Nhìn nhận hành vi, làm chủ giao tiếp, quyết định thành công | Louise Evans | TEDxGenova

Bài nói chuyện là một lời kêu gọi hành động. Chúng ta dành gần 80% thời gian mỗi ngày để làm việc, và ở nhà phần thời gian còn lại. Một ngày đi làm không vui có thể đem những cảm xúc tiêu cực về nhà và ngược lại. Thế nên, việc tạo ra một môi trường lành mạnh để sống và làm việc là cực kì quan trọng, bằng cách cho đi và nhận lại những điều tốt đẹp nhất. Năm chiếc ghế là một phương pháp mạnh mẽ và có hệ thống giúp ta làm chủ hành vi của chính mình và kiểm soát hành vi của người khác. Một nhà lãnh đạo giỏi cần đóng góp vào thành công và niềm vui của mọi người, tại nơi làm việc cũng như ở nhà. Năm chiếc ghế đại diện cho năm chọn lựa. Bạn sẽ chọn cái nào?

Nhà huấn luyện hành vi, đào tạo doanh nghiệp, và cũng là tác giả của cuốn sách'' Năm chiếc ghế - Năm chọn lựa''. Louise Evans đứng đầu tổ chức của mình tại Florence, Ý, nơi cung cấp những chương trình phát triển khả năng lãnh đạo toàn cầu, chuyển tiếp văn hóa và phát triển bản thân cho cá nhân hay đội nhóm làm việc trong những môi trường quốc tế. Bà là người Anh nhưng đã sống và làm việc tại Đức, Pháp và Ý suốt 30 năm qua.

Bài nói chuyện này diễn ra tại sự kiện TEDx sử dụng format của TED nhưng được tổ chức độc lập bởi một cộng đồng địa phương. Tìm hiểu thêm tại:
http://ted.com/tedx

Tôi muốn giới thiệu với các bạn
năm chiếc ghế này.

Vì đây là năm nhân vật chính
trong bài nói của tôi.

Chúng gửi một thông điệp đặc biệt
đến chúng ta.

Thông điệp ấy là về

đâu là những cách hành xử và thái độ

mà ta mang đến cho thế giới
trong từng khoảnh khắc.

Để làm rõ ý,

tôi sẽ kể cho các bạn
một câu chuyện từ cá nhân tôi.

Tôi đã từng cố gắng để xây dựng
một mối quan hệ vững chắc

với một người vô cùng quan trọng,

con gái riêng của chồng tôi, 20 tuổi.

Để làm điều đó, tôi nghĩ:

''Hãy có một buổi tối vui vẻ bên ngoài,
chỉ phái nữ với nhau.''

Và tôi chọn một địa điểm đặc biệt

là câu lạc bộ Blue Note Jazz tại Milan.

Đó là đêm mà Manhanttan Transfer,
nhóm jazz yêu thích của tôi biểu diễn.

Chúng tôi gặp nhau,
mọi thứ rất tuyệt.

Chúng tôi trở nên thân thiết

và tôi rất vui.

Thuộc thế hệ baby boomer,
và yêu nhạc,

tôi nghĩ: ''Chà, liệu con bé có thích thú
nhiều như tôi không?''

Trong khoảng khắc ấy,
tôi quay sang để xem.

Và tôi đã thấy gì?
Là thế này.

Con bé đang lướt Iphone.

Tôi nên phản ứng thế nào đây?

Tôi có vài chọn lựa.

Chọn lựa đầu tiên.

Xin lỗi chứ.
Nó đang làm cái gì thế?

Nó đang lướt Iphone.

Mình đã dành cả thời gian và tiền bạc

để chuẩn bị một buổi tối tuyệt vời,
mang nó đến đây và rồi?

Chỉ hai phút rời mắt,

nó đã cầm điện thoại?

Thế hệ này bị gì thế nhỉ?

Chúng quan tâm
đến những điều không đâu.

Trời ơi.

(Thở dài)

Chọn lựa thứ hai.

Đây là một sai lầm.

(Cười)

Sao lại dẫn con bé tới đây?

Nó đâu hứng thú gì;
và cũng chẳng thích loại nhạc này.

Mình nghĩ gì thế này?
Sao con bé phải thích kiểu nhạc này?

Đây là nhạc cho thế hệ baby boomer.

Chắc con bé nghĩ mình đang đi chơi
với một bà cô lỗi thời.

Ôi, chúa tôi!

Chọn lựa thứ ba.

Bình tĩnh nào.

Hãy đếm đến mười.
Hít thở thật sâu.

Đừng vội kết luận.

Mày đâu biết
con bé đang làm gì với Iphone.

Nào, hãy bình tĩnh. Thư giãn nào.

Uống thêm ly nữa.

(Cười)

Chọn lựa thứ tư.

Bạn biết không điều thực sự
quan trọng với tôi

là có buổi tối thật đặc biệt
cùng con bé

để nó cảm thấy, sau buổi tối này,
có thể cởi mở hơn với tôi;

nó cảm thấy an toàn
khi ở với tôi và -

tôi luôn sẵn sàng đón nhận con bé.
Thực sự quan trọng với tôi.

Tôi hy vọng sẽ như thế -

Hy vọng vậy.

Chọn lựa thứ năm.

Đâu là điều quan trọng với con bé?

Thế giới của con bé
đang diễn ra như thế nào?

Điều quan trọng với con bé là gì?

Tôi thực sự muốn hiểu.

Tôi cần làm gì?

(Thở dài)

Bạn biết không, tôi luôn gặp rắc rối
tìm lời đáp cho câu hỏi như thế.

Và trong khoảnh khắc ấy,
con bé quay sang tôi và nói:

''Louise, cô có biết đây là
câu lạc bộ Blue Note duy nhất

trên toàn Châu Âu chứ?

Một cái ở New York,
hai cái ở Nhật Bản.

Nhưng chỉ có duy nhất
một cái ở Milan.

Thật tuyệt.
Ý vừa mới có một cái."

Con bé nói: ''Oh, cháu vừa tìm
ban Manhanttan Transfer.

Cô có biết là họ đã chơi nhạc và
hát cùng nhau suốt 40 năm qua không?

Không thể tin được!"

Con bé nói tiếp:
''Cô nhìn này".

Con bé chìa chiếc điện thoại ra
và đã đăng trên Facebook

với nội dung:
"Đang ở The Blue Note tại Milan,

với nhóm The Manhanttan Transfer
và Louise, tuyệt vời!"

Quả là một tình huống nguy hiểm.

Tôi suýt làm hỏng mọi thứ.

Bởi vì tôi có thể hiểu lầm cô bé
từ chiếc ghế này.

Và con bé có thể
băn khoăn nhiều điều về tôi

như, Louise,
cô ấy kiểm soát mọi thứ.

Cô ấy khó chịu.

Không dễ chịu tí nào
khi đi với cổ.

Và đó không phải là điều tôi muốn.

Thực ra, con bé hoàn toàn hứng thú.

Cô bé ở đó,

dù đang bấm điện thoại
nhưng vẫn hòa nhập với hiện thực.

Vì thế, chỉ trong tíc tắc,

tôi suýt phá hủy khoảnh khắc đẹp đẽ
mà chúng tôi đang có.

Và đây là điều ta luôn gặp phải.

Chúng ta chọn lựa
cách mình hành xử với thế giới.

Và những chọn lựa ấy
đều tác động trực tiếp

đến cuộc chuyện trò của ta,

những mối quan hệ ta có

và tựu chung
là chất lượng cuộc sống của ta.

Vậy, thực tế, ta có thể làm gì

để giúp mình nhận thức được điều này?

Bởi trường học không dạy ta.

Không có bài học ở trường nào
về làm thế nào để hành xử tốt.

Vậy ta có thể làm gì đây?

Và ý tưởng năm chiếc ghế
đến với tôi

khi tham dự khóa học truyền thông
bất bạo động trong chín ngày

với nhà sáng lập, Marshall Rosenberg,
một con người kiệt xuất,

đã cống hiến nhiều cho hòa bình thế giới.

