:11 - 3:14
    A koliko je ljudi krvna grupa B?
  • 3:14 - 3:15
    Poprilicno dosta.
  • 3:15 - 3:18
    Vi imate malkice drugaciji enzim od
    ljudi sa A grupom,
  • 3:18 - 3:20
    tako da tvorite malkice
    drugaciju strukturu,
  • 3:20 - 3:22
    i vi koji ste AB grupa
  • 3:23 - 3:26
    imate enzim od majke, drugi enzim od oca,
  • 3:26 - 3:30
    i pravite obe ove strukture u priblizno
    istim proporcijama.
  • 3:30 - 3:32
    Kad se saznalo za ovo,
  • 3:32 - 3:35
    a to je bilo u prethodnom stoljecu,
  • 3:35 - 3:38
    omogucilo je jedan od najvaznijih
    medicinskih zahvata na svijetu,
  • 3:38 - 3:41
    a to je, naravno,
    transfuzija krvi.
  • 3:41 - 3:43
    I znajuci koja ste krvna grupa,
  • 3:43 - 3:45
    mozemo biti sigurni da, ako ikad
    zatrebate transfuziju,
  • 3:45 - 3:48
    da vas donor ima istu krvnu grupu,
  • 3:48 - 3:51
    tako da vasa krv ne vidi tudje secere
  • 3:52 - 3:54
    koji joj se ne bi svidjeli i sigurno
    bi ih odbacila.
  • 3:56 - 4:00
    Sta nam jos pokusavaju reci
    seceri sa nasih celija?
  • 4:01 - 4:06
    Pa, ti seceri bi nam mogli poruciti
    da imate rak.
  • 4:07 - 4:09
    Prije nekoliko decenija,
  • 4:09 - 4:14
    korelacije su se pocele javljati
    iz analiza tumorskih tkiva.
  • 4:14 - 4:19
    I tipican scenario je da pacijentu
    otkrivaju tumor,
  • 4:19 - 4:23
    i tkivo bi se uklonilo biopsijom
  • 4:23 - 4:26
    i onda poslano na patologiju
  • 4:26 - 4:30
    gdje bi se tkivo analiziralo
    i traze se hemijske promjene
  • 4:30 - 4:34
    koje bi mogle informisati onkologa
    o najboljem nacinu lijecenja.
  • 4:35 - 4:38
    Ono sto je otkriveno
    iz studija kao ove
  • 4:38 - 4:41
    je da su se ti seceri promijenili
  • 4:41 - 4:46
    nakon sto se celija pretvori iz
    zdrave u bolesnu.
  • 4:47 - 4:52
    I te korelacije su se pojavljivale
    iznova i iznova
  • 4:52 - 4:57
    Ali je veliko pitanje na tom
    polju bilo: Zasto?
  • 4:57 - 5:01
    Zasto tumori imaju drugacije secere?
    Koja je vaznost toga?
  • 5:01 - 5:05
    Zasto se to desava i sta mozemo
    uciniti povodom toga ako se ispostavi
  • 5:05 - 5:08
    da je povezano sa procesom bolesti?
  • 5:10 - 5:13
    Dakle, jedna od promjena koje izucavamo
  • 5:13 - 5:19
    je porast u gustoci pojedinog secera
  • 5:19 - 5:21
    kojeg nazivamo sialna kiselina.
  • 5:22 - 5:26
    I mislim da ce ovo biti jedan od
    najznacajnijih secera
  • 5:26 - 5:27
    naseg doba,
  • 5:27 - 5:31
    i zelim potakuti svakoga da se upozna
    sa ovim nazivom.
  • 5:32 - 5:34
    Sialna kiselina nije tip
    secera koji jedemo.
  • 5:34 - 5:36
    To su drugaciji seceri.
  • 5:37 - 5:40
    Ovo je secer koji je u stvari
    pronadjen
  • 5:40 - 5:43
    u odredjenoj razini na svim nasim
    celijama u tijelu.
  • 5:43 - 5:46
    Ustavri je poprilicno cest na
    vasim celijama.
  • 5:46 - 5:48
    Ali iz nekog razloga,
  • 5:48 - 5:54
    celije tumora, barem u uspjesnoj,
    progresivnoj bolesti
  • 5:54 - 5:57
    teze da imaju vise sialne kiseline
  • 5:57 - 5:59
    nego sto ima normalna, zdrava celija.
  • 5:59 - 6:01
    I zasto?
  • 6:01 - 6:02
    Sta to znaci?
  • 6:03 - 6:05
    Pa, ono sto smo naucili
  • 6:05 - 6:08
    je da je to povezano sa vasim
    imunim sistemom.
