1
00:00:00,600 --> 00:00:04,030
Əgər bir əl çəksəydim, qoy elə

2
00:00:04,030 --> 00:00:07,500
sürətli şəkildə əl çəkim, sol əl çəkəcəm.

3
00:00:07,500 --> 00:00:10,620
Bu belə bir şeyə oxşayır.

4
00:00:10,620 --> 00:00:12,220
Bu sol əldir.

5
00:00:12,220 --> 00:00:14,970
Əgər mən bunun güzgüdəki şəklini çəksəydim,

6
00:00:14,970 --> 00:00:18,460
gəl deyək ki, burda güzgü var və mən onun güzgüdəki şəklini çəkəcəm.

7
00:00:18,460 --> 00:00:20,970
və güzgüdəki şəklini yaşıl rəngdə çəkəcəm.

8
00:00:20,970 --> 00:00:23,450
Onun güzgüdəki şəkli belə bir şeyə oxşayır.

9
00:00:26,540 --> 00:00:28,910
Tam yox, ancaq sən fikri anladın.

10
00:00:28,910 --> 00:00:30,590
Sol əlin güzgüdəki şəkli daha çox

11
00:00:30,590 --> 00:00:32,140
sağ ələ oxşayır.

12
00:00:32,140 --> 00:00:35,780
Bunun hansı şəkildə dəyişdiməyin və ya fırlatmağın önəmi yoxdur,

13
00:00:35,780 --> 00:00:39,750
Bəlkə, bunu 180 dərəcə döndərməyə cəhd edə bilərəm,

14
00:00:39,750 --> 00:00:42,500
baş barmaq digər tərəfdədir, tam burdakı şəkil kimi.

15
00:00:42,500 --> 00:00:45,260
Mənim nə etməyimin önəmi yoxdur, Mən

16
00:00:45,260 --> 00:00:47,340
heç vaxt bunu bu şəkilə oxşada bilməyəcəm.

17
00:00:47,340 --> 00:00:50,190
Bunu dəyişdirə və fırlada bilərəm, bu heç vaxt baş vermiyəcək.

18
00:00:50,190 --> 00:00:53,590
Mən heç vaxt mavi əli yaşıl əlin üstünə

19
00:00:53,590 --> 00:00:54,870
qoya bilməyəcəm.

20
00:00:54,870 --> 00:00:58,110
Üst-üstə qoymaq dedikdə, tam olaraq bunu yaşıl əlin

21
00:00:58,110 --> 00:01:00,490
üstünə qoymağı nəzərdə tuturam.

22
00:01:00,490 --> 00:01:04,030
Əgər, bir şey güzgüdəki şəklinin üstünə qoyulmursa,

23
00:01:04,030 --> 00:01:25,040
qoy bunu yazım, biz bunu kiral adlandırırıq.

24
00:01:25,040 --> 00:01:27,540
Tam burda çəkilmiş əl kiral

25
00:01:27,540 --> 00:01:30,380
obyektin nümunəsidir.

26
00:01:30,380 --> 00:01:33,610
Ya da düşünürəm ki, əl kiral obyektin nümunəsidir.

27
00:01:33,610 --> 00:01:36,750
Bu, güzgüdəki şəkli ilə üst-üstə düşmür.

28
00:01:36,750 --> 00:01:41,320
Bunun kiral adlanmasının səbəbi, kiral sözünün

29
00:01:41,320 --> 00:01:43,950
yunan dilində 'əl' mənasını verməsidir.

30
00:01:52,170 --> 00:01:54,990
Və güzgüdəki şəkli ilə üst-üstə düşəməməyin

31
00:01:54,990 --> 00:01:58,020
səbəbi, sənin nə kimya ilə nə də riyaziyyat ilə

32
00:01:58,020 --> 00:02:01,560
başa çıxmağındır, düşünürəm ki,

33
00:02:01,560 --> 00:02:03,470
ümumilikdə sadəcə əl nəzərdə tutulur.

34
00:02:03,470 --> 00:02:06,150
Əgər biz bu mənanı kimyada genişləndirsək,

35
00:02:06,150 --> 00:02:08,110
çünki, burda biz burada iki anlayışdan

36
00:02:08,110 --> 00:02:09,259
bəhs edirik.

37
00:02:09,259 --> 00:02:17,500
Burda kiral molekullar var və sonra burda kiral mərkəzlər

38
00:02:17,500 --> 00:02:21,310
və ya.. mən onları kiral atomlar adlandırıram.

