افول شگفت‌انگیز خشونت

در این سخنرانی، استیون پینکر سقوط خشونت را از تاریخ انسان به روایت کتاب مقدس تا زمان حاضر تشریح می‌کند. وی می‌گوید که گرچه شاید در زمانه‌ی جنگ عراق و دارفور سخن از افول خشونت غیرمنطقی و حتی وقیحانه به نظر برسد، ولی حقیقت این است که ما در صلح‌آمیزترین دوران از زمان وجود گونه‌ی انسان زندگی می‌کنیم.

تصاویری مانند این از اردوگاه آشوییتز،

در طول قرن بیستم، در ضمیر ما حک شده

و درک نوینی از اینکه ما که هستیم، از کجا آمدهایم و

در چه زمانهای زندگی میکنیم، به ما داده است.

در طول قرن بیستم شاهد قساوتهای

استالین، هیتلر، مائو، پولپات، رواندا و نسلکشیهای دیگر بودهایم،

و با این که تنها هفت سال از آغاز قرن بیست و یکم میگذرد،

شاهد نسلکُشی در دارفُر

و جنایاتِ هر روزه در عراق هستیم.

تمام اینها منجر به درکی همگانی از شرایطمان شده است:

این که مدرنیته با خود خشونتی وحشتناک به همراه آورده و شاید

مردمان اولیه در شرایطی صلحآمیز زندگی میکردند
که ما با دور شدن از آن به خطر جدی افتادهایم.

اینجا نمونهای داریم

از یک مقاله در "بوستون گلوب" از عید شکرگزاری

چند سال قبل. نویسنده این چنین نوشته بود: «زندگی سرخپوستان

سخت بود، اما مشکل بیکاری وجود نداشت،

هارمونی اجتماعی قوی بود، سومصرف مواد مخدر
مفهومی ناشناخته بود،

جرم و جنایت تقریبا وجود نداشت و اگر هم جنگی بود،
مابین قبایل اتفاق میافتاد

که بیشتر حالتی آیینی داشت و به ندرت منجر به
رفتار غیر منطقی و

سلاخیهای تمام عیار میشد». همهی شما با این شیرینزبانیها آشنا هستید.

اینها را ما به بچههایمان درس میدهیم.
در تلویزیون میشنویم

و در کتابهای داستان میخوانیم. خوب! عنوانی که در ابتدا برای
این جلسه انتخاب کرده بودم

این بود: «هر چه که میدانید، اشتباه است.» و من قصد دارم شواهدی ارائه دهم

که بگویم این بخش از درک عمومی ما اشتباه است،

و در حقیقت نیاکانِ ما بسیار خشنتر از ما بودهاند

و خشونت برای مدت زمانی طولانی
در حال کاهش بوده است

و امروز احتمالاً ما در صلحآمیزترین دورانی زندگی میکنیم
که گونهی ما تا به حال تجربه کرده است.

حالا، در دههای که ماجرای عراق و دارفور در جریان است،

همچون عبارتی ممکن است چیزی بین توهم

و وقاحت به نظر برسد. اما قصد دارم تلاش کنم شما را متقاعد کنم

که تصویر درست همین است. افولِ خشونت

پدیدهای برخالی (فرکتالی) است. میتوانید آن را در طول هزارهها،

در طول قرنها، دههها و سالها مشاهده کنید،

اگرچه به نظر میرسد که نقاط تیزی هم در آغاز

عصر خرد در قرن شانزدهم وجود داشته است. میتوان آن را

در سراسر دنیا دید، اما نه به صورت یکدست.

این مسئله به خصوص در غرب آشکار است، با شروع از انگلستان

و هلند در حول و حوش عصر روشنگری.

بگذارید شما را به گشتوگذاری از چند تا از توانهای ۱۰ ببرم --

از مقیاس هزاره به مقیاس سال --

تا بتوانم در این باره متقاعدتان کنم. تا ده هزار سال قبل تمام انسانها

به صورت شکارچی-گردآور زندگی میکردند و محل زندگی ثابت

یا حکومت نداشتند. این همان وضعیتی است که همگان فکر میکنند

هارمونیِ کهن برقرار بوده. اما باستانشناس

"لاورنس کیلی"، با مشاهدهی نرخ مرگومیر

میان شکارچی-گردآورهای عصر حاضر که بهترن منبع ما

از شواهدی درخصوص این نوع شیوهی زندگانی است، به نتیجهی
کاملاً متفاوتی رسیده است.

