Yetkinlərdə dölə məxsus quruluşlar| Qan-damar sistemi fiziologiyası | NCLEX-RN | Khan Academy

Bu şəkli buraya qoydum.

Şəkil körpə doğulduqdan sonra
qan dövranının necə işlədiyini,

bu dövranda olan müxtəlif hissələri
və

onların adlarını göstərir.Şəkli bura əlavə

etməyimin digər bir səbəbi də,

böyüdükcə meydana
çıxan

dəyişiklikləri göstərmək istəməyimdir.

Gəlin, nümunə olaraq elə özümü götürüm.

Mən hazırda yetkin bir fərdəm.

Yetkinlərdə bu strukturlar nə adlanır?

Yaxud orqanizmdəki bütün bu
proseslər necə baş verir?

İlk olaraq əgər qarnıma
baxsam

orada gülən sima görməyəcəm.

Elə deyil?

Mən orada heç bir qan damarı ggörməyəcəm.

Sadəcə dərini görəcəm.

Bu ona görədir ki,qan damarları uzun
müddətdir ki bədənimizdə

olsada qanı paylamayıb.

Burada vurğulamaq istədiyim ilk
dəyişim budur.

İndi göbək ciyəsi damarlarının liqamentə

necə çevrilməsinə baxaq.

Bütün bunlardan öncə burada qan laxtası

qalmışdı.

Ancaq illər sonra--əslində doğumdan qısa
zaman sonra

bunlar fibrozlaşmağa başlayır.

Toxumaların çoxu bu hissədə yığılır

və sonra qaysıq şəklində olur.

Bu hissə zülalla zəngin olur.

Buna görədə qanın axması üçün kifayət
qədər

hissə qalmır.

Beləliklə,bu liqamentə çevrilir.

Əslində liqament qapı venasına

tərəf uzanır.

Hətta venoz kanallarıda

liqamentə çevrilir.

Bunlar liqamentə çevrilir.

Əslində bunların Latın adları var.

Gəlin göbək ciyəsi damarını başqa

adla əvəz edək.

Bunu liqamentum teres hepatis
adlandırırıq.

Əgər dostlarınızda təəssürat yaratmaq
istəyirsinizsə deyə

bilərsiniz ki,liqamentum teres hepatis
deyirsen?

Deməli göbək ciyəsində belə olur.

Bu əslində yadda saxlamaq
üçün çətin sözdür.

Burada "hepatis" qaraciyərə
istinadən deyilir.

İndi bunun qaraciyərlə bağlı olduğunu
bilirsiniz.Bu

şəkildə xatırlaya bilərsiniz.

Digər tərəfdə isə venoz kanalları,

buna artıq kanal deyirik,ele deyil?

"Kanal'' nəyisə ötürmək üçün
nəzərdə tutulur.

Bu çəkdiyim liqamentdir,ele deyil?

Bu liqamentdir.

İndi bunu başqa adla adlandıraq.

Biz bunu liqamentum adlandıracayıq--

bunuda digəri kimi eyni başlayaq.

Bu isə liqamentum venozdur.

Buna görədə venoz kanalı kimi işlənilir.

Beləliklə,indi bunu liqamentum venoz kimi
adlandıra bilərik.

Bu şəkildə xatırlamaq asan
olar.

İndiye qədər iki liqamentum öyrəndik,
elə deyil?

Yəqinki bir neçəsinidə sonra

keçəcəyik.

İndi isə davam edək,burada sağ qulaqcığa
daxil olur.

Bildiyiniz kimi qan döldə

oval pəncərə vasitəsilə

sağ qulaqcıqdan sol qulaqcığa
keçir.

Biz bunun nece bağlanmasını
danışdıq ki,

sağ hissədəki təyziq sol tərəfdəki

təyziqdən çox olduqda bağlanır.

Deməli bağlandığı zaman,müəyyən zaman

burada bəzi toxumalar yaranır və

bu iki hissəni birləşməyə başlayır.

Əslində isə toxuma yaradır.

Bu baş verdiyi zaman,həmin hissə

oval çuxura çevrilir.

Beləliklə,mənim və ya sənin bədənində
bu şəkildə adlandıra bilərik.

Əgər sağ qulaqcığın içinə baxsaq,

toxuma olan divar tərəfdə

kiçik çuxur görəcəksiz bu

oval çuxur adlanır.

Amma belə çıxır ki,
bir çox

böyüklərdə bu hissə yoxdur.

Mən çəkdiyim şəkildə onların
arasında kiçik toxuma

var.

Əslində deyək ki, 20% və ya

25 % yetişkinlər vardır ki,

sadəcə onlarda iki qapaq olurki

hansı ki,nəzəri olaraq bir-birindən ayrı
hərəkət edə bilir.

Deməli,əgər sizdə bu 20%-yə ,gəlin deyək
20-25 %-in içərisinə

daxilsinizsə sizdə də

oval pəncərə var.

Əgər bu çoxluğa daxilsinizsə,

sonraki 75-80%-də isə oval çuxur vardir.

Buradan belə çıxır ki bəzi insanlarda

qapaqları birləşdirən toxuma olur və

bəzilərində isə bu yoxdur.

Sağ tərəfdəki təyziq

yüksəldikcə bu iki qapaq bir-birindən

ayrılır.

Oval pəncərəyə sahib olan insanlarda
nəzəri olaraq desək

əgər sağ tərəfdəki təyziq yüksəlirsə

qapaqlar açılmağa başlayacaq.

Belə vəziyyətdə qan

bu iki hissə arasında

hərəkət edir.

Beləliklə, bu əslində
maraqlı bir düşüncədir.

Burada qan sağ tərəfdən sol

tərəfə keçir və bunu Oval Pəncərə
adlandırırlar.

Lakin əksər insanlar üçün sağ tərəfdəki

təyziq bu qədər yüksək olmur.

Hətta sizdə OP (oval pəncərə)
olsa belə,çünki sağ tərəfdəki

təyziq sol tərəfdəki təyziqdən az

olur,bu o deməkdir ki,

qapaq həmişə bağlı qalacaq.

Hətta OP ilə belə
,insanlar bu haqda

bilmirlər.

Əslində öz bədənləri ilə çox
xoşbəxt yaşayırlar,

hətta bu toxuma burda olmasa belə.

İndi irəliləsək arterial axacaq var.

Buna görədə bilirik ki,doğuşdan dərhal
sonra

yerini bərkidir.

Yüksək oksigen səviyyəsinə çatdıqda
əzələlər sıxılır və

prostaqlandinlər hiss edilməyə başlayır.

Bu arterial axacaqların adı

eyni qalmır.

Dəyişilir.

Sizə zaman verirəm ki,

düşünəsiniz ki nədir.

Yenidən,liqamentum-- və sizə ipucu
verəcəm.

Xatırlamağa çalışın ki,bunu nə
adlandırdıq.

Biz bunu arterial liqament
adlandıracağıq.

Bunları necə adlandırmağımız
üçün ipucu əldə etdiniz.

İndi isə qanı təqib etsək onun

aorta ilə aşağı,aşağı,aşağı gedərək
daxili qalça arteriyasına keçir.

Bu sol tərəfdə olacaq bu isə
sağ tərəfdə.

Daxili qalça arteriyasının bir
çox şaxəsi vardır.

Bütün şaxələri çəkmədik ancaq bu
kifayət qədər çoxdur.

Nəhayət bunlara göbək arteriyası

rəhbərlik edəcək.

İndi bu göbək arteriyaları,sadəcə

arteriya axacaqları daraldıqcaq oksigenin

səviyyəsi yüksəlir və

prostaqlandin isə azalır.

Sıxıldığı zaman isə liqamentə çevrilir.

Bu ona görədir ki,bu hissədə

qan axını olmur.

Bura son yerdir ki,

qan axımı tənzimlənir.

Dediyim kimi şaxələri vardır.

Əlbəttədəki bu şaxələr boyunca,

qan digər hissələr keçir,düzdürmü?

Qan çanağımızda müxtəlif hissələrə

keçir.

Bu buradaki sonuncu şaxədir ki,

sidik kisəmizə doğru yönəlir.

Bəzən bunu görəcəksiniz.

Arteriyanın sidik kisəsinə doğru

çevrildiyini görəcəksiniz.

Digər hissə isə liqamentə tərəf çevrilir.

Gəlin göbək arteriyası sözünü silib,

və bunu doğru sözlə əvəz etsək,

orta hissəyə çevrilir--

və bu çox vacibdir çünki insanlar

bu hissədə səhv sala bilirlər.

Mən bunu L-orta göbək liqamenti
kimi vurğuluyacam.

Burada onlardan ikisi var,düzdür?

Çünki burada iki arteriya var.

Beləliklə,orta göbək liqamenti

yazmalıyam.

Ümumiləşdirsək deyə bilərik ki,

göbəyimizdən aşağıda bəzi liqamentlər var.

Vacib bir liqamentimiz varki, hansıki
qaraciyərdə yerləşir.

Digəri isə ağciyər arteriyasından aortanı

ayıran hissədir.

Sonunda,bizim ürəyimizdə ya oval çuxur və

ya oval pəncərə hissəsi

vardır.

Hətta bu olsa belə bir çoxumuz

üçün bu problem deyil.