Khóa học đó đã
thay đổi cuộc đời tôi.

Và rồi, tôi cho rằng
đây là một thông điệp

cần chia sẻ tại chỗ làm.

Là nơi tôi đã dành
hầu hết cuộc đờI

để làm huấn luyện viên,
người chỉ dẫn và một nhà đào tạo.

Cũng là nơi ta đưa ra
những hành vi đáng bàn cãi nhất

thi thoảng là đáng sợ.

Vì thế, ý tưởng về năm chiếc ghế
giúp ta bình tĩnh

để hành xử
trong từng khoảnh khắc sống

và phân tích chuyện gì đang diễn ra.

Vì thế, điều tôi muốn làm

là quan sát những chiếc ghế kĩ hơn
và lý giải chúng.

Chiếc ghế đỏ.

Đây là chiếc ghế của chó rừng.

Ý tôi, chó rừng là loài cực kì
thông minh và mưu mẹo.

Chúng luôn ở thế canh phòng
để tấn công.

Nó đặt ở vị trí này
vì đây là lúc ta cư xử không đúng nhất.

Ngồi vào nó, ta có khuynh hướng
khiển trách, phàn nàn, hành hạ, mách lẻo;

nhưng trò chơi tối cao của ta
trên ghế này là phán xét.

Nếu bạn không tin, hãy thử bắt đầu
chế độ ăn kiêng cho tinh thần.

Tôi muốn bạn dành một tiếng
với vài người

và xem liệu bạn có thể làm điều đó
mà không có một bình phẩm nào

hiện lên trong tâm trí.

Hãy cẩn thận.

Ai đó vừa bước vào,
ta liền bzzzzzzzzz

Tôi thích, không thích,
không hứng thú gì với người này.

Chúng ta hoàn toàn không biết gì về họ.

Vì thế,
đây là chiếc ghế xét đoán.

Thực sự có một trò tôi khá thích
khi ngồi vào chiếc ghế này,

đó là trò ''Tôi đúng''.

Tôi đã từng làm thế
rất nhiều lần

cho tới khi anh trai phàn nàn về tôi.

Tôi đã từng làm thế với mẹ mình,
vì bà luôn thích phóng đại.

Bà thường nói những điều như:

''Ồ, đã có đến 30 người
tham dự buổi họp mặt gia đình.''

và tôi đã sửa lưng bà ấy.

Tôi nói'' Không phải 30 đâu mẹ,
là 13 đấy.''

Và tôi luôn đóng vai cảnh sát mọi lúc.

Và anh tôi chạm vào tay tôi

và nói'' Có sao đâu'' và tôi phản ứng lại:

''Ý anh có sao đâu là gì?
Dĩ nhiên là có chứ. Mẹ đã sai.

Và tốt hơn hết
là mẹ cần được sửa sai."

Anh ấy chạm vào tay tôi lần nữa và nói:

''Em muốn
có một mối quan hệ tốt với mẹ,

hay em muốn mình đúng?''

Quả là một bài học quý giá.

Từ đó trở đi,

tôi luôn tôn trọng
lời phóng đại của mẹ như một sự đa dạng.

Vì vậy, tại chiếc ghế này,
ta có khuynh hướng

tìm điểm sai của người khác

thay vì điểm đúng.

Mẹ Teresa nhắc nhớ chúng ta:

''Càng xét đoán người khác,
bạn càng có ít thời gian để yêu họ.''

Chiếc ghế tiếp theo
là ghế của nhím.

Màu vàng.

Bây giờ, với nhím.

Khi hành xử như nhím,
ta rất dễ bị tổn thương.

Ta co người lại, bảo vệ mình
khỏi những thứ thuộc về thế giới tà ác.

Và ta xét đoán chính mình
một cách không thương tiếc.

Ta tự đối mặt với chiếc ghế đỏ.

Và nói những điều như:
"Tôi không đủ tài giỏi

Tôi không thể làm được điều này.
Không ai tin tôi.''

Ta có những nỗi sợ hãi nhất định.

Sợ bị từ chối,
sợ thất vọng, sợ thất bại.

