Introduction to Chirality

Əgər bir əl çəksəydim, qoy elə

sürətli şəkildə əl çəkim, sol əl çəkəcəm.

Bu belə bir şeyə oxşayır.

Bu sol əldir.

Əgər mən bunun güzgüdəki şəklini çəksəydim,

gəl deyək ki, burda güzgü var və mən onun güzgüdəki şəklini çəkəcəm.

və güzgüdəki şəklini yaşıl rəngdə çəkəcəm.

Onun güzgüdəki şəkli belə bir şeyə oxşayır.

Tam yox, ancaq sən fikri anladın.

Sol əlin güzgüdəki şəkli daha çox

sağ ələ oxşayır.

Bunun hansı şəkildə dəyişdiməyin və ya fırlatmağın önəmi yoxdur,

Bəlkə, bunu 180 dərəcə döndərməyə cəhd edə bilərəm,

baş barmaq digər tərəfdədir, tam burdakı şəkil kimi.

Mənim nə etməyimin önəmi yoxdur, Mən

heç vaxt bunu bu şəkilə oxşada bilməyəcəm.

Bunu dəyişdirə və fırlada bilərəm, bu heç vaxt baş vermiyəcək.

Mən heç vaxt mavi əli yaşıl əlin üstünə

qoya bilməyəcəm.

Üst-üstə qoymaq dedikdə, tam olaraq bunu yaşıl əlin

üstünə qoymağı nəzərdə tuturam.

Əgər, bir şey güzgüdəki şəklinin üstünə qoyulmursa,

qoy bunu yazım, biz bunu kiral adlandırırıq.

Tam burda çəkilmiş əl kiral

obyektin nümunəsidir.

Ya da düşünürəm ki, əl kiral obyektin nümunəsidir.

Bu, güzgüdəki şəkli ilə üst-üstə düşmür.

Bunun kiral adlanmasının səbəbi, kiral sözünün

yunan dilində 'əl' mənasını verməsidir.

Və güzgüdəki şəkli ilə üst-üstə düşəməməyin

səbəbi, sənin nə kimya ilə nə də riyaziyyat ilə

başa çıxmağındır, düşünürəm ki,

ümumilikdə sadəcə əl nəzərdə tutulur.

Əgər biz bu mənanı kimyada genişləndirsək,

çünki, burda biz burada iki anlayışdan

bəhs edirik.

Burda kiral molekullar var və sonra burda kiral mərkəzlər

və ya.. mən onları kiral atomlar adlandırıram.

Onlar əsasən karbon atomlarıdır, ona görə

də onları kiral karbonlar adlandırırlar.

Yəni sənin bu kiral atomların var.

Kiral atomlar öz güzgü şəkilləri ilə üst-üstə

düşməyən molekullardır.

Mən hamısını yazmayacam.

Sən bilirsən ki, üst-üstə düşməyən-- mən

indi hər şeyi yazacam.

Öz güzgüdəki şəkli ilə üst-üstə düşməyən.

Kiral atomlar üçün bu mahiyyətcə doğrudur,

ancaq sən molekulda kiral atomları axtarsan,

onları tapmaq üçün ən yaxşı yol,

mən deyərdim ki, üzvi kimyada onlar əsasən

karbon atomlarıdır, ancaq onlar fosfor ya da kükürd ola bilər,

ancaq onlar adətən dörd fərqli qrupa

bağlanan karbon atomlarıdır.

Və mən burda qrupları vurğulamaq istəyirəm,

fərqli atomları yox. Gəl kiral atom ya da

kiral karbondan təşkil olunmuş molekul

haqda düşünək.

Gəl deyək ki, mənim tam burda karbonum var

və mən bunu, kiral atom kimi quracam,

bu karbon kiral atomdur, ancaq bu qismən

kiral molekuldur.

Və biz misallara baxanda, bunun birinin

ya da hər ikisinin doğru olduğunu görəcəyik.

Gəl deyək ki, bu metil qrupuna birləşib.

Bu rabitədən, bu bir növ səhifədən çıxır.

Gə deyək ki, burda brom var.

Bunun arxasında, burada hidrogen və üstündə

flüor var.

Əgər bunun güzgüdəki şəklini çəksək,

tam burda, mərkəzdə karbon var,

bunu eyni mavi rəngdə edəcəm.

Mərkəzdə karbon var və karbonun üstündə

flüor var.

Sənin bu istiqamətdə hərəkət edəcək bromun var.

Sənin bu metil qrupun var.

Bu yenə səhifədən çıxır, ancaq bu indi

sola getmək əvəzinə sağa gedəcək. Yəni CH3

Və sənin hələki, arxada hidrogenin var.

Bunlar güzgüdəki şəkilləridir, əgər sən bunu güzgünün

növü kimi görsən, güzgünün hər iki tərəfini görə bilərsən.

Bəs bu niyə kiraldır?

Bu bir az görsəlləşdirmə problemidir, ancaq

bunun necə çevirməyindən asılı olmayaraq,

burdakı şeyi tamamilə bunun kimi edə bilməyəcəksən.

Sən bunu ətrafında fırlada bilərsən,

və tam burdakı metil qrupunu almağa çalış,

Gəl bunu etməyə çalışaq.

Əgər burda metil qrupu almaya çalışsaq,

o biri qruplara nə olacaq?

Onda hidrogen qrupu ya da ən yaxşısı

hidrogen.

Hidrogen atomu bura doğru hərəkət edəcək

və brom da bura gələcək.

Əgər bu hidrogen və brom olsa idi, onda

bunlar üst-üstə düşərdilər, ancaq deyillər.

Təsəvvür edə bilərsən ki, hidrogen
və brom dəyişdirilib.

Və sən bunu döndərə bilərsən,

ya da bunu istənilən istiqamətdə çevirə bilərsən,

ancaq bunlar heç vaxt üst-üstə düşməyəcəklər.

Burdakı molekul kiral molekuldur və

bu karbon kiral mərkəzdir, ona görə də

bu karbon kiral karbondur, bəzən asimmetrik

karbon ya da kiral mərkəz adlanır.

Bəzən sən 'stereo mərkəz' deyilən

bir şey eşidəcəksən.

Stero mərkəz müxtəlif qruplara qoşulan

assimetrik molekuldakı istənilən nöqtə

üçün ümumi termindir.

Ancaq bunların hamısı, xüsusilə

üzvi kimyaya giriş dərsində, karbon

dörd fərqli qrupa birləşməyə meyil göstərir.

Və vurğulamaq istəyirəm ki, bu dörd fərqli atom deyil.

Sənin burda metil qrupun və burda propil

qrupun ola bilər və karbon istənilən halda

digər karbona qoşulacaq, ancaq bu yenə də kiral

karbondur və bu yenə də kiral molekuldur.

Növbəti videoda,bir çoxlu misallar həll edəcəyik.

Molekullara baxacağıq, kiral karbonları

müəyyənləşdirməyə çalışacayıq və molekulların özlərinin

kiral olub olmadığını tapmağa çalışacayıq