WEBVTT 00:00:07.839 --> 00:00:09.628 Już w czasach Homera 00:00:09.628 --> 00:00:12.498 starożytne historie opowiadały o groźnych wojownikach 00:00:12.498 --> 00:00:14.578 spoza regionu śródziemnomorskiego, 00:00:14.578 --> 00:00:18.669 budzących w najpotężniejszych imperiach świata strach. 00:00:18.669 --> 00:00:22.380 O ich wyczynach wspominało wielu pisarzy. 00:00:22.380 --> 00:00:27.729 Walczyli w legendarnej wojnie trojańskiej, a ich wielka armia najechała na Ateny. 00:00:27.729 --> 00:00:30.300 Jazon i Argonauci, przepływając koło ich brzegów, 00:00:30.300 --> 00:00:32.998 ledwie uniknęli śmiercionośnych strzał. 00:00:32.998 --> 00:00:37.610 Ci potężni wojownicy walczyli z największymi bohaterami mitów: 00:00:37.610 --> 00:00:38.691 Heraklesem, 00:00:38.691 --> 00:00:39.691 Tezeuszem 00:00:39.691 --> 00:00:41.321 i Achillesem. NOTE Paragraph 00:00:41.321 --> 00:00:45.841 Wszyscy z tych wojowników byli kobietami. NOTE Paragraph 00:00:45.841 --> 00:00:51.019 Wojownicze Amazonki, równe mężczyznom w odwadze i umiejętnościach, 00:00:51.019 --> 00:00:54.111 były znane w starożytnej Grecji. 00:00:54.111 --> 00:00:58.611 Sceny z bitew Amazonek zdobiły Partenon na Akropolu w Atenach. 00:00:58.611 --> 00:01:03.552 Obrazy i posągi Amazonek ozdabiały świątynie i miejsca publiczne. 00:01:03.552 --> 00:01:06.311 Dziewczynki bawiły się lalkami przedstawiającymi Amazonki. 00:01:06.311 --> 00:01:10.402 Amazonki były też ulubionym motywem na greckich wazach. 00:01:10.402 --> 00:01:12.191 W greckiej sztuce i literaturze 00:01:12.191 --> 00:01:15.131 przedstawiano je jako odważne i atrakcyjne, 00:01:15.131 --> 00:01:17.255 ale też przerażające, śmiercionośne 00:01:17.255 --> 00:01:21.082 i skazane na śmierć z rąk greckich herosów. NOTE Paragraph 00:01:21.082 --> 00:01:24.981 Czy Amazonki były tylko bohaterkami mitów, czy czymś więcej? NOTE Paragraph 00:01:24.981 --> 00:01:27.517 Długo uważano je za wytwór wyobraźni, 00:01:27.517 --> 00:01:29.842 podobnie jak cyklopów i centaury. 00:01:29.842 --> 00:01:33.613 Jednak, co ciekawe, historie starożytnego Egiptu, 00:01:33.613 --> 00:01:34.414 Persji, 00:01:34.414 --> 00:01:35.477 Bliskiego Wschodu, 00:01:35.477 --> 00:01:36.523 Azji Centralnej, 00:01:36.523 --> 00:01:37.472 Indii 00:01:37.472 --> 00:01:38.392 i Chin 00:01:38.392 --> 00:01:41.483 również opowiadały o walczących kobietach podobnych do Amazonek. 00:01:41.483 --> 00:01:47.043 Amazonki opisywano w starożytnych kronikach historycznych, nie tylko mitach. 00:01:47.043 --> 00:01:52.214 Pisarze tacy jak Herodot, Platon czy Strabon nie wątpili w ich istnienie. NOTE Paragraph 00:01:52.214 --> 00:01:56.659 Kim więc były te wojownicze kobiety, znane jako Amazonki? NOTE Paragraph 00:01:56.659 --> 00:02:00.507 Według starożytnych historyków Amazonki miały pochodzić ze Scytii, 00:02:00.507 --> 00:02:02.398 dużego obszaru rozciągającego się 00:02:02.398 --> 00:02:05.901 od Morza Czarnego po stepy Azji Środkowej. 00:02:05.901 --> 00:02:09.295 Ten ogromny region zamieszkiwały koczownicze plemiona, 00:02:09.295 --> 00:02:11.209 których życie skupiało się wokół koni, 00:02:11.209 --> 00:02:12.028 łucznictwa 00:02:12.028 --> 00:02:13.330 i sztuki wojennej. 00:02:13.330 --> 00:02:18.535 Ich kultura kwitła przez tysiąc lat od około 800 roku przed naszą erą. 00:02:18.535 --> 00:02:21.836 Budzący strach w Grekach, Persach i Chińczykach 00:02:21.836 --> 00:02:24.646 Scytowie nie pozostawili po sobie żadnych źródeł pisanych. 