Psikologjia e narcizismit

Shiko leksionin e plotë në: http://ed.ted.com/lessons/the-psychology-of-narcissism-w-keith-campbell

Narcizismi nuk është thjeshtë një tip personaliteti që shfaqet në kolonën e këshillave në revistë; është në fakt një tërësi tiparesh të klasifikuara dhe studiuara nga psikologët. Por çfarë e shkakton atë? Dhe a munden narcizistët të përmirësojnë tiparet negative? W. Keith Campbell përshkruan psikologjinë pas vetë-pëlqimit të madh dhe me raste të dëmshëm të narcizistit.

Leksioni nga W. Keith Campbell, animacioni nga TOGETHER.

Shumë kohë përpara selfie-t të parë,

grekët dhe romakët e lashtë kishin një mit

mbi dikë që ishte tepër i fiksuar
pas pamjes së tij.

Në një histori,

Narcisusi ishte një djalë i pashëm
që shëtiste botën në kërkim të dashurisë.

Pasi refuzon një nimfë të quajtur Echo,

shquajti reflektimin e tij
në sipërfaqen e një lumi,

dhe u dashurua me të.

Pa arritur të ndahet nga reflektimi,

Narcisusi u mbyt.

Një lule çeli në vendin ku u mbyt,
dhe e quajmë lule narcisi.

Miti rrok idenë kryesore të Narcizismit,

vetë-pëlqim i madh dhe me raste i dëmshëm.

Por nuk ky është thjesht
një tip personaliteti që del në artikuj.

Është në fakt një tërësi tiparesh
të klasifikuara e studiuara nga psikologë.

Përkufizimi i narcizismit është
imazh i fryrë dhe madhështor i vetëvetes.

Në nivele të ndryshme, narcizistët
mendojnë se janë më të pashëm,

të zgjuar,

dhe më të rëndësishëm sesa të tjerët,

dhe meritojnë trajtim special.

Psikologët dallojnë dy forma
të narcizismit si tipar personaliteti:

narcizistë të fryrë dhe delikatë.

Ekziston edhe narcizismi
si çrregullim personaliteti,

një formë më ekstreme,
të cilës do i rikthehemi pas pak.

Narcizismi i fryrë është më i njohuri,

karakterizohet nga ekstraversioni,

mbizotërimi,

dhe kërkimi i vëmendjes.

Narcizistët e fryrë kërkojnë me ngulm
vëmëndje dhe pushtet,

ndonjëherë si politikanë,

njerëz të famshëm,

ose udhëheqës kulturor.

Natyrisht, jo të gjithë që arrijnë në këto
pozicione pushteti janë narcizistë.

Shumë prej tyre e bëjnë
për arsye shumë pozitive,

si arritja e potencialit të plotë,

ose për të ndihmuar përmirësimin
e jetës së njerëzve.

Por narcizistët kërkojnë pushtet personal

për statusin dhe vëmendjen që vjen me të.

Ndërkaq, narcizistët delikatë
janë të heshtur dhe të rezervuar.

Ata besojnë fuqishëm
se kanë të drejtë për çdo gjë,

por ndihen lehtësisht
të shpërfillur dhe ofenduar.

Në secilin prej rasteve, ana negative
e narcizismit del në pah në afat të gjatë.

Ata veprojnë në mënyra egoiste,

liderat narcizistë ndërmarrin vendime
të rrezikshme dhe joetike,

ndërsa partnerët narcizistë mund të jenë
mashtrues ose jobesnikë.

Nëse vini në dyshim pamjen e tyre të bukur

ata mund të bëhen inatçinj dhe agresivë.

Është si një sëmundje, ku i sëmuri
ndjehet mirë,

por njerëzit që e rrethojnë vuajnë.

Ku arrin në ekstrem,

kjo sjellje klasifikohet si
një çrregullim mendor

i quajtur
çrregullimi narcizistik i personalitetit.

Prek një - dy përqind të popullsisë,

më së shumti meshkuj.

Është gjithashtu një diagnozë
vetëm për të rriturit.

Të rinjtë, veçanërisht fëmijët,
mund të jenë shumë egocentrikë,

por kjo është pjesë normale
e zhvillimit të tyre.

Edicioni i pestë i
Manualit Diagnostik dhe Statistik

publikuar nga
Shoqëria Amerikane e Psikiatrisë

përshkruan disa tipare të lidhura me
çrregullimin narcizistik të personalitetit

Ata përfshijnë mendimin madhështor
mbi vetveten,

probleme me empatinë,

një ndjenjë të së drejtes mbi cdo gje,

dhe nevojë për admirim ose vëmendje.

Ajo çfarë i bën këto tipare një
çrregullim personaliteti

është se kontrollojnë jetën e personave
dhe krijojnë probleme të mëdha.

Imagjinoni që, në vend që të kujdeseni
për partnerin ose fëmijët,

ti përdorni si burim
vëmendjeje ose admirimi.

Ose imagjinoni që në vend që të kërkoni

reagime konstruktive mbi
performancën tuaj,

tu thoni atyre që u munduan të ndihmojnë

që e kanë gabim.

Pra çfarë e shkakton narcizismin?

Studime mbi binjakë tregojnë
një komponent gjenetik të fortë,

megjithëse nuk e dimë
se cilët gjene përfshihen.

Por ambjenti rrethues ndikon gjithashtu.

Prindërit që vendosin fëmijët
e tyre në piedestal

mund të nxisin narcizismin madhështor.

Dhe prindër të ftohtë e kontrollues
kontribuojnë në narcizismin delikat.

Narcizismi duket të jetë më i lartë

në kultura ku i jepet vlerë
individualitetit dhe vetë-promovimit.

Në Shtetet e Bashkuara, p.sh.

narcizismi si tipar personaliteti
është rritur që nga vitet '70,

kur sensi shoqëror i viteve '60

i hapi rrugë lëvizjes mbi vetëvlerësimin

dhe rriti materializmin.

Së fundmi, rrjetet sociale kanë shumëzuar
mundësitë për auto-promovim,

megjithëse vlen të shënohet

që nuk ka ndonjë provë të sigurt
që rrjetet sociale krijojnë narcizisëm.

Më tepër, u japin narcizistëve mjete
për të patur status shoqëror dhe vëmendje.

Por a munden narcizistët ti përmirësojnë
tiparet negative?

Po!

Gjithçka që promovon reflektim të sinqertë
mbi sjelljen e tyre

dhe të kujdesurit për të tjerët,

si psikoterapi ose praktikimi
i dhembshurisë ndaj të tjerëve ndihmon.

Vështirësia qëndron se
mund të jetë sfiduese

për njerëzit me
çrregullim narcizistik personaliteti

të punojnë mbi auto-përmirësimin.

Për një narcizist, auto-reflektimi është
i vështirë nga një kënd jo fort i bukur.