Yeteneksiz insanlar niçin harika olduklarını sanırlar? - David Dunning

Dersin tümü için: https://ed.ted.com/lessons/why-incompetent-people-think-they-re-amazing-david-dunning

Para idaresi konusunda ne kadar iyisin? Peki ya insanların duygularını anlamada? Tanıdığın diğer insanlara göre sağlıklı mısın? Başkalarına göre ne kadar yetenekli olduğumuzu bilmek pek çok açıdan çok faydalı olabilir. Ancak psikolojik araştırmalar kendimizi değerlendirmekte pek de iyi olmadığımızı gösteriyor. Gerçek şu ki kendi yeteneklerimizi çok sık abartıyoruz. David Dunning, söz konusu Dunning-Kruger etkisini anlatıyor.

Ders: David Dunning, yöneten: Wednesday Studio.

Bir şeyler yapmakta
sandığın kadar iyi misin?

Para idaresinde ne kadar iyisin?

Peki ya insanların duygularını anlamakta?

Tanıdığın diğer insanlara kıyasla
ne kadar sağlıklısın?

Dilbilgisi konusunda
ortalamanın üstünde misin?

Ne kadar yetenekli olduğumuz

ve başkalarına kıyasla
yetilerimizin düzeyinin farkında olmak

öz saygıdan çok daha fazlasıyla ilgili.

Bu bize ne zaman karar ve içgüdülerimize
göre ilerleyebileceğimiz ve ne zaman

bunun yerine tavsiye almamız gerektiğini
anlamamız konusunda yardım ediyor.

Ancak psikolojik araştırmalara göre

kendimizi doğru ölçmekte
pek de iyi değiliz.

Gerçek şu ki kendi yetilerimizi
olduğundan fazla görüyoruz.

Araştırmacılar bu fenomeni
şöyle adlandırıyorlar;

Dunning-Kruger etkisi.

Bu etki 100'ü aşkın araştırmada
insanların niçin

hayali üstünlük sergilediklerini
ortaya koyuyor.

Kendimizi başkalarından
daha iyi görüyoruz,

öyle ki durum matematik kurallarını
bile çiğneyecek düzeyde.

İki farklı şirkette, yazılım mühendisleri
kendi performanslarını değerlendirdiğinde

birinde mühendislerden %32'si
diğerinde ise %42'si

kendilerinin en iyi %5 içinde
olduklarını belirtmişler.

Başka bir çalışmada,
Amerikalı sürücülerin %88'i

ortalamanın üstünde araç kullanma
yetisine sahip olduklarını belirtmişler.

Bunlar sıradışı bulgular değil.

Genellikle insanlar kendilerini
sağlık, liderlik, etik ve ötesinde

çoğu kişiden
daha iyi olarak değerlendirirler.

İşin ilginç yanı,
en düşük yetilere sahip kişiler

genellikle yetilerini
en fazla abartan kişilerdir.

Mantıksal çıkarım yapma,

dilbilgisi,

finansal bilgi,

matematik,

duygusal zeka,

tıbbi laboratuvar testleri

ve satranç konularında

zayıf olan insanlar kendilerini
uzmanlarla neredeyse eş değerlendiriyor.

Peki bu delüzyona en savunmasız olan kim?

Ne yazık ki hepimizin
farkında olmadığı

yeteneksizlikleri var.

Peki niçin?

Psikologlar Dunning ve Kruger
bu etkiyi ilk olarak 1999'da ortaya koydu,

belli alanlarda bilgi ve yetisi
eksik olan insanların

iki durumdan
muzdarip olduklarını açıkladılar.

Bu insanlar öncelikle hata yapıyor
ve kötü kararlar alıyorlardı.

Ancak sonra bu bilgi eksikliği
hatalarını anlamalarını önlüyordu.

Başka bir deyişle kötü performanslarının
ne kadar kötü olduğunu anlamakta

gereken uzmanlıktan da mahrumlardı.

Örneğin,
üniversite münazara yarışmalarında

araştırmacılar katılımcıları inceledi,

takımlardan en kötü %25
ilk elemelerde

neredeyse her beş münazaradan
dördünü kaybetmişlerdi.

Ancak %60'ı kazandıklarını sanıyorlardı.

Münazara kurallarına hakim olmadan

öğrenciler ne zaman ve ne sıklıkta

savlarının çürütüldüğünü
bile fark etmemişlerdi.

Dunning-Kruger etkisi,
bizi zayıf kılan bir ego sorunu değil.

İnsanlar genellikle fark ettiklerinde
noksanlıklarını kabul ederler.

Bir çalışmada, bir mantık sınavında
kötü sonuç çıkaran öğrencilerin

kendilerine bir mantık kursu
verilmesinden sonra

ilk performanslarının ne kadar kötü
olduğunu kabul ettikleri görülmüştür.

Bu kavram orta düzeyde deneyim
ve tecrübeye sahip kişilerin

yetenekleri konusunda
daha az özgüvenli olmasını açıklayabilir.

Bilmedikleri çok şey olduğunu
anlayacak bilgiye sahipler.

Bu arada uzmanlar ne kadar bilgili
olduklarını anlamaya meyillidir,

fakat onlar da sık sık bir hata yapar:

Diğer herkesin de
bilgili olduğunu düşünürler.

Bunun sonucunda,
yeteneksiz veya çok yetenekli

insanlar yanlış bir öz değerlendirme
içinde sıkışıp kalırlar.

Yeteneksiz olduklarında
hatalarının farkına varmazlar.

Çok yetenekli olduklarında da

yetilerinin ne kadar sıradışı
olduğunu kavrayamazlar.

Yani Dunning-Kruger etkisi
onu yaşayanlar için görünmezdir,

çeşitli şeylerde ne kadar iyi
olduğunu anlamak için ne yapabilirsin?

Öncelikle başkalarından geri bildirim iste

ve duyduğun hoşuna gitmese de
değerlendir.

Sonra, daha önemlisi,
öğrenmeye devam et.

Ne kadar çok bilgili olursak,

Yetilerimizde o denli az boşluk olacaktır.

Belki de konuyu
şu ünlü atasözüyle açıklayabiliriz:

Bir aptalla tartışırken,

önce diğer kişinin de
aynını yapmadığından emin ol.