WEBVTT

00:00:07.092 --> 00:00:10.192
Bir şeyler yapmakta 
sandığın kadar iyi misin?

00:00:10.192 --> 00:00:13.902
Para idaresinde ne kadar iyisin?

00:00:13.902 --> 00:00:16.732
Peki ya insanların duygularını anlamakta?

00:00:16.732 --> 00:00:20.172
Tanıdığın diğer insanlara kıyasla
ne kadar sağlıklısın?

00:00:20.172 --> 00:00:23.114
Dilbilgisi konusunda
ortalamanın üstünde misin?

00:00:23.114 --> 00:00:24.701
Ne kadar yetenekli olduğumuz

00:00:24.701 --> 00:00:27.993
ve başkalarına kıyasla 
yetilerimizin düzeyinin farkında olmak

00:00:27.993 --> 00:00:30.172
öz saygıdan çok daha fazlasıyla ilgili.

00:00:30.172 --> 00:00:34.714
Bu bize ne zaman karar ve içgüdülerimize 
göre ilerleyebileceğimiz ve ne zaman

00:00:34.714 --> 00:00:39.393
bunun yerine tavsiye almamız gerektiğini 
anlamamız konusunda yardım ediyor.

00:00:39.393 --> 00:00:42.705
Ancak psikolojik araştırmalara göre

00:00:42.705 --> 00:00:45.664
kendimizi doğru ölçmekte
pek de iyi değiliz.

00:00:45.664 --> 00:00:50.001
Gerçek şu ki kendi yetilerimizi 
olduğundan fazla görüyoruz.

00:00:50.001 --> 00:00:52.293
Araştırmacılar bu fenomeni
şöyle adlandırıyorlar;

00:00:52.293 --> 00:00:55.626
Dunning-Kruger etkisi.

00:00:55.626 --> 00:00:58.204
Bu etki 100'ü aşkın araştırmada
insanların niçin

00:00:58.204 --> 00:01:02.465
hayali üstünlük sergilediklerini
ortaya koyuyor.

00:01:02.465 --> 00:01:04.544
Kendimizi başkalarından 
daha iyi görüyoruz,

00:01:04.544 --> 00:01:08.134
öyle ki durum matematik kurallarını
bile çiğneyecek düzeyde.

00:01:08.134 --> 00:01:12.665
İki farklı şirkette, yazılım mühendisleri
kendi performanslarını değerlendirdiğinde

00:01:12.665 --> 00:01:17.637
birinde mühendislerden %32'si 
diğerinde ise %42'si

00:01:17.637 --> 00:01:21.224
kendilerinin en iyi %5 içinde 
olduklarını belirtmişler.

00:01:21.224 --> 00:01:25.195
Başka bir çalışmada,
Amerikalı sürücülerin %88'i

00:01:25.195 --> 00:01:29.465
ortalamanın üstünde araç kullanma 
yetisine sahip olduklarını belirtmişler.

00:01:29.465 --> 00:01:31.606
Bunlar sıradışı bulgular değil.

00:01:31.606 --> 00:01:34.945
Genellikle insanlar kendilerini
sağlık, liderlik, etik ve ötesinde

00:01:34.945 --> 00:01:42.095
çoğu kişiden
daha iyi olarak değerlendirirler.

00:01:42.095 --> 00:01:45.756
İşin ilginç yanı,
en düşük yetilere sahip kişiler

00:01:45.756 --> 00:01:50.636
genellikle yetilerini 
en fazla abartan kişilerdir.

00:01:50.636 --> 00:01:53.367
Mantıksal çıkarım yapma,

00:01:53.367 --> 00:01:54.070
dilbilgisi,

00:01:54.070 --> 00:01:55.117
finansal bilgi,

00:01:55.117 --> 00:01:55.983
matematik,

00:01:55.983 --> 00:01:57.361
duygusal zeka,

00:01:57.361 --> 00:01:59.357
tıbbi laboratuvar testleri

00:01:59.357 --> 00:02:00.637
ve satranç konularında

00:02:00.637 --> 00:02:08.238
zayıf olan insanlar kendilerini
uzmanlarla neredeyse eş değerlendiriyor.

00:02:08.238 --> 00:02:11.397
Peki bu delüzyona en savunmasız olan kim?

00:02:11.397 --> 00:02:15.718
Ne yazık ki hepimizin
farkında olmadığı

00:02:15.718 --> 00:02:18.638
yeteneksizlikleri var.

00:02:18.638 --> 00:02:19.820
Peki niçin?

00:02:19.820 --> 00:02:24.719
Psikologlar Dunning ve Kruger
bu etkiyi ilk olarak 1999'da ortaya koydu,

00:02:24.719 --> 00:02:28.873
belli alanlarda bilgi ve yetisi 
eksik olan insanların

00:02:28.873 --> 00:02:31.329
iki durumdan
muzdarip olduklarını açıkladılar.