39
00:02:21,310 --> 00:02:23,430
Onlar əsasən karbon atomlarıdır, ona görə

40
00:02:23,430 --> 00:02:24,650
də onları kiral karbonlar adlandırırlar.

41
00:02:24,650 --> 00:02:31,530
Yəni sənin bu kiral atomların var.

42
00:02:31,530 --> 00:02:34,350
Kiral atomlar öz güzgü şəkilləri ilə üst-üstə

43
00:02:34,350 --> 00:02:36,370
düşməyən molekullardır.

44
00:02:39,550 --> 00:02:40,720
Mən hamısını yazmayacam.

45
00:02:40,720 --> 00:02:43,120
Sən bilirsən ki, üst-üstə düşməyən-- mən

46
00:02:43,120 --> 00:02:44,480
indi hər şeyi yazacam.

47
00:02:44,480 --> 00:02:51,310
Öz güzgüdəki şəkli ilə üst-üstə düşməyən.

48
00:02:55,230 --> 00:02:59,300
Kiral atomlar üçün bu mahiyyətcə doğrudur,

49
00:02:59,300 --> 00:03:04,790
ancaq sən molekulda kiral atomları axtarsan,

50
00:03:04,790 --> 00:03:07,760
onları tapmaq üçün ən yaxşı yol,

51
00:03:07,760 --> 00:03:13,620
mən deyərdim ki, üzvi kimyada onlar əsasən

52
00:03:13,620 --> 00:03:16,550
karbon atomlarıdır, ancaq onlar fosfor ya da kükürd ola bilər,

53
00:03:16,550 --> 00:03:24,590
ancaq onlar adətən dörd fərqli qrupa

54
00:03:24,590 --> 00:03:25,840
bağlanan karbon atomlarıdır.

55
00:03:31,550 --> 00:03:34,720
Və mən burda qrupları vurğulamaq istəyirəm,

56
00:03:34,720 --> 00:03:38,250
fərqli atomları yox. Gəl kiral atom ya da

57
00:03:38,250 --> 00:03:41,470
kiral karbondan təşkil olunmuş molekul

58
00:03:41,470 --> 00:03:42,390
haqda düşünək.

59
00:03:42,390 --> 00:03:45,230
Gəl deyək ki, mənim tam burda karbonum var

60
00:03:45,230 --> 00:03:47,700
və mən bunu, kiral atom kimi quracam,

61
00:03:47,700 --> 00:03:51,100
bu karbon kiral atomdur, ancaq bu qismən

62
00:03:51,100 --> 00:03:52,230
kiral molekuldur.

63
00:03:52,230 --> 00:03:54,410
Və biz misallara baxanda, bunun birinin

64
00:03:54,410 --> 00:03:55,670
ya da hər ikisinin doğru olduğunu görəcəyik.

65
00:03:55,670 --> 00:04:02,780
Gəl deyək ki, bu metil qrupuna birləşib.

66
00:04:02,780 --> 00:04:05,660
Bu rabitədən, bu bir növ səhifədən çıxır.

67
00:04:05,660 --> 00:04:07,990
Gə deyək ki, burda brom var.

68
00:04:07,990 --> 00:04:12,390
Bunun arxasında, burada hidrogen və üstündə

69
00:04:12,390 --> 00:04:14,360
flüor var.

70
00:04:14,360 --> 00:04:16,250
Əgər bunun güzgüdəki şəklini çəksək,

71
00:04:16,250 --> 00:04:20,892
tam burda, mərkəzdə karbon var,

72
00:04:20,892 --> 00:04:22,710
bunu eyni mavi rəngdə edəcəm.

73
00:04:22,710 --> 00:04:26,210
Mərkəzdə karbon var və karbonun üstündə

74
00:04:26,210 --> 00:04:28,750
flüor var.

75
00:04:28,750 --> 00:04:31,970
Sənin bu istiqamətdə hərəkət edəcək bromun var.

76
00:04:31,970 --> 00:04:33,220
Sənin bu metil qrupun var.

77
00:04:33,220 --> 00:04:35,800
Bu yenə səhifədən çıxır, ancaq bu indi

78
00:04:35,800 --> 00:04:39,800
sola getmək əvəzinə sağa gedəcək. Yəni CH3

79
00:04:39,800 --> 00:04:42,720
Və sənin hələki, arxada hidrogenin var.

80
00:04:42,720 --> 00:04:45,320
Bunlar güzgüdəki şəkilləridir, əgər sən bunu güzgünün

81
00:04:45,320 --> 00:04:47,970
növü kimi görsən, güzgünün hər iki tərəfini görə bilərsən.