Ta cũng kiêm luôn vai nạn nhân.

Thế là: "Không ai quan tâm tôi,
không ai yêu quý tôi''.

Nhưng sự thật,

khi tôi đến các công ty
và hỏi những người quản lý:

''Đâu là chiếc ghế
bạn thường ngồi nhất?"

Hầu như không ai đến
ngồi vào chiếc ghế này.

Bởi đôi khi thật khó
để thừa nhận điểm yếu của mình.

Chúng ta thật sự cần sự can đảm.

Nhưng, tất cả chúng ta
thường ngờ vực bản thân.

Thật sự là vậy,
nhưng nên làm gì với sự ngờ vực này?

Ta từ bỏ và thu mình lại?

Hay nói "không"?

Tôi muốn tìm những nguồn lực
khiến nó lớn mạnh.

Krishnamurti có nói rất hay.

Ông ấy nói:
"Đỉnh cao của trí thông minh

là khả năng tự quan sát
mà không hề phán xét.''

Chiếc ghế tiếp theo.

Đây là ghế của chồn đất.

Tôi không biết liệu bạn
đã từng thấy chồn đất?

Dù không có nhiều ở Ý,
nhưng chúng rất tuyệt vời.

Khi thực hiện nhiệm vụ canh gác

chúng có thể ở trong trạng thái này
suốt một tiếng đồng hồ

một tiếng chỉ cử động đầu
và chỉ cái đầu thôi.

Vô cùng cảnh giác.

Và khi ngồi vào chiếc ghế này,
đây là việc mà chúng ta làm.

Ta cảnh giác; ta rất ý thức;

Ta luôn quan sát;
ta ngừng; ta nghỉ.

Ta hít thở thật sâu
và ta nhận thức lại.

Đây là chiếc ghế CHỜ. W-A-I-T.

Tôi đang nghĩ gì vậy?
Tôi đang tự nói gì vậy?

Vì thế, ở vị trí này,
ta trở nên tò mò.

Nếu ai đó tức giận, thay vì nói:
''Trời ơi, trưởng thành đi chứ.''

ta sẽ nghĩ: "Tôi tự hỏi tại sao
người đó lại tức giận.''

Chúng ta trở nên quan tâm.

Vì thế, đây là chiếc ghế mà...

Khi nghĩ về Nietzsche,

đây là câu trích dẫn nổi tiếng
cho cái ghế này.

Ông nói:'' Bạn có con đường của bạn,
tôi có con đường của mình.''

Vì con đường đúng và là duy nhất
không tồn tại.''

Ở đây, ta được chọn lựa.

Là viên thuốc màu đỏ hay màu xanh?

Đây là chiếc ghế cửa trượt.

Ngay lúc này, khi chọn đúng,

ta sẽ bước vào
cuộc sống thành công.

Ghế kế tiếp.

Đây là thế giới của khám phá.

Tại sao là khám phá?

Khám phá là bởi
chính chúng ta trở thành thám tử

như Sherlock Holmes.

Ta lấy một cái kính lúp
để soi những hành vi của chính mình.

Đó là một chiếc ghế đẹp
vì ta tự nhận thức được.

Ta biết mình là ai.
Ta biết mình muốn gì.

Ta biết mình sẽ đi đâu
và không sợ nói lên sự thật.

Nhưng chúng ta cũng tự tạo nên
những ranh giới.

Chúng ta quan tâm mình
khi ngồi ở đây.

Nhưng ta rất rất mạnh.

Và sẽ không từ bỏ.

Đây mới là nơi
ta cho đi sức mạnh ấy.

Ngay tại đây ta lớn lên,
và trở nên tự do.

Ta tập trung hết sức mạnh
tại nơi này.

Ta trở nên quyết đoán
nhưng không công kích.

Aristotle từng nói;'' Biết mình là
khởi sự của khôn ngoan,''

Ta có thể ở đây suốt đời.

Tại sao là cá heo?

Vì chúng là loài vật tuyệt vời.

Chúng vui tươi, thông minh,
giao tiếp, dễ mến.

