< Return to Video

Որո՞նք են մարդու համընդհանուր իրավունքները - Բենեդետտա Բերտի

  • 0:06 - 0:09
    Մարդու իրավունքների հիմնական գաղափարը այն է,
  • 0:09 - 0:12
    որ անկախ նրանից, թե ով ենք մենք և որտեղ ենք ծնվել,
  • 0:12 - 0:17
    վերագրվում են նույն տարրական իրավունքները և ազատությունները:
  • 0:17 - 0:18
    Մարդու իրավունքները արտոնություններ չեն,
  • 0:18 - 0:21
    սրանք չեն կարող շնորհվել կամ խլվել:
  • 0:21 - 0:25
    Այս իրավունքները անօտարելի են և համընդհանուր:
  • 0:25 - 0:27
    Սկզբում այս գաղափարը պարզ է թվում,
  • 0:27 - 0:29
    սակայն այն բարդանում է,
  • 0:29 - 0:33
    երբ ինչ-որ մեկը փորձում է այն գործնականում կիրառել:
  • 0:33 - 0:35
    Որո՞նք են մարդու հիմնական իրավունքները:
  • 0:35 - 0:37
    Ո՞վ է դրանք առանձնացրել:
  • 0:37 - 0:40
    Ո՞վ է դրանք պարտադրում և ինչպե՞ս:
  • 0:40 - 0:43
    Մարդու իրավունքների հաստատումը երկար պատմություն ունի:
  • 0:43 - 0:46
    Դարերի ընթացքում տարբեր հասարակությունների,
  • 0:46 - 0:48
    կրոնների և մշակույթների ներկայացուցիչներ
  • 0:48 - 0:50
    պայքարել են արդարության,
  • 0:50 - 0:52
    անաչառության և օրինապահության համար:
  • 0:52 - 0:54
    Սակայն, մարդու իրավունքները
  • 0:54 - 0:56
    առաջին անգամ հաստատվել են
  • 0:56 - 1:00
    2-րդ համաշխարհային պատերազմից հետո ստեղծված ՄԱԿ-ի կողմից:
  • 1:00 - 1:04
    ՄԱԿ-ի հիմքում ընկած պայմանագրերի նպատակներից մեկն է
  • 1:04 - 1:08
    վերահաստատել մարդու հիմնական իրավունքները:
  • 1:08 - 1:10
    Այսպիսով,
  • 1:10 - 1:13
    1948 թ. ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեան ընդունեց
  • 1:13 - 1:15
    Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը:
  • 1:15 - 1:17
    Այս փաստաթուղթը,
  • 1:17 - 1:19
    որը կազմվել է միջազգային հանձնաժողովի կողմից,
  • 1:19 - 1:20
    որը գլխավորում էր Էլեանոր Ռուզվելտը,
  • 1:20 - 1:24
    հիմք է հանդիսանում մարդու համընդհանուր իրավունքների օրինագծի համար:
  • 1:24 - 1:27
    Հռչակագիրը հիմնվում է այն գաղափարի վրա,
  • 1:27 - 1:29
    որ բոլոր մարդիկ ծնվում են ազատ,
  • 1:29 - 1:32
    արժանապատվության և հավասար իրավունքների մեջ:
  • 1:32 - 1:34
    Այն կազմված է 30 կետերից,
  • 1:34 - 1:36
    որոնք հաստատում են մի շարք իրավունքներ,
  • 1:36 - 1:38
    այդ թվում՝ խտրականության բացառման և
  • 1:38 - 1:40
    կյանքի ու ազատության իրավունքները:
  • 1:40 - 1:42
    Այն անդրադառնում էր նաև արգելքներին,
  • 1:42 - 1:43
    օրինակ՝
  • 1:43 - 1:44
    խոշտանգումների և ստրկության արգելքներին,
  • 1:44 - 1:46
    և մարդու տարրական իրավունքներին ու ազատություններին,
  • 1:46 - 1:48
    օրինակ՝ ազատ տեղաշարժման
  • 1:48 - 1:50
    և բնակության հաստատման իրավունքին:
  • 1:50 - 1:52
    Հռչակագիրը ներառում էր հիմնական քաղաքացիական և քրեական իրավունքները,
  • 1:52 - 1:54
    այդ թվում՝ խոսքի, խղճի ազատության,
  • 1:54 - 1:56
    խաղաղ հավաքների իրավունքները,
  • 1:56 - 1:59
    և սոցիալական, աշխատանքային և կրոնական իրավունքները,
  • 1:59 - 2:01
    օրինակ՝ կրթության,
  • 2:01 - 2:03
    մասնագիտություն ազատ ընտրելու և
  • 2:03 - 2:06
    հավասարապես վարձատրվելու և արժանապատվության իրավունքները:
  • 2:06 - 2:10
    Հռչակագրում նշված չէ, թե որ իրավունքներն են ավելի կարևոր,
  • 2:10 - 2:12
    այն հաստատում է դրանց ընդհանրությունը,
  • 2:12 - 2:13
    անքակտելիությունը,
  • 2:13 - 2:15
    փոխկապակցվածությունը:
  • 2:15 - 2:18
    Վերջերս մարդու տարրական իրավունքները շատացել են,
  • 2:18 - 2:21
    խորացել և ընդարձակվել են նաև մեր գիտելիքները
  • 2:21 - 2:24
    տվյալ իրավունքների և դրանց պաշտպանության մասին:
  • 2:24 - 2:27
    Եթե տվյալ սկզբունքները լավ զարգացած են,
  • 2:27 - 2:30
    ինչու՞ մարդու իրավունքները հաճախ