در این نمودار او

درصد مرگومیر مردان به دلیل درگیری

در تعدادی از جوامع کوچنشین یا شکارچی و گردآور را کنار هم قرار داده است.

میلههای قرمز نمایانگر احتمال کشته شدن یک مرد

به دست مردی دیگر است، در مقابل احتمال مرگ

به دلایل طبیعی؛ متعلق به شماری از جوامع کوچنشین

در زمینهای کوهستانی گینهی نو و جنگلهای بارانی آمازون.

درصدها کشته شدن مردان به دست یکدیگر در بازهای

از حول و حوش ۶۰ درصد تا فقط ۱۵ درصد (در مورد "گبوسی"ها) متغیر است.

. میلهی کوچک آبی رنگ در

گوشهی سمت چپ، آمار مرگومیر در ایالات متحده

و اروپا را در قرن بیستم نشان میدهد
و در برگیرندهی تمام مرگومیرهای

دو جنگ جهانی هم میشود.
اگر نرخ مرگومیر درگیریهای قبیلهای تا قرن بیستم،

ادامه مییافت، به جای صدمیلیون مرگ،
دو میلیارد مرگ میداشتیم.

در ابعاد هزاره میتوانیم به

شیوهی زندگی تمدنهای اولیه نگاه کنیم، مانند آنهایی که

در کتاب مقدس شرح داده شدهاند.
و در این منبعِ به اصطلاح ارزشهای اخلاقی،

میتوانیم توصیفی از آنچه که در این جنگها انتظار میرفته بخوانیم،

برای مثال در قطعهی۳۱ میگوید: «و آنها جنگیدند

بر علیه مَدیَنها، همانطور که پروردگار به موسی امر کرده بود

و تمام مردها را از دم تیغ گذراندند. و موسی به آنها گفت:

«آیا تمام زنان را زنده گذاشتید؟ پس حالا تمام مردان را بکشید،

از جمله پسر بچهها را. و تمام زنهایی را که با مردی

همبستر بوده اند، اما دختران کوچکی را که هنوز همبستر مرد نشدهاند،

برای خود زنده نگاه دارید.» به عبارت دیگر،

مردها را بکشید، بچهها را بکشید و اگر باکرهای دیدید،

میتوانید او را زنده نگه دارید تا به او تجاوز کنید.

حداقل چهار پنج قطعه مانند این را میتوانید در کتاب مقدس بیابید.

همچنین بر اساس کتاب مقدس میتوان دید که اعدام

مجازاتی پذیرفتهشده برای جرائمی مانند همجنسگرایی،

زنا، توهین به مقدسات، بتپرستی، درشتی با والدین --

(صدای خنده) -- و جمعآوری چوب در یکشنبه، بوده است.

بگذارید لنز را یک درجه زوم کنیم

و در ابعاد قرن به ماجرا نگاه کنیم.

اگرچه آمار جنگها

از قرون وسطی تا زمان جدید را نداریم،

ولی از تاریخ متداول به قدر کافی میدانیم --

شواهدی از کاهش اشکال مختلف خشونت
پذیرفتهشده در جوامع

همیشه درست جلوی چشم ما بودهاند.

برای مثال تاریخ جوامع نشان میدهد که مثله کردن و شکنجه،

شکل عادی مجازات جنایتکاران بوده است. تخلفاتی که امروزه

مجازاتش یک جریمهی نقدی است در آن روزگاران باعث میشد که

زبان یا گوشهایتان را بِبُرند، کورتان کنند،

دستتان را قطع کنند و چیزهایی از این دست.

روشهای سادیستی (دیگرآزارانه) متنوعی
برای مجازاتهای مرگ وجود داشت:

سوزاندن روی تیر چوبی، خالی کردن دل و روده،
شکستن بدن روی چرخ،

کشاندن بدن از دو سو توسط اسب و چیزهایی از این دست.

مجازاتِ بسیاری از تخلفات غیرخشونتآمیز اعدام بود:

مانند انتقاد از شاه و دزدیدن یک قرص نان.
بردهداری هم که قطعاً

روش بهینهی ذخیرهی نیروی کار بود و بیرحمی

شکل مردمپسندی از سرگرمی. شاید بهترین مثال،

سوزاندن گربهها باشد، روش این بود که یک گربه را که

از قلابی آویخته بود، روی صحنه پایین میآوردند
و داخل آتش میکردند

و تماشاچیها هنگامی که گربه از درد فریاد میکشید،
از لذت میخندیدند،

تا گربه بسوزد و بمیرد.

وضعیت قتلهای نفس چطور است؟
در این زمینه آمار خوبی وجود دارد،

چون بسیاری از شهربانیها آمار دلیل مرگ را نگهداری کردهاند.

مانوئل آیزنر، جرم شناس،

تمام مدارک تاریخی موجود از نرخ قتل در اروپا را

از هر دهکده و شهر و روستا و کشوری که

توانسته گردآوری کرده و دادههای ملی را از زمانی که کشورها

شروع به نگهداری آمار کردند، به آن الحاق کرده است.

او آمار را به صورت لگاریتمی به نمودار کشیده است
بهطوری که از صد مرگ

در هر صدهزار نفر در سال شروع میشود:

میزان حدودی قتل در قرون وسطی. سپس نمودار

به میزان کمتر از یک قتل در هر صد هزار نفر در سال

برای هشت یا هفت کشور اروپایی کاهش یافته است.
سپس یک نقطهی افزایش کوچک

در سالهای دههی ۱۹۶۰.
کسانی که میگفتند "راک.اند.رول" منجر به

از بین رفتن ارزشهای اخلاقی میشود، در واقع کمی حق داشتهاند.

به هر حال کاهشی حداقل به اندازهی بزرگی
دو درجه در مقیاس لگاریتمی

از زمان قرون وسطی تا به حال وجود داشته و

زانویی منحنی در اوائل قرن شانزدهم است.

حال بگذارید به سطح دهه برویم.

بنا به آمار سازمانهای غیردولتی

که چنین آمارهایی را از سال ۱۹۴۵ نگه میدارند،
در اروپا و آمریکا

کاهش شدیدی در آمار جنگ بین کشورها،

درگیریهای مرگبار قومی یا قتلعام،
کشتارهای نظامی و حتا کودتاهای نظامی

در جنوب آمریکا، دیده میشود.
در سطح جهانی هم کاهش شدیدی در

مرگومیر در جنگ بین کشورها دیده میشود.
میلههای زرد اینجا نشاندهندهی تعداد

مرگها در هر جنگ در هر سال از سال ۱۹۵۰ تا کنون هستند.

و همانطور که میبینید، نرخ مرگ از ۶۵ هزار مرگ

در هر درگیری در سال در طول دههی ۱۹۵۰
به کمتر از دو هزار مرگ

در هر درگیری در سال در این دهه رسیده است.

حتا اگر ابعاد بررسی را به سال بیاوریم،
میتوان کاهش خشونت را دید.

از انتهای جنگ سرد، جنگهای داخلی کمتر و
نسلکُشیهای کمتری رخ داده است

-- قطعا یک کاهش ۹۰ درصدی
در خشونت بعد از جنگ جهانی دوم داشتهایم --

و حتا آن افزایش در دههی ۱۹۶۰ پس از آن معکوس شده است.

اینها بر اساس آمارهای "اف.بی.ای" است.
میتوانید ببینید که

نرخ خشونت در سالهای دهههای ۵۰ و ۶۰ نسبتا پایین بوده است،

در طول چند دههی بعدی افزایش داشته است و بعد

در آغاز دههی ۹۰ دوباره با یک کاهش شدید

به همان سطح دههی ۶۰ رسیده است.

پرزیدنت کلینتون اگر اینجا هستید از شما تشکر میکنم.

(خندهی حضار)

سوال اینجاست که پس چرا این همه آدم در اشتباه هستند
آن هم دربارهی

چیزی به این اهمیت؟ فکر کنم چند دلیل برایش وجود دارد.

یکی این که گزارشگری بهتر شده است. آسوشیتدپرس

در مقایسه با راهبهای قرن شانزدهم

وقایعنویسِ جنگیِ خیلی بهتری در سطح جهانی است.

توهم شناختی هم وجود دارد.
ما روانشناسان شناختی میدانیم که هرچقدر

یادآوری موارد چیزی آسانتر باشد،

ما احتمال بیشتری به وقوع آن نسبت میدهیم.