Khi nghĩ đến cá heo,

tôi nghĩ đến
phiên bản tốt nhất của ta.

Còn chiếc ghế tiếp theo.

Đây là ghế của hươu cao cổ.

Một chiếc ghế xinh đẹp,

rất khó khăn,

Tôi không biết liệu bạn có biết

hươu cao cổ là loài có quả tim lớn nhất
trong mọi loài trên mặt đất.

To thế này.

Không chỉ có quả tim lớn nhất,

nó còn sở hữu cái cổ dài nhất.

Vì thế, nó có một tầm nhìn đáng kể.

Khi ngồi vào chiếc ghế này,

ta bày tỏ sự đồng cảm,
lòng trắc ẩn và sự thấu hiểu.

Và trên chiếc ghế này,
ta để cái tôi lại phía sau

và lắng nghe mọi người.

Ta để mọi người đi vào
cuộc sống mình và quan tâm đến họ.

Đặt mình vào hoàn cảnh của người khác
và thấu hiểu họ

là một hành động của sự rộng lượng.

Như Abraham Lincoln đã nói:

''Khi không thích ai đó, tôi phải
tìm cách để hiểu họ nhiều hơn''.

Vì thế, chiếc ghế này,
là một lời mời

để nhìn vào những quan điểm khác,

hiểu những thực tế khác,

trân trọng sự đa dạng.

và trở nên khoan dung.

Và câu hỏi quan trọng nhất
tại chiếc ghế này là

điều gì quan trọng với
người đang đứng trước mặt tôi?

Mục đích của chiếc ghế này là để
luôn đoàn kết dù bất cứ điều gì xảy ra.

Đây là những chiếc ghế.

Làm thế nào truyền tải nó
vào cuộc sống?

Bạn có thể tưởng tượng,
bạn đi làm

và có bài thuyết trình

rồi nó diễn ra rất tốt.

Và bạn nghĩ rằng: "Tuyệt, quá đã''.

Sau đó, bạn dự một cuộc họp
nhưng mọi thứ không suôn sẻ,

và ta sẽ đắm mình
trong những chiếc ghế này.

Bây giờ, thách thức của ta mỗi ngày
là làm sao tìm được cân bằng

giữa việc ngồi đây hay đây.

Bởi nếu ngồi đây,
thì cuộc sống thật buồn tẻ.

Nhưng nếu ngồi đây,
trên những chiếc ghế này,

ta trở nên có ý thức hơn,
cởi mở hơn.

Ta thông minh hơn,
chu đáo hơn.

Có một thứ thực sự làm tôi
cảm động khi lần đầu đọc

là cuốn sách '' Đi tìm lẽ sống''
của Viktor Frankl,

ông viết: ''Mọi thứ bạn có
đều có thể bị lấy đi, trừ một thứ,

sự tự do.

hãy chọn thái độ sống
trong bất cứ hoàn cảnh nào.''

Quả là một câu nói đầy sức mạnh.

Vì thế, trước khi
muốn la mắng con cái

hay cãi nhau với người bạn đời

hay trừng phạt ai nơi làm việc,

hãy thử ngồi vào chiếc ghế này
và suy nghĩ.

Nếu tình cờ,
bạn ngồi vào chiếc ghế này,

và việc này diễn ra rất thường xuyên,

liệu ta có thể can đảm
nói câu ''Tôi xin lỗi''

và sửa sai?

Thế nên, tôi muốn bạn
mang những chiếc ghế này về nhà.

Chơi với chúng.
Biến chúng thành của mình.

Dạy con bạn.
Và chúng sẽ hiểu.

Hãy đặt năm chiếc ghế này
vào phòng họp tại nơi làm việc

và chờ xem những buổi họp
sẽ được cải thiện như thế nào.

Lần tới, nếu có ai chọc tức bạn

hãy nghĩ đến:
năm chiếc ghế, năm chọn lựa.

Liệu tất cả chúng ta
có thể cam kết biến gia đình,

nơi làm việc và thế giới này
trở nên tốt đẹp hơn?

Qua mỗi một cách hành xử.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)