-
İndi biz sizinlə tarixin ən məhşur
-
hadisəsini müzakirə edəcəyik
-
hansı ki, I Dünya Müharibəsini və ya
-
Böyük Müharibəni tətikləyən əsas amil olmuşdur.
-
İlkin təsəvvür üçün onu deyim ki,
-
1908-ci ildə Avstrya-Macarıstan imperiyası
-
Bosnya və Hersoqovinyanı formal olaraq özünə birləşdirmişdi.
-
Əslində 1800-cü illərin sonunda Osmanlıları
-
oradan çıxarmış və zəbt etmişdi.
-
Amma formal olaraq 1908-ci ildən birləşdirilmişdi.
-
Əlavə edim ki,
-
Osmanlıların Balkan yarmadasından çıxarıldığı dövrdə
-
Yuqoslaviyalıların, cənubi Slavyan xalqının
-
birləşmə istəyi daha da
-
alovlandı.
-
Yuqoslaviya dedikdə insanların ağlına
-
cənubi Slavyan xalqı gəlir.
-
Yəni onlar tam olaraq cənub xalqı sayılır.
-
Bu məlumat sizdə bir qədər millət haqqında fikir formalaşdırsın.
-
1908-ci ildə isə o artıq ələ keçirilmişdi.
-
Bu əhəmiyyətli dövlət gələcəkdə
-
Yuqoslaviyanın əsas hissəsini təşkil edəcəkdi,
-
amma indi formal olaraq Avstrya-Macarıstanın tərkibinə qatılıb.
-
Burada müstəqil krallıq olan Serbiya var.
-
Bu ərazini millətçi hərəkatının
-
ocağı kimi təsəvvür edin.
-
Əgər digər cənubi Slavyan dövlətlərini də
-
bu hərəkata daxil edilsəydi, bir gün böyük Yuqoslaviya qurulacaqdı.
-
İndi bu kontekslə 1914-cü ilə baxaq.
-
Gəlin bura bir xətt çəkim.
-
1914-cü ilə nəzər salaq.
-
28 iyun tarixə keçən ən məşhur
-
günlərdən biridir.
-
Frans Ferdinant və onun həyat yoldaşı Sofiya
-
Sarayevoya gedirlər hansı ki,
indi Bosniyaya birləşdirilib.
-
Onlar, orada olduğu
müddətdə hiylənin qurbanı olur.
-
Gənc Bosniyalılar adlı bir qrup tərəfindən
-
onlara qarşı suiqəst planı qurulur.
-
Bu millətçi qrup
-
Qara Əllə əlaqələndirilir.
-
Burada əlaqələr çoxdur. Çoxları deyir ki,
-
başqa bilinməyən, kölgədə
və səhnə arxasında
-
qalan başqa amillər də var.
-
Bəzi faktlar isə Serbiya krallığını göstərir.
-
Onlar Frans Ferdinanta qarşı
suiqəstə təşəbbüs etmişdilər.
-
Əslində bu heyrətamiz hekayə idi,
-
çünki əvvəlki suiqəst təşəbbüsü
-
tamamilə uğursuz olmuşdu.
-
Suiqəst etməyə çalışan
-
bir oğlan tutulmuşdu,
-
o sianid kapsulunu açıb sonra
-
çaya tullanmaq istəyirdi.
-
Sianid kapsulu təhlükəlidir.
-
Çay isə cəmi 25 sm dərinlikdə idi.
-
Xoşbəxtlikdən oğlan kapsul
əlində olarkən tutulmuşdu.
-
Digər konspirasiya Qavrilo Prinsipə aiddir,
-
bura qədər əməliyyat bir
dəfə uğursuzluğa uğramışdı,
-
ona görə də o suiqəstdən əlini üzmüşdü.
-
Sarayevoda əlində sendviçlə oturmuş
-
qurduğu əməliyyatın necə
uğursuz olduğunu düşünürdü.
-
Bütün bunlar baş verərkən plandakı səhvlik
-
Frans Ferdinantın səyahət
planı ilə bağlı olmuşdu.
-
Onun maşını Sarayevoda
-
Qavrilo Prinsipin düz yanından keçir.
-
O bunu görür, təsadüfdən
onlar yolu səhv
-
gedirlər və yenidən
Qavrilonun yanından keçməli
-
olurlar.
-
Yadınıza salım ki, bundan bir gün əvvəldən
-
onun qorumaları ona qarşı suiqəst planının
-
qurulmasından xəbərdar idilər.
-
Ona görə də daha diqqətli olmalı idilər.
-
Qavrilo Prinsip ayağa qalxır, sendviçini masaya qoyur
-
və Frans Ferdinantla Sofiyanın
-
maşınını gördüyü yerə gedir.
-
Sürücü isə səhvə
-
yol vermişdi və
-
təhlükəsizliyi diqqətə almamışdı.
-
Onlar geri qayıtmağa çalışırlar amma bu vəziyyəti
-
daha da pisləşdirir, çünki maşın hərəkət etmirdi.
-
Qavrilo Prinsip maşına doğru hərəkət edir
-
və Frans Ferdinantla Sofiyaya atəş açır.
-
Məsələnin əhəmiyyətinə fikir verin.
-
Frans Ferdinant Avstryanın varisi idi.
-
O, Avstrya-Macarıstanın kralı
-
Frans Cozefin əmisi oğlu idi.
-
Yəni imperiyanın davamçısı o idi.
-
Amma Qavrilo Prinsip onu öldürdü.
-
Qavrilo Prinsip Frans
Ferdinata qarşı suiqəst etdi.
-
Qavrilo Prinsipdən sonra burada
-
bir şəkil var. Ümid edirəm ki,
-
bu Qavrilonun özüdür,
-
bu hadisədən sonra o həbs olunur.
-
Baş verənlər Yuqoslav
-
millətçi hərəkatına
necə əlaqələndirildiyini
-
tam olaraq göstərir.
-
Bayaq qeyd etdim ki, o həbs olunmuşdu.
-
"Mən Yuqoslav millətçisiyəm, məqsədim
-
bütün Yuqoslaviyanı vahid
halda birləşdirməkdir,
-
məni dövlətin quruluşu maraqlandırmır,
-
necə olur olsun, amm
Avstryadan azad olsun".
-
Bu deyilənlər suiqəst
-
millətçi hərəkatını ruhlandırdı, Bosniya və
-
Hersoqovinyanı Serbiyaya birləşdirmək, hətta
-
Xorvatiyanı, Bosniya və Hersoqoviniyanı,
-
və Serbiyanı vahid hala
salmaq istəklərini coşdurdu.
-
Bu suiqəstin gələcək videolarda
I Dünya Müharibəsinin
-
tətikləyicisi olduğunu
görəcəksiniz.
-
Bunun səbəbini də biləcəksiniz,
çünki burada sitat gətirmək
-
üçün bir çox amil var.
-
Siz mübahisə edə
bilərsiniz ki, axı Avropada
-
bir çox imperiyalar konflikt üçün
-
artıq silahlanmışdılar.
-
Amma görəcəksiniz ki, bütün bu ittifaqlar
-
özləri Avropadakı dominoların
yıxılmağına icazə verib.
-
Çünki bu imperiyalar özləri
-
bir-birləri ilə müharibə
etmək istəyirdi.
Khan Academy