82
00:04:47,970 --> 00:04:50,240
Bəs bu niyə kiraldır?

83
00:04:50,240 --> 00:04:53,090
Bu bir az görsəlləşdirmə problemidir, ancaq

84
00:04:53,090 --> 00:04:56,870
bunun necə çevirməyindən asılı olmayaraq,

85
00:04:56,870 --> 00:04:59,470
burdakı şeyi tamamilə bunun kimi edə bilməyəcəksən.

86
00:04:59,470 --> 00:05:04,660
Sən bunu ətrafında fırlada bilərsən,

87
00:05:04,660 --> 00:05:08,690
və tam burdakı metil qrupunu almağa çalış,

88
00:05:08,690 --> 00:05:10,160
Gəl bunu etməyə çalışaq.

89
00:05:10,160 --> 00:05:13,260
Əgər burda metil qrupu almaya çalışsaq,

90
00:05:13,260 --> 00:05:15,510
o biri qruplara nə olacaq?

91
00:05:15,510 --> 00:05:18,070
Onda hidrogen qrupu ya da ən yaxşısı

92
00:05:18,070 --> 00:05:18,340
hidrogen.

93
00:05:18,340 --> 00:05:20,930
Hidrogen atomu bura doğru hərəkət edəcək

94
00:05:20,930 --> 00:05:23,410
və brom da bura gələcək.

95
00:05:23,410 --> 00:05:25,440
Əgər bu hidrogen və brom olsa idi, onda

96
00:05:25,440 --> 00:05:28,130
bunlar üst-üstə düşərdilər, ancaq deyillər.

97
00:05:28,130 --> 00:05:30,930
Təsəvvür edə bilərsən ki, hidrogen
və brom dəyişdirilib.

98
00:05:30,930 --> 00:05:33,110
Və sən bunu döndərə bilərsən,

99
00:05:33,110 --> 00:05:35,120
ya da bunu istənilən istiqamətdə çevirə bilərsən,

100
00:05:35,120 --> 00:05:36,650
ancaq bunlar heç vaxt üst-üstə düşməyəcəklər.

101
00:05:36,650 --> 00:05:41,350
Burdakı molekul kiral molekuldur və

102
00:05:41,350 --> 00:05:50,710
bu karbon kiral mərkəzdir, ona görə də

103
00:05:50,710 --> 00:05:53,990
bu karbon kiral karbondur, bəzən asimmetrik

104
00:05:53,990 --> 00:05:56,970
karbon ya da kiral mərkəz adlanır.

105
00:05:56,970 --> 00:05:58,360
Bəzən sən 'stereo mərkəz' deyilən

106
00:05:58,360 --> 00:05:59,265
bir şey eşidəcəksən.

107
00:05:59,265 --> 00:06:02,340
Stero mərkəz müxtəlif qruplara qoşulan

108
00:06:02,340 --> 00:06:05,470
assimetrik molekuldakı istənilən nöqtə

109
00:06:05,470 --> 00:06:07,000
üçün ümumi termindir.

110
00:06:07,000 --> 00:06:09,350
Ancaq bunların hamısı, xüsusilə

111
00:06:09,350 --> 00:06:13,730
üzvi kimyaya giriş dərsində, karbon

112
00:06:13,730 --> 00:06:16,660
dörd fərqli qrupa birləşməyə meyil göstərir.

113
00:06:16,660 --> 00:06:20,530
Və vurğulamaq istəyirəm ki, bu dörd fərqli atom deyil.

114
00:06:20,530 --> 00:06:23,920
Sənin burda metil qrupun və burda propil

115
00:06:23,920 --> 00:06:27,010
qrupun ola bilər və karbon istənilən halda

116
00:06:27,010 --> 00:06:30,740
digər karbona qoşulacaq, ancaq bu yenə də kiral

117
00:06:30,740 --> 00:06:33,790
karbondur və bu yenə də kiral molekuldur.

118
00:06:33,790 --> 00:06:37,150
Növbəti videoda,bir çoxlu misallar həll edəcəyik.

119
00:06:37,150 --> 00:06:39,810
Molekullara baxacağıq, kiral karbonları

120
00:06:39,810 --> 00:06:41,975
müəyyənləşdirməyə çalışacayıq və molekulların özlərinin

121
00:06:41,975 --> 00:06:44,180
kiral olub olmadığını tapmağa çalışacayıq