  • 6:09 - 6:13
    Dozvolite mi da vam kazem malo vise o
    znacaju vaseg imunog sistema
  • 6:13 - 6:14
    u tumoru.
  • 6:14 - 6:17
    I ovo je nesto sto je, mislim, mnogo
    prisutno u danasnjim vijestima.
  • 6:17 - 6:20
    Znate, ljudi se pocinju
    upoznavati sa terminima
  • 6:20 - 6:23
    "imunoterapija tumora."
  • 6:23 - 6:25
    I neki od vas bi cak mogli znati ljude
  • 6:25 - 6:29
    kojima je koristio ovakav nacin
    lijecenja raka.
  • 6:30 - 6:33
    Ono sto sada znamo je da
    vase celije imuniteta,
  • 6:33 - 6:37
    a to su bijela krvna zrnca koja proticu
    vasim krvotokom
  • 6:37 - 6:42
    stite vas svakodnevno od losih stvari--
  • 6:42 - 6:43
    ukljucujuci tumor.
  • 6:44 - 6:46
    I tako na ovoj slici,
  • 6:46 - 6:49
    te male zelene loptice
    su vase celije imuniteta,
  • 6:49 - 6:52
    a ta velika roza celija je celija raka.
  • 6:52 - 6:57
    Te celije imuniteta idu okolo i probaju
    sve celije u vasem tijelu.
  • 6:57 - 6:58
    To je njihov posao.
  • 6:59 - 7:02
    I vecinu vremena, celije imaju dobar okus.
  • 7:02 - 7:04
    Ali s vrmena na vrijeme,
    celija moze imat ruzan okus.
  • 7:05 - 7:07
    Nadajmo se da su to celija raka,
  • 7:07 - 7:09
    i kad do tih celije imuniteta
    dopre los okus,
  • 7:09 - 7:12
    one lansiraju napad i ubiju te celije.
  • 7:13 - 7:14
    Znamo to.
  • 7:14 - 7:18
    Takodjer znamo da ako mozete
    potencirati taj okus,
  • 7:18 - 7:22
    ako mozete ohrabriti te celije imuniteta
    da odgriznu veliki komad
  • 7:22 - 7:23
    celije raka,
  • 7:23 - 7:27
    dobijete bolji posao stiteci sebe
    od raka svakodnevno
  • 7:27 - 7:29
    i mozda cak i izlijecite rak.
  • 7:30 - 7:32
    Sada postoji nekoliko lijekova
    na trzistu
  • 7:32 - 7:34
    koji s koriste u lijecenju pacijenta
    s rakom
  • 7:34 - 7:37
    koji djeluju isto kao ovaj proces.
  • 7:38 - 7:39
    Aktiviraju imuni sistem
  • 7:39 - 7:42
    tako da imuni sistem postane snazniji
  • 7:42 - 7:44
    kako bi nas zastitio od raka.
  • 7:44 - 7:46
    U stvari, jedan od tih lijekova
  • 7:46 - 7:49
    je mozda spasio i zivot predjednika
    Dzimija Kartera.
  • 7:50 - 7:54
    Sjecate se, Predsjednik Karter je
    imao maligni melanom
  • 7:54 - 7:57
    koji je metastazirao do njegovog mozga
  • 7:57 - 8:00
    i da je dijagnoza obicno
    popracena brojevima
  • 8:00 - 8:02
    poput "..mjeseci zivota."
  • 8:03 - 8:07
    Ali su njega lijecili jednim od ovih novih
    imuno-stimulirajucih lijekova,
  • 8:08 - 8:11
    i sad se cini da je njegov melanom
    u remisiji
  • 8:11 - 8:13
    sto je nevjerovatno,
  • 8:13 - 8:16
    imajuci u vidu situaciju
    od prije samo par godina.
  • 8:16 - 8:18
    U stvari, to je tako zadivljujuce
  • 8:18 - 8:21
    da provokativne izjave poput ove:
  • 8:21 - 8:24
    "Rak ima momenat penicilina"
  • 8:24 - 8:26
    s ovim novim imunoterapijskim lekovima
  • 8:26 - 8:29
    Mislim, zaista je smjelo reci takvo
    nesto za jednu bolest
  • 8:29 - 8:32
    sa kojom se borimo dugo vremena
  • 8:32 - 8:34
    i uglavnom gubimo borbu sa njom.
  • 8:35 - 8:36
    Ovo je veoma uzbudljivo.
  • 8:37 - 8:39
    Sad, kakve veze ovo ima sa secerima?
  • 8:39 - 8:42
    Pa, reci cu vam sta smo naucili.