  • 2:30 - 2:34
    խախտվում և արհամարհվում ամբողջ աշխարհում:
  • 2:34 - 2:37
    Հիմնականում, խնդիրը կայանում է նրանում, որ դժվար է
  • 2:37 - 2:40
    բոլորին ստիպել կիրառել տվյալ սկզբունքները
  • 2:40 - 2:42
    կամ պատժել օրինազանցներին:
  • 2:42 - 2:46
    Հռչակագիրը, չնայած իր հեղինակավոր և հարգված լինելուն,
  • 2:46 - 2:50
    միայն հռչակագիր է, այլ ոչ խիստ օրենք:
  • 2:50 - 2:53
    Այսպիսով, երբ առանձին երկրներ այն խախտում են,
  • 2:53 - 2:56
    տվյալ խախտումները վերահսկող մեխանիզմերը անզոր են:
  • 2:56 - 2:58
    Օրինակ, ՄԱԿ-ի հիմնական մարմինները,
  • 2:58 - 3:00
    որոնք պատասխանատու են մարդու իրավունքների համար,
  • 3:00 - 3:03
    հիմնականում ուսումնասիրում են և քննում ոտնձգությունները,
  • 3:03 - 3:06
    սակայն դրանք չեն կարող ստիպել երկրներին
  • 3:06 - 3:08
    կատարել օրինագծերի փոփոխություններ կամ
  • 3:08 - 3:09
    փոխհատուցել զոհերին:
  • 3:09 - 3:11
    Ահա թե ինչու որոշ քննադատներ գտնում են,
  • 3:11 - 3:14
    որ միամիտ կլինի համարել մարդու իրավունքները բնածին
  • 3:14 - 3:18
    այն աշխարհում, որտեղ առանձին երկրներ մեծ իշխանություն ունեն:
  • 3:18 - 3:21
    Քննադատները կասկածի տակ են առնում նաև մարդու իրավունքների համընդհանրությունը
  • 3:21 - 3:23
    և ընդգծում են,
  • 3:23 - 3:25
    որ սրանց զարգացումը հիմնականում պայմանավորված է
  • 3:25 - 3:27
    մի շարք արևմտյան երկրներով,
  • 3:27 - 3:30
    ինչն էլ բացառում է մարդու իրավունքների համընդհանրությունը:
  • 3:30 - 3:31
    Արդյունքում,
  • 3:31 - 3:34
    նախապատվությունը տրվում է քաղաքացիական,
  • 3:34 - 3:35
    այլ ոչ թե սոցիալական և
  • 3:35 - 3:40
    անհատական, այլ ոչ թե խմբակային իրավունքներին:
  • 3:40 - 3:43
    Մյուսները պաշտպանում են մարդու համընդհանուր իրավունքները
  • 3:43 - 3:45
    և ընդգծում են դրանց դրական ազդեցությունը
  • 3:45 - 3:47
    միջազգային չափանիշների կայացման
  • 3:47 - 3:50
    և ակտիվիստական արշավների կազմակերպման գործում:
  • 3:50 - 3:52
    Նրանք նաև նշում են,
  • 3:52 - 3:54
    որ ոչ բոլոր մարդու իրավունքների պաշտպանության
  • 3:54 - 3:56
    միջազգային մարմիններն են անզոր:
  • 3:56 - 4:00
    Օրինակ, Մարդու Իրավունքների Եվրոպական Կոնվենցիան հիմնել է դատարան,
  • 4:00 - 4:03
    որին կարող են դիմել անդամ 47 երկրները և դրանց քաղաքացիները:
  • 4:03 - 4:05
    Դատարանը կայացնում է վերջնական որոշումներ,
  • 4:05 - 4:08
    որոնց հետ հաշվի պետք է նստեն բոլոր անդամ երկրները:
  • 4:08 - 4:11
    Մարդու իրավունքները անընդհատ կատարելագործվում են
  • 4:11 - 4:15
    դրանց մասին մեր ունեցած գիտելիքների հետ միասին:
  • 4:15 - 4:19
    Օրինակ, ինչքա՞ն առաջնահերթ և կարևոր են
  • 4:19 - 4:21
    ժողովրդականության և զարգացման իրավունքները:
  • 4:21 - 4:25
    Քանի որ մեր առօրյան աստիճանաբար թվայնացվում է,
  • 4:25 - 4:28
    արդյո՞ք համացանցին միանալու իրավունք է անհրաժեշտ:
  • 4:28 - 4:29
    Տեղեկատվության գաղտնիությա՞ն իրավունք:
  • 4:29 - 4:31
    Իսկ ի՞նչ եք դուք կարծում:
Title:
Որո՞նք են մարդու համընդհանուր իրավունքները - Բենեդետտա Բերտի
Description:

Մարդու իրավունքների հիմնական գաղափարը այն է, որ մեզանից յուրաքանչյուրին, անկախ նրանից, թե ով ենք մենք և որտեղ ենք ծնվել,
վերագրվում են նույն տարրական իրավունքները և ազատությունները: Սկզբում այս գաղափարը պարզ է թվում, սակայն այն բարդանում է, երբ ինչ-որ մեկը փորձում է այն գործնականում կիրառել: Որո՞նք են մարդու հիմնական իրավունքները: Ո՞վ է դրանք առանձնացրել: Ո՞վ է դրանք պարտադրում և ինչպե՞ս: Բենեդետտա Բերտին բացահայտում է մարդու իրավունքների նրբությունները:
Դասը պատրաստեց Բենեդետտա Բերտին, անիմացիան` Սառա Սայդեն:
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:47

Armenian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.