00:02:24.646 --> 00:02:26.636 Możemy jednak znaleźć informacje o nich 00:02:26.636 --> 00:02:30.486 u ich sąsiadów oraz w archeologii. 00:02:30.486 --> 00:02:33.356 Przodkowie Scytów jako pierwsi wsiedli na konie 00:02:33.356 --> 00:02:36.030 i wynaleźli zakrzywiony łuk. 00:02:36.030 --> 00:02:38.977 A ponieważ kobiety łuczniczki na koniach 00:02:38.977 --> 00:02:41.647 były równie szybkie i groźne jak mężczyźni, 00:02:41.647 --> 00:02:44.695 jeździć i strzelać uczyły się wszystkie dzieci. 00:02:44.695 --> 00:02:49.288 Kobiety polowały i walczyły u boku mężczyzn, używając tej samej broni. 00:02:49.288 --> 00:02:52.227 Surowy krajobraz i koczownicze życie 00:02:52.227 --> 00:02:55.087 stworzyły swoistą formę równości. 00:02:55.087 --> 00:03:00.797 To fascynowało starożytnych Greków, których kobiety wiodły życie w domu. NOTE Paragraph 00:03:00.797 --> 00:03:03.888 Pierwsze historie o Scytach i Amazonkach 00:03:03.888 --> 00:03:06.619 mogą być przesadzonymi plotkami. 00:03:06.619 --> 00:03:10.739 Ale kiedy Grecy zaczęli prowadzić handel wokół Morza Czarnego i dalej na wschód, 00:03:10.739 --> 00:03:13.646 ich opisy stały się bardziej realistyczne. 00:03:13.646 --> 00:03:17.759 Wczesne wizerunki Amazonek ukazują je z grecką bronią i w zbrojach. 00:03:17.759 --> 00:03:19.758 Jednak na późniejszych 00:03:19.758 --> 00:03:22.220 mają łuki i topory wojenne, 00:03:22.220 --> 00:03:23.347 jeżdżą konno, 00:03:23.347 --> 00:03:26.211 noszą spiczaste czapki i wzorzyste spodnie 00:03:26.211 --> 00:03:29.238 charakterystyczne dla plemion stepowych. NOTE Paragraph 00:03:29.238 --> 00:03:32.862 Do niedawna nikt nie wiedział, jak silne były więzy 00:03:32.862 --> 00:03:36.170 pomiędzy Scytami i Amazonkami z greckich mitów. 00:03:36.170 --> 00:03:40.931 Ostatnie znaleziska archeologiczne przyniosły jednak mocne dowody. 00:03:40.931 --> 00:03:46.234 Odkopano ponad tysiąc scytyjskich kurhanów, 00:03:46.234 --> 00:03:48.817 w których znajdowały się szkielety i broń. 00:03:48.817 --> 00:03:51.065 Wcześniej archeologowie sądzili, 00:03:51.065 --> 00:03:54.264 że broń należała tylko do mężczyzn. 00:03:54.264 --> 00:03:56.781 Jednak współczesne badania DNA pokazują, 00:03:56.781 --> 00:03:59.825 że około trzystu szkieletów pochowanych z bronią 00:03:59.825 --> 00:04:04.292 należało do kobiet w wieku od 10 do 45 lat. 00:04:04.292 --> 00:04:07.166 Każdego roku takich znalezisk przybywa. 00:04:07.166 --> 00:04:09.773 Szkielety kobiet mają ślady typowe dla ran bitewnych: 00:04:09.773 --> 00:04:11.762 żebra przecięte mieczem, 00:04:11.762 --> 00:04:14.211 czaszki rozbite toporami bojowymi 00:04:14.211 --> 00:04:17.573 i strzały tkwiące w kościach. NOTE Paragraph 00:04:17.573 --> 00:04:19.744 W klasycznej sztuce i literaturze 00:04:19.744 --> 00:04:24.654 przerażające Amazonki przedstawiano jako odważnie i bohaterskie. 00:04:24.654 --> 00:04:27.295 Jednak w zdominowanej przez mężczyzn Grecji 00:04:27.295 --> 00:04:34.162 wizja silnej kobiety kochającej wolność i wojnę wywoływała mieszane uczucia. 00:04:34.162 --> 00:04:38.044 A jednak Greków także pociągała idea równości. 00:04:38.044 --> 00:04:42.167 Czy to możliwe, że mityczny świat z fascynującymi opowieściami o Amazonkach 00:04:42.167 --> 00:04:46.394 był sposobem na przedstawienie kobiet i mężczyzn jako równych sobie?