اخبار خونآلودی که در روزنامهها میخوانیم

خیلی بیشتر از آمار مربوط به درگذشت افراد سالخورده در تخت بیماری،

در حافظهی ما حک میشوند. پویایی خاصی در بازار نظریه
و دست و پا کردن طرفدار وجود دارد:

هیچکس با گفتن اینکه ظاهرا همه چیز در حال بهتر شدن است،

تا به حال موفق به جذب شاهدان، مدافعان

و صدقهدهندهگان نشده است.

(خندهی حضار)

در زندگی روشنفکرانهی مدرن ما

احساس گناهی در بارهی رفتار ما با مردم بومی وجود دارد،
همراه با بیمیلی به پذیرفتن

اینکه در فرهنگ غربی چیزهای خوبی هم میتواند وجود داشته باشد.

و البته یک دلیل دیگر این است که تغییر در استانداردها میتواند از تغییر در رفتارها

پیشی بگیرد. یکی از دلایل کاهش خشونت این است که

مردم از بیرحمی و قتلعام در زمانهی خود به ستوه آمدند.

این فرآیندی است که به نظر میآید همچنان ادامه داشته باشد،

اما اگر با معیارهای رفتاری حال حاضر بخواهیم قضاوت کنیم،

آنوقت همه چیز خشونتبارتر از آن به نظر میرسد که

مطابق معیارهای تاریخی بوده است.
از این رو، امروز بهحق به جنبوجوش میافتیم،

اگر شماری قاتل را با تزریق ماده سمی

بعد از طی شدن دورهی استیناف ۱۵ ساله در تگزاس بکشند.
اصلاً این را

در نظر نمیآوریم که چندصد سال پیش، آدمها
را ممکن بود بسوزانند

آن هم فقط برای انتقاد از پادشاه، بعد از محاکمهای که

فقط ده دقیقه طول میکشید، و اینکه چنین
چیزیهایی بارها و بارها

تکرار میشده است. امروزه به مجازات مرگ

به مثابه شاهدی از قابلیت سقوط اخلاقیمان مینگریم

نه به عنوان شاهدی بر ارتقای معیارهایمان.

خب چرا خشونت کاهش یافته است؟ هیچکس واقعا نمیداند،

اما من چهار توضیح در این زمینه خواندهام که هر کدامشان

تا حدی قابل قبول است. اولی این است که شاید

حق با "توماس هابز" بوده باشد. او کسی بود که گفت

زندگیِ در وضع طبیعی «منزوی، فقیر، کثیف، خشن

و کوتاه» بوده است. او میگوید دلیلش این نبوده که

انسانها عطشی کهن برای خون و

غرایز تهاجمی یا کشورگشایی داشتهاند،

بلکه به دلیل منطق آنارشی. وقتی آنارشی حاکم باشد،

یک وسوسهی دائمی وجود دارد
که پیشدستانه به همسایهها حمله کنی،

پیش از آنکه آنها به تو حمله کنند.
همین اواخر، "توماس شلینگ"

مثال یک صاحبخانه را مطرح کرد که صدای خشخش

از زیرزمین خانه میشنود. به عنوان
یک آمریکای خوب حتما در خانهاش تفنگ دارد،

اسلحه را برمیدارد و از پلهها پایین میرود،

آنچه میبیند یک دزد تفنگ-به-دست است.

حالا، هر کدام با خودشان فکر میکنند

«من که واقعا نمیخوام این یارو را بکشم،
اما او میخواهد من را بکشد.

شاید بهتر باشد قبل از این که او به من شلیک کند،
من به او شلیک کنم،

بهخصوص که حتی اگر او واقعا نخواهد من را بکشد،

احتمالاً در این فکر است که ممکن است من او را بکشم،

پیش از این که او من را بکشد.»
و به همین ترتیب.

مردمان جوامع شکارچی-گردآور به طور واضح
درگیر همین زنجیرهی افکار بودند

و معمولا از ترس این که همسایههایشان به آنها حمله نکنند،
به آنها حمله میکردند.

حالا یک راه مواجهه با این مشکل
متوسل شدن به تهدید و ارعاب است.

اول حمله نمیکنید،
اما یک سیاست عمومیِ اعلامشده دارید که

اگر کسی شما را مورد تهاجم قرار دهد،
به شکل وحشتناکی تلافی میکنید.

مسئله این است که

شاید این یک بلوف به نظر بیاید،
بنابراین این برای این که موثر باشد،

اول باید تهدیدگر معتبری باشد. در نتیجه
باید برای تمام اهانتها انتقام جویی کنید

و تمام امتیازها را به نام خود بزنید که باز منجر
به حلقهی خونین انتقامگیری میشود.

