< Return to Video

سووڕی کاربۆن- ناسانی مانینگ

  • 0:15 - 0:20
    دوائۆکسیدی کاربۆن یان سی ئۆ تو لە گۆڕانی
    کەش وهەوا گازی زیانبەخشی سەرەکیە.
  • 0:20 - 0:24
    کەواتە چۆن سی ئۆ تۆ دەچێتە بەرگەهەوامانەوە؟
  • 0:24 - 0:28
    باشە، کاربۆن بەشێکی سوڕەکەیە،
    بە خۆر دەستپێدەکات،
  • 0:28 - 0:32
    کەوا بە وزەی زیاتر ڕووی زەوی گەرم دەکات
  • 0:32 - 0:34
    لە یەک کاتژمێر لەچاوئەوەی
    زەوی لەیەک ساڵ بەکارێ دێنێت.
  • 0:34 - 0:38
    ڕووەکەکان، کەوا چێشلێنەری زیندوەری دەچن،
  • 0:38 - 0:41
    تیشکی خۆر وەردەگرن، و پاشان
    لە هەوادا سی ئۆ تو هەڵدەمژن.
  • 0:41 - 0:43
    بەیەکەوە تێکەڵیان دەکەن و بـــــــــــــــام!
  • 0:43 - 0:46
    پێکهاتەیەکی خەزنکراوی وزە دروست دەکەن
    لە شێوەی کاربۆهیدرات
  • 0:46 - 0:49
    وەکو گلوکوز و سورکوز.
  • 0:49 - 0:52
    پرۆشەکەش ناسراوە بە ڕۆژنەپێکهاتن.
  • 0:52 - 0:54
    کاتێک گیاندارانی وەکو ئێمە ئەم ڕووەکانە دەخۆن
  • 0:54 - 0:58
    گەدەمان دووبارە ئەم خۆراکە بۆ وزە دەگۆڕێت
    تا بەهۆیەوە گەشەبکەین.
  • 0:58 - 1:01
    گازە زیانبەخشەکان لەم پرۆسەیە بەرهەمی دووەمن،
  • 1:01 - 1:03
    و لەڕیگای پشماوەوە بڵاوکراونەتەوە.
  • 1:03 - 1:08
    ئەگەر ئەم ڕووەکانە بمرن، شیدەبنەوە، و
    زیندەوەرە بچووکەکان ئەم کاربۆهیدراتانە دابەش دەکەن
  • 1:08 - 1:13
    و دووبارە، گازە زیانبەخشەکان وەکو بەرهەم دووەم
    بڵاودەکەنەوە.
  • 1:13 - 1:18
    وەکو دەبینن، وزە لە بنەڕەتدا لە خۆرەوە سەرچاوەیگرتووە.
    پاشان گوازراوەتەوە چونکە لە ڕێگای زنجیرەی خۆراکەوە دەگوازرێتەوە.
  • 1:18 - 1:24
    بەڵام هەندێک کات، کاربۆن لە زیندەوەرە سەرچاوەیگرتوە
    وەکو ڕووەک یان ئاژە کەوا بە زەویەوە لکاون.
  • 1:24 - 1:28
    کاتێک ئەم ڕوودەدات دەگوژرێن لەژێر چەن
    تەنێکی فشار،
  • 1:28 - 1:30
    و بح سوتەمەنی بە بەردبوو کاربۆن دەگۆڕێن
  • 1:30 - 1:34
    وەکو نەوت، خەلوز، گازی سروشتی.
  • 1:34 - 1:38
    لەسەردەمی شۆڕشی پیشەسازیەوە، مرۆڤ
    ئەم سوتەمەنیە بەبەردبوانەی لە زەوی دەرهێناوە
  • 1:38 - 1:42
    و دەیان سوتێنێت، وزەی خەزنکراو چاڵاک دەکات
  • 1:42 - 1:44
    تا کارەبا و بزوێنەری وزە دروست بکات.
  • 1:44 - 1:53
    بەڵام شتەکە ئەوەیە هێشتا ملیۆنەها ساڵی
    بەنرخی سی ئۆ توی خەزنکراو لە هەوا بڵاودەکاتەوە.
  • 1:53 - 1:57
    لەگەڵ ئەوەشدا. مرۆڤ ئۆکسجین هەڵدەمژێت
    و سی ئۆ تو دەداتەوە.
  • 1:57 - 2:00
    بەڵام ڕووەک بە پێچەوانەوەیە.
  • 2:00 - 2:05
    درەخت بڕێکی گەورەی سی ئۆ تو هەڵدەمژێت
    کەوا سوڕەکە هاوسەنگ دەکات.
  • 2:05 - 2:09
    هەرچەندە، لەناوبردنی دارستانەکان
    ئەو ڕووەکانە کەم دەکانەوە کەو سی ئۆ تو خەزندەکەن.
  • 2:09 - 2:12
    لە هەردوولاوە هێرش دەکەینە سەر سوڕەکە.
  • 2:12 - 2:16
