1
00:00:07,092 --> 00:00:10,192
Bạn có giỏi như bạn nghĩ?

2
00:00:10,192 --> 00:00:13,902
Bạn có giỏi quản lí tiền?

3
00:00:13,902 --> 00:00:16,732
Hay giỏi đọc cảm xúc người khác?

4
00:00:16,732 --> 00:00:20,172
Sức khỏe của bạn như thế nào
so với những người bạn quen biết?

5
00:00:20,172 --> 00:00:23,114
Ngữ pháp của bạn 
có trên mức trung bình?

6
00:00:23,114 --> 00:00:25,451
Việc biết mình tài giỏi đến đâu

7
00:00:25,451 --> 00:00:27,993
khi so sánh với người khác

8
00:00:27,993 --> 00:00:30,502
không chỉ giúp ta thêm tự tin,

9
00:00:30,502 --> 00:00:34,714
mà còn giúp ta biết được 
khi nào nên nghe theo lí trí và bản năng

10
00:00:34,714 --> 00:00:39,393
và khi nào nên xin lời khuyên từ ai đó.

11
00:00:39,393 --> 00:00:43,225
Thế nhưng, nghiên cứu tâm lí 
chỉ ra rằng chúng ta không giỏi lắm

12
00:00:43,225 --> 00:00:45,664
trong việc tự đánh giá năng lực.

13
00:00:45,664 --> 00:00:50,001
Trên thực tế, ta thường 
đánh giá quá cao bản thân.

14
00:00:50,001 --> 00:00:52,293
Các nhà nghiên cứu 
đã gọi hiện tượng này

15
00:00:52,293 --> 00:00:55,626
là Hiệu ứng Dunning-Kruger.

16
00:00:55,626 --> 00:00:58,464
Hiệu ứng này giải thích tại sao 
hơn 100 nghiên cứu

17
00:00:58,464 --> 00:01:02,465
đã chỉ ra rằng 
con người có tính ảo tưởng tự tôn.

18
00:01:02,465 --> 00:01:04,994
Chúng ta đánh giá mình
cao hơn người khác

19
00:01:04,994 --> 00:01:08,134
đến mức vi phạm 
cả những định luật toán học.

20
00:01:08,134 --> 00:01:10,275
Khi hai kỹ sư phần mềm ở hai công ty 


21
00:01:10,275 --> 00:01:13,035
được yêu cầu đánh giá 
hiệu quả làm việc của họ,

22
00:01:13,035 --> 00:01:17,637
32% kỹ sư ở công ty này
và 42% ở công ty kia

23
00:01:17,637 --> 00:01:21,224
đặt mình vào top 5% cao nhất.

24
00:01:21,224 --> 00:01:25,195
Trong một nghiên cứu khác, 
88% tài xế người Mỹ

25
00:01:25,195 --> 00:01:28,845
cho là mình có kỹ năng lái xe
trên mức trung bình.

26
00:01:28,845 --> 00:01:31,526
Đó không phải là 
những nghiên cứu duy nhất.

27
00:01:31,526 --> 00:01:34,945
Thường thì mọi người có xu hướng
đánh giá mình cao hơn người khác

28
00:01:34,945 --> 00:01:42,095
trong những lĩnh vực như sức khỏe,
khả năng lãnh đạo, đạo đức và hơn thế.

29
00:01:42,095 --> 00:01:45,756
Điều thực sự thú vị là
những người có ít khả năng nhất

30
00:01:45,756 --> 00:01:50,636
thường đánh giá bản thân
là những chuyên gia giỏi nhất.

31
00:01:50,636 --> 00:01:53,127
Người được xem 
là kém về lí luận logic,

32
00:01:53,127 --> 00:01:54,070
ngữ pháp,

33
00:01:54,070 --> 00:01:55,117
kiến thức tài chính,

34
00:01:55,117 --> 00:01:55,983
toán,

35
00:01:55,983 --> 00:01:57,361
thông minh cảm xúc,

36
00:01:57,361 --> 00:01:59,357
thử nghiệm y khoa,

37
00:01:59,357 --> 00:02:00,637
và cờ vua

38
00:02:00,637 --> 00:02:07,618
đều có xu hướng đánh giá mình thành thạo
gần như một chuyên gia thực thụ.

39
00:02:07,618 --> 00:02:11,397
Vậy những ai dễ bị ảo tưởng 
như thế này nhất?

40
00:02:11,397 --> 00:02:15,718
Đáng buồn thay, tất cả chúng ta đều có
nhiều lỗ hổng năng lực

41
00:02:15,718 --> 00:02:18,638
mà ta không nhận ra.

42
00:02:18,638 --> 00:02:20,000
Tại sao thế?

43
00:02:20,000 --> 00:02:24,719
Khi hai nhà tâm lí học Dunning và Kruger
lần đầu mô tả hiệu ứng và năm 1999,

44
00:02:24,719 --> 00:02:28,873
họ cho rằng người bị thiếu kiến thức
và kĩ năng ở một mặt nào đó

45
00:02:28,873 --> 00:02:31,329
sẽ bị ảnh hưởng bởi hai thứ cùng lúc.