00:02:31.329 --> 00:02:35.148
Bu insanlar öncelikle hata yapıyor
ve kötü kararlar alıyorlardı.

00:02:35.148 --> 00:02:40.581
Ancak sonra bu bilgi eksikliği
hatalarını anlamalarını önlüyordu.

00:02:40.581 --> 00:02:44.449
Başka bir deyişle kötü performanslarının
ne kadar kötü olduğunu anlamakta

00:02:44.449 --> 00:02:47.419
gereken uzmanlıktan da mahrumlardı.

00:02:47.419 --> 00:02:49.419
Örneğin,
üniversite münazara yarışmalarında

00:02:49.419 --> 00:02:51.979
araştırmacılar katılımcıları inceledi,

00:02:51.979 --> 00:02:55.569
takımlardan en kötü %25
ilk elemelerde

00:02:55.569 --> 00:02:59.623
neredeyse her beş münazaradan
dördünü kaybetmişlerdi.

00:02:59.623 --> 00:03:03.229
Ancak %60'ı kazandıklarını sanıyorlardı.

00:03:03.229 --> 00:03:06.001
Münazara kurallarına hakim olmadan

00:03:06.001 --> 00:03:09.550
öğrenciler ne zaman ve ne sıklıkta

00:03:09.550 --> 00:03:12.491
savlarının çürütüldüğünü 
bile fark etmemişlerdi.

00:03:12.491 --> 00:03:17.440
Dunning-Kruger etkisi,
bizi zayıf kılan bir ego sorunu değil.

00:03:17.440 --> 00:03:21.541
İnsanlar genellikle fark ettiklerinde
noksanlıklarını kabul ederler.

00:03:21.541 --> 00:03:25.651
Bir çalışmada, bir mantık sınavında
kötü sonuç çıkaran öğrencilerin

00:03:25.651 --> 00:03:28.040
kendilerine bir mantık kursu 
verilmesinden sonra

00:03:28.040 --> 00:03:34.081
ilk performanslarının ne kadar kötü
olduğunu kabul ettikleri görülmüştür.

00:03:34.081 --> 00:03:38.071
Bu kavram orta düzeyde deneyim
ve tecrübeye sahip kişilerin

00:03:38.071 --> 00:03:41.291
yetenekleri konusunda
daha az özgüvenli olmasını açıklayabilir.

00:03:41.291 --> 00:03:44.691
Bilmedikleri çok şey olduğunu 
anlayacak bilgiye sahipler.

00:03:44.691 --> 00:03:49.241
Bu arada uzmanlar ne kadar bilgili
olduklarını anlamaya meyillidir,

00:03:49.241 --> 00:03:51.201
fakat onlar da sık sık bir hata yapar:

00:03:51.201 --> 00:03:56.432
Diğer herkesin de 
bilgili olduğunu düşünürler.

00:03:56.432 --> 00:04:00.083
Bunun sonucunda,
yeteneksiz veya çok yetenekli

00:04:00.083 --> 00:04:04.352
insanlar yanlış bir öz değerlendirme
içinde sıkışıp kalırlar.

00:04:04.352 --> 00:04:07.673
Yeteneksiz olduklarında
hatalarının farkına varmazlar.

00:04:07.673 --> 00:04:09.461
Çok yetenekli olduklarında da

00:04:09.461 --> 00:04:14.303
yetilerinin ne kadar sıradışı
olduğunu kavrayamazlar.

00:04:14.303 --> 00:04:18.493
Yani Dunning-Kruger etkisi
onu yaşayanlar için görünmezdir,

00:04:18.493 --> 00:04:24.873
çeşitli şeylerde ne kadar iyi
olduğunu anlamak için ne yapabilirsin?

00:04:24.873 --> 00:04:27.524
Öncelikle başkalarından geri bildirim iste

00:04:27.524 --> 00:04:30.584
ve duyduğun hoşuna gitmese de
değerlendir.

00:04:30.584 --> 00:04:33.235
Sonra, daha önemlisi,
öğrenmeye devam et.

00:04:33.235 --> 00:04:34.935
Ne kadar çok bilgili olursak,

00:04:34.935 --> 00:04:40.454
Yetilerimizde o denli az boşluk olacaktır.

00:04:40.454 --> 00:04:43.333
Belki de konuyu
şu ünlü atasözüyle açıklayabiliriz:

00:04:43.333 --> 00:04:44.835
Bir aptalla tartışırken,

00:04:44.835 --> 00:04:49.115
önce diğer kişinin de
aynını yapmadığından emin ol.