زندگی تبدیل به یک قسمت از «سوپرانوز» میشود.
راه حل هابز

به نام «لویاثان» این بود که اگر اختیار استفادهی قانونی از خشونت

به دست یک نهاد دموکراتیک یگانه باشد (همان لویاتان)

آنوقت میتوان وسوسهی حمله کردن را کاهش داد،

زیرا هر نوع رفتار تهاجمی مجازات میشود و

سودآوری آن را به صفر میرساند.
وسوسهی حمله پیشدستانه،

تنها از ترس اینکه آنها اول حمله کنند هم از بین میرود.

به این صورت ضرورت مقابله به مثل
برای هر تهاجم کوچک

برای اعتبار بخشیدن به تهدید و ارعاب، برطرف میشود.
و بنابریان منجر به

وضعیت صلح میشود.
آیزنر (مردی که آمار قتل در اسلاید

که شما نتوانستید ببینید را تهیه کرده)

ادعا میکند که زمان کاهش کشت و کشتار در اروپا

مقارن با شکلگیری دولتهای مرکزی است.

آنچه که تا حدی تئوری لویاتان را تایید میکند.

تأییدیهی دیگر باز این حقیقت است که
امروز شاهد فوران خشونت

در نواحیای بدون حکومت (آنارشی)، با دولتهای ناموفق،
امپراتوریهای فروپاشیده

نواحی مرزی، مافیاها، دار و دستههای خیابانی و غیره هستیم.

توضیح دوم این است که در زمانها و مکانهای بسیاری،

این حس رایج وجود دارد که زندگی بیارزش است.

در دورانهای اولیه که رنجکشیدن و مرگ زودهنگام
چیزی متداول بود،

مردم از آسیب رساندن و کشتن دیگران
احساس پشیمانی کمتری داشتند.

و همچنانکه فنآوری و کارآمدی اقتصادی زندگی را

طولانیتر و خوشایندتر میکند، ارزش زندگی
به طور کلی در نظر آدمها بالاتر میرود.

این دیدگاه دانشمند سیاست، "جیمز پاین" بود.

توضیح سوم به مفهوم بازی با جمعِ غیرصفر متوسل میشود

و در کتاب غیرصفر (Nonzero)
نوشتهی رزنامهنگار "روبرت رایت"

روی آن بحث شدهاست.
رایت میگوید که در شرایط خاصی،

همکاری و پرهیز از خشونت میتواند به نفع هر دو گروهی باشد که

با هم تعامل دارند،
مثل منفعت دادوستد هنگامی که

طرفین مازاد کالای خود را مبادله میکنند و هر دو جلو میافتند،
یا هنگامی که طرفین

سلاحهایشان را زمین میگذارند و بهاصطلاح غنیمت
صلح را بین خود تقسیم میکنند

که در نتیجه هر دو مجبور نیستند همیشه در حال جنگ باشند.

رایت میگوید فنآوری تعداد بازیها

با جمع مثبت را که آدمها دوست دارند درگیرشان باشند،

از راه تجارت کالا، خدمات و ایدهها

در فواصل طولانیتر و در میان گروههای
بزرگتری از انسانها، افزایش داده است.

نتیجه این میشود که ارزش زندهی آدمهای دیگر بیشتر
از مُردهی آنها میشود

و خشونت از روی دلایل خودخواهانه کاهش مییابد.
رایت این طور میگوید که:

«در میان دلایل زیادی که برای بمباران نکردن ژاپنیها وجود دارد،

یکی این است مینیوَن من را آنها میسازند.»

(خندهی حضار)

توضیح چهارم در عنوان کتابی به نام

«حلقهی روبهگسترش» به قلم "پیتیر سینگرِ" فیلسوف تجلی مییابد،

که میگوید تکامل به انسانها حس همدردی بخشیده است،

تواناییِ در نظر گرفتن منفعت دیگران

در مقایسه با منافع شخصی خود.
متاسفانه، ما به صورت پیشفرض

این قابلیت را فقط در خصوص حلقهی کوچک
دوستان و خانوادهی خود به کار میبندیم.