    وەکو کۆمپیوتەرێک بیریلێبکەوە. کۆمپیوتەر
    دەتەونێت لە یەک کاتدا چەند بەرنامەیەک بەڕێوەببات، واییە؟
  • 2:16 - 2:20
    بەشێوەیەکی سادە، کاتێک دیکۆمێنتەکە کۆتای پێدێت
    خەزنی دەکەیت، و برنامەکە دادەخەیت،
  • 2:20 - 2:23
    چونکە ناتەوەێت زەخت لە کۆمپیوتەرەکە بکەیت.
  • 2:23 - 2:26
    پاشان. خەیاڵبکە، لە داخستنی دیکۆمێنتەکان وەستاویت.
  • 2:26 - 2:29
    هەربۆیە هەموو بەیەک جار دەبنەوە.
  • 2:29 - 2:30
    کۆمپیوتەرەکەت توانای ئەوەی نییە
    هەموو پرۆسەکە ئەنجام بدات.
  • 2:30 - 2:34
    دەست بە هێواش بوونەوە دەکات دواتر
    دەوەستێت و لەکۆتایەکەی وێران دەبێت.
  • 2:34 - 2:38
    کەوا لەوانەیە ژنگەکەمان بەو شێوەیە لێبێت
    ئەگەر لە دەستکاریکردنی سورێ کاربۆن بەردەوامبین.
  • 2:38 - 2:42
    کەواتە هیچ ڕێگایەک هەیە بۆ دووبارە
    هەوسەنگردنەوەی سیستەمی زیندەیی؟
  • 2:42 - 2:47
    ئەی چی دەربارەی تەکنەلۆجیا؟ تەکنەلۆجیا
    پێناسەکراوە وەکو تەکنیکێک بۆ چارەسەرکردنی کرفتێک.
  • 2:47 - 2:52
    و تەنکنەلۆجیای بەردەوامی ئەوانەن ئاوت پوتیان
    یەکسانە بە ئین پوتیان.
  • 2:52 - 2:55
    فاکتەری دەرەکی نەرێنی دروستناکەن،
  • 2:55 - 2:58
    وەکو سی ئۆ تو لە ئێستا و داهاتوودا.
  • 2:58 - 3:01
    جۆرێکن لە پاشکەزبوونەوەی چارەسەرکردنی
    گرفت.
  • 3:01 - 3:05
    بۆ بەدەستهێنانی ئەمە، پێویستە تەکنەلۆجیای
    بەردەوامی دابهێنین.
  • 3:05 - 3:09
    ئەگەر هەموو ئەو بیرۆکەوە تەکنەلۆجیایانەی
    دروستکراون لە یەک سوڕ دایانبنێین،
  • 3:09 - 3:12
    دواتر داهێنان پاڵ بە سنورەکانی ئەم
    سوڕەوە دەنێت.
  • 3:12 - 3:16
    و ناوچەی دەرەوەی سووڕەکە بێ کۆتایە.
  • 3:16 - 3:19
    واتا توانای داهێنان بێ سنورە.
  • 3:19 - 3:23
    بیر لە کەمێک تەکنەلۆجیای پاک و نایاب بکەوە کەوا ئێستا هەمانە
    (با: کارەبا و ئوتومبێلی شەحن: بایۆگاز)
  • 3:23 - 3:25
    (سوتەمەنی بایۆ: فۆتۆالگەیی، بەپیین) هەموو ئەم
    بیرۆکانە لەیەک شت هاوبەشن.
  • 3:25 - 3:29
    هەموویان لە خەڵکەوە سەرچاوەیانگرتووە.
    خەڵک داهێنان دەکات.
  • 3:29 - 3:35
    خەڵک دروست دەکات. ئەوە توانای بێ سنوری
    خەڵکی دروستکەرە
  • 3:35 - 3:39
    تا تەکنەلۆجیای باوەرپێنەکراو دروستبکەن
    کەوا گۆڕانی کەشوهەوا بوەستێنن
  • 3:39 - 3:45
    و هاوسەنگی بۆ سیستەمی زیندەی بگێڕنەوە.
    و ئەم شتێکە لەبارەیەوە گەشبین دەبین.
Title:
سووڕی کاربۆن- ناسانی مانینگ
Description:

بۆ بینینی تەواوی ڤیدۆکە کرتە لەم بەستەرەیە بکە: http://ed.ted.com/lessons/the-carbon-cycle-nathaniel-manning

بە دەقیقی سووڕی کاربۆن چییە؟ ناسانی مانینگ بە شێوەیەکی بنەڕەتی پەیوەندی سووڕی کاربۆن و مرۆڤ و ژینگە دەخاتەڕو.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
03:55

Kurdish (Central) subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.