  • 8:43 - 8:49
    Kad se celija imuniteta priljubi uz celiju
    raka da je okusi,
  • 8:49 - 8:52
    ona trazi znakove bolesti,
  • 8:52 - 8:54
    i ako nadje te znakove,
  • 8:54 - 8:58
    celija se aktivira i lansira raketni napad
    te ubije celiju.
  • 8:59 - 9:05
    Ali ako ta celija ima gustu sumu tog
    secera, sialne kiseline,
  • 9:06 - 9:09
    pa, pocinje da ima stvarno dobar okus.
  • 9:10 - 9:14
    A tu je i protein na celijama imuniteta
    koji grabi sialnu kiselinu
  • 9:14 - 9:18
    i ako taj protein bude zadrzan
    na toj sinapsi
  • 9:18 - 9:20
    izmedju celije imuniteta i celije raka,
  • 9:21 - 9:23
    stavi tu celiju imuniteta na spavanje.
  • 9:24 - 9:27
    Sialne kiseline govore
    celijama imuniteta,
  • 9:27 - 9:30
    "Hej, ova celija je uredu.
    Nema se sta vidjeti ovdje, produzi dalje.
  • 9:30 - 9:32
    Gledaj negdje drugdje."
  • 9:33 - 9:34
    Drugim rijecima,
  • 9:34 - 9:39
    dok god nase celije nose
    debeli sloj sialne kiseline,
  • 9:39 - 9:41
    izgledaju fantasticno, zar ne?
  • 9:42 - 9:43
    To je nejvejrovatno.
  • 9:45 - 9:48
    I sta kad bi mogli skinuti taj omotac
  • 9:48 - 9:50
    i skloniti taj secer?
  • 9:50 - 9:53
    Pa, vas imuni sistem
  • 9:53 - 9:57
    bi mogao vidjeti celiju raka onakvom
    kakva stvarno jest:
  • 9:57 - 9:59
    Nesto sto mora biti unisteno.
  • 10:01 - 10:03
    To je ono sto radimo u mom laboratoriju.
  • 10:04 - 10:06
    Razvijamo nove lijekove
  • 10:06 - 10:09
    koji su ustvari kosilice za
    povrsinu celije--
  • 10:10 - 10:14
    Molekule koje idu dole do
    povrsine tih celija raka
  • 10:14 - 10:16
    i samo pokidaju te sialne kiseline,
  • 10:16 - 10:21
    tako da imuni sistem moze
    dosegnuti svoj puni potencijal
  • 10:21 - 10:23
    u eliminaciji tih celija iz naseg tijela.
  • 10:25 - 10:27
    Za kraj,
  • 10:28 - 10:30
    dopustite mi samo da vam napomenem
    jos jednom:
  • 10:30 - 10:32
    vase celije su prekrivene secerima.
  • 10:33 - 10:38
    Ti seceri govore celijama
    oko tih celija
  • 10:38 - 10:40
    jesu li dobre ili lose celije.
  • 10:41 - 10:42
    I to je vazno,
  • 10:42 - 10:45
    jer nas imuni sistem treba da
    pusti dobre celije na miru.
  • 10:45 - 10:47
    U protivnom, imali bismo autoimune bolesti
  • 10:48 - 10:51
    Ali povremeno, tumori dobiju
    sposobnost da
  • 10:51 - 10:53
    izraze te nove secere.
  • 10:53 - 10:54
    I sad kad razumijemo
  • 10:54 - 10:58
    kako ti seceri ocaravaju imuni sistem,
  • 10:58 - 11:02
    mozemo pronaci nove lijekove kako bi
    probudili te celije imuniteta,
  • 11:02 - 11:05
    i rekli im, "Ignorisite secere,
    jedite celije
  • 11:05 - 11:08
    i uzivajte u ukusu tog raka."
  • 11:09 - 11:10
    Hvala vam.
  • 11:10 - 11:12
    (Aplauz)
Title:
Sta vam secerni omotac na vasim celijama pokusava reci
Speaker:
Carolyn Bertozzi
Description:

Vase celije su prekrivene secerima koje sadrze informacije i pricaju tajni jezik. Sta nam pokusavaju reci? Vasu krvnu grupu, kao prvo-- i potencijalno, da imate rak. Hemijski biolog Carolyn Bertozzi istrazuje kako seceri na celijama raka djeluju na (i ponekad varaju) vas imuni sistem. Naucite vise o tome kako vase tijelo detektuje rak i kako najnoviji lijekovi protiv raka mogu pomoci vasem imunom sistemu da pobijedi bolest.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:25

Bosnian subtitles

Revisions