با کسانی که بیرون از آن حلقه هستند،
رفتاری دونِ انسانی داریم

چنانکه بیهیچ مجازاتی میتوان استثمارشان کرد.
اما در طول تاریخ،

این حلقه گسترش یافته است.
میتوان در شواهد تاریخی دید

که از یک دهکده به یک طایفه گسترش پیدا کرده،
بعد به قبیله،

به ملیت، سپس به نژادهای دیگر، به هر دو جنس

و از دیدگاه سینگر در نهایت باید به تمام

گونههای دارای حواس گسترش پیدا کند.
سوال این است که

اگر این اتفاق افتاده است، چه چیزی
موتور محرک این گسترش بوده است؟

چند احتمال وجود دارد، برای مثال ازدیادِ حلقههای

ارائهی خدمات متقابل،
آنگونه که رابرت رایت بحث میکند.

منطق قانون طلایی— اینکه، هر چه بیشتر دربارهی
دیگران فکر کنی و با آنها

تعامل داشته باشی، بیشتر متوجه میشوی ترجیح دادن
منفعت و علایق خود

بر دیگران عملی کاملا غیر قابل دفاع است.

حداقل وقتی میخواهی که به حرفت گوش کنند.

نمیتوانی بگویی منافع من در مقایسه با شما خاص هستند،

این ادعا همانقدر عبث است که بگویید نقطهای که

روی آن ایستادهام مرکز کائنات است

فقط به این دلیل که در این لحظه من روی آن ایستادهام.

شاید همچنین کاهش خشونت با «جهانوطنی» شدن،

تاریخ، روزنامهنگاری، وقایعنگاری، داستانهای واقعگرا، مسافرتها،

و سواد تقویت شده باشد. چیزهای که به شما این امکان را
میدهند تا خود را جای افرادی بگذارید

که پیش ازاین ممکن است با آنها رفتاری دونِ انسان داشتهاید،

و همچنین بفهمید که موقعیت شما در زندگی یک احتمال تصادفی است،

این حس که «با شانس و اقبال است که به پیش میروم.»

دلیلش هر چه که باشد، کاهش خشونت، به نظر من،

تبعات عمیقی دارد.
باید وادارمان کند که نه فقط از خود بپرسیم

کر چرا هنوز جنگ وجود دارد؟
بلکه بپرسیم چرا صلح برقرار است؟

فقط نپرسیم که اشتباه رفتارمان کجاست؟
بلکه بپرسیم چه کار درستی انجام دادهایم؟

زیرا قطعا کاری را درست انجام میدادهایم

و مطمئنا خوب است که بفهمیم چه بوده است.

بسیار از شما متشکرم.

(صدای تشویق حضار)

کریس آندرسون: من این سخنرانی را بسیار دوست داشتم. فکرکنم بسیاری از کسانی که در این اتاق هستند، خواهند گفت که

آن گسترشی که در موردش صحبت کردید،

همان که "پیتر سنیگر" دربارهاش صحبت کرده، یک دلیلش هم فناوری است،

امکان بیشتر دیدهشدنِ دیگران، و این حس که دنیا دارد

کوچکتر میشود. منظورم این است که،
آیا ممکن است این هم تا حدی درست باشد؟

استیون پینکر: خیلی زیاد. با نظریهی رایت هم جور در میآید،

که به ما امکان میدهد تا از مزایای همکاری

در سطح حلقههای بزرگ و بزرگتر، بیشتر بهره ببریم.
اما در عین حال، فکر میکنم به ما کمک میکند

تصور کنیم جای کسِ دیگری بودن چطور است.
فکر میکنم، وقتی دربارهی

آن شکنجههای وحشتناک که در قرون وسطی رایج بودند میخوانیم، با خودمان فکر میکنیم،

چطور ممکن است چنین کاری کرده باشند؟

چطور ممکن است با کسی که داشتند دل و رودهاش را خالی میکردند،

حس همذاتپنداری نداشته باشند؟ ما آشکارا،

تا جایی که به آنها مربوط میشد،
او فقط یک موجود بیگانه بود که

احساساتی شبیه به خودشان نداشت.
به هرحال، فکر میکنم فنآوری

باعث شده است راحتتر بتوانیم دادوستدی با حضور دیگری را تصور کنیم

و این باعث میشود ملاحظات اخلاقی ما نسبت به آن شخص دیگر

بیشتر شود.

CA: خب، استیو دوست دارم صاحبان خبرگزاریها یک زمانی در سال آینده این سخنرانی را بشنوند.

فکر کنم خیلی مهم است. از تو متشکریم.

خواهش میکنم.