46
00:02:31,329 --> 00:02:35,148
Thứ nhất, họ phạm sai lầm
và có những quyết định tồi tệ.

47
00:02:35,148 --> 00:02:40,581
Nhưng thứ hai, chính những lỗ hổng
kiến thức ấy ngăn họ nhận ra lỗi sai.

48
00:02:40,581 --> 00:02:44,449
Nói cách khác, người kém 
thiếu kỹ năng chuyên môn cần thiết

49
00:02:44,449 --> 00:02:47,419
để nhận ra mình kém đến đâu.

50
00:02:47,419 --> 00:02:49,419
Ví dụ, khi nghiên cứu các thí sinh

51
00:02:49,419 --> 00:02:51,979
ở một giải hùng biện
của trường đại học,

52
00:02:51,979 --> 00:02:55,569
25% số đội kém nhất
ở vòng chơi đầu tiên

53
00:02:55,569 --> 00:02:59,623
thua bốn trên năm vòng đấu.

54
00:02:59,623 --> 00:03:03,229
Nhưng họ nghĩ rằng 
họ đã thắng gần 60%.

55
00:03:03,229 --> 00:03:06,001
Không nắm chắc luật hùng biện,

56
00:03:06,001 --> 00:03:09,550
họ đơn giản là không thể nhận ra
khi nào hay đã bao nhiêu lần

57
00:03:09,550 --> 00:03:12,491
luận điểm của họ bị đánh bại.

58
00:03:12,491 --> 00:03:17,440
Hiệu ứng Dunning-Kruger không phải 
là việc để cái tôi che mù điểm yếu.

59
00:03:17,440 --> 00:03:21,541
Người ta thường chấp nhận 
thiếu sót của mình khi biết về nó.

60
00:03:21,541 --> 00:03:25,651
Trong một nghiên cứu, sinh viên kém 
về câu hỏi logic ngay từ ban đầu

61
00:03:25,651 --> 00:03:28,520
khi học giờ logic

62
00:03:28,520 --> 00:03:33,631
sẵn sàng thừa nhận
thành tích ban đầu của họ rất tệ.

63
00:03:33,631 --> 00:03:35,561
Đó có thể là lí do vì sao

64
00:03:35,561 --> 00:03:38,311
người có kỹ năng ở mức trung bình 
hoặc chuyên gia

65
00:03:38,311 --> 00:03:41,291
thường kém tự tin vào khả năng của mình.

66
00:03:41,291 --> 00:03:44,691
Họ biết đủ để hiểu rằng 
còn rất nhiều điều họ không biết.

67
00:03:44,691 --> 00:03:49,241
Nghĩa là, các chuyên gia sẽ nhận thức được
họ thông thạo vấn đề đến đâu.

68
00:03:49,241 --> 00:03:51,801
Nhưng họ lại thường 
mắc một sai lầm khác:

69
00:03:51,801 --> 00:03:56,432
họ cho rằng mọi người khác
cũng thông thạo như thế.

70
00:03:56,432 --> 00:04:00,083
Cho nên, những người này,
dù kém cỏi hay thực sự giỏi,

71
00:04:00,083 --> 00:04:04,352
vẫn thường bị vướng vào rắc rối
của việc đánh giá sai bản thân.

72
00:04:04,352 --> 00:04:07,673
Khi không có kĩ năng,
họ không thể tự nhận ra sai lầm.

73
00:04:07,673 --> 00:04:09,811
Khi quá giỏi,

74
00:04:09,811 --> 00:04:14,303
họ không nhận ra khả năng của mình 
vượt trội đến thế nào.

75
00:04:14,303 --> 00:04:18,493
Vậy nên, nếu không thể nhận ra
sự tồn tại của hiệu ứng Dunning-Krugger,

76
00:04:18,493 --> 00:04:24,493
bạn có thể làm gì để biết 
năng lực của mình thực sự đến đâu?

77
00:04:24,493 --> 00:04:27,524
Đầu tiên, hãy hỏi ý kiến của người khác,

78
00:04:27,524 --> 00:04:30,584
và xem xét ý kiến đó,
ngay cả khi nó thật khó nghe.

79
00:04:30,584 --> 00:04:33,755
Thứ hai, và quan trọng hơn là, 
hãy không ngừng học hỏi.

80
00:04:33,755 --> 00:04:35,485
Càng hiểu biết,

81
00:04:35,485 --> 00:04:40,454
chúng ta càng có ít khả năng
có lỗ hổng trong năng lực.

82
00:04:40,454 --> 00:04:43,613
Có thể tất cả đều được tóm gọn 
trong câu thành ngữ xưa:

83
00:04:43,613 --> 00:04:46,345
Khi cãi nhau với một kẻ ngốc,
trước tiên, hãy chắc rằng,

84
00:04:46,345 --> 00:04:50,115
mình không phải là 
kẻ ngốc trong mắt họ.