0:00:06.380,0:00:09.279
Մարդու իրավունքների հիմնական գաղափարը այն է,

0:00:09.279,0:00:12.345
որ անկախ նրանից, թե ով ենք մենք և որտեղ ենք ծնվել,

0:00:12.345,0:00:16.528
վերագրվում են նույն տարրական իրավունքները և ազատությունները:

0:00:16.528,0:00:18.348
Մարդու իրավունքները արտոնություններ չեն,

0:00:18.348,0:00:21.245
սրանք չեն կարող շնորհվել կամ խլվել:

0:00:21.245,0:00:24.787
Այս իրավունքները անօտարելի են և համընդհանուր:

0:00:24.787,0:00:26.994
Սկզբում այս գաղափարը պարզ է թվում,

0:00:26.994,0:00:29.078
սակայն այն բարդանում է,

0:00:29.078,0:00:32.930
երբ ինչ-որ մեկը փորձում է այն գործնականում կիրառել:

0:00:32.930,0:00:35.470
Որո՞նք են մարդու հիմնական իրավունքները:

0:00:35.470,0:00:37.256
Ո՞վ է դրանք առանձնացրել:

0:00:37.256,0:00:39.743
Ո՞վ է դրանք պարտադրում և ինչպե՞ս:

0:00:39.743,0:00:43.160
Մարդու իրավունքների հաստատումը երկար պատմություն ունի:

0:00:43.160,0:00:45.750
Դարերի ընթացքում տարբեր հասարակությունների,

0:00:45.750,0:00:48.046
կրոնների և մշակույթների ներկայացուցիչներ

0:00:48.046,0:00:49.996
պայքարել են արդարության,

0:00:49.996,0:00:52.240
անաչառության և օրինապահության համար:

0:00:52.240,0:00:53.730
Սակայն, մարդու իրավունքները

0:00:53.730,0:00:56.203
առաջին անգամ հաստատվել են

0:00:56.203,0:01:00.494
2-րդ համաշխարհային պատերազմից հետո ստեղծված ՄԱԿ-ի կողմից:

0:01:00.494,0:01:04.284
ՄԱԿ-ի հիմքում ընկած պայմանագրերի նպատակներից մեկն է

0:01:04.284,0:01:07.974
վերահաստատել մարդու հիմնական իրավունքները:

0:01:07.974,0:01:09.605
Այսպիսով,

0:01:09.605,0:01:12.569
1948 թ. ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեան ընդունեց

0:01:12.569,0:01:15.179
Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը:

0:01:15.179,0:01:16.569
Այս փաստաթուղթը,

0:01:16.569,0:01:18.545
որը կազմվել է միջազգային հանձնաժողովի կողմից,

0:01:18.545,0:01:20.425
որը գլխավորում էր Էլեանոր Ռուզվելտը,

0:01:20.425,0:01:24.047
հիմք է հանդիսանում մարդու համընդհանուր իրավունքների օրինագծի համար:

0:01:24.047,0:01:26.782
Հռչակագիրը հիմնվում է այն գաղափարի վրա,

0:01:26.782,0:01:29.318
որ բոլոր մարդիկ ծնվում են ազատ,

0:01:29.318,0:01:32.318
արժանապատվության և հավասար իրավունքների մեջ:

0:01:32.318,0:01:33.598
Այն կազմված է 30 կետերից,

0:01:33.598,0:01:35.653
որոնք հաստատում են մի շարք իրավունքներ,

0:01:35.653,0:01:37.664
այդ թվում՝ խտրականության բացառման և

0:01:37.664,0:01:39.924
կյանքի ու ազատության իրավունքները:

0:01:39.924,0:01:41.744
Այն անդրադառնում էր նաև արգելքներին,

0:01:41.744,0:01:42.624
օրինակ՝

0:01:42.624,0:01:44.385
խոշտանգումների և ստրկության արգելքներին,

0:01:44.385,0:01:46.386
և մարդու տարրական իրավունքներին ու ազատություններին,

0:01:46.386,0:01:47.736
օրինակ՝ ազատ տեղաշարժման

0:01:47.736,0:01:49.751
և բնակության հաստատման իրավունքին:

0:01:49.751,0:01:52.071
Հռչակագիրը ներառում էր հիմնական քաղաքացիական և քրեական իրավունքները,

0:01:52.071,0:01:53.701
այդ թվում՝ խոսքի, խղճի ազատության,

0:01:53.701,0:01:55.981
խաղաղ հավաքների իրավունքները,

0:01:55.981,0:01:59.033
և սոցիալական, աշխատանքային և կրոնական իրավունքները,

0:01:59.033,0:02:00.509
օրինակ՝ կրթության,

0:02:00.509,0:02:03.047
մասնագիտություն ազատ ընտրելու և

0:02:03.047,0:02:06.258
հավասարապես վարձատրվելու և արժանապատվության իրավունքները:

0:02:06.258,0:02:10.140
Հռչակագրում նշված չէ, թե որ իրավունքներն են ավելի կարևոր,

0:02:10.140,0:02:11.882
այն հաստատում է դրանց ընդհանրությունը,

0:02:11.882,0:02:13.448
անքակտելիությունը,

0:02:13.448,0:02:15.279
փոխկապակցվածությունը:

0:02:15.279,0:02:18.406
Վերջերս մարդու տարրական իրավունքները շատացել են,

0:02:18.406,0:02:21.086
խորացել և ընդարձակվել են նաև մեր գիտելիքները

0:02:21.086,0:02:24.376
տվյալ իրավունքների և դրանց պաշտպանության մասին:

0:02:24.376,0:02:27.014
Եթե տվյալ սկզբունքները լավ զարգացած են,

0:02:27.014,0:02:30.414
ինչու՞ մարդու իրավունքները հաճախ

0:02:30.434,0:02:34.145
խախտվում և արհամարհվում ամբողջ աշխարհում:

0:02:34.165,0:02:37.262
Հիմնականում, խնդիրը կայանում է նրանում, որ դժվար է

0:02:37.262,0:02:40.154
բոլորին ստիպել կիրառել տվյալ սկզբունքները

0:02:40.154,0:02:42.154
կամ պատժել օրինազանցներին:

0:02:42.154,0:02:45.825
Հռչակագիրը, չնայած իր հեղինակավոր և հարգված լինելուն,

0:02:45.825,0:02:49.847
միայն հռչակագիր է, այլ ոչ խիստ օրենք:

0:02:49.847,0:02:52.822
Այսպիսով, երբ առանձին երկրներ այն խախտում են,

0:02:52.822,0:02:56.192
տվյալ խախտումները վերահսկող մեխանիզմերը անզոր են:

0:02:56.192,0:02:57.681
Օրինակ, ՄԱԿ-ի հիմնական մարմինները,

0:02:57.681,0:03:00.381
որոնք պատասխանատու են մարդու իրավունքների համար,

0:03:00.381,0:03:03.207
հիմնականում ուսումնասիրում են և քննում ոտնձգությունները,

0:03:03.207,0:03:05.792
սակայն դրանք չեն կարող ստիպել երկրներին

0:03:05.792,0:03:07.632
կատարել օրինագծերի փոփոխություններ կամ

0:03:07.632,0:03:09.302
փոխհատուցել զոհերին:

0:03:09.302,0:03:11.236
Ահա թե ինչու որոշ քննադատներ գտնում են,

0:03:11.236,0:03:14.446
որ միամիտ կլինի համարել մարդու իրավունքները բնածին

0:03:14.446,0:03:17.801
այն աշխարհում, որտեղ առանձին երկրներ մեծ իշխանություն ունեն:

0:03:17.801,0:03:21.283
Քննադատները կասկածի տակ են առնում նաև մարդու իրավունքների համընդհանրությունը

0:03:21.283,0:03:22.503
և ընդգծում են,

0:03:22.503,0:03:25.001
որ սրանց զարգացումը հիմնականում պայմանավորված է

0:03:25.001,0:03:27.497
մի շարք արևմտյան երկրներով,

0:03:27.497,0:03:30.338
ինչն էլ բացառում է մարդու իրավունքների համընդհանրությունը:

0:03:30.338,0:03:31.404
Արդյունքում,[br]

0:03:31.404,0:03:33.840
նախապատվությունը տրվում է քաղաքացիական,

0:03:33.840,0:03:35.455
այլ ոչ թե սոցիալական և

0:03:35.455,0:03:39.505
անհատական, այլ ոչ թե խմբակային իրավունքներին:

0:03:39.505,0:03:42.686
Մյուսները պաշտպանում են մարդու համընդհանուր իրավունքները

0:03:42.686,0:03:44.619
և ընդգծում են դրանց դրական ազդեցությունը

0:03:44.619,0:03:46.529
միջազգային չափանիշների կայացման

0:03:46.529,0:03:50.143
և ակտիվիստական արշավների կազմակերպման գործում:

0:03:50.143,0:03:51.779
Նրանք նաև նշում են,

0:03:51.779,0:03:53.889
որ ոչ բոլոր մարդու իրավունքների պաշտպանության

0:03:53.889,0:03:55.577
միջազգային մարմիններն են անզոր:

0:03:55.577,0:03:59.933
Օրինակ, Մարդու Իրավունքների Եվրոպական Կոնվենցիան հիմնել է դատարան,

0:03:59.933,0:04:03.428
որին կարող են դիմել անդամ 47 երկրները և դրանց քաղաքացիները:

0:04:03.428,0:04:05.066
Դատարանը կայացնում է վերջնական որոշումներ,

0:04:05.066,0:04:08.066
որոնց հետ հաշվի պետք է նստեն բոլոր անդամ երկրները:

0:04:08.066,0:04:11.452
Մարդու իրավունքները անընդհատ կատարելագործվում են

0:04:11.452,0:04:14.985
դրանց մասին մեր ունեցած գիտելիքների հետ միասին:

0:04:14.985,0:04:18.580
Օրինակ, ինչքա՞ն առաջնահերթ և կարևոր են

0:04:18.580,0:04:21.290
ժողովրդականության և զարգացման իրավունքները:

0:04:21.290,0:04:24.503
Քանի որ մեր առօրյան աստիճանաբար թվայնացվում է,

0:04:24.503,0:04:27.622
արդյո՞ք համացանցին միանալու իրավունք է անհրաժեշտ:

0:04:27.622,0:04:29.410
Տեղեկատվության գաղտնիությա՞ն իրավունք:

0:04:29.410,0:04:31.206
Իսկ ի՞նչ եք դուք կարծում: