< Return to Video

İskenderiye Kütüphanesi - Elizabeth Cox

  • 0:07 - 0:09
    2,300 yıl önce
  • 0:09 - 0:12
    İskenderiye yöneticileri insanlığın
  • 0:12 - 0:14
    en cesur amaçlarından biriyle
    yola çıktılar;
  • 0:14 - 0:19
    dünyadaki bütün bilgileri bir
    çatı altında toplamak.
  • 0:19 - 0:20
    En parlak zamanında
  • 0:20 - 0:24
    İskenderiye kütüphanesi
    eşi benzeri olmayan parşömenlere sahipti
  • 0:24 - 0:27
    ve Yunan aleminin en başarılılarının
    ilgisini çekti.
  • 0:27 - 0:32
    Fakat, M.Ö. 5. yüzyıl sonunda
    bu büyük kütüphane yok oldu.
  • 0:32 - 0:35
    Çoğu insan kütüphanenin
    yıkıcı bir yangında yok olduğuna inandı.
  • 0:35 - 0:39
    Kütüphanenin yükselişi ve düşüşünün
    arkasındaki gerçekler daha karmaşık.
  • 0:39 - 0:43
    Böyle bir kütüphane fikri
    Büyük İskender'den çıkmıştır.
  • 0:43 - 0:45
    "Fatih" olarak nam saldıktan sonra,
  • 0:45 - 0:48
    Aristo'nun eski öğrencisi,
    ismini verdiği şehirde
  • 0:48 - 0:53
    bilgi imparatorluğu kurmak için
    bütün ilgisini İskenderiye'ye verdi.
  • 0:53 - 0:55
    İnşaası başlamadan önce öldü
  • 0:55 - 0:57
    ama varisi I. Ptolemaios
  • 0:57 - 1:01
    Büyük İskender'in müze ve kütüphane için
    planlarını gerçekleştirdi.
  • 1:01 - 1:04
    Şehrin kraliyet bölgesinde olan
  • 1:04 - 1:05
    İskenderiye Kütüphanesi,
  • 1:05 - 1:08
    büyük Helenistik sütunlarla,
    yerel Mısır etkileriyle
  • 1:08 - 1:11
    ya da ikisinin eşsiz birleşimiyle
    inşa edilmiş olabilir
  • 1:11 - 1:15
    ancak mimarisinden günümüze kalan
    hiçbir kanıt yoktur.
  • 1:15 - 1:20
    Amfilerin, sınıfların ve tabii ki
    rafların olduğunu biliyoruz.
  • 1:20 - 1:22
    Bina tamamlanır tamamlanmaz
    I. Ptolemaios binayı
  • 1:22 - 1:26
    öncelikli olarak Yunan ve Mısır
    parşömenleriyle doldurmaya başladı.
  • 1:26 - 1:31
    Masrafları karşılayıp alimleri, yaşamaları
    ve çalışmaları için İskenderiye'ye
  • 1:31 - 1:34
    çağırdı ve onların el yazmalarıyla beraber
    kütüphane büyümeye başladı ancak
  • 1:34 - 1:40
    İskenderiye yöneticileri hâlâ dünyadaki
    her kitabın bir kopyasını istiyorlardı.
  • 1:40 - 1:44
    Neyse ki, İskenderiye Akdeniz'den geçen
    gemiler için bir merkez konumundaydı.
  • 1:44 - 1:49
    III. Ptolemy İskenderiye'de demirlemiş
    her geminin kopyalaması için kitaplarını
  • 1:49 - 1:52
    teslim etmesini gerektiren
    bir yasa çıkardı.
  • 1:52 - 1:55
    Kütüphanenin katipleri metinleri
    kopyaladıktan sonra
  • 1:55 - 1:59
    orijinal metinleri alarak kopyaları
    gemilere geri gönderdiler.
  • 1:59 - 2:02
    Parayla tutulan kitap avcıları
    yeni metinler bulmak için
  • 2:02 - 2:04
    tüm Akdeniz'i taradılar
  • 2:04 - 2:08
    ve İskenderiye yöneticileri parşömen
    yapımında kullanılan Mısır papirüsünün
  • 2:08 - 2:12
    ihracatını sonlandırarak
    rakiplerini bastırmaya çalıştılar.
  • 2:12 - 2:16
    Bu çabalar İskenderiye'ye yüz binlerce
    kitabın gelmesine neden oldu.
  • 2:16 - 2:18
    Kütüphane büyüdükçe,
  • 2:18 - 2:22
    birçok konu hakkında bilgi bulmak
    öncekinden daha kolay hâle geldi
  • 2:22 - 2:27
    fakat aynı zamanda herhangi bir konu
    hakkında bilgi bulmak daha da zorlaştı.
  • 2:27 - 2:32
    Neyse ki, Kireneli Callimachus,
  • 2:32 - 2:35
    türünün ilk örneği olan ve
    kütüphanenin içeriğini gösteren
  • 2:35 - 2:37
    120 ciltlik panolar hazırlayarak
  • 2:37 - 2:39
    bir çözüm üzerinde çalışmaya başladı.
  • 2:39 - 2:41
    İnsanlar, panoları kullanarak
  • 2:41 - 2:44
    kütüphanenin kalabalık koleksiyonu
    arasında dolaşabiliyorlardı.
  • 2:44 - 2:47
    Bazı şaşırtıcı keşifler yaptılar.
  • 2:47 - 2:49
    Kristof Kolomb yelken açmadan
    1600 yıl önce
  • 2:49 - 2:53
    Eratosthenes dünyanın yuvarlak olduğunu
    fark etmekle kalmadı
  • 2:53 - 2:55
    ayrıca gerçek boyutunun
    birkaç mil içinde kalarak
  • 2:55 - 2:58
    dünyanın çevresini ve çapını hesapladı.
  • 2:58 - 3:01
    İskenderiyeli Heron,
  • 3:01 - 3:04
    Sanayi Devrimi sırasında
    yeniden icat edilmesinden bin yıl önce
  • 3:04 - 3:07
    dünyanın ilk buharlı makinesini
    icat etti.
  • 3:07 - 3:14
    M.Ö. 283 yılında kuruluşundan yaklaşık
    300 yıl sonra kütüphane zenginleşti.
  • 3:14 - 3:19
    Fakat sonra, M.Ö. 48 yılında Jül Sezar
    İskenderiye'yi kuşattı
  • 3:19 - 3:22
    ve limandaki gemileri ateşe verdi.
  • 3:22 - 3:27
    Akademisyenler yıllarca, yangın şehre
    yayıldığı için kütüphanenin de yandığına
  • 3:27 - 3:30
    inandılar ve genişleyen koleksiyonun
    yangında kül olmuş olması mümkün
  • 3:30 - 3:33
    ama eski yazılardan biliyoruz ki,
    akademisyenler
  • 3:33 - 3:37
    kuşatmadan yüzyıllar sonra bile
    kütüphaneyi ziyaret etmeye devam ettiler.
  • 3:37 - 3:41
    Nihayetinde, şehir
  • 3:41 - 3:42
    Yunanlardan, Romalılara,
  • 3:42 - 3:44
    Hristiyanlara ve sonunda Müslümanların
    eline geçince
  • 3:44 - 3:46
    kütüphane yavaşça yok oldu.
  • 3:46 - 3:49
    Başa geçen her yeni yönetici kütüphanenin
    içeriğinden gururlanmak yerine
  • 3:49 - 3:51
    onu bir tehdit olarak gördüler.
  • 3:51 - 3:53
    M.Ö. 415'de
  • 3:53 - 3:56
    Hristiyan yöneticiler,
    Antik Yunan metinlerinin çalışılmasını
  • 3:56 - 4:00
    dine aykırı gördükleri için

