Czy Amazonki istniały naprawdę? - Adrienne Mayor

Zobacz całą lekcję: https://ed.ted.com/lessons/did-the-amazons-really-exist-adrienne-mayor

Długo uważano je za wytwór wyobraźni, podobnie jak cyklopów i centaury. Jednak, co ciekawe, historie starożytnego Egiptu, Persji, Bliskiego Wschodu, Azji Centralnej, Indii i Chin również wspominały o walczących kobietach podobnych do Amazonek. Amazonki opisywano w starożytnych kronikach historycznych, a nie tylko mitach. Kim były prawdziwe kobiety wojowniczki, znane jako Amazonki? Sprawdza to Adrienne Mayor.

Lekcja: Adrienne Mayor, animacja: Silvia Prietov.

Już w czasach Homera

starożytne historie opowiadały
o groźnych wojownikach

spoza regionu śródziemnomorskiego,

budzących w najpotężniejszych
imperiach świata strach.

O ich wyczynach wspominało wielu pisarzy.

Walczyli w legendarnej wojnie trojańskiej,
a ich wielka armia najechała na Ateny.

Jazon i Argonauci,
przepływając koło ich brzegów,

ledwie uniknęli śmiercionośnych strzał.

Ci potężni wojownicy walczyli
z największymi bohaterami mitów:

Heraklesem,

Tezeuszem

i Achillesem.

Wszyscy z tych wojowników byli kobietami.

Wojownicze Amazonki, równe mężczyznom
w odwadze i umiejętnościach,

były znane w starożytnej Grecji.

Sceny z bitew Amazonek zdobiły
Partenon na Akropolu w Atenach.

Obrazy i posągi Amazonek ozdabiały
świątynie i miejsca publiczne.

Dziewczynki bawiły się lalkami
przedstawiającymi Amazonki.

Amazonki były też ulubionym
motywem na greckich wazach.

W greckiej sztuce i literaturze

przedstawiano je
jako odważne i atrakcyjne,

ale też przerażające, śmiercionośne

i skazane na śmierć
z rąk greckich herosów.

Czy Amazonki były tylko
bohaterkami mitów, czy czymś więcej?

Długo uważano je za wytwór wyobraźni,

podobnie jak cyklopów i centaury.

Jednak, co ciekawe,
historie starożytnego Egiptu,

Persji,

Bliskiego Wschodu,

Azji Centralnej,

Indii

i Chin

również opowiadały o walczących
kobietach podobnych do Amazonek.

Amazonki opisywano w starożytnych
kronikach historycznych, nie tylko mitach.

Pisarze tacy jak Herodot, Platon
czy Strabon nie wątpili w ich istnienie.

Kim więc były te wojownicze kobiety,
znane jako Amazonki?

Według starożytnych historyków
Amazonki miały pochodzić ze Scytii,

dużego obszaru rozciągającego się

od Morza Czarnego po stepy Azji Środkowej.

Ten ogromny region zamieszkiwały
koczownicze plemiona,

których życie skupiało się wokół koni,

łucznictwa

i sztuki wojennej.

Ich kultura kwitła przez tysiąc lat
od około 800 roku przed naszą erą.

Budzący strach w Grekach,
Persach i Chińczykach

Scytowie nie pozostawili po sobie
żadnych źródeł pisanych.

Możemy jednak znaleźć informacje o nich

u ich sąsiadów oraz w archeologii.

Przodkowie Scytów
jako pierwsi wsiedli na konie

i wynaleźli zakrzywiony łuk.

A ponieważ kobiety łuczniczki na koniach

były równie szybkie
i groźne jak mężczyźni,

jeździć i strzelać
uczyły się wszystkie dzieci.

Kobiety polowały i walczyły
u boku mężczyzn, używając tej samej broni.

Surowy krajobraz i koczownicze życie

stworzyły swoistą formę równości.

To fascynowało starożytnych Greków,
których kobiety wiodły życie w domu.

Pierwsze historie o Scytach i Amazonkach

mogą być przesadzonymi plotkami.

Ale kiedy Grecy zaczęli prowadzić handel
wokół Morza Czarnego i dalej na wschód,

ich opisy stały się bardziej realistyczne.

Wczesne wizerunki Amazonek
ukazują je z grecką bronią i w zbrojach.

Jednak na późniejszych

mają łuki i topory wojenne,

jeżdżą konno,

noszą spiczaste czapki
i wzorzyste spodnie

charakterystyczne dla plemion stepowych.

Do niedawna nikt nie wiedział,
jak silne były więzy

pomiędzy Scytami
i Amazonkami z greckich mitów.

Ostatnie znaleziska archeologiczne
przyniosły jednak mocne dowody.

Odkopano ponad tysiąc
scytyjskich kurhanów,

w których znajdowały się szkielety i broń.

Wcześniej archeologowie sądzili,

że broń należała tylko do mężczyzn.

Jednak współczesne badania DNA pokazują,

że około trzystu szkieletów
pochowanych z bronią

należało do kobiet
w wieku od 10 do 45 lat.

Każdego roku takich znalezisk przybywa.

Szkielety kobiet mają ślady
typowe dla ran bitewnych:

żebra przecięte mieczem,

czaszki rozbite toporami bojowymi

i strzały tkwiące w kościach.

W klasycznej sztuce i literaturze

przerażające Amazonki przedstawiano
jako odważnie i bohaterskie.

Jednak w zdominowanej
przez mężczyzn Grecji

wizja silnej kobiety kochającej wolność
i wojnę wywoływała mieszane uczucia.

A jednak Greków także
pociągała idea równości.

Czy to możliwe, że mityczny świat
z fascynującymi opowieściami o Amazonkach

był sposobem na przedstawienie
kobiet i mężczyzn jako równych sobie?