Vì sao những người bất tài lại nghĩ mình tài giỏi- David Dunning

Hãy ghé qua trang Patreon của chúng tôi: https://www.patreon.com/teded

Xem toàn bộ bài học tại đây: https://ed.ted.com/lessons/why-incompetent-people-think-they-re-amazing-david-dunning

Bạn có giỏi kiếm tiền không? Hay giỏi đọc cảm xúc của người khác? Sức khỏe của bạn thế nào so với những người bạn quen biết? Việc biết mình tài giỏi đến đâu so với người khác mang lại nhiều lợi ích. Thế nhưng, nghiên cứu tâm lý chỉ ra rằng chúng ta không giỏi trong việc tự đánh giá năng lực. Trên thực tế, ta thường đánh giá quá cao bản thân. Hãy cùng David Dunning tìm hiểu về hiệu ứng Dunning-Kruger.

Bài học bởi David Dunning, đạo diễn bởi Wednesday Studio.

Xin cảm ơn những người bảo trợ! Không có các bạn, video này sẽ không thể được thực hiện:
Juan, Jordan Tang, Kent Logan, Alexandra Panzer, Jen, Ellen Spertus, Ryan Mehendale, Mary Sawyer, Scott Gass, Ruth Fang, Mayank Kaul, Hazel Lam, Tan YH, Be Owusu, Samuel Doerle, David Rosario, Katie Winchester, Michel Reyes, Dominik Kugelmann, Siamak H, Stephen A. Wilson, Manav Parmar, Jhiya Brooks, David Lucsanyi, Querida Owens.

Bạn có giỏi như bạn nghĩ?

Bạn có giỏi quản lí tiền?

Hay giỏi đọc cảm xúc người khác?

Sức khỏe của bạn như thế nào
so với những người bạn quen biết?

Ngữ pháp của bạn
có trên mức trung bình?

Việc biết mình tài giỏi đến đâu

khi so sánh với người khác

không chỉ giúp ta thêm tự tin,

mà còn giúp ta biết được
khi nào nên nghe theo lí trí và bản năng

và khi nào nên xin lời khuyên từ ai đó.

Thế nhưng, nghiên cứu tâm lí
chỉ ra rằng chúng ta không giỏi lắm

trong việc tự đánh giá năng lực.

Trên thực tế, ta thường
đánh giá quá cao bản thân.

Các nhà nghiên cứu
đã gọi hiện tượng này

là Hiệu ứng Dunning-Kruger.

Hiệu ứng này giải thích tại sao
hơn 100 nghiên cứu

đã chỉ ra rằng
con người có tính ảo tưởng tự tôn.

Chúng ta đánh giá mình
cao hơn người khác

đến mức vi phạm
cả những định luật toán học.

Khi hai kỹ sư phần mềm ở hai công ty

được yêu cầu đánh giá
hiệu quả làm việc của họ,

32% kỹ sư ở công ty này
và 42% ở công ty kia

đặt mình vào top 5% cao nhất.

Trong một nghiên cứu khác,
88% tài xế người Mỹ

cho là mình có kỹ năng lái xe
trên mức trung bình.

Đó không phải là
những nghiên cứu duy nhất.

Thường thì mọi người có xu hướng
đánh giá mình cao hơn người khác

trong những lĩnh vực như sức khỏe,
khả năng lãnh đạo, đạo đức và hơn thế.

Điều thực sự thú vị là
những người có ít khả năng nhất

thường đánh giá bản thân
là những chuyên gia giỏi nhất.

Người được xem
là kém về lí luận logic,

ngữ pháp,

kiến thức tài chính,

toán,

thông minh cảm xúc,

thử nghiệm y khoa,

và cờ vua

đều có xu hướng đánh giá mình thành thạo
gần như một chuyên gia thực thụ.

Vậy những ai dễ bị ảo tưởng
như thế này nhất?

Đáng buồn thay, tất cả chúng ta đều có
nhiều lỗ hổng năng lực

mà ta không nhận ra.

Tại sao thế?

Khi hai nhà tâm lí học Dunning và Kruger
lần đầu mô tả hiệu ứng và năm 1999,

họ cho rằng người bị thiếu kiến thức
và kĩ năng ở một mặt nào đó

sẽ bị ảnh hưởng bởi hai thứ cùng lúc.

Thứ nhất, họ phạm sai lầm
và có những quyết định tồi tệ.

Nhưng thứ hai, chính những lỗ hổng
kiến thức ấy ngăn họ nhận ra lỗi sai.

Nói cách khác, người kém
thiếu kỹ năng chuyên môn cần thiết

để nhận ra mình kém đến đâu.

Ví dụ, khi nghiên cứu các thí sinh

ở một giải hùng biện
của trường đại học,

25% số đội kém nhất
ở vòng chơi đầu tiên

thua bốn trên năm vòng đấu.

Nhưng họ nghĩ rằng
họ đã thắng gần 60%.

Không nắm chắc luật hùng biện,

họ đơn giản là không thể nhận ra
khi nào hay đã bao nhiêu lần

luận điểm của họ bị đánh bại.

Hiệu ứng Dunning-Kruger không phải
là việc để cái tôi che mù điểm yếu.

Người ta thường chấp nhận
thiếu sót của mình khi biết về nó.

Trong một nghiên cứu, sinh viên kém
về câu hỏi logic ngay từ ban đầu

khi học giờ logic

sẵn sàng thừa nhận
thành tích ban đầu của họ rất tệ.

Đó có thể là lí do vì sao

người có kỹ năng ở mức trung bình
hoặc chuyên gia

thường kém tự tin vào khả năng của mình.

Họ biết đủ để hiểu rằng
còn rất nhiều điều họ không biết.

Nghĩa là, các chuyên gia sẽ nhận thức được
họ thông thạo vấn đề đến đâu.

Nhưng họ lại thường
mắc một sai lầm khác:

họ cho rằng mọi người khác
cũng thông thạo như thế.

Cho nên, những người này,
dù kém cỏi hay thực sự giỏi,

vẫn thường bị vướng vào rắc rối
của việc đánh giá sai bản thân.

Khi không có kĩ năng,
họ không thể tự nhận ra sai lầm.

Khi quá giỏi,

họ không nhận ra khả năng của mình
vượt trội đến thế nào.

Vậy nên, nếu không thể nhận ra
sự tồn tại của hiệu ứng Dunning-Krugger,

bạn có thể làm gì để biết
năng lực của mình thực sự đến đâu?

Đầu tiên, hãy hỏi ý kiến của người khác,

và xem xét ý kiến đó,
ngay cả khi nó thật khó nghe.

Thứ hai, và quan trọng hơn là,
hãy không ngừng học hỏi.

Càng hiểu biết,

chúng ta càng có ít khả năng
có lỗ hổng trong năng lực.

Có thể tất cả đều được tóm gọn
trong câu thành ngữ xưa:

Khi cãi nhau với một kẻ ngốc,
trước tiên, hãy chắc rằng,

mình không phải là
kẻ ngốc trong mắt họ.