  • 4:00 - 4:02
    Hypatia isminde bir matematikçiyi
    öldürdüler.
  • 4:02 - 4:07
    İskenderiye Kütüphanesi ve
    sayısız metinleri çoktan yok olsa bile,
  • 4:07 - 4:09
    bilgimizi toplamanın,
  • 4:09 - 4:10
    ona ulaşmanın,
  • 4:10 - 4:13
    ve korumanın en iyi yolunu bulmak için
    hâlâ çabalıyoruz.
  • 4:13 - 4:15
    Bugün ulaşılabilir bilgi daha fazla
  • 4:15 - 4:18
    ve onu korumak için
    daha gelişmiş teknolojilerimiz var
  • 4:18 - 4:20
    fakat dijital arşivlerimizin
    tahribata karşı
  • 4:20 - 4:23
    İskenderiye'nin mürekkep ve
    kağıtlardan oluşan parşömenlerinden
  • 4:23 - 4:26
    daha dayanıklı olacağını
    kesin olarak bilemeyiz.
  • 4:26 - 4:29
    Bilgi haznelerimiz fiziksel olarak
    güvende olsa bile,
  • 4:29 - 4:33
    bir kütüphaneyi bölen
  • 4:33 - 4:36
    bilgi korkusu ve geçmişin geçmiş olduğuna
    inanan kibirli inanç gibi
  • 4:36 - 4:37
    sinsi güçlere karşı
  • 4:37 - 4:40
    daha dayanıklı olmak zorunda kalacaklar.
  • 4:40 - 4:44
    Bu sefer fark şu ki,
    ne için hazırlanacağımızı biliyoruz.
Title:
İskenderiye Kütüphanesi - Elizabeth Cox
Speaker:
Elizabeth Cox
Description:

Tam versiyonu izleyin: https://ed.ted.com/lessons/what-really-happened-to-the-library-of-alexandria-elizabeth-cox

2,300 yıl önce İskenderiye yöneticileri insanlığın en cesur amaçlarından biriyle yola çıktılar; dünyadaki bütün bilgileri bir çatı altında toplamak. Zirveye ulaştığında İskenderiye kütüphanesi eşi benzeri olmayan parşömenlere sahipti ve Yunan aleminin en önemli düşünürlerinin ilgisini çekti. Fakat, M.Ö. 5. yüzyıl sonunda bu büyük kütüphane yok oldu.

Anlatım: Elizabeth Cox, Yöneten: Inna Phillimore
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
04:59

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.